Jaarverslag 2008 - 2009 - Natuurpunt

JAARVERSLAG 2 0 0 8 - 2 0 0 9
36
© Danny Minne
ZWALUWEN IN NESTEN
EERSTE EDITIE
Geen enkele vogel houdt zo veel van
landbouwers als de Boerenzwaluw. En die liefde
blijkt wederzijds: 96 % van de bevraagde
boeren staat positief tegenover de aanwezigheid van
zwaluwen op hun bedrijf. Meer nog: heel wat
boeren houden jaarlijks de aankomstdata bij of
noteren het aantal nesten in hun stallen. Boeren
zijn fier op ‘hun’ zwaluwen. Natuurpunt ging in
2009 op zoek naar boeren met een hart voor
zwaluwen. Want ondanks de liefde gaat het niet
goed met de soort.
Boerenzwaluw
De terugval van zwaluwen is zo opvallend dat iedereen dit opmerkt. Draden vol kwetteraars,
vliegende acrobaatjes op de boerderij: misschien kunnen we het binnenkort enkel nog in
historische natuurdocumentaires of in het buitenland beleven. Best jammer want eigenlijk wil
niemand deze ambassadeurs van het boerenland kwijt. Eind jaren ’90 werd 96 % van de Vlaamse
Boerenzwaluwnesten aangetroffen op of in de onmiddellijke omgeving van boerderijen. Op bijna
70 % van die boerderijen waren runderen aanwezig maar er werd ook gebroed op landbouwbedrijven
met varkens (12 %), kippen (11 %) en paarden (10 %). Het gemiddeld aantal nesten lag
op drie per boerderij. Open varkensstallen scoorden doorgaans aanzienlijk beter en boerderijen
zonder vee bleken niet in trek. En net omdat Boerenzwaluw bijna een exclusieve boerensoort is,
ligt daar wellicht de oorzaak maar ook de oplossing van het probleem.
Het aantal landbouwbedrijven met
runderen is de laatste 30 jaar met
bijna de helft verminderd. Opvallend:
Boerenzwaluw ging er in Vlaanderen
de laatste 30 jaar met ongeveer
80 % op achteruit. Het een heeft
waarschijnlijk wel met het ander
te maken. Maar ook de resterende
veebedrijven worden minder
zwaluwvriendelijk. Op nieuwe, grote
industriële veehouderijen krijgen
zwaluwen om bedrijfshygiënische of
technische aspecten (interne klimaatbeheersing) steeds minder toegang. Het doemscenario
wordt almaar dreigender. Gesloten mestopslag leidt tot een drastische afname aan insecten (en
dus minder zwaluwvoedsel), melk- en koelruimtes worden onder toenemende druk van Europa
en consumentenorganisaties afgesloten, koeien in de wei dreigen plaats te maken voor koeien
die permanent in een ligboxenstal worden gehouden. En net die ‘stalkoeien’ hebben heel wat
minder insecten om het lijf dan ‘weikoeien’. Voor boeren is het niet altijd eenvoudig en moet op
een gezonde manier worden gezocht naar een evenwicht tussen Europese hygiëneregels en het
behoud van biodiversiteit, ook op hun eigen bedrijf.
© Miel Ferdinande