ZE-no4 dec 2010 - Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland

WALCHEREN Domburg na de Vikingtijd
Opgraving vroegmiddeleeuwse
Duinburg in Domburg
Résidence Wijngaerde
in ontwikkeling.
In het centrum van Domburg ontwikkelt ARCUS
exploitatie bv Résidence Wijngaerde. Hier is in
november/december 2010 een archeologisch
onderzoek uitgevoerd door Archaeological Research
and Consultancy bv (ARC bv) en de Walcherse
Archeologische Dienst. Op deze plek is zo’n
elfhonderd jaar geleden een grote ronde versterking
aangelegd tegen de invallen van de Vikingen, de
zogenaamde ringwalburg. De onderzoekslocatie
bevindt zich in het noordwestelijke kwart van de burg.
Hoewel resten van de Duinburg op verschillende locaties
in Domburg zijn opgetekend blijft onze kennis over de
ringwalburgen en de bewoners beperkt. Voor de opgraving
bij ‘t Groentje is de bodem uitgegraven tot op het niveau
van de aan te leggen parkeerkelder. Hierbij hebben de
archeologen meerdere bewoningsniveaus binnen de burg
opgegraven. De onderste (en oudste) niveaus bevinden
zich nog dieper en blijven in de bodem bewaard, onder
de vloeren van de nieuwbouw. Nooit eerder kon de burg
op zo’n grote schaal bestudeerd worden.
Cirkelvormige versterkingen
Vanaf de negende eeuw teisterden de Vikingen
of Noormannen de kust- en rivierengebieden van
West-Europa. Ook de rijke handelsnederzetting
Walichrum bij Domburg werd hierbij niet gespaard.
Als reactie wierp men, vermoedelijk onder centraal
bestuur van de graaf van Walcheren, aan het eind van de
negende eeuw drie ringwalburgen op: de zuidelijke burg
te Souburg, de middelste te Middelburg en de duinburg
te Domburg. Aanvankelijk hadden de burgen enkel een
verdedigende functie. De burgen van Middelburg en
Souburg waren al snel na hun oprichting bewoond;
die van Domburg is pas vanaf 1000 na Chr. bebouwd.
De burgen bestonden uit cirkelvormige aarden wallen,
met een gracht en een houten palissade. In het centrum
stonden huizen. Twee hoofdwegen kruisten elkaar in het
centrum en gaven uit op een toegangspoort. Vanuit de
ringwalburgen ontwikkelden zich de Walcherse dorpen
en steden.
De Duinburg verviel snel. Vanaf de elfde eeuw is de
locatie herhaaldelijk overstoven met duinzand. In de
dertiende eeuw werd de burg definitief verlaten.
Een bron uit 1235 spreekt van Domburg ‘infra castellum’
en ‘extra castellum’ (Domburg binnen en buiten de wal).
Zeeuws Erfgoed 10 maart 2011/01 • ARCHEOLOGIE
De wal was in die tijd dus nog zichtbaar, want vormde
de scheiding tussen een westelijke parochie met als
moederkerk die van Westkapelle en een oostelijke
parochie met als moederkerk die van Oostkapelle.
In 1320 verplaatste men de oostelijke parochiekerk,
gewijd aan Sint Agatha, meer inlands naar het huidige
Aagtekerke.
Het nieuwe Domburg ontwikkelde zich ten westen
van de burg, rond de kerk. Het centrale wegenpatroon
van de Duinburg is nog herkenbaar in het huidige
stratenpatroon.
‘De Noormannen voor Dorestad’, een bekende schoolplaat
van J.H. Isings, circa 1928.
Impressie van het leven in de ringwalburg
van Oost-Souburg (tekening C. de Jonge).
Boerderijen
Het archeologisch onderzoek op de Duinburg leverde
spectaculaire resultaten op. Ondanks het winterse weer is
nagenoeg het hele terrein onderzocht en in kaart gebracht.
Op basis van de eerste bevindingen zou het onderzochte
niveau rond 1100 na Chr. dateren, de jongste bewoningsfase
van de burg. Verder onderzoek moet dit uitwijzen.