Henk Sollie - Boekje Pienter

managed, not structured, into existence (Bayley, 2001:21). Immers, uit een politieorganisatiestructuur
valt niet af te leiden of een politiekorps democratisch of autoritair van aard is; dergelijk verschil kan
alleen opgemaakt worden uit de informele structuur (Marenin, 2005). Er dient dan ook in het
achterhoofd gehouden te worden dat een dergelijke cultuuromslag binnen een organisatie niet
eenvoudig is en veel tijd vergt (O’Neill, 2005). 53
Een belangrijk onderdeel van het opbouw danwel hervormingsproces is dat er
toezichtinstanties worden gecreëerd welke belast zijn met het monitoren van het politieoptreden en dit
zo nodig nader onderzoeken, corrigeren danwel bestraffen (‘policing the police’) (Bayley, 2006;
Dobbins e.a., 2007; Marenin, 2005, Mobekk, 2005; Neild, 2001). Er dient zowel intern als extern
toezicht te zijn op de politieorganisatie om zodoende corruptie en ander foutief optreden tegen te
gaan. Dergelijke onafhankelijke instanties dienen toe te zien op de naleving van de wet en
mensenrechten. Daartoe verdient het aanbeveling om een soort van Ombudsman aan te stellen die
klachten van burgers over de politie nader onderzoekt (Bayley, 2006). Zodoende dient zorg gedragen
te worden voor het behoud van het publieke vertrouwen in de politie alswel dat de politie niet terugvalt
in ‘oude gewoonten’. Lokale steun verwerven is namelijk belangrijk binnen het hervormingsproces.
Door bijvoorbeeld educatieprogramma’s op te zetten dient de bevolking op de hoogte gesteld te
worden van wat zij van de politie kan en mag verwachten en wat voor activiteiten er inmiddels zijn en
nog zullen worden ontplooid om dat te bereiken (Neild, 2001).
Het overdragen van een politiekorps kan niet plaatsvinden voordat er enerzijds voldoende
capaciteit ontwikkeld is om aan de eisen van correct en adequaat politieoptreden te voldoen en
anderzijds voordat het inheemse politiekorps deze capaciteit daadwerkelijk heeft ingezet en de
bevolking haar optreden legitiem vindt. Om dergelijk functioneren van het politiekorps te monitoren,
dienen evaluaties ontwikkeld en afgenomen te worden. Dit is echter geen gemakkelijke taak
aangezien de politie een gevoelige en complexe taakstelling heeft en zij van andere instanties
afhankelijk is voor het creëren van veiligheid (zoals het leger, justitie en het gevangeniswezen)
(Bajraktari e.a., 2006). Met betrekking tot het evalueren van politieoptreden stelt Marenin dat: ‘one
important aspect of democratic police organisations is that they are capable of frequent, critical and
informed self-reflection, the analysis and evaluation of adopted practices, and the capacity to adapt to
changing circumstances. […] That capacity has to be instilled as part of the reform process, as well as
the awareness that collecting data and information is the lifeblood of any organisation’ (2005:52).
Dergelijk evaluatieonderzoek kan zich overigens richten op de activiteiten en de productiviteit van de
politie; denk aan aantallen arrestaties, inbeslagnemingen, en het oplossingspercentage van
misdrijven. Bovendien kunnen criminaliteitcijfers worden gegenereerd waarmee de effectiviteit van de
politie wordt afgemeten en is de tevredenheid van de lokale burgers over het politieoptreden
eveneens een indicator. 54 Echter, onderstaande test kan eveneens zeer indicatief zijn inzake het
correct functioneren van een (inheems) politiekorps:
53 Zie Bayley (2001; 2006), Harris (2005) en O’Neill (2005) voor allerlei pragmatische lessen inzake het creëren van
organisatieveranderingen binnen de politieorganisatie (al dan niet toegespitst op inheemse politiekorpsen).
54 In het kader van opbouw en hervorming van inheemse politiekorpsen in postconflict situaties is het PRIME evaluatiesysteem
een interessant hulpmiddel; dit acroniem staat voor Police Reform Indicators and Measurement Evaluation. Op basis van
zestien indicatoren verdeeld over vier thema’s, te weten (a) performance effectiveness (b) management and oversight (c)
community relations (d) sustainability, kan het functioneren van de politieorganisatie systematisch onderzocht worden (zie
Bajraktari, 2006). Andere relevante documenten in dit opzicht zijn die van het Vera Institute of Justice (2003), Harris (2005) en
van Brzoska (2006).
____________________________________________________ Opbouw en hervorming van inheemse politiekorpsen
Ervaringen van de Nederlandse krijgsmacht na 1989 45