Achter de schermen - seksueelgeweld.info

1 Inleiding
Dit onderzoek gaat over downloaders van kinderporno; een vorm van cybercrime die vrijwel
altijd fysiek seksueel misbruik van kinderen inhoudt. 1 Het is niet zo dat sinds de doorbraak
in het gebruik van internet in de jaren negentig ook kinderporno is ontstaan. Zoals uit de
casusomschrijving van Lewis Carroll al blijkt, was er in de 19e eeuw ook al kinderporno en
vermoedelijk ook al daarvoor. Maar het fenomeen is sinds de jaren ’90 wel zichtbaarder
geworden en er is vanuit verschillende hoeken meer aandacht voor gekomen. In dit inleidende
hoofdstuk schetsen we kort de problematiek van het fysieke misbruik van kinderen,
in het bijzonder gaat het daarbij om de persoon van de misbruikers. Paragraaf twee handelt
over de kennislacunes met betrekking tot personen die kinderpornografi sch beeldmateriaal
downloaden van het internet. Die lacunes monden uit in de doelstelling van onderhavig
onderzoek en afzonderlijke onderzoeksvragen.
1.1 Fysiek misbruik van kinderen
Seksueel misbruik van kinderen is een wijdverbreid verschijnsel. Over degenen die kinderen
fysiek misbruiken, meestal mannen, is reeds veel geschreven. Op de vragen hoe iemand
een pleger van seksueel misbruik wordt en wat hij voor persoon is, zijn in de loop van de
tijd verschillende antwoorden gegeven (o.a. Gijs, 2002; Vermeulen et al, 2003). Er zijn specialistische
theorieën die uitgaan van één bepaalde invalshoek. 2 Seksueel gedrag is echter
complex gedrag dat wordt bepaald door verschillende factoren. Een enkele factor schiet
tekort om seksueel misbruik te kunnen verklaren. Finkelhor & Araji (1986) stellen een vierfactorenmodel
voor dat afzonderlijke theoretische invalshoeken verenigt. Het model laat zien
waarom personen op een gegeven moment beginnen met het seksuele misbruik én daarmee
doorgaan. De eerste factor is de emotionele en seksuele band die een volwassene met
een kind kan hebben. Seksuele opwinding die kinderen bij de volwassene teweegbrengt, is
de tweede factor. De derde factor in het model zijn de blokkades die de volwassene ervaart
in het aangaan van volwassen relaties waardoor hij zich tot kinderen wendt. Ontremming
(disinhibitie) vormt de vierde factor. Het is de combinatie van voornoemde factoren en de
mate waarin die van toepassing zijn in het leven van een volwassene die maakt dat seksueel
misbruik van kinderen kan ontstaan en doorgaan. Na een delict kan een zichzelf versterkend
effect optreden (in termen van meer cognitieve vervormingen, minder blokkades et cetera).
Naast het vierfactorenmodel zijn er ook andere theoretische modellen ontwikkeld die de
onderlinge samenhang van verschillende factoren beschrijven. Bijvoorbeeld Marshall & Barbaree
(1990) noemen in hun biopsychosociale theorie van seksuele agressie biologische
factoren, kindertijdervaringen, de sociaal-culturele context en situationele variabelen die
kunnen uitmonden in een zedenmisdrijf. Vooralsnog hebben de (geïntegreerde) modellen
Inleiding 11