herbestemming van wederopbouwkerken - 1meter98

Poëtische benadering
Als onderdeel van de functiekeuze hebben wij de vraag gesteld wat voor associatie
dit gebouw bij ons oproept. Dit kan bijdragen tot een andere visie op een herbestemmingfunctie.
Willem Stevens
‘Opvallend bij dit gebouw vind ik zijn spaarzame, functionalistische detaillering. Het
heeft een uitgesproken gevel van glazenbouwstenen. De bouwstenen gevel geeft van
een afstand een open transparante uitdrukking. Als men het gebouw dichterbij bekijkt,
vind ik het gebouw juist gesloten. Dit komt ook door de betonnen cassettes die het
merendeel van het geveloppervlak innemen.
Je zou bij deze kerk kunnen spreken van contrast open versus gesloten.
Andere synoniemen die bij het gesloten karakter past is formeel en zakelijk. Je zou
kunnen spreken van een modernistisch ‘monster’.’
Daan Bollinger
‘Het gebouw maakt op mij een gesloten indruk. Het is statig door de verhoging op
plintniveau. Het gebouw helt daarbij voorover. Het kerkgebouw maakt een afstandelijke
indruk. Kerkgebouwen zouden volgens mij meer moeten uitnodigen. Dichter
bij de mensen moeten staan. Van buiten laat het gebouw niet zien wat zich er binnen
afspeelt. Binnen kan er niet gezien worden wat er buiten de omkadering gebeurd.
Dat gesloten karakter wordt ontkracht door de hoeveelheid licht die er binnen valt
door de glazen bouwstenen wanneer men binnen staat. De huid van het gebouw is te
vergelijken met een vis. Van ver af is het geheel te overzien en wordt de gevel structuur
als schubben zichtbaar. Wanneer er dicht bij het gebouw wordt gekeken is de detaillering
pas echt goed zichtbaar en blijken de schubben te ademen. Het gebouw maakt
nieuwsgierig, mensen vragen zich af wat er binnenin gebeurt.’
Toegankelijkheid kavel en gebouw
Het kavel van de Christus Koningkerk is in de stedenbouwkundige analyse
zichtbaar (zie tekeningen in bijlagen). Het kerkgebouw ligt niet bijzonder gunstig bij
een snelweg (wat voor sommige functies in het voordeel kan werken). Met het openbaar
vervoer van Heerlen is de kavel goed bereikbaar. Hiervoor moet worden overgestapt
van de trein in Heerlen naar het openbare busvervoer.
De kerk bestaat uit twee verdiepingen. Beide kunnen vanaf beganegrond niveau
worden betreden. De hoofdkerk (op de hoogste verdieping) kan momenteel alleen
met een trap worden betreden. Hiervoor zullen wellicht maatregelen moeten worden
genomen om ook mindervaliden toegang te bieden. Beide verdiepingen zijn voldoende
toegankelijk en kunnen eventueel toegankelijk gemaakt worden met een
bouwkundige ingreep.
44 ONDERZOEK HERBESTEMMING VAN WEDEROPBOUWKERKEN
Demografische samenstelling van omgeving
Het kerkgebouw ligt aan de rand van de buurt Vrieheide, iets ten noorden van de binnenstad
van Heerlen. Om een beeld te kunnen vormen van de omgeving zijn diverse
gegevens verzameld over de buurt Vrieheide en omgeving. Deze omgeving bestaat
uit voornamelijk woningen waarbij veel openbare ruimte in de nabije omgeving is
gesitueerd.
Ook de bevolkingssamenstelling van de omgeving is bekend. De onderstaande
percentages zijn afkomstig van de website van Funda. Zij hebben het extern bureau
WDM een onderzoek laten doen naar diverse eigenschappen van de woningen in de
omgeving. De wijk Vrieheide grenst aan de wijk Nieuw-Einde.
Over het algemeen valt te zeggen over de vergelijking tussen Vrieheide en de omliggende
buurten van het kerkgebouw dat er in de buurt van de kerk meer kinderen
zijn, dat de bouwjaren van woningen ver uiteen lopen, het opleidingsniveau en inkomen
ongeveer gelijk is en er in de buurten een gezonde variatie van koop en huur
voorkomt. (zie bijlagen voor volledig overzicht van de samenstelling van de omringende
bewoners) Met het oog op de bevolkingskrimp waarmee deze gemeente al
enige tijd kampt is het goed mogelijk dat de samenstelling van de omgeving binnen
10 jaar fors veranderd. In de omgeving van de kerk zullen er ongetwijfeld aanpassingen
in de bebouwing worden gedaan gezien de 20% bevolkingskrimp die de komende
jaren wordt verwacht in de parkstad. Parkstad is een samenwerkingsverband
met diverse aangrenzende gemeentes waarvan ook Heerlen deel van uitmaakt. Dit
zal dan ook betekenen dat er tegen die tijd wellicht wél ruimte en behoefte is naar een
functie die momenteel niet direct voor de hand zou liggen.
8.10 Goedkeuring eigenaar
Het pand is momenteel in bezit van de rooms katholieke kerk en is dus in handen
van het parochiebestuur. De rooms-katholieke kerk heeft een duidelijke visie over het
hergebruik van kerkgebouwen. (zie paragraaf 2.5.2). Bij herbestemmingen kan hierbij
rekening worden gehouden in de functiekeuze. Binnen deze herbestemmingopgave
verleent het Bisdom goedkeuring volgens de visie van de rooms-katholieke kerk aan
sociale, publieke en culturele bestemmingen. Na nader onderzoek bij de gemeente
Heerlen blijkt het bisdom in dit geval ook over andere bestemmingen te hebben overwogen.
8.11 De brainstorm
Na bovenstaande factoren te hebben bekeken hebben wij een brainstormsessie gehouden
met allerlei (goede en foute) mogelijke functies. Om een goede afbakening te
hebben zijn de functies onderverdeeld in culturele, sportieve, commerciële en woongerelateerde
groepen ondergebracht. Vervolgens is gekeken naar de mate waarin de
functiekeuzen aansloten bij bovenstaande functiefactoren. Uit deze lijst is een tweetal
functies gedestilleerd.