dominee Sjouke Rijper - van Sjouke Rijper

Het leven van dominee Sjouke Rijper
Sjouke Rijper komt voort uit een West-Fries geslacht van
scheepsbouwers, schippers, zeemannen en vissers. Zijn achternaam
heeft hij te danken aan een van oorsprong moerassig dorpje in
Noord-Holland. De doopsgezinde parel van het Schermereiland: De
Rijp.
Het dorp waar de familie Rijper ontspringt, is halverwege de 16 de
eeuw een toevluchtsoord voor doopsgezinden. Zij worden door het
Hof van Holland opgejaagd vanwege hun ketterse geloof, maar zijn
veilig in het door water omringde de Rijp. De soldaten hebben
watervrees en kennen de weg niet in dit waterrijke gebied.
Ooit stond De Rijp in verbinding met de Zuiderzee. De inwoners zijn dan ook haringvissers,
walvisjagers, reders, kooplui, touwslagers, kuipers en andere ambachtslieden die hun brood
verdienen met de scheepvaart. De doopgezinde Rijpers (of Rijpenaren) zijn een sober levend,
hardwerkend volkje en zijn bovendien vredelievend. Ze weigeren in de tweede helft van de 16 de
eeuw het zwaard ter hand te nemen tegen de Spanjaarden. Omdat ze goed bij kas zitten, kopen ze
hun krijgshandelingen bij de Oranjes af.
Omdat de Rijper zeelieden geweld
afwijzen, varen ze nooit richting het
zuiden, waar veel piraterij is, maar naar
het noorden, de Oostzee op. Daar
hoeven ze zich niet te verdedigen en
kunnen ze rustig vissen op haring of
walvis, en hennep opkopen om er in de thuishaven touw van te draaien. Deze zeevarende
gelovigen lezen hun preken uit boeken, zoals het Rijper Zee-postil en zingen uit liedboeken
afkomstig uit hun eigen dorp.
Aan het begin van de 17 de eeuw verandert het landschap rondom het dorp door
de hand van de mens. Eén mens welteverstaan: Jan Adriaenszoon
Leeghwater, zelf geboren in De Rijp en overtuigd doopsgezind. De Zuiderzee
met zijn uitlopende tentakels krijgt steeds meer vat op het land. Het veen klinkt
in en kalft af door het getij. Leeghwater pompt aan het begin van de zeventiende
eeuw diverse plassen rond zijn geboortedorp droog, waaronder de Beemster, de
Purmer, de Schermer en de Wormer. Ook elders in de Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden pompt Leeghwater er flink op los.
Print van conceptversie d.d. 20 november 2010
© Sj. A. Rijper
3