Financieel beleid voor KMO - Sbb

P R A K T I J K G I D S
Financieel beleid
voor KMO
Hoe houd ik
mijn vennootschap
gezond?
SBB Partner voor bedrijvige mensen

Inhoud van deze praktijkgids
I. De jaarrekening
1. De balans p.3
Wat is een balans? 3
De structuur van de balans 3
De actiefzijde van de balans 4
De passiefzijde van de balans 4
2. De resultatenrekening 10
Samenstelling van de resultatenrekening 10
Het bedrijfsresultaat 10
Resultaat gewone bedrijfsuitoefening 11
Resultaat voor belastingen 11
Resultaat van het boekjaar 12
Gespreid te belasten gerealiseerde meerwaarden 12
Te bestemmen winst 13
3. De toelichting 13
II. Financiële analyse
1. De financiële analyse 15
Doel van de financiële analyse 15
Aanpassing van de jaarrekening 15
De horizontale analyse 15
De verticale analyse 17
2. De ratioanalyse 19
Wat is een ratioanalyse? 19
De liquiditeit 19
De efficiëntieratio’s 21
De rentabiliteitsratio’s 22
De solvabiliteitsratio’s 25
De toegevoegde waarde 28
Wat u moet onthouden 29
III. Financiering
Financieringsmogelijkheden 31
Wanneer ontstaat een financieringsbehoefte? 31
Financieringsmogelijkheden 35
Uw onderneming door de bril van de externe financier 39
Overheidstoelagen 39
Dienstenaanbod van SBB 42

Inzicht in de financiële
structuur en rentabiliteit van
uw onderneming
De snel evoluerende economie dwingt u er als ondernemer toe om kort
op de bal te spelen. Daarbij moet u erover waken dat uw onderneming op alle
vlakken structureel goed gewapend is om de ondernemingsdoelen ook in de
toekomst te blijven halen.
Het hoeft dan ook geen betoog dat een goed inzicht in de financiële
structuur van uw onderneming daarbij cruciaal is. Anders gezegd, wat bezit
uw onderneming en wat zijn haar schulden? Voor de schulden is het belangrijk
om te weten bij wie deze schulden zijn aangegaan en wanneer ze moeten
terugbetaald worden. Een gezonde financiële structuur betekent immers dat
uw onderneming haar schulden tijdig kan terugbetalen en voldoende middelen
genereert om haar activiteit verder te zetten.
Deze brochure wil u een hulpmiddel aanreiken om inzicht te verwerven in
de financiële structuur en rentabiliteit van uw onderneming. Het instrument bij
uitstek voor deze analyse is de jaarrekening van uw onderneming. Naast een
korte toelichting bij deze onderdelen, toont deze praktijkgids u hoe u een
jaarrekening moet interpreteren en hoe u zelf de vinger aan de financiële pols
van uw bedrijf houdt!
Veel leesplezier!
Herman Vidts,
Algemeen directeur
1

2
I. De jaarrekening
De jaarrekening van de onderneming bestaat
uit de balans, de resultatenrekening en de
toelichting. In dit deel bespreken we kort elk
van deze onderdelen.

De balans
Overzicht van bezittingen en
schulden van een onderneming
1.1 Wat is een balans?
Een balans is een overzichtelijke staat die voor een
onderneming op een bepaald ogenblik zowel alle schulden als
alle bezittingen weergeeft. De bezittingen worden de activa
genoemd, de schulden de passiva. Een onderneming kan zich
niet meer middelen aanschaffen dan het vermogen waarover ze
beschikt. Dit betekent dat het totaal der activa altijd gelijk moet
zijn aan het totaal der passiva. In boekhoudkundige termen
wordt dit het balansevenwicht genoemd.
Gebouw
Machines
Voorraden
Handelsvorderingen
Banktegoeden
Bezittingen of activa
Kapitaal
Reserves
Leningen
Leveranciers
Te betalen lonen
Schulden of passiva
Als de som van de bezittingen steeds gelijk is aan de som van
de schulden, betekent dit dan dat de onderneming geen eigen
bezittingen heeft? Zeker niet! Het evenwicht wordt bereikt door
het kapitaal dat de eigenaars aan de onderneming hebben
toevertrouwd en de niet-uitgekeerde winsten, te beschouwen
als een schuld aan de aandeelhouders.
1.2 De structuur van de balans
Wanneer we de balans van een onderneming wat meer in detail
bekijken, merken we dat de bezittingen en schulden niet in
willekeurige volgorde worden vermeld, maar een vaste plaats
hebben in de balans.
1.2.1 De actiefzijde
De activa of bezittingen worden van boven naar onder
gerangschikt volgens stijgende graad van liquiditeit. Liquiditeit
is de mate waarin iets vlug of minder vlug in geld kan omgezet
worden. Helemaal bovenaan staan de bezittingen die het minst
snel in geld kunnen worden omgezet en onderaan deze die
onmiddellijk in geld kunnen worden omgezet en dus het snelst
verkocht kunnen worden.
Op basis van liquiditeit worden de activa in twee grote groepen
onderverdeeld:
VASTE ACTIVA
Dit zijn investeringen die doorgaans meer dan 1 jaar in de
onderneming aanwezig zijn zoals gebouwen, machines,
meubilair, rollend materieel (vrachtwagens, bedrijfswagens,...),
aandelen, waarborgen, enzovoort.
VLOTTENDE ACTIVA
Dit zijn bezittingen die doorgaans minder dan 1 jaar in de
onderneming aanwezig zijn en van dag tot dag kunnen
variëren. Hieronder vallen de voorraden, de vorderingen op
klanten, geldbeleggingen, bank- en kastegoeden, enzovoort.
1.2.2 De passiefzijde
In essentie omvatten de passiva de schulden van de
onderneming. De passiva worden van boven naar onder
geklasseerd volgens hun stijgende graad van opvraagbaarheid.
Bovenaan staan de schulden die de onderneming het langst tot
3

haar beschikking heeft, onderaan degene die ze het snelst zal
moeten betalen. Een onderneming kan schulden hebben bij
haar eigen aandeelhouders (eigen vermogen) en bij derden
(vreemd vermogen). Op basis van de graad van
opvraagbaarheid wordt de volgende onderverdeling gemaakt:
4
EIGEN VERMOGEN
VREEMD VERMOGEN OP LANGE TERMIJN
(schulden die ten vroegste over een jaar terugbetaald moeten
worden)
VREEMD VERMOGEN OP KORTE TERMIJN
(schulden die binnen het jaar moeten betaald worden)
De som van het eigen vermogen en de schulden op lange
termijn vormen het permanent vermogen van de onderneming.
Dit is het vermogen waarover de onderneming over een langere
periode kan beschikken.
Balans
laag
hoog
>
liquiditeit
ACTIVA
vaste activa
vlottende activa
PASSIVA
eigen vermogen
vreemd vermogen
lange termijn
vreemd vermogen
korte termijn
>
laag
hoog
opeisbaarheid
1.3 De actiefzijde van de balans
Wanneer we de actiefzijde van de balans in detail bekijken,
onderscheiden we volgende items die ook wel balansposten
genoemd worden.
Activa
VASTE ACTIVA
I. Oprichtingskosten
II. Immateriële vaste activa
III. Materiële vaste activa
IV. Financiële vaste activa
VLOTTENDE ACTIVA
V. Vorderingen op meer dan één jaar
VI. Voorraden en bestellingen in uitvoering
VII. Vorderingen op ten hoogste één jaar
VIII. Geldbeleggingen
IX. Liquide middelen
X. Overlopende rekeningen
TOTAAL DER ACTIVA
In wat volgt, lichten we elk van deze posten kort toe.
1.3.1 Vaste activa
OPRICHTINGSKOSTEN
Oprichtingskosten zijn kosten die een onderneming maakt naar
aanleiding van de oprichting, een kapitaalverhoging, een
uitgifte van een lening, de herstructurering en verdere
ontwikkeling van de onderneming. U heeft de keuze om de
kosten die in boekjaar X zijn gemaakt, onmiddellijk ten laste te
nemen van het resultaat van dat boekjaar of om de last van
deze kost over meerdere boekjaren te spreiden. Wanneer de
kosten onmiddellijk ten laste worden genomen, worden zij niet
genoteerd onder de rubriek van de oprichtingskosten maar
volledig in de resultatenrekening (zie later). Wanneer de last
wordt gespreid over meerdere jaren, worden zij geactiveerd.

