PG fiscus op bezoek aug11.indd - Sbb

www.sbb.be
De fi scus op bezoek
Uw rechten en plichten bij fi scale controles

2 SBB | De fiscus op bezoek
Wat vindt u in deze gids?
WIE IS ‘DE FISCUS’?
1. Structuur van de fiscale administraties p. 4
2. Hoe werkt de AOIF? 5
BEPERKINGEN AAN DE CONTROLEBEVOEGDHEID VAN DE ADMINISTRATIE
1. Bevoegdheid 9
2. Onderzoekstermijnen directe belastingen 11
3. Bescherming van het privéleven 13
4. Beginselen van behoorlijk bestuur 14
5. Openbaarheid van bestuur 15
6. Motiveringsplicht 16
7. Beroepsgeheim 16
8. Bankgeheim afgeschaft! 17
9. Zwijgrecht in strafzaken 18
10. Fiscale regularisatie 19
DE CONTROLEMIDDELEN VAN DE FISCUS
1. Vragen om inlichtingen 20
2. Controle in kantoor administratie 24
3. Controle ter plaatse 25
DE BEWIJSMIDDELEN VAN DE FISCUS
1. Wie heeft de bewijslast? 32
2. Aangifte en akkoord 32
3. Schriftelijk bewijs 33
4. Bewijs door getuigen 35
5. Bewijs door vermoedens 36
6. Bekentenis belastingplichtige 39
7. De ‘verklikking’ 39
8. Voorafgaand fiscaal akkoord 40
9. Proces-verbaal btw 40
WELKE SANCTIES KAN DE ADMINISTRATIE OPLEGGEN?
1. Directe belastingen 41
2. Btw 44

Waarom deze praktijkgids?
Als ondernemer bent u wellicht geen vragende partij voor een fiscale controle. Die kost
u niet alleen tijd, maar gaat voor de meesten ook gepaard met de nodige stress. Bovendien
is de uitkomst ervan niet altijd te voorspellen. De fiscale wetgeving laat nu eenmaal
ruimte voor interpretatie: voer voor discussie bij een controle.
Toch heeft de fiscus het recht om uw belastingaangifte en de documenten die ermee
samenhangen - uw boekhouding in de ruime zin van het woord - te controleren. U bent
verplicht om aan die controle mee te werken.
Het resultaat van een bezoek van de fiscus kan sterk beïnvloed worden door de manier
waarop de controle verloopt. Van bij de aanvang van een controle, waarbij uw adviseur
misschien nog niet aanwezig is (een onverwacht bezoek van de controleur, een telefonische
vraag om inlichtingen,...) is het belangrijk de juiste dingen te doen en de dingen
juist te doen. Als accountants- en advieskantoor zien wij het dan ook als onze opdracht
u hierover correct te informeren. Deze beknopte gids geeft u een concreet zicht op de
spelregels waaraan zowel de controleur als u zich bij een controle moeten houden.
Mocht u na het lezen van deze gids nog vragen hebben, kom dan gerust eens langs in
een van de SBB-kantoren. U vindt de lijst achteraan in deze gids. Onze medewerkers
helpen u graag verder.
Herman Vidts,
algemeen directeur SBB Accountants & Adviseurs
SBB | De fiscus op bezoek 3

Wie is ‘de fiscus’?
Achter de verzamelnaam ‘fiscus’ of ‘fiscale administratie’ gaan een aantal verschillende diensten en afdelingen schuil, elk met
een eigen structuur, samenstelling en bevoegdheden. Wij belichten de meest relevante in de context van fiscale controles.
1. Structuur van de fiscale
administraties
A. De AOIF
De Administratie voor de Ondernemings- en Inkomensfiscaliteit, afgekort
AOIF, is de administratie waarmee u in de praktijk het meest te
maken krijgt. De AOIF bestaat uit drie pijlers:
- particulieren;
- kleine en middelgrote ondernemingen;
- grote ondernemingen.
Binnen de AOIF bestaan er gewone controles (personenbelasting, vennootschapsbelasting
en btw), controlecentra (CC) en opsporingsdiensten
(NOD).
CONTROLES
In de AOIF wordt een onderscheid gemaakt tussen de controle van de
dossiers en het beheer ervan. Het beheer van dossiers wordt verzorgd
door de gewone controles. Deze worden ook betrokken bij doorgedreven
controles.
CONTROLECENTRA
De grondige controles worden uitgevoerd door controlecentra. Er zijn
51 controlecentra opgericht: 48 lokale en 3 nationale (bijzondere controlecentra
voor specifieke sectoren: coördinatiecentra en andere vennootschappen
die deel uitmaken van groepen met een internationaal
karakter, banken, holdings en verzekeringsmaatschappijen,... grote vennootschappen
uit de immobiliënsector en de bouwsector).
4 SBB | De fiscus op bezoek
De hoofdopdracht van elk controlecentrum is de grondige verificatie
van de ondernemingen.
Zij nemen ook deel aan gerichte opsporingen samen met de nationale
opsporingsdirectie, ter voorbereiding van grondige verificaties voor een
volgend jaar.
Tevens onderzoeken de controlecentra zelf de bezwaren die gericht zijn
tegen herzieningen naar aanleiding van controles uitgevoerd door de
controlecentra.
De verificaties worden gezamenlijk en gelijktijdig uitgevoerd voor de
inkomstenbelastingen en voor de btw, door ambtenaren die afkomstig
zijn uit de twee administraties en die in groepsverband werken onder de
leiding van een teamchef.
NATIONALE OPSPORINGSDIRECTIE (NOD)
De Nationale Opsporingsdirectie (NOD) is een dienst binnen de AOIF,
die de vroegere opsporingsdiensten van de directe belastingen en de
btw groepeert. De NOD is opgesplitst in twee afdelingen:
- lokale opsporingen;
- nationale en internationale opsporingen.
Bij de NOD is de “documentaire” opdracht van primordiaal belang. De
vaststellingen en de inlichtingen worden opgenomen in een gegevensbank
“voorselectie van te controleren dossiers”. De inlichtingen worden
achteraf gebruikt bij de grondige controles door de CC of de BBI.
Enkele opdrachten die aan de NOD worden toevertrouwd:
- opsporingen voor vaststelling van forfaitaire grondslagen.
- gerichte opsporingen o.a. controle slachthuizen, groothandel, veilingen,
enz.
- gerichte opsporingen per economische of activiteitensector of per

soort fraude op initiatief van hogere leiding.
- verlenen van bijstand bij invordering o.a. onderzoek vermogenstoe-
stand.
- bijstand aan controleambtenaren in specifieke dossiers.
- nazicht van kasboeken en ontvangstenboeken; aflevering ontvangstbewijzen,
kwijtingen, enz.
- opsporen van de aard, de kostprijs en de omvang van uitgevoerde
werken.
- het achterhalen van de identiteit van de eigenaars, huurders en exploitanten
van landbouwgronden.
- het meer doorgedreven verzamelen, ook buiten de diensturen, van
gegevens gedurende de belastbare periode zelf; o.a. de controle van
de geleverde hoeveelheden, de voorraad, het tewerkgestelde personeel,
de gepresteerde uren, de honoraria, de tewerkstelling in de horecasector,
de bouwvergunningen, controle op werven en in garages,
verkoop op antiek- en rommelmarkten, enz.
B. Andere administraties
ADMINISTRATIE VAN KADASTER, REGISTRATIE
EN DOMEINEN
Deze administratie is bevoegd voor het kadaster, de registratierechten
en de successierechten.
BBI
De administratie van de BBI bestaat naast de AOIF en heeft als taak:
- het uitoefenen van controles van een grotere omvang;
- het opsporen van grote fraudestromen.
2. Hoe werkt de AOIF?
A. Controleperiode
Bij de organisatie van de werkzaamheden deelt de fiscus de tijd in in
werkjaren, die ‘controleperiodes’ worden genoemd. Een controleperiode
loopt van 1 juli van het jaar x tot 30 juni van het jaar x + 1. Aan het begin
van een controleperiode wordt het aantal te controleren dossiers vastgesteld
en aan de verschillende controleurs of controleteams toegewezen.
B. Indeling belastingplichtigen:
classificatiecode
Alle belastingplichtigen zijn ingedeeld in 4 groepen. Bedoeling van deze
indeling is de controlefrequentie te organiseren.
Groep 1
Btw-belastingplichtigen gehouden tot indienen van periodieke aangiften
in de ven.B of de BNI/Ven.
Groep 2
Niet-btw-belastingplichtigen en btw-belastingplichtigen zonder verplichting
tot indienen van periodieke aangiften in de Ven.B. of BNI/
Ven.B.
Groep 3
Btw-belastingplichtigen en indieners van periodieke aangiften en belastbaar
in de personenbelasting (dossiers winsten en baten met btw);
SBB | De fiscus op bezoek 5

Wie is ‘de fiscus’?
Groep 4
Niet-btw-belastingplichtigen en btw-belastingplichtigen zonder ver-
plichting tot het indienen van aangiften en belastbaar in de personenbe-
lasting (dossiers winsten en baten zonder btw).
Voor het opmaken van het werkplan voor de CC en de klassieke diensten
directe belastingen wordt de selectie op centraal niveau opgelegd en gedeeltelijk
samengesteld uit door de diensten zelf geselecteerde dossiers.
C. Soorten controle
De gewone controles en de controlecentra kunnen 5 soorten controles
uitvoeren:
- in-orde-stellingen;
- beheerscontroles;
- punctuele btw-controles;
- gerichte opsporingen;
- grondige controles.
IN-ORDE-STELLINGEN
Het ‘in orde stellen’ van een dossier betekent:
- het rangschikken en materieel in orde brengen van het administratief
dossier;
- het rechtzetten van manifeste onjuistheden in de aangifte;
- het vestigen van de aanslag op grond van de aangegeven inkomsten
of op de gewijzigde inkomsten na rechtzetting van manifeste onjuistheden.
6 SBB | De fiscus op bezoek
BEHEERSCONTROLES
Een beheerscontrole betekent :
- een summiere controle van één of meerdere punten van de aangifte,
op basis van stukken, meestal op bureau (d.m.v. vragen om inlichtingen
of uitnodiging van de belastingplichtige op het kantoor van de
belastingen), eventueel (kort) bij de belastingplichtige.
PUNCTUELE BTW-CONTROLES
Een punctuele btw-controle betekent:
- een controle inzake btw van specifieke aandachtspunten of naar
aanleiding van een bijzondere gelegenheid bv. verificatie van de intracommunautaire
opgave, verificatie voor de teruggave van een belastingkrediet,
verificatie bij aanvang, wijziging of stopzetting van de
beroepswerkzaamheid,...
GERICHTE OPSPORINGEN
Een gerichte opsporing betekent:
- de verificatie van de actuele belastingtoestand van de belastingplichtige
(nazicht van voorraden, personeel, dagboek, bijzondere registers,
rollend materieel,...) met het oog op een latere grondige controle.
Dergelijke opsporingscontrole gebeurt (uiteraard) bijna altijd onaangekondigd.
GRONDIGE CONTROLES
Een grondige controle betekent:
- een volledig en grondig nazicht op vlak van btw en directe belastingen
van de boekhouding van vennootschappen en zelfstandigen
(het begrip grondige controle bestaat dus niet voor werknemers,
bedrijfsleiders, gepensioneerden en genieters van een vervangingsinkomen).

D. Taakverdeling
- In-orde-stellingen, beheerscontroles en punctuele btw-controles ge-
beuren door de gewone controles.
- Gerichte opsporingen door de controlecentra (CC) en de NOD.
- Grondige controles voornamelijk door de controlecentra.
E. Controleprogramma
FREQUENTIE
Er is geen echte controlefrequentie meer voorzien.
30% van de controlecapaciteit van een CC wordt voorbehouden voor
grondige controles geselecteerd door hogere diensten met behulp van
de Mercurius-tool.
15% voor opdrachten van de Centrale diensten, het Anti-fraudecomité
en DCU (dossiers DO). Het betreft hier dossiers geselecteerd door de
dienst Doelgroepenstrategie van de AOIF ( gerichte acties, sectorale acties,
thematische acties in kader van risicobeheer), door de hogere overheid.
40% maximum wordt voorbehouden voor datamining dossiers (zie verder).
15% wordt voorbehouden voor dossiers met hoog fraude risico, eigenhandig
te selecteren door de CC aan de hand van plaatselijke kennis,
ontvangen klachten, vaststellingen van de opsporingsdiensten, enz.
Hier komen ook dossiers in aanmerking die verschillende jaren geen
ernstige controle hebben ondergaan of die herhaaldelijk geen (tijdige)
aangifte hebben ingediend.
KNIPPERLICHTEN EN DATAMINING
Slechts voor een gedeelte van de grondige controles baseren de controlecentra
zich op ‘knipperlichten’: zaken in dossiers die op de een of an-
dere manier opvallen (ongewone evoluties in omzet en brutowinst, in
algemene kosten, investeringen, personeelskosten, resultaten van vorige
controles, resultaten van gerichte opsporingen, vraag van het antifraudecomité,
enz.).
Tot voor kort gebeurde die ‘knipperlichten’-selectie volledig door de
ambtenaren zelf. Sinds 2004 lopen er projecten van geautomatiseerde
selectie: datamining. Dit is een systeem waarbij allerhande gegevens van
belastingplichtigen in een wiskundig model worden gestopt. Deze gegevens
worden dan door een zeef van algoritmes gehaald, en de output van
het programma is een lijst van belastingplichtigen waarvoor een grondige
controle aangewezen is.
F. Interne normen
Het begrip ‘grondige controle’ is geconcretiseerd in interne administratieve
regels: richtlijnen waaraan de ambtenaren van de controlecentra
zich moeten houden. Wat zijn de voornaamste aandachtspunten?
• De bewijskracht van de boekhouding:
- controle (meestal door gerichte opsporingen) van aanwezigheid kasboek,
dagontvangstenboek, inventaris;
- vergelijking comptabele en extracomptabele gegevens, bv. bestelbons,
offertes, vervoerdocumenten, afsprakenboek,...
• Niet-geboekte omzet:
- tegenberekening op basis van de verwerkte grondstoffen en de productieve
lonen;
- vragen om inlichtingen aan derden;
- vergelijking aangegeven omzet en gegevens gerichte opsporingen.
SBB | De fiscus op bezoek 7

Wie is ‘de fiscus’?
• Striktere aanpak dan gewone controles:
- meer aandacht voor formele vereisten (formulieren, fiches);
- minder vlug akkoord, eerder formele procedure (bericht van wijziging);
- vlugger opleggen belastingverhoging.
• Bij controle van een vennootschapsdossier:
ook nazicht van dossier(s) bedrijfsleider(s) en verwante vennootschappen.
8 SBB | De fiscus op bezoek

