Henk Sollie - Boekje Pienter

4. Wat zijn bevorderende en belemmerende factoren bij de opbouw en hervorming van
inheemse politiekorpsen?
Met deze vierde en laatste vraag wordt getracht, zonder volledig te willen zijn, te verklaren waarom
dergelijke taken goed dan wel minder goed uitgevoerd (kunnen) worden. Hiermee wordt een
perspectief gegeven op factoren die de uitvoering van opbouw- en hervormingsactiviteiten ten
behoeve van inheemse politiekorpsen al dan niet ten goede komen.
1.4 Operationalisatie sleutelbegrippen
Het operationaliseren, oftewel het definiëren van begrippen is nodig om duidelijkheid te verschaffen
over wat er in dit onderzoek onder het betreffende begrip verstaan wordt. Dit heeft namelijk
consequenties voor wat er wel en niet onderzocht zal worden.
Centrale begrippen in deze studie zijn politieopbouw en politiehervorming. Onder beide
begrippen worden de inspanningen verstaan die bijdragen aan het functioneren van het lokale
politieapparaat. Enig verschil tussen beide termen is dat bij eerstgenoemde geen politieorganisatie
aanwezig is (in de desbetreffende staat) en dat deze vanuit het niets tot stand gebracht dient te
worden, terwijl bij laatstgenoemde reeds een politiekorps bestaat en dat haar functioneren veranderd
dient te worden. In dit onderzoek wordt daarom onder beide begrippen hetzelfde verstaan. Immers, in
de praktijk (van dergelijke missies) levert dit nauwelijks verschillen op in taken die uitgevoerd dienen
te worden, evenals de betrokken actoren die dergelijke taken uitvoeren. Werkzaamheden die in het
kader van politieopbouw en hervorming worden uitgevoerd, zijn van non-executieve 22 aard zoals het
geven van training, herscholing, begeleiding en advisering. Taken op het gebied van werving en
selectie en capaciteitsopbouw worden eveneens onder beide begrippen gevat. Derhalve worden
executieve politietaken evenals missies waarin louter het lokale politieoptreden wordt gecontroleerd
(‘police observing’) in dit onderzoek niet meegenomen. 23
Een ander centraal begrip dat nadere definiëring behoeft, is politiekorps. Een politiekorps,
althans in Nederland, is een organisatie die grofweg belast is met de opsporing van strafbare feiten en
gedragingen, het handhaven van de openbare orde, en noodhulpverlening. Een unieke eigenschap is
dat zij voor de uitvoering van deze kerntaken beschikt over het geweldsmonopolie. Zaken als
handhaving van wetten en regels (denk aan milieuwetgeving), verkeershandhaving, recherchewerk en
hulpverlening behoren tot de basispolitiezorg. Daarnaast kent de politie ook specialistische eenheden
zoals de mobiele eenheid (‘crowd and riot control’) en het arrestatieteam. Tevens maken
ondersteunende onderdelen als opleidingscentra en forensische laboratoria deel uit van de
politieorganisatie. De inrichting evenals de taken van een politiekorps variëren per staat en zijn
voortdurend aan verandering onderhevig; politiehervormingen zijn dan ook zo oud als het instituut zelf.
Er kan daarom gesteld worden dat de politieorganisatie een complex instituut is met zeer
uiteenlopende taken en uitvoeringswijzen. Om enige structuur aan te brengen zal dit onderzoek zich
focussen op het politiekorps alszijnde uitvoerder van de basispolitiezorg en (indien van toepassing)
22
Executieve taken bevinden zich op het gebied van handhaving van de openbare orde, arrestatie, detentie, recherchewerk en
‘crowd and riot control’.
23
Nederland heeft in meerdere missies bijgedragen aan het monitoren van lokale politie, zoals in Angola waar de
marechaussee de Angolese politie controleerden op hun neutraliteit (UNAVEM II en III, 1991-97) en in Namibië waar
marechaussees deel uitmaakten van de civiele politiemissie van de VN (UNTAG, 1989-90) om toe te zien op de lokale politie
(door onder andere deel te nemen aan hun patrouilles).
____________________________________________________ Opbouw en hervorming van inheemse politiekorpsen
Ervaringen van de Nederlandse krijgsmacht na 1989 20