Dit betekent dat zij als een investering worden beschouwd en
dat er elk jaar een gedeelte van de kost via afschrijvingen in het
resultaat wordt genomen.
IMMATERIËLE VASTE ACTIVA
Dit zijn investeringen die de onderneming heeft uitgevoerd in
het verwerven van bepaalde rechten zoals vergunningen,
octrooien, concessies, knowhow, het op punt zetten van
bepaalde procédés, enzovoort. Zij worden immaterieel
genoemd omdat ze niet in tastbare vorm aanwezig zijn in de
onderneming. Deze investeringen kunnen aangekocht zijn bij
derden of zelf door de onderneming ontwikkeld zijn. De ermee
gepaard gaande kosten worden over een aantal jaar gespreid.
MATERIËLE VASTE ACTIVA
Dit zijn waarschijnlijk de meest bekende en meest voorkomende
ondernemingsmiddelen. Ze omvatten:
terreinen en gebouwen
installaties, machines en uitrusting
meubilair en rollend materieel
leasing en soortgelijke rechten
overige materiële activa
activa in aanbouw en vooruitbetalingen
FINANCIËLE VASTE ACTIVA
Deze rubriek omvat het ondernemingsvermogen dat duurzaam
vastgelegd is in aandelen, deelbewijzen, vorderingen,
vastrentende effecten en borgtochten in contanten van andere
ondernemingen.
Waardering van de vaste activa
De waarde die aan de investeringen op een balans gegeven
wordt, wordt nettoboekwaarde genoemd. Dit is niet de
oorspronkelijke aankoopprijs, maar wel de waarde die de
investeringen hebben volgens de boekhouding. Anders gezegd,
de waardering van de vaste activa op de balans is
Waarde = aanschafprijs – afschrijving (1) + of – herwaardering (2)
(1) Afschrijvingen zijn een spreiding van de kosten van een investering
over de vermoedelijke levensduur van de investering. Via
afschrijvingen worden de jaarlijkse waardeverminderingen van vaste
activa opgenomen in de kosten. Welk bedrag er per boekjaar wordt
afgeschreven, wordt bijna altijd bij het begin van de ingebruikname
van het vast actief vastgesteld.
(2) Na verloop van tijd is het mogelijk dat de boekwaarde van activa
heel wat meer bedraagt dan de werkelijke verkoopwaarde van het
goed. In dit geval kan een onderneming beslissen om deze activaelementen
te herwaarderen.
Voorbeeld
In 2006 wordt een machine aangekocht voor 2500 euro. Onder
normale omstandigheden is de levensduur van deze machine
5 jaar, wat betekent dat de machine op 5 jaar zal worden afgeschreven.
Per jaar zal dus 500 euro worden afgeschreven.
Evolutie van de nettoboekwaarde van de machine:
Jaar 1 Jaar 2
aankoopprijs: 2.500 2.500
– afschrijvingen: – 500 – 1.000
nettoboekwaarde: 2.000 1.500
De 1.000 euro aan afschrijvingen in jaar 2 zijn samengesteld uit
500 euro afschrijvingen in het eerste jaar en 500 euro
afschrijvingen in het tweede jaar. Na 5 jaar zal deze machine
volgens de boekhouding geen enkele waarde meer hebben. Zij is
dan volledig afgeschreven.
5

1.3.2 Vlottende activa
VORDERINGEN OP MEER DAN EEN JAAR
Vorderingen op meer dan één jaar zijn vorderingen met een
contractuele looptijd van meer dan één jaar. Deze vorderingen
(of het gedeelte ervan dat binnen het jaar zal vervallen) worden
uit deze rubriek gelicht en overgebracht naar de vorderingen op
ten hoogste één jaar.
VOORRADEN EN BESTELLINGEN IN UITVOERING
Er bestaan verschillende soorten voorraad:
6
Grondstoffen, verbruiksgoederen en hulpstoffen
Verbruiksgoederen en hulpstoffen worden door de
onderneming aangeschaft om op indirecte wijze bij te dragen
tot de productie. In tegenstelling tot de grondstoffen worden
deze goederen tijdens het productieproces verbruikt of
vernietigd en zijn zij niet meer terug te vinden in het
eindproduct. Het gaat hier bijvoorbeeld om brandstoffen,
onderhoudsproducten en klein materiaal.
Goederen in bewerking zijn alle producten die bij het opmaken
van de balans nog in bewerking zijn en de eindfase van het
productieproces dus nog niet bereikt hebben.
Gereed product zijn door de onderneming vervaardigde en
afgewerkte producten die bestemd zijn om verkocht te
worden.
Handelsgoederen zijn de goederen die door de onderneming
worden ingekocht om zonder bewerking of na een lichte
bewerking te worden verkocht. Deze rubriek is vooral
belangrijk voor handelsondernemingen.
Bestellingen in uitvoering hebben betrekking op werkzaamheden
of producten waarvan het ontvangsttijdstip en het
moment van afwerking zich niet in hetzelfde boekjaar
situeren en die voor rekening van derden worden uitgevoerd.
VORDERINGEN OP TEN HOOGSTE EEN JAAR
In deze rubriek worden de vorderingen opgenomen waarvan de
oorspronkelijke looptijd ten hoogste één jaar bedraagt, evenals
de vorderingen of de gedeelten van vorderingen met een
oorspronkelijke looptijd van langer dan één jaar, maar die
binnen twaalf maanden vervallen.
Zij worden onderverdeeld in de volgende twee categorieën:
Handelsvorderingen zijn vorderingen die ontstaan zijn uit de
lopende handelstransacties die op hun beurt voortkomen uit
de verkoop van goederen en/of diensten waarbij uitstel van
betaling wordt toegekend.
Overige vorderingen zijn vorderingen die de onderneming
normaal binnen de termijn van 1 jaar zal innen en die niet
hun oorsprong vinden in een handelstransactie zoals de
terug te vorderen BTW of andere belastingen, de borgtochten
betaald in contanten, de te innen opbrengsten, enzovoort.
GELDBELEGGINGEN
De onderneming kan onder bepaalde voorwaarden een beperkt
gedeelte van haar eigen aandelen kopen. Deze eigen aandelen
worden opgenomen tegen de aanschaffingswaarde
Onder de overige beleggingen komen de tegoeden
aangehouden op termijnrekeningen bij banken en andere
financiële instellingen, ongeacht hun looptijd, en de tegoeden
van de onderneming bij een andere onderneming die de functie
vervult van gecentraliseerd geldbeheer.
LIQUIDE MIDDELEN
Deze geldmiddelen staan onmiddellijk ter beschikking van de

