herbestemming van wederopbouwkerken - 1meter98

8.4 Waardestelling
De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) heeft werknemers in dienst die een
waardestelling kunnen uitspreken over potentiële monumentale projecten. De RCE
heeft in een brief naar de gemeente Heerlen een waardestelling met betrekking tot de
Christus Koningkerk opgesteld. (Otten, advies RACM juli 2008) In deze brief motiveert
de RCE (voormalig RACM) waarom deze kerk moet worden behouden voor sloop.
Vanwege een juridische grens van 50 jaar oud kan de RCE niet overgaan tot aanwijzing
als rijksmonument. Hierbij wordt verzocht de kerk op de gemeentelijke monumentenlijst
te zetten.Hieronder volgen enkele citaten uit de brief:
‘Dit is een van de weinige naoorlogse wijken waar het landschap als onderlegger voor
een nieuwe wijk is gebruikt.‘
‘Zowel de architectuurhistorische waarde van de Christus Koningkerk als de stedenbouwkundige
waarde van de wijk Vrieheide zijn op landelijk niveau bijzonder groot.
De verschijningsvorm van de kerk alsmede het ontwerp van de wijk zijn in Nederland
uniek.’
‘Benadrukt moet worden dat de Christus Koningkerk een hoge zeldzaamheidswaarde
heeft vanwege de bijzondere architectuur, de stedenbouwkundige ligging in de wijk
Vrieheide en de samenhang met de woningen. Deze kerk behoort zonder meer tot de
top van de wederopbouwkerken.’
Op basis van de kennis die wij hebben opgedaan in ons onderzoek bij de RCE, is er
door onszelf een waardestelling opgemaakt.
Externe waardestelling (opgesteld door auteurs)
De architect Fanchamps heeft landelijk weinig bekendheid. Zijn projecten zijn veelal in
Limburg gebouwd. In deze streek geniet hij daarom bekendheid. Zijn werk staat erg
onder druk. Zijn kerken uit Landgraaf en Kerkrade-Nulland worden ook met de sloop
bedreigd. (www.historischearchitectuur.nl, mei 2009) Wanneer gekeken wordt naar het
oeuvre van Fanchamps kan worden geconcludeerd dat de Christus Koningkerk daarin
uniek is. Enkele gebouwonderdelen zijn herkenbaar terug te vinden in eerdere projecten.
Een voorbeeld is de toren die in de Heilige Agneskerk in Bunde is toegepast.
Deze kerk is qua materiaaltoepassing en draagconstructie een uniek voorbeeld en
vertegenwoordigt daarmee een bouwhistorische waarde. De integratie van kunst is
een zeer herkenbaar thema wat zich in de wederopbouw heeft ontwikkeld en hier ook
is toegepast. Dit uit zich bijvoorbeeld in de mozaïek aan de buitenzijde van de devotiekapel.
32 ONDERZOEK HERBESTEMMING VAN WEDEROPBOUWKERKEN
De stedenbouwkundige samenhang is nog altijd goed herkenbaar vanwege het
feit dat de omliggende bebouwing nog steeds aanwezig is. Deze is echter helaas in
slechte bouwtechnische staat, waardoor de toekomst hiervan ter discussie komt te
staan. De omliggende wijk is een zeldzaam voorbeeld van een stedenbouwkundig
ontwerp waarbij het glooiende landschap is gebruikt als stedenbouwkundige onderlegger.
De kerk heeft een stedenbouwkundige waarde vanwege zijn markante ligging
op een heuvel in de wijk.
Interne waardestelling (opgesteld door auteurs)
Kerkgebouw
De kerk heeft een bouw- en architectuurhistorische waarde vanwege het zichtbaar
maken van de constructieonderdelen (functionalistische, zakelijke vormgeving), de
voor die tijd moderne bouwtechniek (Schokbeton en kolomvrije ruimte) en enorm
open ruimte van de kerkzaal (30x30x14m). De renovatie in 1984, waarbij het supedaneum
werd uitgebreid en het centrale bankenplan werd vervangen, doet afbreuk aan
een aantal bouwhistorische waarden.
Toren
De toren is losstaand en daarmee exemplarisch voor naoorlogse kerkbouw. Door zijn
functionalistische uiterlijk sluit het aan bij het kerkgebouw en draagt de toren bij aan
de hoge architectonische waarde van het project.
Pastorie
De pastorie maakt onderdeel uit van het kerkelijke ensemble. De waarde van het
ensemble kerkgebouw, klokkentoren en pastorie blijft het hoogste wanneer ook de
pastorie in de verschijningsvorm wordt behouden.