Beperkingen aan de controlebevoegdheid
van de administratie
Voor we in een volgend hoofdstuk de verschillende controlemiddelen van de fiscus bekijken, gaan we in dit hoofdstuk na
welke algemene beperkingen er zijn aan de controlebevoegdheid van de fiscale administratie.
1. Bevoegdheid
De bevoegdheden van de belastingadministraties zijn zowel materieel
(volgens de soort belasting) als territoriaal (volgens het gedeelte van het
grondgebied) afgebakend.
Onderzoeksverrichtingen verricht in overtreding van deze bevoegdheidsverdelende
regels zijn ongeldig en de belastingen gevestigd op
grond ervan nietig.
A. Wie is bevoegd voor welke belasting?
1. KLASSIEKE CONTROLES
Een ambtenaar van de directe belastingen is bevoegd voor onderzoek
en controle inzake de toepassing van de directe belastingen. Een ambtenaar
van de btw is bevoegd voor onderzoek en controle inzake de toepassing
van de btw.
Beiden zijn ook van rechtswege gemachtigd om alle inlichtingen te nemen,
op te zoeken of in te zamelen die de juiste heffing van alle verschuldigde
belastingen kunnen verzekeren.
Op grond van deze laatste bepaling kunnen de ambtenaren van beide
administraties onderling ook inlichtingen uitwisselen.
Voorbeelden
- omzetverhoging door btw-controleur wordt doorgegeven aan
de directe belastingen
- verwerping van bepaalde kosten door controleur vennootschapsbelasting
wordt doorgegeven aan de btw.
Belangrijk is wel dat enkel een ambtenaar die regelmatig belast is met
een onderzoek of controle in verband met een belasting waarvoor zijn
administratie bevoegd is, deze inlichtingen kan nemen, opzoeken of inzamelen.
Dit betekent:
- dat de ambtenaren van een bepaalde administratie geen onderzoek
mogen beginnen inzake de toepassing van een andere belasting dan
deze waarvoor ze bevoegd zijn. Een controleur vennootschapsbelasting
mag tijdens een controle van de aangifte in de vennootschapsbelasting
ook vragen om de btw-aangiften te zien, maar hij mag geen
controle uitvoeren enkel en alleen om de btw-aangiften te verifiëren;
- dat de ambtenaren van een bepaalde administratie geen onderzoeksdaden
mogen stellen die niet voorzien zijn in de fiscale wetgeving
waarvoor ze bevoegd zijn. Een btw-controleur mag boekhoudstukken
meenemen, een controleur van de directe belastingen mag dat
niet, ook al stuit hij tijdens een controle op zaken die betrekking hebben
op de toepassing van de btw-wetgeving.
SBB | De fiscus op bezoek 9

Beperkingen aan de controlebevoegdheid
van de administratie
2. BBI
De ambtenaren van de BBI zijn afkomstig van de administratie van de
directe belastingen, de administratie van de btw, registratie en domeinen
en de administratie van douane en accijnzen. Ongeacht de administratie
van oorsprong zijn BBI-ambtenaren bevoegd voor alle belastingen
(zgn. polyvalente bevoegdheden). Ze kunnen dus optreden als ambtenaren
van om het even welke fiscale administratie, maar:
- bij een onderzoek met betrekking tot een welbepaalde belasting moeten
zij de onderzoeksmaatregelen, voorzien door het wetboek met
betrekking tot deze belasting, respecteren (specificiteit van de onderzoeksbevoegdheden);
- BBI-controleurs hebben noch meer, noch andere bevoegdheden dan
andere controleurs : ze hebben, in tegenstelling tot wat soms gedacht
wordt, geen bijzondere (politionele) bevoegdheden.
3. AOIF
De ambtenaren van de AOIF zijn afkomstig van de administratie van
de directe belastingen en de administratie van de btw, registratie en domeinen
(sector btw). In tegenstelling tot hun BBI-collega’s hebben deze
geen polyvalente bevoegdheden.
Voor hen gelden de onder 1 vermelde regels.
Een controleur van de directe belastingen blijft dus een controleur van
de directe belastingen en een controleur van de btw blijft een btw-controleur,
ook al maken zij deel uit van één controleteam. Gebruik van de
bevoegdheden van de ene ambtenaar louter voor de toepassing van de
wetgeving waarvoor de ander bevoegd is, is machtsafwending. Al moet
de belastingplichtige dit wel nog kunnen bewijzen.
10 SBB | De fiscus op bezoek
B. Wie is bevoegd voor welke belastingplichtigen?
1. KLASSIEKE CONTROLEDIENSTEN
Voor natuurlijke personen is de bevoegde controle die van de fiscale
woonplaats van de belastingplichtige. De fiscale woonplaats wordt beoordeeld
op 1 januari van het aanslagjaar.
Bv. belastingplichtige is op 28 december 2006 van Brussel naar Gent
verhuisd. Bevoegde controle voor onderzoek aangifte inkomsten 2006
(aanslagjaar 2007): controle Gent.
Voor vennootschappen is de bevoegde controle die van de gemeente
waar zich de maatschappelijke zetel, de voornaamste inrichting of de
zetel van bestuur of beheer van de vennootschap zich bevindt. Dit wordt
beoordeeld op de eerste dag na de afsluiting van de balans.
Bv. vennootschap heeft de balans afgesloten op 30 september 2006 en
is op 15 september verhuisd van Brussel naar Gent. Bevoegde controle
voor onderzoek aangifte boekjaar 01.10.2005 - 30.09.2006: controle
Gent.
Indien de belastingplichtige meerdere vestigingen heeft, zal het bevoegde
controlekantoor een beroep doen op de medewerking van het controlekantoor
van de onderscheiden vestigingen indien die zich in een ander
taalgebied of veraf bevinden.
2. BTW
Voor natuurlijke personen is de bevoegde controle normaliter die van de
woonplaats op het ogenblik dat de btw-aangifte ingediend moet worden.
Wanneer de btw-activiteit evenwel niet wordt verricht in de woonplaats
van de natuurlijke persoon, is de bevoegde controle die van de plaats
waar hij zijn enige of voornaamste administratieve zetel heeft.
Voor vennootschappen is de bevoegde controle die van de plaats waar de

maatschappelijke zetel van de vennootschap is gevestigd op het ogenblik
dat de btw-aangifte ingediend moet worden. Bevindt de administratieve
zetel van waaruit de vennootschap effectief wordt bestuurd zich evenwel
elders, dan is de controle bevoegd van de plaats van de voornaamste
administratieve zetel.
Indien de belastingplichtige meerdere vestigingen heeft, zal het bevoegde
controlekantoor een beroep doen op de medewerking van het controlekantoor
van de onderscheiden vestigingen indien die zich in een ander
taalgebied of in te veraf gelegen gebieden bevinden.
3. BBI
De BBI is opgedeeld in verscheidene gewestelijke directies, maar haar
territoriale bevoegdheid strekt zich uit over het hele land. Een BBIcontroleur
van Hasselt kan dus perfect een controle uitvoeren bij een
onderneming in Brugge.
4. AOIF
De criteria om uit te maken welk lokaal controlecentrum bevoegd is,
zijn dezelfde als degene die gelden om te beslissen welk controlekantoor
directe belastingen respectievelijk btw bevoegd is.
De drie nationale controlecentra zijn bevoegd voor het hele land.
2. Onderzoekstermijnen
directe belastingen
A. Verschil directe belastingen en btw
Inzake directe belastingen gelden onderzoekstermijnen. Dit betekent
dat de administratie de inkomsten van een bepaald (boek)jaar moet onderzoeken
vóór een bepaalde datum. De onderzoeksverrichtingen van
na die datum zijn onwettelijk en de aanslagen die erop gebaseerd zouden
zijn nietig.
Dergelijke termijnen gelden niet voor de btw. Theoretisch betekent dit
dat btw-ambtenaren onbeperkt in de tijd hun onderzoekingen mogen
uitvoeren. In de praktijk wordt hun onderzoeksrecht echter beperkt
door de verjaringstermijnen van de vordering inzake btw. Die termijnen
zijn:
- 3 jaar (gewone termijn)
- 7 jaar in geval van fraude
- 12 of 24 maanden wanneer de naheffing gebaseerd is op informatie
die verkregen is uit het buitenland, een rechtsvordering of bewijskrachtige
gegevens.
B. Aanslagjaar
De onderzoekstermijnen zijn gekoppeld aan het begrip aanslagjaar.
Hiervoor gelden de volgende regels:
- voor natuurlijke personen is het aanslagjaar steeds het jaar dat volgt
op het kalenderjaar (bv. inkomsten verkregen in 2010 > aanslagjaar
is 2011);
- voor vennootschappen die per kalenderjaar boekhouden is het aanslagjaar
gelijk aan het jaar dat volgt op het boekjaar (bv. boekjaar ven-
SBB | De fiscus op bezoek 11

Beperkingen aan de controlebevoegdheid
van de administratie
nootschap A afgesloten op 31/12/2010 > aanslagjaar is 2011);
- voor vennootschappen die anders dan per kalenderjaar boekhou-
den is het aanslagjaar gelijk aan het jaar waarin de balans afgesloten
wordt (bv. boekjaar vennootschap A afgesloten op 30/06/2010 > aanslagjaar
is 2010).
C. Gewone onderzoekstermijn
De gewone onderzoekstermijn is drie jaar, te rekenen vanaf 1 januari
van het aanslagjaar.
Voor vennootschappen die niet op 31 december afsluiten, wordt deze
termijn verlengd met een duur gelijk aan de periode tussen 1 januari van
het jaar waarnaar het aanslagjaar wordt genoemd en de afsluitdatum.
Voorbeeld 1
Boekjaar vennootschap A afgesloten op 31.12.2006.
Het aanslagjaar is 2007.
De fiscus kan onderzoeken tot 31.12.2009.
Op een vraag om inlichtingen van 01.01.2010 in verband met
het boekjaar 2004 hoeft vennootschap A dus niet te antwoorden,
tenzij de controleur de buitengewone onderzoekstermijn
(zie verder D) zou inroepen.
Voorbeeld 2
Boekjaar vennootschap A afgesloten op 30.06.2007.
Het aanslagjaar is 2007. De fiscus kan onderzoeken tot
31.12.2009 + 6 maanden = 30.06.2010. Op een vraag om
inlichtingen van 01.01.2010 in verband met het boekjaar 2006-
2007 moet vennootschap A dus wel nog antwoorden, op een
vraag van 01.07.2010 niet meer (tenzij de controleur de buitengewone
onderzoekstermijn (zie verder D) zou inroepen.)
12 SBB | De fiscus op bezoek
D. Buitengewone onderzoekstermijn
De gewone onderzoekstermijn wordt uitgebreid met vier jaar in geval van
fraude (“overtreding van het fiscaal wetboek of van ter uitvoering ervan
genomen besluiten, gedaan met bedrieglijk opzet of met het oogmerk te
schaden”). Indien de fiscus vindt dat er belastingontduiking is, kan hij dus
onderzoekingen verrichten tot 7 jaar na 1 januari van het aanslagjaar.
Maar voor hij van deze termijn gebruik maakt, moet hij de belastingplichtige
schriftelijk en op nauwkeurige wijze kennis geven van de aanwijzingen
inzake belastingontduiking die volgens hem bestaan. Die
voorafgaande kennisgeving is voorgeschreven op straffe van nietigheid
van de aanslag.
De aanwijzingen inzake belastingontduiking moeten:
- vastgesteld zijn tijdens de gewone onderzoekstermijn;
- bij andere openbare besturen, overheidsdiensten of derden ingewonnen
zijn.
E. Bijkomend onderzoeksrecht in geval
van bezwaar
In geval van bezwaar hebben de ambtenaren die het bezwaarschrift
onderzoeken dezelfde onderzoeksbevoegdheden als de controleambtenaren,
ongeacht of de oorspronkelijke onderzoekstermijn al dan niet al
verstreken is.

3. Bescherming van het privéleven
De Belgische staat moet het Europees Verdrag van de Rechten van de
Mens (EVRM) respecteren. Artikel 8 van dat verdrag verwoordt het
principe van de bescherming van het privéleven.
Op deze bescherming kan echter inbreuk gemaakt worden indien er een
wettelijke basis voor bestaat, er een legitieme doelstelling is en de inbreuk
in een democratische samenleving nodig is voor de naleving van
deze doelstelling.
Het economisch welzijn van het land is een legitieme doelstelling op
grond waarvan de fiscus het recht heeft om zich in het privéleven van de
belastingplichtige te mengen.
De belastingplichtige kan zich dus niet verschuilen achter zijn recht op
eerbied voor het privéleven om bepaalde vragen niet te beantwoorden of
onderzoeksdaden aan te vechten.
Wel is de bevoegdheid van de fiscus beperkt door het proportionaliteitsbeginsel:
de inbreuk op het privéleven moet in verhouding staan met het
fiscaal nut ervan. Onderzoeksverrichtingen verricht met schending van
het EVRM zijn onwettelijk en de aanslagen die erop gebaseerd zouden
zijn nietig.
A. Algemeen
Volgens de rechtbanken zijn de internationale bepalingen over de bescherming
van het privé leven niet van toepassing op de fiscale geschillen,
tenzij de fiscale procedure kan leiden tot een strafsanctie.
Onze fiscale wetgeving biedt echter een aantal beschermingsregels met
betrekking tot de privéwoning. De fiscus heeft toegang tot de privéwo-
ning of privélokalen tussen 5u ’s morgens en 9u ’s avonds op voorwaarde
dat zij een voorafgaande machtiging heeft van de politierechtbank. Zonder
deze voorafgaande machtiging zijn de vaststelling van de fiscus nietig
en onbruikbaar, zelfs indien de belastingplichtige de fiscus vrijwillig
heeft binnengelaten.
Privébestanden op een computer kunnen door de fiscus niet gecontroleerd
worden. Indien de boekhouding op een computer staat, dan kan
de belastingcontroleur bijvoorbeeld niet vragen om een privébestand te
openen.
B. De fiscus op internet
De fiscus kan op de hoogte zijn van de uitgaven van de belastingplichtige
via de publiekelijk beschikbare informatie van de belastingplichtige
op het internet. Zo kan op facebook of E-bay een informatiebron zijn
voor de fiscus. Indien een belastingplichtige foto’s en commentaren
geeft over zijn nieuw appartement in Frankrijk, zijn dure hobby of zijn
vakantiereis naar Egypte, dan kunnen deze gegevens door de fiscus gebruikt
worden. De minister van Financiën heeft dit bevestigd . Een vertegenwoordiger
van de privacycommissie oordeelde immers dat er geen
schending was van de privacy indien de belastingcontroleur onder zijn
echte naam (dus geen fictieve naam) de belastingplichtige een verzoek
stuurt om ‘een vriend’ te worden.
Een belastingcontroleur van de FOD Financiën vertelde aan het Nieuwsblad
over de volgende concrete situaties:
- Een bedrijfsleider van een vennootschap die zogezegd een beroepsmatige
reis had gemaakt in China, maar op basis van de foto’s op
facebook bleek het een privéreis te zijn…
- Een kind had foto’s van zijn nieuwe gsm op facebook gezet en erbij
SBB | De fiscus op bezoek 13

Beperkingen aan de controlebevoegdheid
van de administratie
gemeld dat zijn vader hem 300 euro per maand belkrediet betaalde.
De vader had deze kosten onterecht opgenomen in de beroepskosten
van zijn vennootschap…
- Een persoon die veel aan- en verkocht op E-bay en zo een aanzienlijke
winst realiseerde, maar deze nooit had aangegeven in zijn belastingaangifte.
- Een persoon had minder aangegeven dan wat hij werkelijk uitgaf
(dure hobby, buitenlandse vakantiereizen etc.). Dit gaf de fiscus een
mogelijkheid tot een aanvullende belasting op grond van tekenen en
indiciën (zie Deel IV 5. B.).
De minister van Financiën meent dat de belastingcontroleur vrij is om
alle publiek toegankelijke informatie te gebruiken om belastingen te
vestigen. Hij nuanceert dit standpunt door aan te geven dat de informatie
die via websites en sociale-netwerksites wordt bekomen op zich geen
bewijsmateriaal ten laste van de belastingplichtige is. Het zijn, aldus de
minister, de resultaten van een onderzoek dat deze informatie oplevert
die al dan niet het bewijs leveren. De minister gaf ook aan dat het verzamelen
van informatie opportuun moet zijn. De gegrondheid van dergelijke
praktijken hangt dus af van de concrete omstandigheden.
14 SBB | De fiscus op bezoek
4. Beginselen van behoorlijk
bestuur
Beginselen van behoorlijk bestuur zijn niet-geschreven rechtsbeginselen
met een algemene draagwijdte die wezenlijk zijn voor de rechtsorde
en waarvan de naleving zich aan iedereen opdringt met dezelfde kracht
als een wet. Het is sinds enige tijd algemeen aanvaard dat ook de fiscus
door deze beginselen gebonden is. Onderzoeksverrichtingen verricht
met schending van deze beginselen zijn onwettelijk en de aanslagen die
erop gebaseerd zouden zijn nietig.
Hierbij enkele beginselen en voorbeelden van schending ervan :
- het onpartijdigheidsbeginsel bv. dezelfde ambtenaar verricht controle
en onderzoekt bezwaarschrift,...;
- verbod van willekeur bv. de administratie heeft de stukken die ze
ontvangen heeft niet ernstig onderzocht of zelfs niet in overweging
genomen; de kosten van levensonderhoud bij een indiciaire taxatie
worden bepaald zonder enig concreet gegeven,...;
- verbod van machtsafwending bv. een btw-ambtenaar verricht een
controle die enkel tot doel heeft om informatie in te winnen voor zijn
collega van de directe belastingen;
- zorgvuldigheids- of redelijkheidsbeginsel bv. buitensporige vragen
om inlichtingen;
- rechtszekerheids- of vertrouwensbeginsel bv. het wijzigen voor het
verleden van een individueel akkoord in verband met beroepskosten.
- De openbaarheid van het bestuur: de fiscus is wettelijk verplicht om
de belastingplichtige het recht te verlenen om zijn fiscaal dossier op
het even welk ogenblik in te zien.