onderneming. Ze omvatten de gelden in kas, de te incasseren
vervallen waarden (coupons, obligaties,...) en de tegoeden op
zicht bij kredietinstellingen.
OVERLOPENDE REKENINGEN VAN HET ACTIEF
Overlopende rekeningen hebben als bedoeling om een
correctie door te voeren op de in rekening gebrachte kosten en
opbrengsten. Door de opname van kosten en opbrengsten in
de overlopende rekeningen kunnen de resultaten van een
bepaalde periode aan die periode verbonden worden. Er
kunnen immers reeds uitgaven gedaan zijn in het huidige
boekjaar die betrekking hebben op het volgende boekjaar, of er
moeten nog ontvangsten worden geïnd in het volgende
boekjaar die in feite opbrengsten van het huidige boekjaar zijn.
1.4 De passiefzijde van de balans
Wanneer we de passiefzijde van de balans in detail bekijken,
onderscheiden we volgende balansposten:
Passiva
EIGEN VERMOGEN
I. Kapitaal
II. Uitgiftepremies
III. Herwaarderingsmeerwaarden
IV. Reserves
V. Overgedragen kapitaal
VI. Kapitaalsubsidies
VII. VOORZIENINGEN EN UITGESTELDE BELASTINGEN
SCHULDEN
VIII. Schulden op meer dan één jaar
IX. Schulden op ten hoogste één jaar
X. Overlopende rekeningen
TOTAAL DER PASSIVA
1.4.1 Het eigen vermogen
Het eigen vermogen van de onderneming zijn de financiële
middelen die de aandeelhouders aan de onderneming hebben
verschaft. Anders gezegd, het gaat om het vermogen dat aan de
onderneming zelf toegewezen is en wordt ook wel nietopeisbaar
vermogen genoemd. Naar soort wordt een onderscheid
gemaakt tussen zes rubrieken die we hieronder kort
zullen toelichten. De terbeschikkingstelling van de financiële
middelen gebeurt bij de oprichting van de onderneming, maar
kan ook tijdens het verdere bestaan van de onderneming
gebeuren onder de vorm van een kapitaalverhoging. De
onrechtstreekse terbeschikkingstelling gebeurt door de winsten
die de onderneming behaalt, niet te verdelen onder de
aandeelhouders, maar in de onderneming te houden. Daarnaast
kan het eigen vermogen ook gevormd worden door
herwaarderingsmeerwaarden en kapitaalsubsidies (zie later).
KAPITAAL
Het kapitaal is het vermogen dat door de aandeelhouders aan
de onderneming is toegekend, hetzij bij oorsprong hetzij bij
een latere kapitaalverhoging. Wanneer aandeelhouders
intekenen op kapitaal, zijn zij niet altijd verplicht om het
volledige bedrag onmiddellijk te storten. In de wetgeving zijn er
wel minimumnormen die verschillend zijn per vennootschapsvorm,
van volstorting bepaald. Binnen het kapitaal wordt een
onderscheid gemaakt tussen geplaatst en niet-opgevraagd
kapitaal. Het geplaatst kapitaal is het kapitaal dat de
aandeelhouders definitief hebben toegezegd aan de
onderneming, ook wel het onderschreven kapitaal genoemd.
Het niet-opgevraagd kapitaal is het onderschreven kapitaal dat
nog niet door de onderneming werd opgevraagd.
UITGIFTEPREMIES
Uitgiftepremies ontstaan wanneer, in het kader van een
7

kapitaalverhoging, aandelen worden uitgegeven tegen een
hogere prijs dan de nominale waarde van de bestaande
aandelen. Het verschil tussen de uitgifteprijs van de nieuwe
aandelen en de nominale waarde van de bestaande aandelen
wordt onder de rubriek uitgiftepremie geboekt.
HERWAARDERINGSMEERWAARDEN
Na verloop van tijd is het mogelijk dat de boekwaarde van
activa heel wat meer bedraagt dan de werkelijke verkoopwaarde
van het goed. In dit geval kan een onderneming beslissen om
deze activa-elementen te herwaarderen. Het activa-element in
kwestie wordt dan in waarde verhoogd en de meerwaarde wordt
op het passief in de rubriek herwaarderingsmeerwaarden
uitgedrukt. De herwaardering mag in geen enkel geval in het
resultaat van het boekjaar worden opgenomen en is aan
strenge wettelijke voorwaarden onderworpen.
RESERVES
Het resultaat van de onderneming wordt elk boekjaar verdeeld.
Het is de jaarvergadering die beslist welke bestemming er aan
het resultaat wordt gegeven. De winsten die niet onder de vorm
van een dividend worden uitgekeerd aan de aandeelhouders
blijven in de onderneming ter versteviging van het eigen
vermogen. Ze worden uitgedrukt onder de rubriek van de
reserves. Binnen de reserves wordt een onderscheid gemaakt
tussen wettelijke reserves, onbeschikbare reserves, belastingvrije
reserves en beschikbare reserves. Conform de structuur
van de passiefzijde van de balans, staan de reserves die het
minst beschikbaar zijn bovenaan:
8
De wettelijke reserve is verplicht aan te leggen.
Vennootschappen zijn verplicht om 5% van de jaarlijkse
nettowinst in te houden tot de wettelijke reserve 10 % van het
geplaatst kapitaal heeft bereikt. De wettelijke reserve is
onbeschikbaar, wat betekent dat de jaarvergadering ze nooit
kan uitkeren. Zij vormt dus een echte waarborg voor derden.
Onbeschikbare reserves zijn verplicht aan te leggen wanneer
eigen aandelen worden ingekocht. Ten belope van het bedrag
van eigen aandelen moet een onbeschikbare reserve worden
gevormd. Daarnaast kan er door de Algemene Vergadering
vrij beslist worden om een onbeschikbare reserve aan te
leggen. De Algemene Vergadering kan bij gewone meerderheid
niet vrij beschikken over deze reserves en vennoten
hebben hier geen recht op bij uittreding of uitsluiting.
Belastingvrije reserves moeten onder andere aangelegd
worden wanneer een onderneming investeringsgoederen
verkoopt en de meerwaarde die hierop gerealiseerd wordt
tijdelijk vrijgesteld is van belastingen.
Beschikbare reserves worden gevormd door de jaarvergadering
bij eenvoudige meerderheid van stemmen. Dit zijn de
reserves waarover de onderneming vrij kan beschikken.
OVERGEDRAGEN WINST / VERLIES
Dit is het gedeelte van het resultaat waarvoor nog geen
definitieve bestemming is voorzien. De overdracht wordt
gevormd door het saldo van het vorige jaar en het saldo van het
huidige jaar. Indien dit saldo positief is, betekent dit een
overgedragen winst; wanneer het negatief is, is er een
overgedragen verlies. Elk jaar zal bij de resultatenverwerking
rekening gehouden worden met dit overgedragen resultaat.
KAPITAALSUBSIDIES
Wanneer een onderneming investeringen doet, kan er onder
bepaalde voorwaarden een tussenkomst van de overheid
bekomen worden. Indien er een lening wordt afgesloten voor de
financiering van de investering kan de overheid een gedeelte
van de interestlast voor haar rekening nemen. Wanneer de
investering volledig met eigen middelen wordt gefinancierd,
kan de overheid een subsidiebedrag toekennen. Onder de
rubriek kapitaalsubsidies worden de subsidies opgenomen die

