Jaarverslag 2008 - 2009 - Natuurpunt

Waarnemingen.be biedt echter nog meer mogelijkheden, nl. om verschuivingen van de vliegtijd
van soorten te documenteren. Voor libellen kunnen we gegevens uit De Knijf et al. (2006) voor de
periode 1990-2000 vergelijken met recente data uit www.waarnemingen.be.
De resultaten van die oefening vind je voor de Bruinrode heidelibel in bijgevoegde figuur. Daaruit
blijkt dat de piek van de vliegtijd van de Bruinrode heidelibel in 2008-2009 duidelijk later viel
dan in de jaren 1990. De soort breidt in feite haar vliegperiode uit. De libellen verschijnen in het
voorjaar niet beduidend later, maar hun relatieve aantallen liggen wel iets lager dan voorheen in
het voorjaar. Opmerkelijk is dat de Bruinrode heidelibel nu in de maanden oktober-november veel
talrijker werd gemeld dan vroeger. De piek in de vliegtijd ligt nu niet meer in de laatste decade van
augustus zoals in de jaren 1990, maar wel in de laatste decade van september!
Een gelijkaardige evolutie werd ook bij sommige dagvlinders vastgesteld. Het Bruin blauwtje bijv.
heeft de laatste decennia zijn vliegtijd gevoelig kunnen uitbreiden (NARA 2007).
TWEEDE GENERATIES BLIJVEN ZICH DOORZETTEN
Een vrij recent verschijnsel is dat vlindersoorten die vroeger één generatie hadden, nu steeds vaker
een tweede generatie kennen. Het meest frappante voorbeeld hiervan is de Kleine ijsvogelvlinder.
Van deze Rode Lijstsoort was de vliegtijd tot voor kort beperkt tot juni-juli. Een bijkomende
generatie in september was uitzonderlijk (Bos et al., 2006). Nu is deze uitzondering eerder regel
geworden. In verschillende gebieden (zoals het Walenbos in Vlaams-Brabant en de Galgebossen in
West-Vlaanderen) worden op zonnige septemberdagen tot 3 Kleine ijsvogelvlinders geteld. Lage
aantallen, maar wel een fenomeen dat wijst op een significante tweede generatie.
Ook bij enkele nachtvlinders stellen we een soortgelijke evolutie vast. De Gevlekte zomervlinder
wordt de laatste jaren geregeld in september gemeld, terwijl de hoofdvliegtijd van de soort vrijwel
tot de maand juni beperkt is. Ook deze soort heeft een tweede generatie ontwikkeld.
© Marc Herremans
Vliegtijd Bruinrode heidelibel
NATUURPUNT STUDIE 75