Het vertrouwensbeginsel en de wet
Een dokter bewijst zijn kosten niet met facturen maar past ge-
woon een forfaitaire kostenaftrek toe. Hij doet dit al jaren en zijn
belastingcontroleur aanvaardt dit. De dokter krijgt een nieuwe
belastingcontroleur die vindt dat dit niet kan en dat de kosten
moeten worden verworpen bij gebrek aan verantwoordingsstukken.
De nieuwe belastingcontroleur verwerpt de kosten voor de
laatste 3 jaren. Mag dit?
Ja, zegt het Hof van Beroep te Brussel omdat de dokter een ongeldig
akkoord had met de fiscus. Inderdaad, de kosten van de
dokter moeten in de regel verplicht worden bewezen met verantwoordingsstukken.
Dit arrest is interessant omdat het onrechtstreeks bevestigt dat
de fiscus een geldig akkoord niet met terugwerkende kracht mag
opzeggen. Indien de dokter een geldig akkoord had met de fiscus,
dan kon de nieuwe belastingcontroleur wegens het vertrouwensbeginsel
het akkoord enkel voor de toekomst opzeggen en niet voor
het verleden (zie ook deel IV 2. Aangifte en akkoord).
5. Openbaarheid van bestuur
Het principe van de openbaarheid van bestuur is ingevoerd door de wet
van 11 april 1994. De administratie vat de toepassing van deze wet nogal
eng op, de Raad van State ziet het ruimer. Op grond van deze wet haaft u
in principe het recht om uw fiscaal dossier op om het even welk ogenblik
in te zien.
SBB | De fiscus op bezoek 15

Beperkingen aan de controlebevoegdheid
van de administratie
6. Motiveringsplicht
De administratie is verplicht om haar bestuurshandelingen formeel te
motiveren. Het niet respecteren van deze motiveringsplicht kan leiden
tot nietigverklaring van de betreffende bestuurshandelingen door de
Raad van State.
Enkele voorbeelden van handelingen die gemotiveerd moeten worden:
- de beslissing tot niet-verlenging van de aangiftetermijn;
- de beslissing tot niet-verlenging van de antwoordtermijn op een
vraag om inlichtingen;
- de weigering om een afwijking toe te staan op de verplichting om
boeken en bescheiden te bewaren op de wettelijk voorgeschreven
plaats;
- het opleggen van een belastingverhoging;
- het opleggen van een boete;
- ...
16 SBB | De fiscus op bezoek
7. Beroepsgeheim
A. Beroepsgeheim van de belastingplichtige
of derden
Kan de fiscus onderzoeksdaden stellen bij de externe belastingconsulenten
of de advocaten van de belastingplichtige? Neen, niet altijd. In de
regel zijn deze personen gebonden door hun strafrechtelijk beschermd
beroepsgeheim. Zij mogen dus niet antwoorden op een vraag om inlichtingen
die de fiscus hen opstuurt met het oog op een belastingheffing
van hun klanten. Zij hebben enkel toelating om te antwoorden indien ze
beschikken over een bijzondere volmacht van hun klant.
De volgende personen zijn gebonden door een strafrechtelijk gesanctioneerd
beroepsgeheim:
- (externe) accountants, fiscalisten, belastingconsulenten, boekhouders;
- geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers,
vroedvrouwen;
- advocaten, notarissen, gerechtsdeurwaarders, gerechtsdeskundigen.
Indien iemand van mening is dat hij een bepaalde inlichting niet kan geven
aan de administratie zonder zijn beroepsgeheim te schenden, moet
de administratie de bevoegde tuchtoverheid (Orde of Instituut) verzoeken
hierover te oordelen. Merk op dat het beroepsgeheim ingesteld is in
het belang van de cliënten van de betreffende beroepsbeoefenaar, en dus
niet kan ingeroepen worden in verband met diens eigen belastingsituatie.
Vindt de tuchtoverheid dat het beroepsgeheim niet geschonden zal worden,
dan moet de ondervraagde antwoorden.In het andere geval niet:
gegevens verkregen met schending van het beroepsgeheim zijn onwettig
verkregen gegevens die niet rechtsgeldig kunnen worden aangewend.

B. Beroepsgeheim van de fiscus
Ook de fiscus zelf is gebonden door een beroepsgeheim: de ambtenaren
zijn, buiten de uitoefening van hun ambt, verplicht tot de meest volstrekte
geheimhouding aangaande alle zaken waarvan ze wegens de
uitvoering van hun opdracht kennis hebben. De niet-naleving van dit
beroepsgeheim wordt bestraft met disciplinaire sancties.
Dit beroepsgeheim moet echter genuanceerd worden. Zo hebben fiscale
ambtenaren:
- het recht om inlichtingen die verkregen werden in antwoord op een
vraag om inlichtingen aan een belastingplichtige te gebruiken voor
de taxatie van derden;
- de verplichting om aan andere administratieve diensten van de Staat
inlichtingen te verstrekken die voor die diensten nodig zijn voor de
hun opgedragen uitvoering van wettelijke of reglementaire bepalingen,
bv. attesten nodig voor subsidies, schadevergoedingen,...;
- de verplichting om bij het parket aangifte te doen van misdrijven
waarvan ze kennis hebben en die aanleiding kunnen geven tot strafrechtelijke
vervolgingen.
8. Bankgeheim afgeschaft!
Sinds 1 juli 2011 bestaat het Belgisch bankgeheim niet meer!
Voor het vestigen van de inkomstenbelasting bestaat er wel nog een beperkte
vorm van bankdiscretie. De bankdiscretie betekent dat de fiscus
slechts in bepaalde situaties en onder bepaalde voorwaarden toegang
kan krijgen tot informatie van een zuivere privé rekening van een belastingplichtige.
De bankdiscretie kan voor de inkomstenbelastingen
uitsluitend doorprikt worden in twee situaties, namelijk wanneer er een
vermoeden is van fraude of wanneer de fiscus de belastingplichtige indiciair
wilt belasten (dit is wanneer de fiscus kan bewijzen dat de belastingplichtige
meer uitgaven dan inkomsten heeft gehad – zie verder “5.
Bewijs door vermoedens”).
Wanneer er een vermoeden is van fraude of wanneer de fiscus de belastingplichtige
indiciair wilt belasten, dan kan de fiscus onder strikte
voorwaarden toegang krijgen tot de privé rekeningen. De fiscus zal in
een eerste fase de rekeningen moeten vragen aan de belastingplichtige.
Indien deze laatste niet meewerkt dan zal de belastingcontroleur de toestemming
vragen aan de Gewestelijke Directeur om de vragen rechtstreeks
te stellen aan de financiële instelling van de belastingplichtige.
Vaak zal de belastingcontroleur niet weten bij welke financiële instelling
de belastingplichtige rekeningen heeft. In zo’n geval zal de belastingcontroleur
de Gewestelijke directeur eerst vragen om contact op te
nemen met de Nationale Bank van België (NBB) om het centraal register
te raadplegen. In dit register worden alle rekeningen en contracten van
de belastingplichtige opgenomen. De Gewestelijke directeur zal de gegevens
van de NBB doorgeven aan de belastingcontroleur die op zijn
beurt opnieuw contact zal opnemen met de belastingplichtige. Als deze
laatste nog steeds weigert om mee te werken dan zal de belastingcon-
SBB | De fiscus op bezoek 17

Beperkingen aan de controlebevoegdheid
van de administratie
troleur de gegevens rechtstreeks mogen vragen bij de gekende financiële
instelling(en) nadat hij hiervoor de toestemming heeft gekregen van de
Gewestelijke directeur.
Opgelet, de bankdiscretie bestaat uitsluitend voor het vestigen van de
inkomstenbelastingen en geldt ook uitsluitend voor zuivere privé rekeningen
bij een Belgische financiële instelling. De bankdiscretie geldt dus
niet:
- voor buitenlandse rekeningen;
- voor Belgische rekeningen die al dan niet volledig beroepsmatig worden
gebruikt door de belastingplichtige;
- voor betwistingen over de verschuldigde registratie- en successierechten;
- voor betwistingen over de verschuldigde btw;
- voor de invordering van de belastingen bij de belastingplichtige (incl.
de inkomstenbelastingen);
- voor de behandeling van een bezwaar van de belastingplichtige (incl.
de inkomstenbelastingen).
18 SBB | De fiscus op bezoek
9. Zwijgrecht in strafzaken
Een persoon wordt door de fiscus vervolgd op grond van een aantal aanwijzingen
van fraude. De fiscus stuurt een vraag om inlichtingen waarin
zij de belastingplichtige informatie en documenten opvraagt met betrekking
tot de laatste 7 inkomstenjaren. Moet de belastingplichtige
hierop antwoorden? In principe wel, maar wanneer de fiscus een belastingplichtige
onderzoekt op grond van vermoedens van fraude, dan
oordeelt de rechtbank van Luik dat de belastingplichtige een zwijgrecht
heeft. Met andere woorden, de fiscus mag geen sancties opleggen indien
er in een dergelijk geval niet geantwoord wordt op de vragen om
inlichtingen.
In fiscale aangelegenheden heeft men spreekplicht (bank- en beroepsgeheim
buiten beschouwing gelaten). Zwijgrecht (“the right to remain
silent”) bestaat enkel in strafzaken. Het ontstaat op het ogenblik dat een
strafvordering wordt ingesteld. In de praktijk is het niet altijd zo gemakkelijk
om te weten wanneer een fiscaal onderzoek een strafrechtelijk
onderzoek wordt.
In elk geval is het algemeen aanvaard dat een antwoord op een vraag
om inlichtingen dat een bekentenis van een strafbaar feit zou inhouden,
in een latere strafprocedure niet meer als bewijsmateriaal kan gebruikt
worden.

10. Fiscale regularisatie
Sinds 1 januari 2006 (kort na de zogenaamde Eenmalige Bevrijdende
Aangifte), kan iedere belastingplichtige zijn niet-aangegeven inkomsten
spontaan regulariseren. Zowel vennootschappen als natuurlijke personen
kunnen bij de Federale Overheidsdienst van Financiën (bij de “contactpunt
fiscale regularisatie”) een regularisatieaangifte indienen en
verzoeken om ontdoken sommen, waarden of inkomsten te regulariseren.
Er kunnen drie categorieën van inkomsten geregulariseerd worden:
de beroepsinkomsten, de btw-handelingen en de overige inkomsten
(roerende inkomsten, successie enz.). Er is enkel een fiscale regularisatie
mogelijk. De bedragen waarop geen sociale zekerheid werd voldaan,
kunnen dus op dit vlak niet worden geregulariseerd. De belastingen die
kunnen geregulariseerd worden zijn de btw, de directe belastingen, de
registratierechten en de successierechten.
Tot welk jaar moet men de ontdoken inkomsten regulariseren? Het is
de vrije keuze van de belastingplichtige tot welk jaar hij de inkomsten
regulariseert. De wetgeving bepaalt hier niets over maar er wordt aangenomen
dat men enkel de inkomsten moet regulariseren die nog niet
verjaard zijn. De fiscaalrechtelijke verjaringstermijn is zeven jaar. Indien
de belastingplichtige enkel die jaren regulariseert, dan geniet hij van een
immuniteit op vlak van de belastingen. De fiscus kan immers geen belastingen
meer heffen op verjaarde inkomsten. Maar de belastingplichtige
geniet dan niet noodzakelijk van een strafrechtelijke immuniteit.
De verjaringstermijnen in het strafrecht zijn soms langer dan zeven jaar
afhankelijk van het misdrijf dat is gepleegd.
Via de regularisatie ontvangt de belastingplichtige een regularisatieattest
dat verdere fiscale onderzoeksdaden met betrekking tot die inkomsten
verbiedt. De belastingplichtige geniet dus in de regel van een fiscale
immuniteit met betrekking tot de geregulariseerde inkomsten. Boven-
dien heeft hij in de regel ook een strafrechtelijke immuniteit. Opgelet,
een belastingplichtige kan geen regularisatieaanvraag indienen indien
hij reeds het voorwerp is van een fiscale of strafrechtelijke vervolging
of onderzoek.
Bij de regularisatie moet de belastingplichtige de normale verschuldigde
ontdoken belastingen betalen, in principe verhoogd met een boete van
10% (in de regel geen boete voor de regularisatie van beroepsinkomsten
of btw-handelingen).
Opgelet, hoewel de fiscale regularisatie een permanente regeling is, kan
een belastingplichtige er slechts één maal gebruik van maken. Een belastingplichtige
kan dus tijdens zijn leven niet tweemaal een regularisatie
aanvragen. In die zin blijft de fiscale regularisatie eenmalig.
SBB | De fiscus op bezoek 19

Wat zijn de controlemiddelen van de fiscus?
In dit deel nemen we de verschillende controlemiddelen van de fiscus onder de loep. Aan elk van deze controlemiddelen
zijn specifieke beperkingen en formaliteiten verbonden. Let wel, door een recente wetswijziging hebben de ambtenaren
van de fiscus nu dezelfde (ruimere) controlebevoegdheden als die van de btw.
1. Vragen om inlichtingen
A. Directe belastingen:
vraag om inlichtingen aan de belastingplichtige
• Wat mag de administratie vragen en wat niet?
De administratie mag aan de belastingplichtige alle inlichtingen vragen
met het oog op het onderzoek van diens fiscale toestand.
De wettelijke omschrijving van het vraagrecht is zeer ruim. Zo is het
vraagrecht bv. niet beperkt tot de beroepswerkzaamheid van de belastingplichtige.
Anderzijds zijn aan het vraagrecht toch een aantal beperkingen.
Ten eerste moeten de gevraagde inlichtingen op de een of andere wijze
relevant zijn voor het onderzoek. Het is dus niet mogelijk inlichtingen te
vragen met betrekking tot een niet-belastbaar feit of met betrekking tot
uitgaven zonder fiscale consequenties.
Ten tweede moeten de vragen slaan op verrichtingen waaraan de belastingplichtige
heeft deelgenomen.
Ten derde is het vraagrecht beperkt door de beginselen van behoorlijk
bestuur en meer bepaald het redelijkheidsbeginsel. In dit verband heeft
de minister van Financiën herhaaldelijk laten weten:
- dat de ambtenaren een goed overwogen en gematigd gebruik moeten
maken van hun vraagrecht;
- dat de gepastheid van het vragen van bepaalde inlichtingen moet
20 SBB | De fiscus op bezoek
worden beoordeeld in het licht van de feitelijke omstandigheden
eigen aan elk geval;
- dat de vragen precies moeten zijn;
- dat overdreven vragen uit den boze zijn;
- dat het versturen van algemene vragenlijsten moet worden vermeden.
Rekening houdend met deze verklaringen kunnen ernstige vragen gesteld
worden bij de praktijk van sommige controlecentra om zeer uitgebreide,
gestandaardiseerde vragenlijsten naar de belastingplichtige te
sturen.
Ten vierde kan het vraagrecht beperkt worden door het beroepsgeheim
dat sommige belastingplichtigen kunnen inroepen (zie Hoofdstuk II).
Ten slotte is er de bescherming van het privéleven (zie Hoofdstuk II).
• Hoe stelt de administratie haar vragen?
De controleur mag de belastingplichtige mondelinge vragen stellen: dit
kan telefonisch, hij kan de belastingplichtige uitnodigen op zijn kantoor
of hij kan kiezen voor een controle ter plaatse.
De controleur mag ook schriftelijke vragen stellen. Hij zal daarvoor een
zgn. formulier 332 gebruiken. Dit wordt opgesteld in drie exemplaren.
Twee ervan worden naar de belastingplichtige gestuurd (één exemplaar
voor de belastingplichtige en één om terug te sturen), één ervan wordt in
het aanslagdossier gerangschikt. Deze formaliteit is echter niet voorgeschreven
op straffe van nietigheid: ook een vragenlijst in één exemplaar
is een geldige vraag om inlichtingen. Het is ook niet vereist dat de vraag
om inlichtingen aangetekend verzonden wordt.