van overheidswege werden verkregen voor investeringen
gefinancierd met eigen middelen.
De verkregen subsidie wordt dus niet onmiddellijk als
opbrengst in het resultaat van de onderneming geboekt. Zij
komt geleidelijk in het resultaat volgens hetzelfde ritme als de
afschrijvingen van de vaste activa waarvoor ze werden
verkregen of ten belope van het saldo bij realisatie of
buitengebruikstelling van de betrokken vaste activa.
1.4.2 De voorzieningen
Voorzieningen zijn kosten die de onderneming in de toekomst
zal hebben. Deze kosten zijn op dit ogenblik nog niet opeisbaar
en het bedrag ervan staat ook nog niet definitief vast. De
onderneming moet deze toekomstige kosten echter volgens het
principe van de voorzichtigheid inschatten en op afzonderlijke
rekeningen van het passief zetten. De voorzieningen worden
onderverdeeld in vier categorieën:
pensioenen
belastingen
grote herstellings- en onderhoudswerken
overige risico’s en kosten zoals waarborgverplichtingen en
hangende geschillen.
Voorbeeld
Het bedrijfsgebouw moet om de 10 jaar volledig herschilderd
worden. De kostprijs van dit werk wordt op ongeveer 12.500 euro
geraamd. Elk jaar zal er een voorziening van 1.250 euro worden
aangelegd. Deze 1.250 euro komt ten laste van het resultaat van
het boekjaar. Wanneer de werken worden uitgevoerd kan de
voorziening hiervoor aangewend worden.
1.4.3 Schulden
VREEMD VERMOGEN OP LANGE TERMIJN
In deze rubriek worden de schulden opgenomen met een
contractuele looptijd van meer dan één jaar. Het gaat onder
meer om financiële schulden, handelsschulden, ontvangen
vooruitbetalingen op bestellingen en overige schulden. De
schulden of de gedeelten van de schulden op meer dan één jaar
die binnen de twaalf maanden vervallen, worden uit deze
rubriek gelicht en overgebracht naar rubriek Schulden op meer
dan 1 jaar die binnen het jaar vervallen.
SCHULDEN OP TEN HOOGSTE EEN JAAR
Dit zijn de schulden die een contractuele duurtijd hebben van
minder dan 1 jaar en de schulden of het gedeelte van de
schulden op meer dan één jaar die binnen de twaalf maanden
vervallen. Zij worden verder onderverdeeld in:
schulden op meer dan 1 jaar die binnen het jaar vervallen
handelsschulden
ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen
schulden met betrekking tot belastingen, bezoldigingen en
sociale lasten
overige schulden
OVERLOPENDE REKENINGEN VAN HET PASSIEF
Overlopende rekeningen hebben tot doel een correctie door te
voeren op de in rekening gebrachte kosten en opbrengsten.
Door de opname van kosten en opbrengsten in de overlopende
rekeningen kunnen de resultaten van een bepaalde periode aan
die periode verbonden worden. Er kunnen immers reeds nog
kosten betaald moeten worden in het volgende jaar die
betrekking hebben op het huidige jaar of er zijn reeds
ontvangsten geïnd in het huidige boekjaar voor prestaties die
slechts in het volgende boekjaar zullen worden geleverd.
9

De resultatenrekening
De resultatenrekening geeft het resultaat dat door de
onderneming werd gerealiseerd in een bepaalde periode.
2.1 Samenstelling van de
resultatenrekening
De resultatenrekening is samengesteld uit volgende
onderdelen:
10
Resultatenrekening
Bedrijfsopbrengsten
– bedrijfskosten
Bedrijfsresultaat
+ financiële opbrengsten
– financiële kosten
Resultaat gewone bedrijfsuitvoering
+ uitzonderlijke opbrengsten
– uitzonderlijke kosten
Resultaat boekjaar voor belastingen
– belastingen
Resultaat boekjaar
Het is zeer belangrijk om naar de samenstelling van het
resultaat van het boekjaar te kijken en te onderzoeken hoe dit
resultaat gerealiseerd is. Een onderneming kan winst maken en
toch een zeer slecht resultaat hebben omdat de winst
bijvoorbeeld gerealiseerd werd door een uitzonderlijke
opbrengst tijdens het boekjaar.
]
]
]
bedrijfsresultaat
financieel resultaat
uitzonderlijk resultaat
2.2 Het bedrijfsresultaat
Bedrijfswinst (-verlies) is het positief (negatief) verschil tussen
de bedrijfsopbrengsten en de bedrijfskosten. We gaan na wat
precies onder bedrijfsopbrengsten en -kosten dient verstaan te
worden.
BEDRIJFSOPBRENGSTEN
De bedrijfsopbrengsten zijn alle opbrengsten van niet-financiële
of uitzonderlijke aard. Het gaat om:
omzet (exclusief BTW)
voorraadwijzigingen, goederen in bewerking en gereed
product en in de bestellingen in uitvoering
zelf geproduceerde vaste activa
andere bedrijfsopbrengsten zoals huuropbrengsten,
commissielonen en gefactureerde voordelen van alle aard
BEDRIJFSKOSTEN
De bedrijfskosten zijn kosten die hun oorsprong vinden in de
eigenlijke exploitatie van de onderneming. Het gaat om de
volgende kosten:
de kostprijs van de aankopen van handelsgoederen, gronden
hulpstoffen
diensten en diverse goederen zoals huur, onderhoud
gebouwen, verzekeringen, telefoon, publiciteit, erelonen en
autokosten
bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen
afschrijvingen en waardeverminderingen
waardeverminderingen op voorraden, bestellingen in
uitvoering en handelsvorderingen
voorzieningen voor risico’s en kosten
andere bedrijfskosten die niet hun oorsprong vinden in een
dienstverlening of een levering door derden binnen het kader
van de gewone bedrijfsuitoefening en niet als financiële of
uitzonderlijke kost kunnen worden aangeduid. Voorbeelden

zijn bedrijfsbelastingen, minderwaarde op de courante
realisatie van vaste activa en minderwaarde op de realisatie
van handelsvorderingen.
als herstructureringskosten geactiveerde bedrijfskosten.
2.3 Resultaat gewone bedrijfsuitoefening
Het resultaat van de gewone bedrijfsuitoefening is het totaal
van de bedrijfswinst of het bedrijfsverlies en het verschil tussen
de financiële opbrengsten en financiële kosten. Er wordt hierbij
nog geen rekening gehouden met de uitzonderlijke kosten en
opbrengsten.
FINANCIËLE OPBRENGSTEN
Voor financiële opbrengsten wordt steeds het brutobedrag,
inclusief de eventuele roerende voorheffing, vermeld. Deze
rubriek telt drie subrubrieken.
Opbrengsten uit financiële vaste activa zijn opbrengsten
(dividenden, interesten) die voortkomen uit deelnemingen
met een duurzaam karakter. Deze deelnemingen vinden we
op de balans terug bij financiële vaste activa.
Opbrengsten uit vlottende activa zijn opbrengsten die
voortkomen uit vorderingen op meer dan 1 jaar en op ten
hoogste 1 jaar, geldbeleggingen en liquide middelen.
Voorbeelden zijn onder meer interesten van geldbeleggingen
en interesten ontvangen met betrekking tot
handelsvorderingen.
Andere financiële opbrengsten is een restrubriek met
betrekking tot de financiële opbrengsten. Bij deze rubriek
worden onder meer de als opbrengst geboekte kapitaal- en
interestsubsidies en de wisselresultaten bij verrichtingen in
vreemde valuta genoteerd.
FINANCIËLE KOSTEN
Wanneer we de rubriek financiële kosten bekijken, kunnen we
volgende onderdelen onderscheiden:
kosten van schulden zoals interesten, commissies en de
afschrijving van kosten bij uitgifte van leningen
waardeverminderingen op vorderingen, behalve handelsvorderingen
(deze worden verantwoord onder de bedrijfskosten),
op geldbeleggingen en op liquide middelen
andere financiële kosten
2.4 Resultaat voor belastingen
Het resultaat van het boekjaar voor belastingen is de globale
winst of verlies van de onderneming voor belastingen.
Vertrekpunt om het resultaat te berekenen is het resultaat van
het boekjaar uit de gewone bedrijfsvoering. Hierbij wordt het
uitzonderlijk resultaat (verschil tussen de uitzonderlijke
opbrengsten en uitzonderlijke kosten) gevoegd. In dit resultaat
zijn dus alle kosten en opbrengsten verwerkt.
UITZONDERLIJKE OPBRENGSTEN
Dit zijn opbrengsten die geen verband houden met de gewone
bedrijfsactiviteit en die niet bestendig zullen gerealiseerd
worden:
terugnemingen van afschrijvingen en waardeverminderingen
op materiële en immateriële vaste activa
terugnemingen van waardeverminderingen op financiële
vaste activa
terugnemingen van voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s
en kosten
meerwaarden bij de realisatie van vaste activa. Indien het
gaat om meerwaarden op materiële vaste activa, mogen deze
meerwaarden onder de andere bedrijfsopbrengsten worden
11

