ZE-no4 dec 2010 - Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland

11de Nederlandse Dialectendag in Delft
Schelden doet geen zeer!
Hoe wij elkaar typeren
Op 26 maart 2011 is het weer zover. De tweejaarlijkse
Nederlandse Dialectendag wordt zoals altijd in de
maand maart gehouden. Dit jaar is de Stichting
Nederlandse Dialecten (SND) te gast in Delft in
het Unesco-IHE Institute for Water Education.
Voor de Zeeuwse dialectliefhebbers valt de afstand
dus mee, dit jaar.
Het thema van deze elfde dialectendag is ‘Schelden doet
geen zeer! Hoe wij elkaar typeren’. Hoe typeren we
anderen in de diverse dialecten. Scheldwoorden, schimpnamen,
vloeken, het uiten van gevoelens, enz.
zijn geen objectieve taaluitingen. Mensen worden meestal
getypeerd aan de hand van (afwijkende) karaktereigenschappen
of uiterlijke kenmerken. Die spelen ook bij het
schelden, het vloeken of het geven van bijnamen een rol.
Je emoties uitdrukken door te schelden, te vloeken of
door het uitvergroten van handelingen en toestanden kent
in de taal heel wat variatie. Op deze elfde dialectendag
komen enkele facetten hiervan aan bod.
In het ochtendprogramma kunt u luisteren naar drie
plenaire lezingen. Na de verwelkoming door de voorzitter
en de directeur van het erfgoedhuis Zuid-Holland, leert
Piet van Sterkenburg ons emowoorden kennen in
‘Emoties, karaktereigenschappen en kalmeringsmiddelen
voor nerveuze en agressieve neigingen’.
Karaktereigenschappen zijn verantwoordelijk voor allerlei
soorten taal. Wanneer iemand een afwijkende eigenschap
bezit, willen we die uitvergroten. Karaktereigenschappen
zijn niet alleen het voorwerp van spot en uitvergroting.
Zij doen nog veel meer; zij verrijken onze taal met veel
woorden en vaste verbindingen voor positieve en
negatieve emoties, de emowoorden.
Siemon Reker, oud-voorzitter van de Stichting, heeft het
over woorden als strontbezopen, ladderzat, poedelnaakt in
het noorden en zuiden van het taalgebied: ‘Dronkener
dan dronken, moeër dan moe en nog naakter dan naakt.
‘Dikke’ woorden in enkele dialecten van het Nederlandse
taalgebied’.
Willy Van Langendonck neemt ons mee naar de
schoolbanken en onderzoekt op welke manier scholieren
en studenten bijnamen verzinnen voor hun leraars.
In zijn bijdrage ‘Motivaties in bijnamen van Vlaamse
leerkrachten’ toont hij aan dat jongeren focussen op
uiterlijke, vooral lichamelijke kenmerken, op opvallend
gedrag of een speciaal karakter. Wellicht herkennen we
hier en daar een leraar uit onze schooltijd.
Als afsluiter van het ochtendprogramma is er Sjaak Bral,
bekend van het Groen Geile Boekie. Deze bekende
Nederlandse cabaretier/columnist/schrijver zal ons
ongetwijfeld onderhouden over zijn liefde voor de
Haagse taal: ‘Haags: de oeâhtaal der mensheid’.
Na tien dialectendagen heeft de SND besloten het
concept van het middagprogramma te veranderen. Na
de lunch vervallen de traditionele workshops en het café
chantant. De infomarkt blijft behouden maar is nu enkel
te bezoeken vanaf 13.00 uur tot 15.00 uur.
Op de infomarkt zelf zullen enkele korte presentaties van
een kwartier te zien of te volgen zijn. Deze presentaties
kunt u naar eigen voorkeur volgen tussen 14.00 uur en
15.00 uur. U hoeft zich niet vooraf aan te melden, maar u
kiest op de dag zelf. Bij de bevestiging van uw deelname,
ontvangt u wel al een lijst van wat er allemaal te beleven
is. U krijgt de mogelijkheid om drie of vier interessante
presentaties te volgen. De SND heeft uiteraard ook de
Zuid-Hollandse (dialect)verenigingen uitgenodigd voor
deze dialectencarrousel. Hebt u zelf iets dat u wilt laten
zien aan dialectliefhebbers, neem dan contact op met het
bestuur van de SND. Een presentatie mag niet langer
duren dan een kwartier. De SCEZ laat hier bijvoorbeeld
de Zeeuwse Klapbank zien en beluisteren.
Van 15.00 uur tot 15.45 uur luisteren we in het
auditorium naar de Haagse flamencogroep de Régâhs.
Daarna is er een dialectquiz waaraan bekende en minder
bekende dialectliefhebbers zullen deelnemen, maar waarbij
ook het publiek actief zal betrokken worden. Wie liever
de stad Delft wil bezoeken, kan deelnemen aan de geleide
wandeling. Deze wandeling van 1,5 uur kost 3 euro per
persoon en vertrekt om 13.30 uur.
Het dialectenboek krijgt na tien kleurige en altijd dikker
wordende boekjes een nieuwe vorm en lay-out. Hoe het
nieuwe boek er uit zal zien, ziet u pas op de dialectendag
zelf. Uiteraard vindt u er weer de lezingen van het
ochtendprogramma in. In het regionale gedeelte komen
veel diverse kleinere artikelen, anekdotes, columns
enzovoort. Het boek zal na 26 maart te koop zijn voor
20 euro. Als u het boek op de dialectendag zelf
meeneemt, krijgt u 25% korting en betaalt u 15 euro.
Wil u erbij zijn op 26 maart, dan kunt u een inschrijfformulier
aanvragen bij adviseur streektalen
Veronique De Tier, of downloaden vanaf www.scez.nl.
Inschrijven kost 17,50 euro per persoon (inclusief koffie
en lunch). Voor meer informatie kunt u ook bij de
adviseur terecht: v.de.tier@scez.nl. Meer informatie ook
op www.scez.nl of www.nederlandsedialecten.be of
www.erfgoedhuis-zh.nl.
Zeeuws Erfgoed 13 maart 2011/01 • STREEKTALEN