• Is de belastingplichtige altijd verplicht om op de vragen te
antwoorden?
In principe moet de belastingplichtige altijd antwoorden op een vraag
om inlichtingen.
Op een mondelinge vraag kan hij dit mondeling of schriftelijk doen,
maar op een schriftelijke vraag moet hij ook schriftelijk antwoorden.
Dit moet niet aangetekend, maar het is aangewezen dit te doen. Indien
de belastingplichtige niet antwoordt, kan de administratie hem van
ambtswege aanslaan (dit betekent een omkering van de bewijslast in het
nadeel van de belastingplichtige). Bovendien kan hem een boete of belastingverhoging
worden opgelegd.
Merk op dat volgens een constante rechtspraak van het Hof van Cassatie
onvolledig antwoorden, manifest laconiek antwoorden of manifest
naast de kwestie antwoorden met niet antwoorden gelijk gesteld wordt.
Er is echter ook dissidente rechtspraak (bv. Bergen, 16 oktober 1998).
De principiële verplichting om te antwoorden moet genuanceerd worden
in twee gevallen:
- de belastingplichtige die meent dat de gevraagde inlichtingen een te
omvangrijk werk vergen kan met de controledienst overleggen wat er
gedaan moet worden om te voldoen aan de vereisten van de controle
zonder de administratieve lasten van de onderneming buitenmate
te bezwaren. De ambtenaren moeten dan ‘in geweten en met ruim
inzicht’ de gegrondheid beoordelen van de redenen, die worden aangevoerd
door de belastingplichtige om ontslagen te worden van het
verstrekken van (een gedeelte van) de gevraagde inlichtingen of van
het overleggen van sommige verantwoordingsstukken;
- op manifest onwettelijke vragen, bv. vragen over het privéleven die
zonder enige fiscale relevantie zijn of die duidelijk buiten proportie
zijn met het fiscaal nut, moet de belastingplichtige best afwijkend
antwoorden. Praktisch gezien is het altijd aangewezen om een (afwijkend)
antwoord terug te zenden binnen de wettelijke termijn, zodat
de fiscus geen sanctie kan opleggen wegens het niet beantwoorden
van de vraag om inlichtingen.
• Binnen welke termijn moet de belastingplichtige
antwoorden?
Voor het antwoord op een mondelinge vraag voorziet het fiscaal wetboek
geen termijn. Algemeen wordt aangenomen dat hiervoor een redelijke
termijn geldt : de belastingplichtige is dus zeker niet verplicht om
onmiddellijk te antwoorden.
Op een schriftelijke vraag moet de belastingplichtige antwoorden binnen
een maand, vanaf de derde werkdag volgend op de verzending van
de vraag.
Merk op dat:
- de termijn begint te lopen vanaf de derde werkdag na die van de verzendingsdatum;
- de verzendingsdatum is in principe de datum die op de vraag om
inlichtingen staat vermeld, tenzij de belastingsplichtige het tegenbewijs
kan leveren;
- het antwoord ter beschikking van de administratie moet zijn binnen
die termijn: een antwoord dat verzonden wordt op de laatste dag van
de termijn is dus te laat.
SBB | De fiscus op bezoek 21

Wat zijn de controlemiddelen van de fiscus?
Voorbeeld
Vraag om inlichtingen wordt verstuurd op woensdag 1 september
2010.
Begin termijn: maandag 6 september 2010 (derde werkdag na
verzending).
Wanneer moet antwoord bij administratie zijn? 6 oktober.
De administratie kan deze termijn niet inkorten, ook niet als de rechten
van de schatkist in gevaar zijn.
Deze termijn van één maand kan wel verlengd worden wegens wettige
redenen. Deze verlenging moet aan de bevoegde ambtenaar gevraagd
worden. Over het algemeen mogen als wettige redenen aanzien worden:
- het feit dat er materieel een langere termijn nodig is om de gevraagde
inlichtingen te verstrekken;
- de ernstige ziekte of de langdurige afwezigheid van de belastingplichtige;
- elke omstandigheid van overmacht bv. brand in de bedrijfslokalen.
Indien de aanslagambtenaar meent dat hij de verlenging niet kan toestaan,
dan moet hij dat motiveren door aan te duiden waarom de door
de belastingplichtige aangehaalde motieven niet kunnen beschouwd
worden als wettige redenen.
• Wat mag de administratie doen met de verkregen
inlichtingen?
Met de verkregen inlichtingen mag de administratie de belastbare inkomsten
van de belastingplichtige wijzigen.
22 SBB | De fiscus op bezoek
Aangezien die laatste verplicht is om schriftelijk te antwoorden op een
schriftelijke vraag, beschikt de administratie over een bewijskrachtig
stuk dat van de belastingplichtige zelf uitgaat en dat eventueel tegen
hem kan ingeroepen worden. De bewijsproblematiek bij een mondeling
antwoord op een mondelinge vraag ligt uiteraard veel moeilijker...
Bij een taxatie volgens tekenen en indiciën mag de fiscus het vraagrecht
niet gebruiken om de bewijslast om te keren.
De fiscus mag de inlichtingen ook aanwenden voor de taxatie van derden.
Wel is de bewijskracht van deze inlichtingen veel minder, aangezien
het stuk hier niet uitgaat van de belastingplichtige zelf.
B. Directe belastingen:
vraag om inlichtingen aan derden
• Welke soorten vragen aan derden bestaan er?
De administratie mag aan derden alle vragen stellen die zij nodig acht
om de juiste heffing van de belasting te verzekeren (deze omschrijving is
dus ruimer dan bij vragen aan de belastingplichtige zelf).
Het fiscaal wetboek onderscheidt twee soorten van vragen om inlichtingen
aan derden:
- vragen in verband met een met name aangeduide belastingplichtige;
- vragen in verband met een niet met name aangeduide belastingplichtige.
Vragen in verband met een met name aangeduide belastingplichtige
mogen gesteld worden aan om het even wie. De administratie zelf nuanceert
dit echter en zegt dat van deze mogelijkheid slechts gebruik mag
worden gemaakt wanneer de belastingplichtige zelf niet of onvoldoende
antwoordt op een vraag om inlichtingen of wanneer er ernstige twijfels
zijn over zijn antwoord.

Bovendien mogen ambtenaren zich enkel wenden tot de personen van
wie zeker geweten is dat zij met de belastingplichtige verrichtingen
hebben gedaan of van wie, op grond van nauwkeurige en overeenstemmende
vermoedens, terecht mag worden verondersteld dat zij daarbij
betrokken waren. Deze verrichtingen hoeven geen beroepsmatige verrichtingen
te zijn. Ook aan een particulier mogen dus vragen worden gesteld.
Zoals voor vragen aan de belastingplichtige zelf moeten tenslotte
algemene vragenlijsten vermeden worden.
Vragen in verband met een niet met name aangeduide belastingplichtige(n)
mogen enkel gesteld worden aan personen die rechtstreeks of
onrechtstreeks in betrekking zijn geweest met de belastingplichtige(n) uit
hoofde van beroepsmatige of winstgevende verrichtingen of activiteiten.
Voorbeelden
Wat kan wel in een vraag aan derden?
- vraag aan NV X : “Gelieve mij kopieën van uw aankoopfacturen
bij de BVBA Y toe te sturen”;
- vraag aan NV X : “Gelieve mij een overzicht van uw klanten voor
de jaren 2008 en 2009 te sturen”;
- vraag aan de heer A, die privéaankopen gedaan heeft bij de
BVBA Y: “Gelieve mij mee te delen welke aankopen u in 2008 bij
de BVBA Y heeft gedaan”.
Voorbeelden
Wat kan niet in een vraag aan derden?
- vraag aan de heer A, die op 12.11.2008 een privéfeest heeft georganiseerd
: “Wie was er aanwezig op uw feest van 12.11.2008 ,
wie heeft de maaltijden bereid, hoeveel heeft u betaald,...”.
Deze vraag is onwettelijk: geen met name genoemde belastingplichtige
en geen beroepsmatige verrichting.
• Hoe stelt de administratie haar vragen?
De inlichtingen mogen schriftelijk of mondeling worden gevraagd.
Mondelinge vragen komen in de praktijk wel nauwelijks voor: om als
bewijs te dienen, is nadien toch nog een schriftelijke bevestiging nodig.
• Is de derde verplicht om te antwoorden?
Hierover bestaat discussie. Volgens de administratie en de meerderheid
van de rechtsleer wel. Sommige rechtsgeleerden verdedigen echter de
stelling dat de administratie het recht heeft om van derden inlichtingen
te vragen, maar dat de derde niet verplicht is te antwoorden. In deze
hypothese zou dus ook geen boete opgelegd kunnen worden. In elk geval
kan een niet-antwoord niet leiden tot een aanslag van ambtswege of een
belastingverhoging.
• Binnen welke termijn moet de belastingplichtige
antwoorden?
Volgens de wet bepaalt de administratie de termijn waarbinnen geantwoord
moet worden. In de praktijk geeft de administratie ten minste
acht dagen. Deze termijn kan verlengd worden wegens wettige redenen.
SBB | De fiscus op bezoek 23

Wat zijn de controlemiddelen van de fiscus?
• Wat mag de administratie doen met de verkregen
inlichtingen?
De administratie heeft het recht om de juistheid van de gevraagde inlichtingen
na te gaan, bv. door kennis te nemen van de stukken op grond
waarvan de inlichtingen werden verstrekt, maar van dit recht mogen de
ambtenaren slechts gebruikmaken wanneer er ernstige vermoedens zijn
dat de verstrekte inlichtingen onjuist zijn.
• Wat is het getuigenverhoor?
De administratie heeft ook het recht om derden “te horen”. Hiermee
bedoelt men het getuigenverhoor. Dit komt zelden voor. Enkel een ambtenaar
met een hogere graad dan e.a. inspecteur (10S3) mag dit onderzoeksmiddel
gebruiken en het verhoor moet volgens een bepaalde procedure
verlopen.
C. Vragen om inlichtingen inzake btw
Het vraagrecht inzake btw lijkt sterk op dat inzake directe belastingen,
zodat voor het grootste gedeelte naar de vorige twee nummers kan verwezen
worden. Wel zijn er de volgende verschillen:
- er is geen wettelijke minimumtermijn voorzien voor het antwoord op
een vraag om inlichtingen. Er geldt dus een redelijke termijn. In de
praktijk verleent de btw-administratie een termijn van 20 dagen;
- de sanctie voor het niet-antwoorden wanneer men daartoe verplicht,
is een boete van 2.500 euro (KB nr. 44) en/of een ambtshalve aanslag!
24 SBB | De fiscus op bezoek
2. Controle in kantoor
administratie
Regelmatig vraagt de fiscus - telefonisch of schriftelijk (inzake inkomstenbelastingen
met een formulier 440 B) - aan belastingplichtigen om
zich op een bepaald tijdstip bij de controledienst aan te melden, met de
nodige stukken.
De fiscus mag dit vragen, maar de belastingplichtige is niet verplicht
hier gevolg aan te geven: de wet schrijft uitdrukkelijk voor dat de belastingplichtige
zijn boeken en bescheiden aan de administratie moet
voorleggen “zonder verplaatsing”. De belastingplichtige kan dan ook
nooit gesanctioneerd worden indien hij niet op het verzoek van de administratie
ingaat.

3. Controle ter plaatse
Bij een controle ter plaatse maakt de fiscus gebruik van de volgende bevoegdheden:
- het bezoekrecht;
- het recht om de boeken en bescheiden van de belastingplichtige in
te zien;
- het vraagrecht.
Het vraagrecht is hierboven besproken, in wat volgt bespreken wij beide
andere bevoegdheden.
A. Bezoekrecht
Het principe is dat fiscale ambtenaren het recht op vrije toegang hebben
tot de beroepslokalen van de belastingplichtige.
• Is de fiscus verplicht om zijn bezoek aan te kondigen?
Neen. In het btw-wetboek wordt zelfs uitdrukkelijk gezegd dat het bezoek
‘zonder voorafgaande verwittiging’ kan plaatsvinden.
In de praktijk worden de meeste controles die tot doel hebben de juistheid
van de aangifte(s) te controleren aangekondigd: inzake directe belastingen
gebeurt dit met een bericht 440 BI, voor btw met een drukwerk
nr. 402. Vaak wordt bij het aankondigingsbericht ook nog een vragenlijst
ter voorbereiding gevoegd.
Controles die bedoeld zijn om informatie te verzamelen over het lopende
inkomstenjaar en de organisatie van de onderneming (gerichte opsporingen)
of controles met als bedoeling een betrapping op heterdaad
van fraude gebeuren (uiteraard) onaangekondigd.
• Welke ambtenaren hebben het recht op vrije toegang?
Het recht van toegang wordt alleen verleend aan de ambtenaren belast
met het verrichten van een controle (bv. nazicht van de aangifte) of met
een onderzoek (bv. van een bezwaarschrift) inzake de toepassing van
de personenbelasting, de vennootschapsbelasting, de belasting van nietinwoners
of de btw-ambtenaren die belast zijn met de toepassing van de
rechtspersonenbelasting hebben dus geen bezoekrecht.
Het volstaat dat bedoelde controle en onderzoek tot de normale bevoegdheid
van de ambtenaren behoren: een individuele lastgeving is
niet vereist. Wel moeten deze ambtenaren hun aanstellingsbewijs kunnen
tonen en is er een bijzondere formaliteit voorgeschreven bij bezoek
aan privéwoningen of bewoonde lokalen.
• Wie moet toegang verlenen?
De belastingplichtigen:
- inzake directe belastingen: alle natuurlijke of rechtspersonen;
- inzake btw: iedereen die een economische activiteit uitoefent. Dit
betekent zowel de als zodanig geregistreerde belastingplichtigen als
personen die niet voor btw-doeleinden geïdentificeerd zijn, maar die
in feite, in de zin van art. 4 W.B.T.W., als belastingplichtigen moeten
beschouwd worden.
Andere personen die over bepaalde rechten beschikken in verband met
de te bezoeken plaatsen:
de ambtenaren hebben niet alleen een recht van vrije toegang tot de
gebouwen, lokalen,... waarvan de belastingplichtige eigenaar of gebruiker
is, maar ook tot alle andere plaatsen waar de belastingplichtige
(tijdelijk) een werkzaamheid uitoefent. Bijgevolg moeten soms
ook anderen dan de belastingplichtige zelf de fiscus vrije toegang
verlenen. Denk hier vooral aan bouwwerven.
SBB | De fiscus op bezoek 25