12
opgenomen op voorwaarde dat de realisatie ervan kadert in
de gewone bedrijfsuitvoering van de onderneming. Dit
laatste zal blijken uit de regelmaat waarmee de onderneming
deze meerwaarden realiseert en het normale karakter ervan.
Dit is bijvoorbeeld het geval bij transportondernemingen die
een vrachtwagen verkopen en hierop een meerwaarde
realiseren.
andere uitzonderlijke opbrengsten.
UITZONDERLIJKE KOSTEN
Dit zijn kosten die geen verband houden met de gewone
bedrijfsactiviteit en die niet bestendig betaald moeten worden:
uitzonderlijke afschrijvingen en waardeverminderingen op
oprichtingskosten en (im)materiële vaste activa
waardeverminderingen op financiële vaste activa
voorzieningen voor uitzonderlijke risico’s en kosten
minderwaarde bij de realisatie van vaste activa. Indien het
gaat om minderwaarden op materiële vaste activa, mogen
deze meerwaarden bij de andere bedrijfskosten worden
opgenomen op voorwaarde dat de realisering kadert in de
gewone bedrijfsuitvoering van de onderneming. Dit laatste
zal blijken uit de regelmaat waarmee de onderneming deze
minderwaarden realiseert en het normale karakter ervan.
andere uitzonderlijke kosten.
2.5 Resultaat van het boekjaar
Dit is het uiteindelijke resultaat dat de onderneming tijdens een
boekjaar heeft gerealiseerd en waarbij bij de berekening ervan
rekening is gehouden met alle soorten opbrengsten en kosten,
inclusief belastingen.
Onder de rubriek belastingen komen onder meer:
de vooruitbetalingen van de vennootschapsbelasting en de
effectief betaalde of ten laste van de onderneming
ingehouden voorheffingen die op deze belasting
toerekenbaar zijn.
de fiscale voorzieningen ten laste van het boekjaar gevormd
bij ontoereikendheid van de vooruitbetalingen en
aanrekenbare voorheffingen ten opzichte van het geraamde
bedrag van de verschuldigde belastingen.
de in het buitenland betaalde of verschuldigde
inkomstenbelasting.
De onroerende voorheffing wordt niet in deze rubriek
opgenomen. We vinden dit terug bij de andere bedrijfskosten.
2.6 Gespreid te belasten
gerealiseerde meerwaarden
ONTTREKKING (OVERBOEKING) AAN (NAAR) DE UITGESTELDE
BELASTINGEN
Wanneer er een meerwaarde wordt gerealiseerd waarbij er
wordt gekozen om deze gespreid te laten belasten in de tijd,
moet de belasting die in de toekomst zal verschuldigd zijn, op
een afzonderlijke rekening worden geboekt. Naarmate de
meerwaarde belast wordt, vermindert deze voorziening.
ONTTREKKING (OVERBOEKING) AAN (NAAR) DE BELASTINGVRIJE
RESERVES
Overboekingen naar belastingvrije reserves
In deze rubriek staan de bedragen (bepaalde opbrengsten of
een gedeelte van de winst) die naar de belastingvrije reserves
worden geboekt wanneer hun fiscale vrijstelling afhankelijk is
van hun behoud in het vermogen van de onderneming.

Onttrekkingen aan de belastingvrije reserves
Onttrekkingen ontstaan wanneer de vroeger gevormde
belastingvrije reserves een andere bestemming krijgen. Dit
kan het geval zijn bij uitkering van een dividend, verzaken
aan de belastingsvrijstelling, toevoeging aan het kapitaal,
enzovoort.
2.7 Te bestemmen winst
De te bestemmen winst of te verwerken verlies van het boekjaar
is het uiteindelijke resultaat van de onderneming waarover de
aandeelhouders kunnen beslissen. De beslissingen die zij
genomen hebben, kunnen afgelezen worden in de
resultaatsverwerking.
De toelichting
De toelichting vormt het derde luik van de jaarrekening.
De toelichting geeft, zoals het woord zelf zegt, bepaalde
toelichtingen bij de cijfers die in de balans of de resultatenrekening
vermeld staan. Anders gezegd, in de toelichting wordt
alle informatie opgenomen die nodig is om derden behoorlijk
in te lichten over het vermogen, de financiële positie en het
resultaat van de onderneming. De toelichting maakt de balans
en de resultatenrekening beter verstaanbaar voor derden.
Volgende onderwerpen kunnen in de toelichting worden
opgenomen:
belangrijke rechten en verbintenissen die niet becijferd
kunnen worden
waarderingsregels
een staat van het kapitaal
een staat van de schulden
een staat met betrekking tot de vaste activa
...
De sociale balans vormt een belangrijk onderdeel van de
toelichting. Het geeft een beeld van de tewerkstelling in de
onderneming, het personeelsverloop tijdens het afgelopen
boekjaar, de maatregelen die de onderneming genomen heeft
om de werkgelegenheid te bevorderen en het beleid inzake
opleidingen voor de onderneming.
13

14
II. De financiële
analyse
De jaarrekening vormt in de eerste plaats een
interne informatiebron: ze is de basis voor
beslissingen met betrekking tot het algemeen
beleid van de onderneming. Daarnaast bevat de
jaarrekening ook een schat aan informatie voor
derden en wordt ze dus ook voor extern gebruik
opgesteld.
Om een goed beeld te krijgen van de financiële
positie van een onderneming en daaruit prognoses
af te leiden over haar toekomstige
evolutie, passen belangstellenden verschillende
analyses toe op de gegevens uit de jaarrekening
waarop we in dit deel verder zullen ingaan.

