203 - Ab Ovo Patents & Trademarks

PROLOOG 15
gegroeid dan de omliggende dorpen, maar veel meer dan 3.500 mensen
woonden er binnen de stadswallen niet. Buiten die wallen had het plaatsje
zich niet of nauwelijks ontwikkeld.
Dominant aanwezig in Sittard waren het kapittel en de kloosters. Het in
het oog springende Jezuïetenklooster, met zijn internationaal bekende St.
Aloysiuscollege, verliet echter in 1900 het kleine Sittard om in het grotere
Nijmegen het gymnasium als Canisiuscollege voort te zetten.
Sittard telde een beperkt aantal welgestelden. Het gemeentelijk bestuur
was zwak. De politiek werd beheerst door een klein aantal families, persoonlijke
belangen en bierverkiezingen. Het gemeenschappelijk belang
van de machtige families om nieuwkomers te weren gevoegd bij hun onderlinge
tegenstellingen maakten het bestuur passief en behoudend. Sittard
toonde zich daarmee een echte plattelandsgemeente, waar een dergelijke
politieke structuur kenmerkend was. 7
De zwakke politieke en bestuurlijke structuur in Sittard gaf ruimte aan
initiatieven van individuen. Onder invloed van een zich in de Nederlandse
samenleving steeds nadrukkelijker manifesterende moderniseringsdrang,
nam het aantal initiatieven na de eeuwwisseling toe. De aanstelling
van Gijzels als burgemeester was een belangrijk breekpunt. Gijzels
was een vreemdeling, niet geworteld in de Sittardse politiek, en doorbrak
daarmee het gesloten karakter van de bestuurlijke elite. De komst van de
nieuwe burgemeester gaf ruimte aan vernieuwers van buiten het bestuur
en Gijzels maakte dankbaar gebruik van deze initiatiefnemers om veranderingen
te initiëren. Huisarts Schoenmaekers was zo’n initiatiefnemer.
De Gezondheidscommissie
Schoenmaekers was op 1 januari 1904 secretaris geworden van de regionale
Gezondheidscommissie in Sittard en ging in die functie een dominante
rol spelen in de ontwikkeling en modernisering van publieke voorzieningen.
8
Gezondheidscommissies vonden hun oorsprong in het midden van de negentiende
eeuw, toen de hygiënistenbeweging een stempel ging drukken
op het gezondheidszorgdebat in Nederland. De samenleving werd geplaagd
door epidemieën, zoals die van de cholera in 1832 en 1848. Men was
het er wel over eens dat erbarmelijke woontoestanden en slechte openbare
hygiëne de epidemieën in de hand werkten, maar over de juiste aanpak
ter verbetering daarvan werd een hevig en langdurig debat gevoerd. De