Wat zijn de controlemiddelen van de fiscus?
• Tot welke plaatsen moet toegang verleend worden?
Er moet toegang verleend worden tot alle plaatsen waar een beroeps-
werkzaamheid wordt uitgeoefend of vermoedelijk wordt uitgeoefend,
ongeacht of de belastingplichtige al dan niet eigenaar of gebruiker is van
deze plaatsen. De wet somt, louter bij wijze van voorbeeld, op: fabrieken,
werkplaatsen, werkhuizen, magazijnen, burelen, bergplaatsen, garages,
terreinen die als fabriek, werkplaats, opslagplaats dienstdoen,...
In sommige gevallen wordt er een beroepswerkzaamheid uitgeoefend
in particuliere woningen of bewoonde lokalen, of vermoedt de administratie
dit. Ook tot deze plaatsen heeft de fiscus recht van toegang, zij
het dat hier bepaalde formaliteiten en een beperking in de tijd gelden
(zie verder).
• Wanneer moet er toegang verleend worden?
Inzake directe belastingen is er recht van toegang tijdens de uren dat
er een werkzaamheid uitgeoefend wordt, zelfs buiten de normale werkuren,
terwijl het btw-wetboek stelt dat er recht van toegang is ‘op elk
tijdstip’. Er is dus een verschil in bewoording tussen de wetgevingen,
maar in de praktijk maakt dit niet zoveel uit. Immers: de administratie
is gebonden aan de algemene rechtsbeginselen.
Welnu, het is duidelijk dat het redelijkheidsbeginsel geschonden zou
worden, indien een btw-ambtenaar zonder enige reden (concreet: zonder
vermoeden van zwartwerk) buiten de normale werkuren de boekhouding
zou willen controleren. Anderzijds hebben ook de ambtenaren
van de directe belastingen het recht om te controleren buiten de
normale werkuren, indien ze weten of vermoeden dat er een (zwarte)
werkzaamheid wordt uitgeoefend.
Tot particuliere woningen of bewoonde lokalen hebben de ambtenaren
maar toegang tussen vijf uur ‘s morgens en negen uur ‘s avonds.
26 SBB | De fiscus op bezoek
Tot het kantoor van de titularissen van vrije beroepen, ambten of posten
hebben de ambtenaren geen toegang gedurende de tijd dat de betrokken
belastingplichtige er zijn beroep in aanwezigheid van zijn cliënten
uitoefent.
• Welke formaliteiten moet de administratie vervullen?
De controleambtenaar kan het bezoekrecht uitoefenen zonder enige
formaliteit te moeten vervullen, behalve wanneer het gaat om particuliere
woningen of bewoonde lokalen. In die gevallen is de voorafgaande
toestemming van de rechter in de politierechtbank vereist. Bovendien
mag slechts in uitzonderlijke gevallen (concreet: ernstige vermoedens
van zwartwerk) gebruik gemaakt worden van dit recht en moet de hiërarchische
overheid toestemming gegeven hebben.
Algemene bemerkingen bij het bezoekrecht
Het bezoekrecht is geen recht van huiszoeking. Echter, de ambtenaren
hebben op grond van een recente wetswijziging het recht
om kasten te openen, op eigen houtje archieven in te kijken, computers
te bedienen, verhoren af te nemen,... Met andere woorden,
de controlebevoegdheden van de fiscus zijn thans even ruim als
die van de btw-ambtenaren.
De uitoefening van het bezoekrecht mag echter niet tot gevolg hebben
dat de belastingplichtige op enigerlei wijze belemmerd wordt
in de uitoefening van zijn beroepswerkzaamheid.

B. Bewaren en voorleggen van boeken
en bescheiden
PRIVé- VERSUS BEROEPSMATIGE REKENING
In principe mag de fiscus geen inlichtingen opvragen bij een bank omtrent
de bankrekeningen van een belastingplichtige met het oog op het
belasten van inkomsten (zie Deel II 8 Bankgeheim). De vraag is dan ook
of de fiscus de inlichtingen die hij niet mag vragen aan de bank, kan
vragen aan de belastingplichtige zelf ?
Hierbij moet een onderscheid gemaakt worden tussen enerzijds privéen
beroepsmatige rekeningen en anderzijds Belgische en buitenlandse
rekeningen.
Als de belastingplichtige zich voor privé- en beroepsdoeleinden bedient,
mogen volgens de fiscus al de verantwoordingsstukken van de op die
rekeningen uitgevoerde verrichtingen worden opgevraagd. Indien de
belastingplichtige dus een aantal inkomsten stort op een privérekening,
dan is er een gemengd gebruik van die rekening. Met als gevolg dat de
fiscus alle verantwoordingsstukken kan opvragen. Uittreksels van zuivere
privé rekeningen mogen niet opgevraagd worden. Het is dus steeds
aanbevolen om een strikte scheiding te houden tussen privé- en beroepsmatige
rekeningen.
Opgelet, een aantal stortingen van beroepsinkomsten op een privérekening
heeft dus tot gevolg dat de fiscus de verantwoordingsstukken mag
opvragen maar dit betekent niet noodzakelijk dat alle inkomsten van die
rekening zoals de interesten belastbare beroepsinkomsten worden.
Het niet mogen opvragen van verantwoordingstukken van zuivere privérekeningen
geldt niet voor buitenlandse rekeningen. Inderdaad, de
wet bepaalt dat de verantwoordingstukken van buitenlandse rekeningen
verplicht moeten worden voorgelegd wanneer de fiscus ze opvraagt.
DIRECTE BELASTINGEN
• Wie moet boeken en bescheiden bewaren en voorleggen?
Iedereen die onderworpen is aan personen-, vennootschaps-, rechtspersonenbelasting
of belasting van niet-inwoners (er is dus geen beperking
tot bv. zelfstandigen, actieven, personen die een aangifte moeten indienen,...).
Merk op dat de voorlegging ook kan gevraagd worden aan de wettelijke
vertegenwoordiger van de belastingplichtige (bv. gevolmachtigd
accountant), maar niet aan andere personen zoals bv. personeelsleden,
familieleden,... In dit laatste geval zou de belastingplichtige dus niet gesanctioneerd
kunnen worden voor “weigering voor te leggen”, tenzij er
sprake is van een procédé van de belastingplichtige om zich aan zijn
wettelijke verplichtingen te onttrekken.
• Welke boeken en bescheiden moeten er voorgelegd
worden?
1. Alle boeken en bescheiden die noodzakelijk zijn om het bedrag van
de belastbare inkomsten van de belastingplichtige te bepalen, ongeacht
de aard van de inkomsten (onroerend, roerend, beroeps, of divers) of de
oorsprong ervan (Belgisch of buitenlands).
De grenzen van de administratieve bevoegdheden zijn tamelijk vaag.
Wat is immers ‘noodzakelijk om de belastbare inkomsten te bepalen’?
In elk geval is er overeenstemming over de volgende zaken:
- de voorleggings- en bewaringsplicht is niet beperkt tot de wettelijk
verplichte boekhoudkundige stukken: ook extracomptabele stukken
kunnen gevraagd worden (bv. organogram, rekeningstelsel, offertes,
SBB | De fiscus op bezoek 27

Wat zijn de controlemiddelen van de fiscus?
vervoerdocumenten, bestel- en leveringsbons,...);
- de voorleggings- en bewaringsplicht is niet beperkt tot de boeken en
bescheiden in verband met de beroepswerkzaamheid;
- ook vertrouwelijke documenten kunnen opgevraagd worden, tenzij
de belastingplichtige zich op een beroepsgeheim beroept.
Anderzijds moeten niet bewaard of voorgelegd worden:
- bescheiden van loutere privéaard, zonder enig verband met geldbe-
leggingen of inkomstenincasseringen, zoals boeken en bescheiden
betreffende huishoudelijke uitgaven;
- bankrekeningen die niet beroepsmatig worden gebruikt (behalve buitenlandse
rekeningen, zie 2). Wanneer een rekening, zij het slechts
gedeeltelijk, voor beroepsdoeleinden wordt gebruikt, mogen echter
alle bescheiden betreffende die rekening geverifieerd worden. Eén
beroepsmatige verrichting is al voldoende. Wat een beroepsmatige
verrichting is, is een feitenkwestie. De loutere storting van een bezoldiging
lijkt ons in elk geval onvoldoende.
Conclusie
We hebben hier te maken met een materie waar bij uitstek rekening
moet gehouden worden met de EVRM-bepalingen inzake
de bescherming van het privé-leven, met de algemene rechtsbeginselen
en met de geest van de wet (complementariteit van de
bevoegdheden van de administratie aan het onderzoek van de
aangifte), temeer aangezien vrij algemeen aangenomen wordt dat
het in eerste instantie de administratie is die de ‘noodzaak om de
belastbare inkomsten te bepalen’ beoordeelt. Indien de belastingplichtige
het met de administratie niet eens is, zal later door een
rechter moeten geoordeeld worden.
28 SBB | De fiscus op bezoek
Dat de administratie zich bewust is van de vaagheid en onduidelijkheid,
blijkt overigens uit de aanbeveling aan de ambtenaren
om in geval van privédocumenten ‘met tact en doorzicht op te
treden, teneinde nutteloze discussies te vermijden en de belastingplichtige
niet te ontstemmen’.
2. Voor wie onderworpen is aan de personenbelasting: de boeken en bescheiden
in verband met buitenlandse rekeningen.
3. Voor vennootschappen: de registers van de aandelen en obligaties op
naam, en de presentielijsten van de algemene vergaderingen.
4. Wie een beroep doet op een computerboekhouding moet de informatiedragers,
alle gegevens die ze bevatten en de dossiers m.b.t. de analyses,
programma’s en beheer van het gebruikte systeem in een leesbare
en verstaanbare vorm ter inzage voorleggen. Bovendien moeten voor de
administratie kopieën gemaakt worden in de door de ambtenaren gewenste
vorm van het geheel of een deel van de gegevens. Ook moeten de
informaticabewerkingen verricht worden die nodig zijn om het bedrag
van de belastbare inkomsten te bepalen.
• Aan wie moeten de boeken en bescheiden worden
voorgelegd?
De boeken en bescheiden moeten voorgelegd worden aan elke ambtenaar
van de directe belastingen die erom verzoekt. Deze ambtenaar
moet hiervoor dus geen bijzondere machtiging hebben (maar moet wel
zijn aanstellingsbewijs kunnen voorleggen).

• Hoe lang moeten de boeken en bescheiden bewaard
worden?
Voor de directe belastingen moeten de boeken en bescheiden bewaard
worden tot het verstrijken van het zevende jaar of boekjaar volgend op
het belastbaar tijdperk waarop ze betrekking hebben.
Voor de computerboekhouding is de termijn 7 jaar nadat het gebruik
van het softwarepakket is stopgezet.
• Waar moeten de boeken en bescheiden bewaard en
voorgelegd worden?
De boeken en bescheiden moeten bewaard worden in het kantoor,
agentschap, bijhuis of elk ander beroeps- of privélokaal van de belastingplichtige
waar die boeken en bescheiden werden gehouden, opgesteld of
toegezonden.
Op deze regel bestaan twee uitzonderingen: wanneer de boeken in beslag
genomen zijn door het gerecht en wanneer de administratie een
afwijking heeft toegestaan. Die afwijking wordt echter slechts onder
strikte voorwaarden toegestaan:
- de overdracht van de bescheiden moet op een bepaalde datum en
voor een bepaalde periode gebeuren;
- de belastingplichtige moet een gemotiveerde brief richten aan de
bevoegde e.a. inspecteur (10S2), die, rekening houdend met de aangehaalde
omstandigheden, oordeelt of die vraag tot afwijking kan
worden ingewilligd;
- bij een aangekondigde controle moet de belastingplichtige in staat
zijn om zijn boeken en bescheiden opnieuw in bezit te hebben om ze
op de vastgestelde dag voor de controle voor te leggen;
- in geval van niet-aangekondigde controle moet hij, wanneer die
documenten niet in zijn bezit zijn, de persoon of instelling kunnen
aanwijzen bij wie ze berusten en ze hem binnen een korte tijd doen
terugbezorgen;
- het dagontvangstenboek moet zich, door zijn aard zelf (dagelijks bij te
houden!), bestendig in de onderneming bevinden.
Zoals bekend, komt het heel vaak voor dat (het grootste gedeelte van)
de boekhouding volledig gehouden en bewaard wordt bij de externe
accountant of belastingconsulent. Moet dan telkens opnieuw een aanvraag
moeten worden ingediend?
Ja, volgens de minister van Financiën: hij sluit een algemene toelating
om de boeken en bescheiden te laten bewaren bij hun accountant uit,
omdat het “ter gelegenheid van het onderzoek ter plaatse meestal noodzakelijk
is om de feitelijke controle van de goederen of van het bedrag
van de ontvangsten te koppelen aan de controle van de documenten,
hetgeen een onmiddellijke toegang tot de gegevens van de boekhouding
vereist”.
Concreet betekent dit dat de administratie in dergelijke gevallen een
aanslag van ambtswege zou kunnen vestigen en/of een administratieve
boete opleggen. Wel zal hier eventueel een beroep kunnen gedaan worden
op algemene rechtsbeginselen als het redelijkheidsbeginsel en het
verbod van machtsafwending (indien bv. de administratie systematisch
onaangekondigde controles zou uitvoeren louter met de bedoeling om
boetes en aanslagen van ambtswege op te leggen).
Zorg er in elk geval voor steeds een stuk van de boekhouding bij te
houden en zeker het kasboek, dagontvangstenboek en de inventaris. De
boeken en bescheiden moeten voorgelegd worden “zonder verplaatsing”,
dus op de plaats waar ze bewaard moeten worden. Dit betekent dat de
administratie niet kan eisen dat de belastingplichtige zijn boeken en bescheiden
naar het kantoor brengt (zie hoger).
SBB | De fiscus op bezoek 29

Wat zijn de controlemiddelen van de fiscus?
• Heeft de controleur het recht om boeken en bescheiden
mee te nemen?
Neen, en dit in tegenstelling tot wat geldt inzake btw. Volgens de administratie
mag de controleur wel kopieën van computerbestanden meenemen.
De meerderheid van de rechtsleer is het daar echter niet mee
eens.
• Waarvoor kan de fiscus de voorgelegde documenten
gebruiken?
De fiscus mag de documenten die haar bij de controle van de ene belastingplichtige
worden voorgelegd gebruiken voor de taxatie van (een) andere
belastingplichtige(n), maar mag geen controle ter plaatse uitvoeren
louter met het oog op de taxatie van derden.
• Welke bijzondere regeling geldt er voor computerboekhouding?
De inzage- en bewaarverplichting geldt ook voor derden waarop belastingplichtigen
een beroep doen om de boekhouding te houden, op te
stellen, toe te zenden of te bewaren door middel van computersystemen.
De bedoelde derden zijn de softwareproducenten, ten minste volgens de
administratie.
Deze visie wordt door sommigen tegengesproken, met als argument dat
een softwareproducent geen boekhouding houdt, opstelt, verzendt of
bewaart.
30 SBB | De fiscus op bezoek
BTW
• Wie moet boeken en bescheiden bewaren en voorleggen?
1. Belastingplichtigen en niet-btw-plichtige rechtspersonen (= Staat,
gewesten, provincies,...).
2. Iedereen (dus ook particulieren) die een door het btw-wetboek voorgeschreven
stuk heeft ontvangen. Ten minste volgens de administratie.
In de rechtsleer zijn velen van mening dat het btw-wetboek geen
verplichtingen kan opleggen aan niet-btw-plichtigen).
De voor de directe belastingen uiteengezette regels inzake de wettelijke
vertegenwoordiger van de belastingplichtige gelden ook inzake
btw.
• Welke boeken en bescheiden moeten er voorgelegd
worden?
1. Voor de belastingplichtigen en niet-btw-plichtige rechtspersonen:
alle boeken en stukken voor zover zij verband houden met de beroepswerkzaamheid.
De omschrijving inzake btw is dus zowel ruimer (niet vereist dat de
stukken noodzakelijk zijn om belastbare omzet te bepalen) als beperkter
(geen inzage van stukken die niets met beroepswerkzaamheid
te maken hebben).
Inzake computerboekhouding geldt hetzelfde als inzake directe belastingen.
2. Voor iedereen (indien het standpunt van de administratie wordt gevolgd):
de door het btw-wetboek voorgeschreven stukken die men
heeft ontvangen, bv. factuur, restaurantbonnetjes,...