De financiële analyse
1.1 Doel van de financiële analyse
De cijfers van een jaarrekening geven al heel wat informatie.
Door het feit dat de jaarrekening steeds de cijfers van het
huidige en vorige boekjaar vermeldt, kan er al een eerste
vergelijking gebeuren. Doorgaans is dit echter onvoldoende om
een goed beeld van het financiële prestaties van de
onderneming te krijgen. De cijfers hebben een verdere analyse
nodig. Deze informatie kan achterhaald worden via de
ratioanalyses. Daarnaast bestaan ook nog de horizontale en
verticale analyse.
Elke analysetechniek op zich geeft wel een aantal inzichten in
de onderneming, maar vaak is het aangewezen om de diverse
technieken met elkaar te combineren.
Voor de volledigheid vermelden we nog dat er naast bovengenoemde
analyses ook andere technieken als de vermogensstroomanalyse
en de multiple lineaire discriminantanalyse
bestaan. Deze vallen echter buiten de doelstelling van deze
brochure.
concurrent 3
concurrent 2
concurrent 1
ONDERNEMING
>
jaar N jaar N–1 jaar N–2
balans
resultaten
2
1
>
>
ratio’s 3
>
<
<
>
>
>
>
1 horizontale analyse, 2 verticale analyse, 3 ratioanalyse, 4 sectoranalyse
4
1.2 Aanpassing van de jaarrekening
Voor de financiële analyse wordt de balans op een aantal
punten aangepast:
Bij de activa op de balans wordt een onderscheid gemaakt
tussen vaste en vlottende activa. In de jaarrekening behoren
de vorderingen op meer dan één jaar tot de vlottende activa.
Vanuit het standpunt van de liquiditeit in de financiële
analyse behoren deze vorderingen echter tot de vaste activa.
Om deze reden worden zij bij de vaste activa gerangschikt. In
dit geval wordt er gesproken van uitgebreide vaste activa en
beperkte vlottende activa.
Voorzieningen worden gerangschikt onder de schulden op
meer dan 1 jaar.
De overlopende rekeningen van het passief worden aanzien
als schulden op korte termijn.
1.3 De horizontale analyse
Met een horizontale analyse kan de evolutie van de
verschillende financiële gegevens uit de balans, de
resultatenrekening en de resultaatverwerking in de tijd worden
weergegeven. Dit gebeurt door de waarde van elke balans- of
resultaatspost, voor een bepaald referentiejaar, gelijk te stellen
aan 100%. De andere jaren worden dan uitgedrukt in een
percentage ten opzichte van het gekozen referentiejaar. Soms is
het aangewezen om de wijzigingen over de jaren heen ook in
absolute cijfers weer te geven. Kleine wijzigingen inzake
bedragen kunnen in percentage groot zijn en kleine procentuele
wijzigingen kunnen betrekking hebben op grote bedragen.
Een horizontale analyse laat toe de richting en de grootte van
de wijzigingen in de tijd per balans of resultaatspost vast te
stellen. Uiteraard moet er rekening gehouden worden met
15

tijdsverschillen (inflatie, prijsevolutie,...) en de keuze van het
referentiejaar. De verschillende evoluties kunnen met elkaar in
verband gebracht worden.
16
Voorbeeld van een horizontale analyse van de balans
ACTIVA JAAR 1 JAAR 2 JAAR 3
Oprichtingskosten 100 100% 80 80% 60 60%
Materiële vaste activa 5.000 100% 6.000 120% 5.800 116%
Voorraden 500 100% 800 160% 1.000 200%
Handelsvorderingen 300 100% 500 166% 800 266%
Liquide middelen 600 100% 400 66% 200 33%
TOTAAL 6.500 100% 7.780 120% 7.880 121%
PASSIVA JAAR 1 JAAR 2 JAAR 3
Kapitaal 2.500 100% 2.500 100% 2.500 100%
Reserves 100 100% 150 150% 180 180%
Leningen > 1jaar 2.000 100% 2.250 125% 2.220 110%
Leningen < 1 jaar 800 100% 1.000 125% 1.200 150%
Leveranciers 1.100 100% 1.630 148% 1.800 164%
TOTAAL 6.500 100% 7.780 120% 7.880 121%
RESULTATENREKENING JAAR 1 JAAR 2 JAAR 3
Omzet 1.600 100% 1.800 112% 1.950 122%
– bedrijfskosten 1.140 100% 1.350 118% 1.500 131%
= bedrijfsresultaat 460 100% 450 98% 450 98%
– financiële kosten 300 100% 350 117% 400 133%
+ financiële opbrengsten 40 100% 10 25% 20 50%
= resultaat gewone bedrijfsuitoef. 200 100% 110 55% 70 35%
– belastingen 100 100% 60 60% 40 40%
= WINST 100 100% 50 50% 30 30%
In het voorbeeld is de omzet in jaar 3 gestegen met 22% in vergelijking met jaar 1 daar waar de openstaande handels-vorderingen bijna
verdrievoudigen (266%). De bedrijfskosten stijgen ook meer (31%) dan de omzet (22%). Voor deze verschillen in evoluties moet naar een
verklaring gezocht worden.

1.4 De verticale analyse
1.4.1. Verticale analyse van de balans
Met een verticale analyse van de balans wordt de structuur van
de balans onderzocht: welke zijn de belangrijkste
aanwendingen en bronnen van vermogen en is daarbij een
evolutie in de tijd op te merken? Het balanstotaal wordt
gelijkgesteld aan 100%. Elk cijfer van de balans wordt dan
uitgedrukt als een percentage van dit totaal.
Verticale analyse van de balans =
waarde balanspost x 100
waarde balanstotaal
Voorbeeld van een verticale analyse van de balans
Een verticale analyse geeft aan in welke mate de verschillende
onderdelen van de passief-zijde bijdragen tot de financiering
van de onderneming en wat de samenstelling is van de
geïnvesteerde activa. Met een verticale analyse kan ook een
verschuiving in het belang van de verschillende rubrieken
worden ontdekt.
ACTIVA JAAR 1 JAAR 2 JAAR 3
Oprichtingskosten 100 1,55% 80 1% 60 0,8%
Materiële vaste activa 5.000 76,75% 6.000 77,1% 5.800 73,6%
Voorraden 500 7,75% 800 10,3% 1.000 12,7%
Handelsvorderingen 300 4,65% 500 6,4% 800 10,2%
Liquide middelen 600 9,30% 400 5,2% 200 2,7%
TOTAAL 6.500 100% 7.780 100% 7.880 100%
PASSIVA JAAR 1 JAAR 2 JAAR 3
Kapitaal 2.500 38% 2.500 32% 2.500 32%
Reserves 100 2% 150 2% 180 2%
Leningen > 1jaar 2.000 31% 2.500 32% 2.200 28%
Leningen < 1 jaar 800 12% 1.000 13% 1.200 15%
Leveranciers 1.100 17% 1.630 21% 1.800 23%
TOTAAL 6.500 100% 7.780 100% 7.880 100%
In het voorbeeld stijgt het belang van de voorraad in het totaal actief en de liquide middelen dalen van 9,3% naar 2,7%. Aan de passiefzijde
stijgt het aandeel van de schulden op korte termijn. Zo stijgen de leningen < 1 jaar van 12% naar 15% en de leveranciers van 17% naar 23%.
17

1.4.2 Verticale analyse van de resultatenrekening
Met een verticale analyse van de resultatenrekening wordt de
structuur van de resultatenrekening (kosten en opbrengsten)
onderzocht. De vertreksbasis bij de verticale analyse is de
behaalde omzet die gelijkgesteld wordt aan 100%. Alle kostenen
opbrengstencomponenten worden uitgedrukt als een
percentage hiervan.
Op deze wijze bekomen wij een inzicht in het belang van de
kosten ten opzichte van de bekomen omzet. Anders gezegd,
met een verticale analyse kan nagegaan worden welke uitgaven
er nodig zijn om dergelijke omzetten en resultaten te bereiken.
Naast de analyse van de structuur en resultaten op één
ogenblik, is het ook mogelijk de balans en de resultaten van
enkele opeenvolgende jaren verticaal te analyseren en te
18
Voorbeeld van een verticale analyse van de resultatenrekening
vergelijken. Deze tijdsanalyse laat toe na te gaan of de relatieve
samenstelling van de balans en resultaten gewijzigd is en
vervolledigt op deze manier de horizontale analyse, die
aangeeft welke verschuivingen zich doorheen de tijd voordoen
in een post onafhankelijk van de evolutie van het totaal.
RESULTATENREKENING JAAR 1 JAAR 2 JAAR 3
Omzet 1.600 100 euro 1.800 100 euro 1.950 100 euro
– bedrijfskosten 1.140 71,2 euro 1.350 75 euro 1.500 76,9 euro
= bedrijfsresultaat 460 28,8 euro 450 25 euro 450 23,1 euro
– financiële kosten 300 18,8 euro 350 19,4 euro 400 20,5 euro
+ financiële opbrengsten 40 2,5 euro 10 0,6 euro 20 1,0 euro
= resultaat gewone bedrijfsuitoef. 200 12,5 euro 110 6,1 euro 70 3,6 euro
– belastingen 100 6,2 euro 60 3,4 euro 40 2,1 euro
= WINST 100 6,2 euro 50 2,8 euro 30 1,5 euro
Tegenover elke 100 euro dat er verkocht wordt, wordt er in jaar 1 71,2 euro bedrijfskosten gemaakt, 75 euro in jaar 2 en 76,9 euro in jaar 3. Ook
de financiële kosten stijgen meer dan de omzet, terwijl de financiële opbrengsten dalen. Dit alles heeft tot gevolg dat er in jaar 3 nog maar 1,5
euro winst overblijft per 100 euro verkopen waar dit nog 6,2 euro was in jaar 1.

