203 - Ab Ovo Patents & Trademarks

Geleen evengoed kon groeien. Dat vergrootte in Sittard de haast nog eens.
Immers, zo goed als ‘een eventuele annexatie van Lutterade en Geleen door
Sittard’ kon worden verwacht, was het ‘indien Geleen zich blijft uitbreiden als
thans en Sittard werkloos blijft, ( ) niet ondenkbaar ( ), dat Geleen Sittard op den
duur gaat annexeren’. 7
Nu was Geleen beduidend minder hard van stapel gelopen dan Sittard.
Toen er echter in 1920 met F.A.L.M. Damen, net als in Sittard, een buitenstaander
als burgemeester was benoemd, kregen ook de Geleense ambities
vleugels. Dat werd zichtbaar in 1922 toen Damen een nieuw gemeentehuis
opende, geplaatst midden in de weilanden, met daaromheen de
dorpskerken en de mijn, ver weg aan de horizon. De bevolking van Geleen
8
verklaarde haar burgemeester voor gek. Sittard moest het stadhuis beschouwen
als de aankondiging van felle competitie.
De kolencrisis
Alle initiatieven en voorbereidingen ten spijt, schoot het met de bouw en
de ingebruikname van de vierde staatsmijn, de Maurits, niet op. Sittard
was er klaar voor, had in minder dan een decennium twee miljoen gulden
geïnvesteerd en was de grens van tienduizend inwoners gepasseerd. Maar
zo hoog als Sittard in zijn grootstedelijke bevlogenheid was gestegen, zo
hard was de landing. Toen de Europese landen in 1920 de oorlogsschade
deels hadden hersteld en hun productiefaciliteiten weer op orde hadden,
zakte de kolenprijs in. Door deze internationale kolencrisis kregen de
Limburgse kolenmijnen het moeilijk. In een jaar tijd daalde de opbrengstprijs
van een ton Limburgse kolen van 33 naar 20 gulden, 6 gulden onder
de kostprijs. Staatsmijnen bevroren hun uitbreidingsplannen en in 1921
besloot de regering de ingebruikname van de Maurits uit te stellen. De
torenhoge ambities in de Nieuwe Mijnstreek bleken ineens op drijfzand te
zijn gebouwd. Toen de centrale overheid met haar bezuinigingspolitiek de
bijdragen aan woningbouw en publieke voorzieningen verminderde, was
de desillusie compleet. Sittard bleef achter met lege arbeiderswoningen en
beambtenvilla’s, overbemeten voorzieningen, braakliggend land, torenhoge
schulden en te weinig inwoners om deze af te lossen. Geleen was
gelukkig nog niet volledig op dreef gekomen en daar was de schade dus
vooralsnog beperkt. 9
In 1922 startte Sittard een campagne die de overheid en Staatsmijnen
zover moest krijgen de Maurits spoedig in exploitatie te nemen. Er werd
een actiecomité opgericht en er verscheen een promotieboek, ‘Sittard, de
35