• Aan wie moeten de boeken en bescheiden worden
voorgelegd?
De boeken en bescheiden moeten voorgelegd worden aan elke ambtenaar
van de btw die erom verzoekt. Deze ambtenaar moet hiervoor dus
geen bijzondere machtiging hebben (maar moet wel zijn aanstellingsbewijs
kunnen voorleggen).
• Hoe lang moeten de boeken en bescheiden bewaard
worden?
Het btw-wetboek schrijft een bewaringstermijn van 7 jaar voor, te rekenen
vanaf de eerste januari van het jaar volgend op de sluiting van de
boeken of de datum van de stukken.
Voor de computerboekhouding geldt een termijn van 7 jaar nadat het
gebruik is stopgezet. De boekhoudwetgeving kent een bewaringstermijn
van 10 jaar.
• Waar moeten de boeken en bescheiden bewaard en
voorgelegd worden?
Het btw-wetboek schrijft geen plaats voor waar de boeken en bescheiden
bewaard moeten worden. Ze moeten echter voorgelegd worden
zonder verplaatsing. Net zoals voor directe belastingen geldt dus dat de
controleur niet kan eisen dat de boeken en bescheiden naar zijn kantoor
worden gebracht. De voorlegging zal dus gebeuren waar de boeken normaal
gehouden worden, dus in de woonplaats van de gecontroleerde
personen of op de maatschappelijke of administratieve zetel van de vennootschap.
• Heeft de controleur het recht om boeken en stukken te
behouden?
Ja. Tegen afgifte van een ontvangstbewijs mag de btw-controleur de
boeken en stukken of kopieën van een computerboekhouding behouden,
wanneer hij meent dat deze de verschuldigdheid van een belasting
of een geldboete in hoofde van de betrokkene of van derden aantonen ,of
ertoe bijdragen die aan te tonen.
Niet-afgesloten boeken mogen niet meegenomen worden.
• Waarvoor kan de fiscus de voorgelegde documenten
gebruiken?
Het btw-wetboek bepaalt dat het doel van de voorlegging is: de juiste
heffing van de belasting in hoofde van de belastingplichtige of in hoofde
van derden nagaan.
• Welke bijzondere regeling geldt er voor computerboekhouding?
Inzake btw geldt geen bijzondere inzage- en bewaarregeling voor softwareproducenten
(zij vallen uiteraard wel onder de algemene inzage- en
bewaarregeling).
SBB | De fiscus op bezoek 31

Wat zijn de bewijsmiddelen van de fiscus?
1. Wie heeft de bewijslast?
De bewijslast van de belastbare inkomsten rust op de administratie,
tenzij de belastingplichtige van ambtswege aangeslagen is.
De bewijslast van de beroepskosten rust op de belastingplichtige.
Belastingplichtigen zijn meestal verplicht om een aangifte in te dienen.
Die aangifte is voor de fiscus het vertrekpunt van de controle. Hij is verplicht
om de aanslag op basis van die aangifte te vestigen, tenzij hij die
onjuist bevindt.
Die onjuistheid kan de fiscus bewijzen met alle door het gemeen recht
toegelaten bewijsmiddelen, behalve de eed.
De door het gemeen recht toegelaten bewijsmiddelen zijn:
- het schriftelijk bewijs;
- het bewijs door getuigen;
- het bewijs door vermoedens;
- de bekentenis.
32 SBB | De fiscus op bezoek
2. Aangifte en akkoord
Een regelmatig opgestelde en ingediende aangifte is dus geloofwaardig
tot het tegenbewijs: haar bewijskracht berust op een vermoeden van
juistheid. Hetzelfde geldt voor een rechtsgeldig akkoord dat met de administratie
afgesloten wordt.
Een akkoord is rechtsgeldig indien het werd afgesloten door de belastingplichtige
of zijn lasthebber en indien het betrekking heeft op feitenkwesties
(er kunnen geen overeenkomsten gesloten worden over de
toepassing van de belastingwet zelf).
Of de lasthebber een akkoord kan afsluiten, hangt af van de omvang
van het mandaat. Indien dit niet schriftelijk is vastgelegd, kan de wil
van de lastgever enkel blijken uit vaststaande en niet betwiste feiten: zo
betekent het feit dat de belastingconsulent de aangifte ondertekent, nog
niet dat hij ook bevoegd is om een akkoord af te sluiten.
Een individueel akkoord hoeft niet schriftelijk te zijn en zelfs niet uitdrukkelijk.
Men spreekt van een stilzwijgend individueel akkoord
(waarvoor precies dezelfde regels gelden als voor een uitdrukkelijk akkoord)
wanneer:
- de fiscus een aangifte onderzocht heeft; EN
- hij de raming en aftrek van bepaalde kosten of de raming van voordelen
van alle aard niet ter discussie heeft gesteld.
De belastingplichtige kan op zijn aangifte terugkomen indien hij, binnen
de wettelijke termijnen, aantoont dat hij een materiële of een juridische
vergissing heeft begaan. Een akkoord kan hij bovendien aanvechten indien
de lasthebber handelingsonbekwaam was of het akkoord aangetast
was door een wilsgebrek. Wilsgebreken die tot de nietigheid van het akkoord
tot gevolg kunnen hebben, zijn dwaling, geweld en bedrog.

De fiscus kan een (uitdrukkelijk of stilzwijgend) akkoord enkel opzeggen
voor de toekomst, meer bepaald met ingang van het inkomstenjaar
dat volgt op het jaar waarin de controle gebeurt. Bv. de heer Janssens
heeft in zijn aangiften voor de aanslagjaren 2003-2009 een forfaitair
bedrag van 500 euro afgetrokken als documentatiekosten. In 2005 is
er een controle directe belastingen geweest van de aanslagjaren 2003
en 2004. De controleur heeft geen opmerkingen gemaakt over de documentatiekosten.
Op 25 maart 2010 verricht een team van de AOIF
een controle van de aanslagjaren 2008-2009 en wil het de aftrek van de
documentatiekosten verwerpen. Kan dit? Ja, maar pas met ingang van
het inkomstenjaar 2011 (aanslagjaar 2012).
Uitzonderingen op deze regel: de fiscus kan het akkoord toch al voor het
verleden opzeggen indien:
- het akkoord in strijd was met de belastingwet (in dat geval is er eigenlijk
geen akkoord);
- het afgesloten is op grond van valse gegevens die de belastingplichtige
aan de fiscus heeft verschaft;
- de omstandigheden gewijzigd zijn;
- de wet gewijzigd is.
3. Schriftelijk bewijs
Om het bedrag van de belastingschuld te bepalen, mag de administratie
steunen op geschriften uitgaande of in het bezit van de belastingplichtige.
Concreet: de administratie mag zich beroepen op uw
boekhouding om uw aangifte te wijzigen.
Voorbeeld
Aangifte vennootschapsbelasting: daling reserves met 10.000
euro, terwijl in jaarrekening een toewijzing aan de reserves is van
10.000 euro (fout bij het overschrijven): fiscus zal zich op uw jaarrekening
beroepen om uw aangifte te wijzigen (+ 20.000 euro).
Is de administratie verplicht om uw boekhouding
te aanvaarden?
Neen. In drie gevallen zal de administratie uw boekhouding niet aanvaarden
en de belastbare inkomsten geheel of gedeeltelijk vaststellen op
een ander bedrag en/of op een andere wijze dan uit uw boekhouding
blijkt. Dit zal het geval zijn als de administratie van mening is (en bewijst)
dat:
- de boekhouding niet bewijskrachtig is; OF
- bepaalde verrichtingen gesimuleerd zijn; OF
- bepaalde juridische kwalificaties enkel tot doel hebben belastingen te
ontwijken (enkel voor directe belastingen).
SBB | De fiscus op bezoek 33

Wat zijn de bewijsmiddelen van de fiscus?
1. Niet-bewijskrachtige boekhouding
Een boekhouding is bewijskrachtig in fiscale zaken indien:
- de boeken en bescheiden een samenhangend geheel vormen aan de
hand waarvan de belastbare inkomsten nauwkeurig kunnen worden
bepaald;
- alle geschriften gestaafd worden door bewijsstukken;
- alle geboekte cijfers overeenstemmen met de werkelijkheid.
Het is dus noch voldoende noch noodzakelijk dat de boekhoudwetgeving
wordt gerespecteerd. Zo kan de administratie een boekhouding
verwerpen wanneer:
- er facturen ontbreken;
- de facturen onvoldoende gedetailleerd zijn;
- voor beroepskosten geen bewijsstukken aanwezig zijn;
- er geen dagontvangstenboek/kasboek aanwezig is, dit boek niet
dagelijks wordt aangevuld of dit boek dagelijks maar globaal wordt
aangevuld (dit laatste mag slechts als u deze globale bedragen kunt
detailleren aan de hand van kasrollen);
- er op het einde van het boekjaar geen gedetailleerde inventaris van
de voorraad wordt opgemaakt, of de inventaris in strijd is met andere
boekhoudkundige stukken;
- offertes ontbreken of in tegenspraak zijn met facturen;
- een afsprakenboek ontbreekt in een sector waar dit normaal wordt
bijgehouden (bv. kapsalon).
De administratie moet wel bewijzen dat de boekhouding niet voldoet aan
de hierboven vermelde criteria. Onvoldoende bewijs is bijvoorbeeld:
- een (zelfs wettelijk) vermoeden, bv. hogere winstmarge van 3 gelijkaardige
belastingplichtigen;
- ‘het gezond verstand’ van de controleur bv. ‘dat kan toch niet juist
zijn’;
34 SBB | De fiscus op bezoek
- een loutere bewering van een (anonieme) derde, bv. anonieme brief
over zwarte verkopen;
- de boekhouding van een derde, bv. verkoopfacturen aan de belastingplichtige.
Anderzijds ontneemt het verwerpen van de boekhouding de fiscus niet
het recht om bepaalde elementen eruit te gebruiken als feitelijke vermoedens.
2. Simulatie
Simulatie is het tot stand brengen van een schijnakte die niet met een
werkelijke handeling overeenstemt, ofwel het geheel of gedeeltelijk verbergen
van een werkelijke akte onder het mom van een andere. Volgens
de zgn. Brepols-doctrine is er geen simulatie “wanneer de partijen, om
een voordeliger fiscale regeling te genieten, onder aanwending van de
vrijheid der overeenkomsten, zonder evenwel een wettelijke verplichting
te schenden, akten opstellen waarvan zij al de gevolgen aanvaarden,
zelfs zo de vorm die zij eraan geven niet de meest normale is”.
De administratie kan simulatie aantonen door middel van alle bewijsmiddelen
van het gemeen recht, uitgezonderd de eed.
3. Belastingontwijking
Inzake directe belastingen geldt dat de juridische kwalificatie die partijen
geven aan een akte - of aan afzonderlijke akten die een zelfde verrichting
tot stand brengen - en die enkel tot doel heeft de belasting te
ontwijken niet tegenwerpelijk is aan de administratie.
Dat het enige doel de belastingontwijking is, kan door de administratie
met alle bewijsmiddelen van het gemeen recht bewezen worden,
uitgezonderd de eed. Als tegenbewijs moet de belastingplichtige dan
aantonen dat de kwalificatie aan rechtmatige financiële of economische
behoeften beantwoordt.

Voorbeeld
Een belastingplichtige baat een kleine zaak in fotografie uit. Vol-
gens de fiscus had hij geen bewijskrachtige boekhouding omdat hij
niet de banden van de registrerende kassa voorlegt. De fiscus was
van oordeel dat het bijhouden van een kasboek niet voldoende
was en dat de belastingplichtige tevens de verantwoordingsstukken
moest bijhouden. Het hof van beroep te Brussel was het niet
mee eens met de fiscus. Geen enkele wetsbepaling verplicht de belastingplichtige
om een registrerende kassa te hebben, noch om de
registrerende banden van een dergelijke kassa bij te houden. De
belastingplichtige had in deze zaak wel de overzichten bewaard
van elk van de tien tellers die de registrerende kassa bevatte. Die
overzichten zijn wel bewijskrachtig.
Opgelet, de vraag of er nu een bewijskrachtige boekhouding is, is steeds
afhankelijk van de concrete elementen van het dossier en moet van geval
tot geval beoordeeld worden.
4. Bewijs door getuigen
Gezien de uitzonderlijkheid van het getuigenverhoor, wordt hier niet
verder op ingegaan.
SBB | De fiscus op bezoek 35

Wat zijn de bewijsmiddelen van de fiscus?
5. Bewijs door vermoedens
A. Wat zijn vermoedens?
Vermoedens zijn gevolgtrekkingen die worden afgeleid uit een bekend
feit om te besluiten tot een onbekend feit.
Een vermoeden bestaat dus uit:
1. bekende en bewezen gegevens;
2. op zich onbekende en onbewezen gegevens, die echter bewezen worden
door;
3. bewijs van (2) door afleiding uit (1).
Men onderscheidt twee soorten vermoedens :
- de wettelijke vermoedens, wanneer het de wet zelf is die de afleiding
maakt. Indien de administratie bepaalde feiten kan aantonen, leidt
de wet daaruit automatisch andere feiten af;
- de feitelijke vermoedens, wanneer het de rechter is die de afleiding
maakt (of beoordeelt).
B. Wettelijke vermoedens inzake directe
belastingen
Inzake directe belastingen zijn de wettelijke vermoedens:
- de taxatie volgens tekenen en indiciën;
- de vergelijkingsmethode;
- het stelsel van het driejarig individueel akkoord;
- het gezag van gewijsde.
TAXATIE VOLGENS TEKENEN EN INDICIËN
• Wat?
Indien de administratie bewijst dat de belastingplichtige tijdens een be-
36 SBB | De fiscus op bezoek
paald jaar of in een periode van verschillende jaren bepaalde uitgaven
en/of beleggingen heeft gedaan die de aangegeven belastbare inkomsten
overtreffen, moet de belastingplichtige het verschil tussen inkomsten en
uitgaven (= het indiciair tekort) verantwoorden.
• Bewijslast?
De administratie moet het indiciair tekort bewijzen. Dit betekent:
- dat de administratie niet zomaar mag aannemen dat de belastingplichtige
bepaalde uitgaven heeft gedaan. Bv. de kosten van het levensonderhoud
mogen niet forfaitair geraamd worden, maar moeten
op concrete gegevens berusten;
- dat de administratie geen vragen om inlichtingen mag gebruiken om
de bewijslast van de uitgaven op de belastingplichtige af te wentelen.
Bv. niet toegelaten: “gelieve me mee te delen hoeveel uw gezin verleden
jaar heeft uitgegeven aan voeding, kleding en huisvesting”.
• Tegenbewijs?
Eens de administratie bepaalde uitgaven en/of beleggingen bewezen
heeft en een berekening gemaakt heeft waaruit een indiciair tekort blijkt,
is het de belastingplichtige die het indiciair tekort moet verantwoorden,
d.w.z. moet bewijzen dat hij geen belastbare inkomsten niet aangegeven
heeft. Hij kan dit eveneens doen door middel van alle bewijsmiddelen
van het gemeen recht, behalve de eed.
Het indiciair tekort kan verklaard worden aan de hand van:
- niet-belastbare ontvangsten (bv. erfenis, steun familie, Lottowinst,
kindergeld,...);
- vroeger bestaand (al dan niet belast) kapitaal.