De ratioanalyse
2.1 Wat is een ratioanalyse?
Naast een horizontale en een verticale analyse worden op de
gegevens uit de jaarrekening ook ratioanalyses uitgevoerd. De
ratioanalyse is de meest klassieke financiële analysetechniek.
Een ratio is een verhoudingsgetal waarbij 2 of meer gegevens
uit de balans, resultatenrekening of de toelichting aan elkaar
gerelateerd worden. Theoretisch kan er een oneindig aantal
ratio’s berekend worden, maar een groot deel daarvan heeft
weinig of geen concrete betekenis. We beperken ons tot de
meest algemene ratio’s die voor de meeste ondernemingen
relevant zijn.
Liquiditeit: kan de onderneming haar schulden op korte
termijn betalen?
Efficiëntie: hoe gaat de onderneming om met haar middelen?
Rentabiliteit: hoe presteert de onderneming?
Solvabiliteit: is de financiële structuur gezond?
Toegevoegde waarde: welke waarde wordt door de
onderneming gecreëerd?
2.2 De liquiditeit
De liquiditeitsratio laat toe na te gaan in welke mate de
onderneming aan haar schulden op korte termijn kan voldoen.
De middelen die in aanmerking komen om de schulden op
korte termijn te voldoen zijn de beperkte vlottende activa.
2.2.1 De algemene liquiditeitsratio of 'current
ratio'
De 'current ratio' geeft een eerste evaluatie van de
liquiditeitsgraad en vergelijkt het totaal van de realiseerbare en
beschikbare activa met de schulden op korte termijn, inclusief
de overlopende rekeningen.
'current ratio' =
beperkte vlottende activa
schulden op korte termijn
BETEKENIS EN INTERPRETATIE VAN DE 'CURRENT RATIO'
Om een veiligheidsmarge te hebben moet de 'current ratio'
groter zijn dan 1. Hoe groter de 'current ratio', hoe groter het
overschot of de veiligheidsmarges van de vlottende activa
boven de schulden op korte termijn en hoe sterker de
liquiditeitstoestand. Wanneer de 'current ratio' gelijk is aan of
kleiner dan 1, kan dit erop wijzen dat de onderneming financiële
moeilijkheden ondervindt. De kritische waarde van de 'current
ratio' is 1.
2.2.2 De beperkte liquiditeitsratio of ‘acid test’
De voorraden in de vlottende activa zijn niet altijd even
makkelijk realiseerbaar. Enerzijds heeft de onderneming steeds
een minimumvoorraad nodig en anderzijds zijn er misschien
een aantal goederen die niet verkocht kunnen worden.
De 'quick ratio' of 'acid test' houdt enkel rekening met de
activa-elementen die gerealiseerd kunnen worden, zonder
afbreuk te doen aan de continuïteit van de onderneming.
Voorraden worden dus buiten beschouwing gelaten. Ook de
overlopende rekeningen worden buiten beschouwing gelaten
omwille van het heterogene karakter. De overlopende
rekeningen van het actief omvatten namelijk zowel over te
dragen kosten als verkregen opbrengsten, terwijl de overlopende
rekeningen van het passief zowel uit toe te rekenen
19

kosten als over te dragen opbrengsten bestaan.
20
'Acid test' =
beperkte vlottende activa – voorraden – overlopende rekeningen
vreemd vermogen korte termijn – overlopende rekeningen
BETEKENIS EN INTERPRETATIE VAN DE 'ACID TEST'
Omdat er geen rekening wordt gehouden met de voorraden als
realiseerbaar actief, is de ‘acid test’ een stuk strenger dan de
‘current ratio’. Wanneer deze ratio groter is 1, heeft de
onderneming een gezonde liquiditeitstoestand. Hoe hoger de
waarde van deze ratio, hoe meer activa aanwezig zijn die op
korte termijn kunnen omgezet worden om de verplichtingen op
korte termijn na te komen.
2.2.3 Het nettobedrijfskapitaal
De beperkte vlottende activa vormen het brutobedrijfskapitaal
van de onderneming. Wanneer we deze beperkte vlottende
activa verminderen met de schulden op korte termijn bekomen
we het nettobedrijfskapitaal. Dit nettobedrijfskapitaal vormt de
veiligheidsmarge van de onderneming.
Nettobedrijfskapitaal =
beperkte vlottende activa – schulden op korte termijn
Het netto bedrijfskapitaal kan positief of negatief zijn
afhankelijk van of er een overschot of een tekort is aan
middelen op lange termijn om de nettovastleggingen te
financieren. Een belangrijk negatief nettobedrijfskapitaal wijst
op een ernstige onevenwichtigheid in de financiële structuur
van de onderneming: er kan in dit geval reeds twijfel rijzen
omtrent de overlevingskansen van het bedrijf. Een positief
bedrijfskapitaal betekent dat er permanente middelen worden
gebruikt voor de financiering van de exploitatiecyclus. Lange
termijnmiddelen worden dus aangewend voor de financiering
van korte termijnoperaties.
Nettobedrijfskapitaal
ACTIVA
vaste activa
vlottende activa
...................................
bedrijfskapitaal
...................................
PASSIVA
eigen vermogen
vreemd vermogen
lange termijn
vreemd vermogen
korte termijn
BETEKENIS EN INTERPRETATIE VAN HET NETTOBEDRIJFSKAPITAAL
Met de berekening van het nettobedrijfskapitaal wordt in feite
hetzelfde gemeten als met de ‘current ratio’, maar dan in
absoluut bedrag. Wanneer de ‘current ratio’ groter is dan 1, is
het nettobedrijfskapitaal positief. Is de ‘current ratio’ kleiner
dan 1, dan is het nettobedrijfskapitaal negatief. Het bedrag
geeft aan hoe groot de veiligheidsmarge of het tekort is.
Het nettobedrijfskapitaal kan ook uitgedrukt worden in een
percentage:
nettobedrijfskapitaal x 100
totaal der activa

