Annotatie inzake bevoegdhedenovereenkomst, nakoming en ... - Akd

AB 2011/298 ab rechtspraak bestuursrecht
3.30 De Hoge Raad heeft in het arrest Bolsius 23
aanvaard dat in het geval van het verstrekken van
onjuiste inlichtingen met het oog op een te nemen
besluit sprake kan zijn van een van dat besluit te
onderscheiden en bij de burgerlijke rechter aan de
orde te stellen onrechtmatige daad, ondanks de
mogelijkheid van een tegen het besluit te entameren
bestuursrechtelijke procedure waarin de
belanghebbende zich op het vertrouwensbeginsel
kan beroepen. Volgens de Hoge Raad kan de
belanghebbende in een dergelijk geval ervoor
kiezen om, uitgaande van de rechtmatigheid van
het uiteindelijk genomen besluit, in een procedure
voor de burgerlijke rechter schadevergoeding
op grond van de onrechtmatigheid van de
betrokken inlichtingen te vorderen.
Ik meen dat de hier bedoelde rechtspraak
géén opening biedt in de situatie die de beide
subonderdelen aan de orde stellen. Het arrest
Bolsius verlangt dat de belanghebbende zijn aanspraak
op een ander dan het uiteindelijk genomen
besluit als het ware loslaat en dat hij het uiteindelijk
genomen besluit omarmt, om vervolgens, juist
in het licht van dat uiteindelijke (en als juist
aanvaarde) besluit, de onjuistheid van de hem
verstrekte inlichtingen aan te tonen. Onrechtmatig
is in die benadering niet het uiteindelijk genomen
besluit (c.q. het niet nemen van het gewenste
besluit), maar zijn de onjuiste inlichtingen
die aan de belanghebbende zijn gedaan en waaraan
de belanghebbende het (naar achteraf blijkt:
ongefundeerde) vertrouwen op een ander, voor
hem gunstiger besluit heeft ontleend. Etam c.s.
kunnen in de onderhavige zaak moeilijk een vergelijkbare
positie innemen; hun standpunt is niet
dat het onrechtmatig was dat de Gemeente zich
jegens hen tot vaststelling van het door hen gewenste
bestemmingsplan verbond, maar dat de
Gemeente een ander bestemmingsplan heeft
vastgesteld. Anders dan in de zaak Bolsius kunnen
Etam c.s. zich niet van de (verbintenisrechtelijke)
onrechtmatigheid van het uiteindelijke besluit
‘losmaken’.
3.31 Het arrest Bolsius heeft een vervolg gekregen
in het arrest A./Valkenswaard 24 . In dat
arrest werden aan de belanghebbende met het
oog op het nemen van het besluit verstrekte (en
ook in die zaak achteraf onjuist gebleken) inlichtingen
als niet onrechtmatig beoordeeld, maar
juist binnen het bereik van de formele rechtskracht
van het betrokken besluit gebracht, zulks
op grond van het onzelfstandige karakter dat aan
de betrokken inlichtingen ten opzichte van dat
besluit toekwam. Hoe het arrest zich verhoudt tot
het arrest Bolsius is niet geheel zeker, maar ik
23 HR 2 februari 1992, LJN AB7898, NJ 1993/635, m.nt. MS.
24 HR 9 september 2005, LJN AT7774, NJ 2006/93, m.nt. M.R. Mok
neem aan dat een belangrijke rol heeft gespeeld
dat in de zaak A. een besluit werd genomen in lijn
met de verstrekte (en achteraf onjuist gebleken)
inlichtingen, terwijl in de zaak Bolsius juist een
ander besluit werd genomen dan aan de belanghebbende
in het vooruitzicht was gesteld. Het
arrest A. leidt in zoverre niet tot een andere
conclusie dan hiervoor met betrekking tot het
arrest Bolsius werd bereikt. Hooguit zou men
kunnen zeggen dat het arrest A. het toepassingsbereik
van het arrest Bolsius nog enigszins heeft
ingeperkt, omdat niet (meer) alle onjuiste informatie
met het oog op het nemen van een besluit
als een van dat besluit te onderscheiden, zelfstandige
onrechtmatige daad kan worden opgevat.
Mijns inziens kan in verband met het arrest A.
moeilijk staande worden gehouden dat aan een
tekortschieten in de nakoming van een bevoegdhedenovereenkomst
een zelfstandig karakter ten
opzichte van het uiteindelijke besluit toekomt.
Het uiteindelijke besluit is immers juist datgene
waarin het tekortschieten resulteert. Evenals in
de zaak A. loopt de verweten gedraging (de wanprestatie)
in het voortraject naadloos in het uiteindelijke
besluit (een bestemmingsplan met te
beperkte gebruiksmogelijkheden) over, anders
dan in de zaak Bolsius, waarin het uiteindelijke
(en voor Bolsius minder gunstige) besluit met de
gedraging in het voortraject (het voorspiegelen
van een gunstiger besluit) ‘brak’.
3.32 In verband met het voorgaande acht ik de
door subonderdeel 2.1 verdedigde rechtsopvatting
in haar algemeenheid onjuist. Dat klemt te
meer nu de verdedigde rechtsopvatting mede
geldt voor het geval dat de betrokken justitiabele,
alvorens zich tot de burgerlijke rechter te wenden,
het bestuursrechtelijke traject wél heeft gevolgd,
maar tevergeefs. Van formele rechtskracht wordt
ook gesproken in het geval dat de bestuursrechtelijke
procedure is gevolgd, maar de bestuursrechter
daarin ten voordele van het betrokken bestuursorgaan
heeft beslist 25 . Het gebruik van de
term formele rechtskracht is in dat geval enigszins
misleidend, omdat het daarin meer gaat om
een eigenschap (de bindende kracht) van de uitspraak
van de bestuursrechter, dan om een eigenschap
(de formele rechtskracht) van het betrokken
besluit. In de rechtspraak van de Hoge Raad 26
ligt verankerd dat de uitspraak van de bestuursrechter
de burgerlijke rechter naar analogie van
het beginsel van gezag van gewijsde bindt. De
bindende kracht van een uitspraak van de be-
25 Vgl. voor de verschillende vormen van formele rechtskracht de
noot van A.R. Bloembergen bij HR 28 mei 1999, LJN ZC2910, NJ
1999/508.
26 HR 31 mei 1991, LJN ZC0261, NJ 1993/112, m.nt. CJHB.
1794 Afl. 40 - 2011 AB
PPMG_T1_AB_Pag. 0022