HET STELSEL VAN HET DRIEJARIG INDIVIDUEEL
AKKOORD
Dit is een systeem dat van toepassing is op natuurlijke personen die voor
een bepaald aanslagjaar belastbare winsten of baten behalen van minder
dan 2.500 euro.
GEZAG VAN GEWIJSDE
Het gezag van het gewijsde is een juridische regel die inhoudt dat wat
definitief werd gevonnist niet meer ter sprake kan worden gebracht. Bijgevolg
is het niet meer mogelijk om een nieuwe aanslag te vestigen voor
zover deze laatste geheel of ten dele onverenigbaar is met wat definitief
werd gevonnist met betrekking tot een andere aanslag.
C. Wettelijke vermoedens inzake btw
Inzake btw zijn er wettelijke vermoedens inzake :
- de levering van goederen;
- het verrichten van diensten;
- het tarief;
- pas opgerichte gebouwen;
- goederen in consignatie;
- gemotoriseerde voertuigen.
• Levering van goederen
Wie goederen verkrijgt of produceert om ze te verkopen, wordt behoudens
tegenbewijs geacht de door hem verkregen of geproduceerde goederen
te hebben geleverd onder voorwaarden waaronder de belasting
opeisbaar wordt. Dit vermoeden wordt vooral gebruikt om een tegenberekening
van de omzet te maken.
• Verrichten van diensten
Wie diensten verricht, wordt behoudens tegenbewijs geacht dat te
hebben gedaan onder voorwaarden waaronder de belasting opeisbaar
wordt.
• Tarief
Wanneer iemand handelingen verricht met betrekking tot goederen of
diensten die aan een verschillend tarief onderworpen zijn, worden die
handelingen behoudens tegenbewijs geacht voor het geheel betrekking
te hebben op de goederen of de diensten waarvoor het hoogste tarief
geldt.
• Pas opgerichte gebouwen
Ieder pas opgericht gebouw wordt, behoudens tegenbewijs, geacht door
een belastingplichtige geleverd te zijn ter uitvoering van een of meer
dienstverrichtingen met betrekking tot een werk in onroerende staat.
• Goederen in consignatie
Op zicht gezonden goederen worden geacht door de geadresseerde of
de consignataris te zijn gekocht, indien die niet kan bewijzen dat hij ze
onder zich houdt of ze aan de afzender of de consignant heeft teruggestuurd.
• Gemotoriseerde voertuigen
Alle met een motor uitgeruste vervoersmiddelen (uitgezonderd zee- of
binnenschepen) en de aanhangwagens voor gebruik op de weg, worden,
indien ze zich hier te lande bevinden, geacht te zijn ingevoerd, tenzij
bewezen wordt dat ze in orde zijn ten aanzien van het invoerrecht en
van de bij invoer geldende verbodsbepalingen, beperkingen en controlemaatregelen.
SBB | De fiscus op bezoek 37

Wat zijn de bewijsmiddelen van de fiscus?
D. Feitelijke vermoedens
Bij feitelijke vermoedens leidt de wet niet automatisch het bestaan van
bepaalde feiten uit andere bekende feiten af: de fiscus moet dat doen
volgens een normale en logische redenering.
Bij betwisting moet de rechter beoordelen of die feitelijke vermoedens
kunnen aanvaard worden. De rechter mag slechts vermoedens aanvaarden
die:
- gewichtig zijn: ze moeten voldoende doorslaggevend zijn om de overtuiging
te vormen;
- bepaald zijn: er moet een rechtstreeks verband bestaan tussen het
onbekende feit en de bekende feiten;
- met elkaar overeenstemmen: er moeten er niet noodzakelijk verscheidene
zijn, maar wanneer er verscheidene zijn, moeten ze met
elkaar overeenstemmen.
• Vertrekken van vaststaande gegevens
De gegevens waarop de vermoedens gebaseerd worden, moeten zelf op
onbetwistbare wijze vastgesteld zijn.
Geen vaststaande gegevens zijn:
- de persoonlijke mening van de ambtenaar;
- de algemene bekendheid;
- een hypothese;
- een bewering van een derde, bv. anonieme brief.
- gegevens uit de boekhouding van een derde die op geen enkele andere
wijze worden bevestigd;
- een (zelfs wettelijk) vermoeden (geen cascade van vermoedens).
Wel vaststaande gegevens zijn:
- feiten met betrekking tot vorige of volgende aanslagjaren, bv. gegevens
uit aangiften voor vorige of volgende aanslagjaren, antwoord
38 SBB | De fiscus op bezoek
van de belastingplichtige op een vraag om inlichtingen, een bericht
van wijziging of een aanslag van ambtswege met betrekking tot een
ander aanslagjaar.
Merk op: dit betekent niet dat de fiscus zomaar bepaalde gegevens van
het ene aanslagjaar naar het andere mag transporteren. Bv. het is niet
omdat uw brutowinstmarge in 2009 x % bedroeg dat dit ook geldt voor
2010;
- fiches door de administratie opgesteld (administratie raadt aan te dateren
en ondertekenen) bv. huurfiches, fiche commissielonen;
- akkoord gesloten met andere belastingadministratie (bv. omzet vastgesteld
in akkoord met btw wordt gebruikt voor bepaling winst directe
belastingen). Merk hierbij op dat:
• een verhoging van de nettowinst (directe belastingen) niet noodzakelijk
een meeromzet (btw) betekent: zorg ervoor dat u in een
akkoord met de directe belastingen steeds detailleert waar de
verhoging van de nettowinst vandaan komt;
• een verhoging van de omzet (btw) slechts één element is om de
nettowinst (directe belastingen) te bepalen: ook de brutowinstmarge
moet een vaststaand gegeven zijn, en mag niet zomaar verondersteld
worden door de fiscus;
- gegevens ontleend aan een onregelmatige boekhouding;
- gegevens ontleend aan de boekhouding van een derde, die bevestigd
worden door bv. gegevens uit de boekhouding van de belastingplichtige.
• Tegenbewijs
Wanneer de administratie feitelijke vermoedens gebruikt heeft, wordt
het tegenbewijs slechts geleverd indien de belastingplichtige tegenover
de door de administratie aangevoerde vermoedens afdoende gegevens
inbrengt.

6. Bekentenis
belastingplichtige
De bekentenis is de erkenning door de belastingplichtige zelf van een tegen
hem aangevoerd feit. Deze erkenning kan schriftelijk of mondeling
gebeuren. In tegenstelling tot wat het Hof van Cassatie vroeger heeft
voorgehouden en wat de administratie nog altijd voorhoudt, zijn de aangifte
en akkoorden over de wijziging daarvan niet te beschouwen als een
bekentenis. Volgens recente rechtsleer kan er in fiscale zaken zelfs geen
sprake zijn van bewijs door bekentenis.
7. De ‘verklikking’
De fiscale administratie krijgt dagelijks brieven met aanklachten, sommige
ondertekend, andere anoniem. Wat doet de fiscus daarmee? Ze
worden gretig gelezen en als ze niet al te onrealistisch lijken, kunnen
ze aanleiding geven tot een onderzoek van de ‘aangegeven’ belastingplichtige.
Kan de fiscus iemand belasten op grond van informatie die ze gekregen
hebben door verklikking? De wet sluit dit niet uit. Wel moet er op gelet
worden dat de persoon die de informatie verklikt aan de fiscus die informatie
ook op een rechtsgeldige wijze heeft verkregen. Zoniet, dan zal de
belastingaanslag op grond van die verkregen informatie ongeldig zijn.
Voorbeeld
De winst van een belastingplichtige werd gecorrigeerd door de
fiscus nadat deze laatste documenten had gekregen van de expartner
van de belastingplichtige. De documenten waren gestolen
door de ex-partner. Een rechtbank oordeelde dat de belastingsadministratie
in regel geen aanslag mag vestigen op basis van een
bewijselement dat op onwettige of ongeoorloofde wijze werd verkregen,
zoals het element dat door een derde op frauduleuze wijze
werd ontvreemd uit de verborgen boekhouding van een belastingplichtige.
In deze situatie was de aanslag dan ook ongeldig.
SBB | De fiscus op bezoek 39

Wat zijn de bewijsmiddelen van de fiscus?
8. Voorafgaand fiscaal
akkoord
Vóór het uitvoeren van een bepaalde verrichting kan men het akkoord
vragen aan de Dienst voor Voorafgaande Beslissingen, beter
bekend als de Rulingcommissie. De beslissing (akkoord of nietakkoord)
van deze dienst bindt de taxatieambtenaren tenzij van de
voorgestelde verrichting afgeweken wordt.
40 SBB | De fiscus op bezoek
9. Proces-verbaal
Wat?
Het proces-verbaal is een door een controleambtenaar opgestelde akte die
dient om een of meer overtredingen vast te stellen en die ofwel slaat op de vaststelling
van bepaalde feiten ofwel op de verklaringen van bepaalde personen.
Geldigheidsvoorwaarden?
Om geldig te zijn moet een proces-verbaal :
- schriftelijk opgesteld zijn;
- door daartoe bevoegde personen;
- de naam, functie, hoedanigheid en administratieve standplaats van de
opsteller vermelden;
- door de opsteller gedateerd en getekend zijn;
- in overeenstemming zijn met de wetgeving op het taalgebruik.
Bewijskracht?
Sinds 1 januari 2010 geniet een proces verbaal van de fiscus een bijzondere
bewijswaarde. Tot bewijs van het tegendeel geldt een proces-verbaal als bewijs
van de door de verbalisant gestelde daden en de feiten die hij heeft ontdekt
of waarvan hij verklaart getuige te zijn geweest. De bewijskracht strekt
zich niet uit tot de gevolgtrekkingen of vermoedens die de verbalisant haalt
uit zijn vaststellingen, noch tot de materiële of juridische beoordeling van
de vastgestelde feiten.
Ondertekenen?
De controleur kan de belastingplichtige vragen om het procesverbaal te
ondertekenen “voor akkoord”. Het is af te raden om dit zomaar te doen,
aangezien de belastingplichtige daarmee alle notities met betrekking tot de
gedane vaststellingen juist verklaart en deze notities achteraf volledig tegen
hem kunnen worden gebruikt.

Welke sancties kan de administratie opleggen?
Wanneer de fiscus bij controle ongerijmdheden vaststelt, heeft hij een aantal mogelijke sancties ter beschikking die hij u
kan opleggen.
1. Directe belastingen
Het fiscaal wetboek verleent aan de administratie de bevoegdheid om
drie soorten administratieve sancties op te leggen: belastingverhogingen,
administratieve boetes en verval van het recht om belastingplichtigen
te vertegenwoordigen. Wij bespreken enkel de eerste twee soorten.
(Derde komt in de praktijk bijna niet voor.)
Daarnaast voorziet het fiscaal wetboek ook in strafrechtelijke sancties
voor degenen die zich schuldig maken aan fiscale fraude (zij die ‘met bedrieglijk
opzet of met het oogmerk om te schaden’, de bepalingen van het
wetboek of van ter uitvoering ervan genomen besluiten overtreden).
A. Belastingverhogingen
Wat is een belastingverhoging en wanneer kan de administratie
die opleggen?
Een belastingverhoging is een verhoging van het normaal toepasselijke
belastingpercentage als sanctie voor:
- een niet-aangifte;
- een laattijdige aangifte (wordt met een niet-aangifte gelijkgesteld);
- een onvolledige aangifte: sommige rubrieken zijn niet ingevuld, sommige
verplichte bijlagen ontbreken;
- een onjuiste aangifte: de gegevens in de aangifte en/of de bijlagen
stemmen niet overeen met de werkelijkheid.
Het louter materiële feit van de overtreding is voldoende om een belastingverhoging
op te leggen, tenzij de overtreding te wijten is aan om-
standigheden onafhankelijk van de wil van de belastingplichtige.
De intentie van de belastingplichtige zal wel een rol spelen in het toepasselijke
percentage van de belastingverhoging.
Merk op dat:
1. volgens de administratie zelf en ook volgens een deel van de rechtspraak
de belastingverhoging gemotiveerd moet worden. Zo kan het
opzet om de belasting te ontduiken niet zomaar aangenomen worden;
2. een belastingverhoging ook opgelegd kan worden bij wijziging van
de aangifte met het akkoord van de belastingplichtige. Of nog : het is
niet omdat de belastingplichtige akkoord gaat met de wijziging, dat
er geen verhoging mogelijk is.
Wanneer wordt geen belastingverhoging opgelegd?
In een aantal gevallen wordt er, ook al is er een overtreding, toch geen
belastingverhoging opgelegd.
Dit is het geval wanneer:
- de niet aangegeven inkomsten geen 600 euro bereiken;
- de overtreding te wijten is aan omstandigheden onafhankelijk van de
wil van de belastingplichtige, bv. zware ziekte, afwezigheid van lange
duur, kennelijke onwetendheid inzake fiscale verplichtingen,...;
- de herziening van de aangifte niet voortvloeit uit vrijwillig begane
vergissingen of onregelmatigheden, maar uit de juridische beslechting
van een handelsgeschil met fiscale verwikkelingen.
Indien het gaat om een eerste overtreding zonder het opzet om de belasting
te ontduiken, kan de administratie afzien van de belastingverhoging
(ze is niet verplicht).
SBB | De fiscus op bezoek 41

Welke sancties kan de administratie opleggen?
Hoe wordt de belastingverhoging berekend?
De verhoging wordt toegepast:
- enkel op de belasting die op de niet-aangegeven inkomsten betrek-
king heeft (enkel bij niet-aangifte en laattijdige aangifte is deze belas-
ting gelijk aan de totale belasting);
- op het bedrag dat overblijft na vermeerdering van de belasting we-
gens onvoldoende voorafbetalingen en na verrekening van alle voor-
heffingen, voorafbetalingen en andere verrekenbare bestanddelen;
- niet op de gemeentelijke en provinciale opcentiemen.
Voor de bepaling van het toepasselijke percentage van de verhoging
wordt rekening gehouden met:
- de intentie van de belastingplichtige: had hij al dan niet het opzet om
de belastingen te ontduiken?
Voorbeelden
Overtredingen zonder opzet om de belasting te ontduiken:
• onjuistheid of leemte in aangifte te wijten aan een schrijf- of
rekenfout, een verkeerde interpretatie van de wet, een onwetendheid
inzake fiscaliteit of boekhouding;
• na optreden van de administratie legt de belastingplichtige zijn
aangifte voor die hij vergeten had tijdig in te dienen;
• belastingplichtige die een laattijdige aangifte indient, toont
duidelijk goede wil bij de controle.
42 SBB | De fiscus op bezoek
Voorbeelden
Overtredingen met opzet om de belasting te ontduiken:
• opzettelijk of herhaaldelijk verzuim om aangifte in te dienen;
• onjuiste aangifte en weigering bij controle om stukken voor te
leggen;
• voorleggen vervalste stukken;
• onjuiste of onvolledige aangifte door boekhoudkundige kunstgrepen;
- de ‘rang’ van de overtreding: de hoeveelste keer tegaat de belastingplichtige
deze overtreding?
De schaal van de verhogingen
1. OVERTREDINGEN ANDERE DAN INZAKE BEDRIJFSVOORHEFFING
OF ROERENDE VOORHEFFING
• Overtreding te wijten aan omstandigheden onafhankelijk van de wil
van de belastingplichtige:
0 %
• Overtreding zonder opzet de belasting te ontduiken:
1ste : 10 %
2de : 20 %
3de : 30 %
Vanaf de 4de overtreding worden de overtredingen van deze aard gerangschikt
onder C en als zodanig bestraft.
• Overtreding met opzet de belasting te ontduiken:
1ste : 50 %
2de : 100 %
3de : 200 %

• Overtreding gepaard gaande met valsheid of gebruik van valse stuk-
ken, met omkoping of een poging tot omkopen van ambtenaren:
In alle gevallen: 200 %
2. OVERTREDINGEN INZAKE BEDRIJFSVOORHEFFING OF ROERENDE
VOORHEFFING
• Overtreding te wijten aan omstandigheden onafhankelijk van de wil
van de belastingplichtige:
0 %
• Overtreding zonder opzet de belasting te ontduiken:
1 ste : 0 %
2 de : 10 %
3 de : 20 %
4 de en 5 de : 30 %
Vanaf de 6 de overtreding worden de overtredingen van deze aard ge-
rangschikt onder C en als zodanig bestraft.
• Overtreding met opzet de belasting te ontduiken:
1 ste : 50 %
2 de en 3 de : 75 %
4 de en 5 de : 100 %
6 de en 7 de : 150 %
8 ste en volgende: 200 %
• Overtreding gepaard gaande met valsheid of gebruik van valse stuk-
ken, met omkoping of een poging tot omkopen van ambtenaren:
In alle gevallen: 200 %
• Maximumbedrag van de verhoging:
Het totaal van de op het niet-aangegeven inkomstengedeelte verschuldigde
belastingen en de belastingverhogingen mag niet hoger
zijn dan het bedrag van de niet-aangegeven inkomsten.
B. Administratieve boetes
Wanneer kan de administratie een administratieve boete
opleggen?
Bij het niet-naleven van om het even welke fiscale verplichting. Ook boetes:
- kunnen worden opgelegd naar aanleiding van het louter materiële
feit van de overtreding;
- moeten gemotiveerd worden door de administratie;
- kunnen worden opgelegd bij wijziging van de aangifte met het akkoord
van de belastingplichtige;
- worden opgelegd volgens een schaal die rekening houdt met de intentie
van de overtreder (volgens dezelfde criteria als bij belastingverhogingen)
en de rang van de overtreding.
Bedragen
De administratie kan een geldboete van 50 tot 1.250 euro opleggen voor
iedere overtreding van de bepalingen van dit Wetboek en van de ter uitvoering
ervan genomen besluiten.
Strafsancties
De belastingverhogingen en administratieve boeten zijn administratieve
sancties. Indien iemand met bedrieglijk opzet een overtreding maakt
op een fiscale regel, dan voorziet de wet tevens in strafsancties. De wettelijk
strafsanctie is een gevangenisstraf van acht dagen tot twee jaar en/
of een strafrechtelijke geldboeten van 250 tot 125.000 euro.
Bij het opmaken en/of gebruiken van valse geschriften (bijvoorbeeld
valse facturen) kunnen de straffen oplopen tot een gevangenisstraf van
een maand tot vijf jaar en/of een geldboete van 250 tot 125.000 euro.
Deze straffen kunnen worden verminderd volgens de regels in de strafwetgeving.
SBB | De fiscus op bezoek 43

Welke sancties kan de administratie opleggen?
C. Combinatie belastingverhoging
en boete(s)
Het toepassingsgebied van de administratieve boetes is ruimer dan
dat van de belastingverhogingen. Belastingverhogingen kunnen immers
enkel opgelegd worden bij overtredingen van de aangifteplicht
(ruim te interpreteren), boetes kunnen opgelegd worden voor elke
overtreding van het fiscaal wetboek en de uitvoeringsbesluiten.
Bv. niet beantwoorden van een vraag om inlichtingen aan een derde:
geen belastingverhoging mogelijk, wel boete.
Beide sancties kunnen niet samen worden opgelegd: aan de ambtenaren
wordt voorgeschreven om de hoogste van beide te kiezen.
Indien toch beide opgelegd zouden worden, kan de belastingplichtige
in bezwaar gaan.
44 SBB | De fiscus op bezoek
2. Btw
Het btw-wetboek verleent aan de administratie de bevoegdheid om twee
soorten administratieve sancties op te leggen: proportionele en niet-proportionele
geldboetes. Daarnaast voorziet het btw-wetboek ook in strafrechtelijke
sancties voor degenen die zich schuldig maken aan fiscale fraude (zij die
‘met bedrieglijk opzet of met het oogmerk om te schaden’ de bepalingen van
het wetboek of van ter uitvoering ervan genomen besluiten overtreden). Een
bespreking daarvan valt buiten het bestek van deze uiteenzetting.
A. Niet-proportionele of vaste geldboetes
Het btw-wetboek legt vaste geldboetes op indien de belastingplichtige :
- tekortkomt in zijn administratieve verplichtingen, bv. niet-aangifte, laattijdige
aangifte, niet opmaken intracommunautaire opgave, onvolledige
intracommunautaire opgave,...: boetes van 25 tot 2.500 euro (volgens
tabel in K.B. nr. 44 ter uitvoering van het btw-wetboek);
- de uitvoering van het controlerecht van de administratie hindert, bv.
niet antwoorden op een vraag om inlichtingen, niet voorleggen van
stukken,...: 2.500 euro.
B. Proportionele geldboetes
Voor iedere overtreding van de verplichting om de belasting te voldoen,
wordt een geldboete opgelegd die in principe gelijk is aan het dubbel van de
ontdoken of niet tijdig betaalde belasting.
Deze boete wordt echter verminderd volgens een schaal die is opgenomen
in KB nr. 41 ter uitvoering van het btw-wetboek.
C. Combinatie proportionele en
niet-proportionele geldboetes
Beide soorten boetes kunnen gecombineerd worden.

SBB | De fiscus op bezoek 45

Eenvoudige tips bij een ontmoeting
met de fiscus
Een goede nachtrust
46 SBB | De fiscus op bezoek
Hoffelijk en tactvol
Verzorgd voorkomen
Opgeruimde lokalen
Ken uw dossier
Spontaan en eerlijk
Dossier voorbereiden
Is uw controleur gekend?
Zorg voor een goede nachtrust, zodat u voldoende uitgeslapen blijft tijdens een controle. Ook de belastingcontroleur
kan uitgeslapen zijn.
Ontvang de belastingcontroleur zo hoffelijk en tactvol mogelijk, zonder te overdrijven. Blijf steeds beleefd
en wellevend. Toon het nodige respect voor de belastingcontroleur. Wie respect heeft voor een ander, zal
zelf het nodige respect krijgen.
Verzorg uw voorkomen bij een ontmoeting met de belastingcontroleur. Een eerste indruk kan soms won-
deren verrichten en u kunt hier slechts eenmaal voor zorgen.
Zorg dat de lokalen waar de belastingcontroleur ontvangen wordt, netjes en opgeruimd zijn. Vermijd dat
er ongewenste documenten rondslingeren en uw bespreking steeds verstoord wordt door telefonische of
andere onderbrekingen.
Geef voorafgaandelijk aan de controle voldoende informatie aan uw adviseur, zodat deze de meeste vra-
gen van de controleur kan opvangen. Maak duidelijke afspraken wanneer u zelf aan het woord mag ko-
men, maar laat hem zoveel mogelijk aan het woord.
Tracht steeds vlot en spontaan te antwoorden en blijf eerlijk. Zwijgen kan voor sommige mensen moeilijk
zijn, maar leugens vertellen maakt het voor iedereen achteraf nog veel moeilijker.
Draag zorg aan de voorbereiding van uw dossier, zodat dit volledig en netjes ter beschikking is. Onnodig
opzoekwerk tijdens een controle kan alleen zenuwachtigheid en wantrouwen bij alle partijen veroorzaken.
Vraag uw adviseur of hij vroeger reeds kennis heeft gemaakt met de belastingcontroleur. Vraag eventueel
naar zijn of haar interesses, zodat u ook te pas en zeker niet te onpas over de voetbal of over de kinderen
kunt praten.

Meerdere controleurs
Verzoek tot inzage
verwerpen
Zeker van uw stuk
Onderteken nooit
Inzage in fiscale dossier
Terbeschikkingstelling
Bij een grondige controle kan men zich verwachten aan twee of meerdere controleurs. U kunt dan ook
beter vragen dat uw adviseurs met minimaal twee personen aanwezig zijn. Dit vermijdt alleszins dat
de belastingcontroleurs langs twee fronten tegelijk vragen kunnen stellen waardoor uw adviseur onvoldoende
alert de juiste antwoorden kan geven.
Verwerp vriendelijk het verzoek om inzage te krijgen in de uittreksels van uw privérekeningen. Om dit
verzoek rechtsgeldig te verwerpen moet u zeker beroepsmatige stortingen of betalingen met uw privérekeningen
vermijden. U moet dus een strikte scheiding maken in het gebruik van uw beroepsmatige en
uw privérekeningen.
Laat blijken dat u zeker van uw stuk bent en geef blijk van vertrouwen in de aangifte door uw dviseur.
Indien de belastingcontroleur iets wil wijzigen, zal hij eerst voor de nodige bewijzen moeten zorgen. Uw
aangifte wordt geacht juist te zijn tot bewijs van het tegendeel.
Onderteken nooit een akkoordverklaring zonder advies en goedkeuring van uw SBB-adviseur. Tracht
alsnog te onderhandelen over vermindering van een eventuele boete en vraag ook dat iedere verwijzing
naar ‘fraude’ geschrapt wordt. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor zowel voorgaande als voor volgende
boekjaren.
Wanneer u niet akkoord kunt gaan met de belastingcontroleur en deze toch een aanslag wil opleggen,
kunt u het best aan uw adviseur vragen om inzage te nemen in het fiscale dossier. Ter voorbereiding van
een later bezwaarschrift kan dit zeer nuttige informatie bevatten.
Vermijd dat uw volledige boekhouding aan de controleur voor meerdere dagen of weken ter beschikking
gesteld wordt. Tracht de controle op het kantoor van uw adviseur te laten plaatsvinden.
SBB | De fiscus op bezoek 47

Nota’s
48 SBB | De fiscus op bezoek

Andere SBB-publicaties
Deze praktijkgidsen kunt u op onze website downloaden of vindt u gratis in elk SBB-kantoor.
Financieel beleid voor KMO
Als ondernemer moet u erover waken dat uw zaak structureel goed gewapend is om de doelstellingen
ook in de toekomst te halen. Een goed inzicht in de fi nanciële structuur is daarbij cruciaal.
Het instrument bij uitstek voor deze analyse is de jaarrekening. Deze praktijkgids maakt
u wegwijs in de verschillende rubrieken en leert u zelf de vinger aan de fi nanciële pols van uw
onderneming te houden.
Vennootschap of niet
Deze praktijkgids legt in mensentaal uit welke vennootschapsvormen er zijn en hoe die werken.
U krijgt ook een duidelijke inzicht in de voor- en nadelen van verschillende samenwerkingsvormen.
Bij de keuze voor een vennootschap spelen immers niet alleen fi scale en fi nanciële aspecten
een rol. In deze gids vindt u alle aandachtspunten om met kennis van zaken met uw adviseur te
praten.
Opvolging, overname en successie
In deze gids krijgt u een goede kijk op wat er bij een optimale opvolgings- en successieplanning
komt kijken. Het gaat immers om meer dan het vermijden van torenhoge belastingen. Succes
uit zich ook in blijvende goede relaties in uw familie of het verder groeien van uw zaak. Tijdig de
nodige stappen zetten is hierbij de belangrijkste boodschap.
SBB | De fi scus op bezoek 49

Verantwoordelijke uitgever:
H. Vidts, Vuurkruisenlaan 2, 3000 Leuven
Auteurs:
SBB studiedienst
Coördinatie:
SBB dienst marketing en communicatie
Vormgeving:
Factum
50 SBB | De fiscus op bezoek
U wenst meer informatie?
Aarzel niet en neem contact op met het SBB-kantoor bij u in de
buurt. De adressen vindt u hiernaast en op www.sbb.be
Brugge
Brecht Turnhout
Eeklo Beveren
Lier Geel Bree
Diksmuide
Lochristi
Gent St-Katelijne-Waver Diest Lanaken
Ieper Roeselare
Aalst
St-Truiden
Kortrijk Ternat Leuven Tongeren
Hoeilaart
Oudenaarde
Hoogstraten
Tielt
Schepdaal
Sankt Vith
Alle rechten voorbehouden. Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze
uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt,
op welke wijze ook, zonder de voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever.
De redactie en de uitgever streven naar de betrouwbaarheid van de informatie opgenomen in deze uitgave.
Zij kunnen evenwel niet aansprakelijk worden gesteld voor de informatie en de toepassing ervan. Evenmin
zijn zij gehouden tot een resultaatsverbintenis mochten bepaalde wijzigingen aan hun waakzaamheid ontsnapt
zijn.
Deze gids werd herzien op basis van de gegevens gekend in augustus 2011.

SBB in uw buurt
Antwerpen
Vaartstraat 79, 2960 Brecht
tel. 03/330 16 30 | fax 03/633 05 22
brecht@sbb.be
Antwerpseweg 10, 2440 Geel
tel. 014/56 29 80 | fax 014/59 03 43
geel@sbb.be
Desmedtstraat 8 bus 3, 2322 Hoogstraten
tel. 03/314 38 24 | fax 03/314 88 71
hoogstraten@sbb.be
Lintsesteenweg 27/1, 2500 Lier
tel. 03/480 20 92 | fax 03/488 23 48
lier@sbb.be
Mechelsesteenweg 109A,
2860 Sint-Katelijne-Waver
tel. 015/56 06 60 | fax 015/55 02 97
st-katelijne-waver@sbb.be
Kempenlaan 29, 2300 Turnhout
tel. 014/43 64 21 | fax 014/44 22 55
turnhout@sbb.be
Limburg
Peerderbaan 21, 3960 Bree
tel. 089/46 07 60 | fax 089/46 19 45
bree@sbb.be
Europaplein 43 bus 1, 3620 Lanaken
tel. 089/71 03 33 | fax 089/71 03 45
lanaken@sbb.be
Tongersestw. 100, 3800 Sint-Truiden
tel. 011/68 80 28 | fax 011/69 18 70
st-truiden@sbb.be
Aniciuspark 16, 3700 Tongeren
tel. 012/23 63 43 | fax 012/39 11 24
tongeren@sbb.be
Vlaams-Brabant
Staatsbaan 57, 3460 Diest
tel. 013/33 44 57 | fax 013/32 25 07
diest@sbb.be
A. Biesmanslaan 16, 1560 Hoeilaart
tel. 02/657 58 73 | fax 02/657 77 23
hoeilaart@sbb.be
Vuurkruisenlaan 2, 3000 Leuven
tel. 016/24 51 59 | fax 016/24 51 54
leuven@sbb.be
Marktplein 3 bus 1-2, 1703 Schepdaal
tel. 02/532 25 42 | fax 02/532 26 12
schepdaal@sbb.be
Assesteenweg 100, 1742 Ternat
tel. 02/454 13 30 | fax 02/454 13 49
ternat@sbb.be
Oost-Vlaanderen
Moorselbaan 391, 9300 Aalst
tel. 053/78 35 42 | fax 053/78 23 76
aalst@sbb.be
Gentseweg 188, 9120 Beveren
tel. 03/760 10 30 | fax 03/766 06 37
beveren@sbb.be
Oostveldstraat 17, 9900 Eeklo
tel. 09/377 54 08 | fax 09/377 50 88
eeklo@sbb.be
Poolse Winglaan 2, 9051 Gent
tel. 09/243 89 70 | fax 09/243 89 79
gent@sbb.be
Denen 157, 9080 Lochristi
tel. 09/337 00 26 | fax 09/337 00 19
lochristi@sbb.be
Wortegemstr. 22, 9700 Oudenaarde
tel. 055/33 94 40 | fax 055/30 13 68
oudenaarde@sbb.be
West-Vlaanderen
Witte Molenstraat 45 B1, 8200 Brugge
tel. 050/40 48 80 | fax 050/38 92 63
brugge@sbb.be
Kasteelstraat 30, 8600 Diksmuide
tel. 051/50 08 33 | fax 051/51 01 22
diksmuide@sbb.be
Diksmuidseweg 95, 8900 Ieper
tel. 057/20 82 65 | fax 057/21 82 89
ieper@sbb.be
H. Verriestlaan 151, 8500 Kortrijk
tel. 056/24 17 20 | fax 056/25 82 96
kortrijk@sbb.be
Diksmuidsesteenweg 406, 8800 Roeselare
tel. 051/26 08 80 | fax 051/22 07 34
roeselare@sbb.be
Felix d’Hoopstraat 181, 8700 Tielt
tel. 051/42 61 11 | fax 051/40 75 43
tielt@sbb.be
Oostkantons
Malmedyer Straße 63, 4780 Sankt Vith
tel. 080/28 03 50 | fax 080/22 92 99
st-vith@sbb.be
Hoofdzetel
Vuurkruisenlaan 2, 3000 Leuven
tel. 070/222 673 | fax 070/222 672
info@sbb.be
SBB | De fiscus op bezoek 51

www.sbb.be
SBB. Zeker van uw zaak
sbb is een accountants- en advieskantoor met vestigingen in heel Vlaanderen. Onze medewerkers staan
ten dienste van ruim 18.000 klanten uit alle sectoren. Starters, zelfstandige ondernemers, vrije beroepen,
vzw’s en kmo’s kunnen bij sbb terecht voor een volledige begeleiding inzake boekhouding en accountancy,
fiscaliteit, juridisch en milieuadvies. Dankzij een centraal uitgebouwde studiedienst, een solide it-ondersteuning
en duidelijke prijsafspraken kunnen klanten van sbb rekenen op een kwalitatieve en performante
dienstverlening.