2.3 De efficiëntieratio’s
De efficiëntieratio’s geven aan hoe efficiënt de exploitatiecyclus
verloopt in de onderneming en hebben tot doel om na te gaan
hoe liquide de elementen van het nettobedrijfskapitaal wel zijn.
Ze leggen ook enkele pijnpunten bloot waar nood is aan
optimalisatie in het kader van de financieringsbehoeften.
2.3.1 De voorraadrotatie
De voorraadratio’s laten toe de liquiditeitsgraad van de
voorraden en de efficiëntie van het voorraadbeheer te bepalen.
Met andere woorden, hoe lang duurt het gemiddeld voor de
voorraden en bestellingen in uitvoering verkocht worden? Alle
ondernemingen moeten streven naar een zo hoog mogelijke
voorraadrotatie: hoe sneller de voorraden gerealiseerd worden,
hoe hoger hun liquiditeit is en hoe minder er moet
gefinancieerd worden.
De grootheid van de voorraadrotatie hangt evenwel af van de
aard van de geproduceerde en/of verkochte goederen en van de
economische sector waartoe de onderneming behoort.
Voorraadrotatie =
omzet
voorraden en bestellingen in uitvoering
Deze ratio kan opgesplitst worden in meerdere ratio’ s. Zo kan
de rotatie van de grondstoffen, goederen in bewerking,
handelsgoederen, enzovoort afzonderlijk bepaald worden.
Wanneer de ratio omgedraaid en vermenigvuldigd wordt met
365 bekomen wij het aantal dagen dat een voorraadbestanddeel
gemiddeld in de onderneming aanwezig is.
voorraad
Aantal dagen voorraad = x 365
omzet
2.3.2 Dagen klantenkrediet
Het aantal dagen klantenkrediet geeft aan wat de gemiddelde
tijdsduur is die verloopt tussen het ontstaan van de
handelsvorderingen en de inning ervan. Het bepaalt enerzijds
de liquiditeitsgraad van de vorderingen en anderzijds de
efficiëntie van het debiteurenbeheer.
handelsvorderingen
Aantal dagen klantenkrediet = x 365
omzet inclusief BTW
Om schommelingen uit te vlakken kan een gemiddelde
genomen worden van de uitstaande handelsvorderingen bij het
begin en op het einde van het jaar. De uitkomst van deze
bewerking kan vergeleken worden met de betalingstermijnen
die de onderneming op de factuur vermeldt.
Het is niet noodzakelijk dat de toestand per einde boekjaar
representatief is voor het dagelijkse gemiddelde van het
boekjaar. Dit is bijvoorbeeld het geval bij seizoensgebonden
verkopen.
BETEKENIS EN INTERPRETATIE VAN HET AANTAL DAGEN
KLANTENKREDIET
Hoe kleiner het aantal dagen klantenkrediet, hoe sneller de
vorderingen ten gelde gemaakt kunnen worden, wat duidt op
een hoge liquiditeitsgraad. Een te klein aantal dagen klantenkrediet
kan echter wijzen op een te strenge kredietpolitiek, wat
verlies aan klanten kan betekenen. Een te lange inningperiode
kan wijzen op een te losse kredietpolitiek of een slechte
debiteurenopvolging.
2.3.3 Dagen leverancierskrediet
Het aantal dagen leverancierskrediet is het gemiddeld aantal
dagen dat verloopt tussen het ontstaan van de handelsschulden
en de betaling ervan.
21

22
handelsschulden
Aantal dagen leverancierskrediet = x 365
aankopen + BTW
BETEKENIS EN INTERPRETATIE VAN AANTAL DAGEN
LEVERANCIERSKREDIET
Het aantal dagen leverancierskrediet moet met de nodige
omzichtigheid worden geïnterpreteerd. Een hoog aantal dagen
leverancierskrediet kan wijzen op betalingsmoeilijkheden van de
onderneming of een zeer hoog vertrouwen van de leveranciers
in de onderneming. Een laag aantal kan wijzen op een
wantrouwen van de leveranciers die dan een directe betaling
eisen.
Leverancierskrediet kan wel een dure financieringsvorm zijn,
omdat in dit geval geen gebruik gemaakt kan worden van
eventuele kortingen voor contante betalingen die de
leveranciers kunnen toestaan.
Leverancierskrediet dure
financieringsvorm?
De financiële kost van het derven van de korting voor contante
betaling kan berekend worden met volgende formule:
K 365
I = x
100 – K T
I = financiële kost op jaarbasis
K = kortingspercentage
T = leverancierskrediet bij niet contante betaling
Voorbeeld
Er wordt een korting gegeven van 3% wanneer er binnen de acht
dagen wordt betaald. In elk geval moet er op 30 dagen na het
einde van de maand betaald worden. Het intrestpercentage bij
continue facturering is dan.
3 365
I = x = 30,5%
100 - 3 (45 - 8)
45 = gemiddelde termijn zijnde de 15de van de maand + 30 dagen einde maand
2.4 De rentabiliteitsratio’s
De rentabiliteitsratio’ s hebben tot doel om het resultaat van de
onderneming te bestuderen in functie van:
de omzet om de verkoopmarges te bepalen.
de ingezette activa om de rentabiliteit van de gebruikte
middelen na te gaan.
het eigen vermogen om het rendement voor de
aandeelhouder te bepalen.
2.4.1 Het bedrijfsresultaat als vertrekpunt
Voor de berekening van de eerste twee vormt het bedrijfsresultaat
de basis. Zonder verrekening van de niet-kaskosten wordt het
brutobedrijfsresultaat bepaald, met verrekening van de nietkaskosten
het nettobedrijfsresultaat. Niet-kaskosten zijn kosten
die geen uitgaande kasstromen veroorzaken zoals afschrijvingen,
waardeverminderingen en voorzieningen voor risico’s en kosten.
Door de niet-kaskosten niet op te nemen in de berekening van het
brutobedrijfsresultaat, wordt de invloed ervan uitgeschakeld. Het
bedrag van de niet-kaskosten kan immers fiscaal beïnvloed zijn
(snelle afschrijving om de winst te drukken). Toch moet er ook
telkens gerekend worden met het nettobedrijfsresultaat want de
niet-kaskosten zijn uiteraard ook kosten. Het bruto- en nettobedrijfsresultaat
worden als volgt berekend:
Berekening bedrijfsresultaat
BEDRIJFSOPBRENGSTEN
– kosten verkochte goederen
– kosten diensten en diverse goederen
– personeelskosten
– andere exploitatiekosten
BRUTOBEDRIJFSRESULTAAT
– afschrijvingen
– waardeverminderingen
– voorzieningen
NETTOBEDRIJFSRESULTAAT

2.4.2 De bruto- en nettoverkoopmarge
DE BRUTOVERKOOPMARGE
De brutoverkoopmarge is één van de meest gebruikte
rentabiliteitsratio’s en wordt als volgt berekend:
De brutoverkoopmarge =
brutobedrijfsresultaat voor niet-kaskosten
x 100
omzet
BETEKENIS EN INTERPRETATIE BRUTOVERKOOPMARGE
De brutoverkoopmarge geeft aan hoe groot het brutobedrijfsresultaat
is in verhouding met de omzet. Deze brutomarge
houdt enkel rekening met de directe kosten die nodig zijn om
de omzet te realiseren. Het bepaalt hoeveel euro bedrijfsresultaat
er overgehouden wordt per 100 euro verkopen
zonder rekening te houden met de niet-kaskosten
(afschrijvingen, waardeverminderingen en voorzieningen).
Wanneer ook met deze laatste wordt rekening gehouden, wordt
de nettoverkoopmarge bekomen.
DE NETTOVERKOOPMARGE
De nettoverkoopmarge houdt in tegenstelling tot de
brutoverkoopmarge wel rekening met de kaskosten. Dit heeft
tot gevolg dat dit bedrag beïnvloed wordt door de politiek die
de onderneming volgt inzake het boeken van afschrijvingen,
waardeverminderingen en voorzieningen voor risico’s en
kosten. Bovenstaande formule wordt dan ook aangepast:
De nettoverkoopmarge =
nettobedrijfsresultaat x 100
omzet
Verkoopmarges geven dus een eerste indicatie over de
winstgevendheid van een onderneming omdat ze het
bedrijfsresultaat in verband brengen met de verkopen. Anders
gezegd, ze geven aan hoeveel een onderneming wint op een
verkoop ter waarde van 100 euro.
Het is aangewezen om beide ratio’s samen te bekijken en
interessant om deze ratio’s te vergelijken met die van
ondernemingen uit dezelfde sector.
2.4.3 De rentabiliteit van de bedrijfsactiva
Het bedrijfsresultaat kan ook bekeken worden in functie van de
ingezette activa om de rentabiliteit van de gebruikte middelen
na te gaan. Deze ratio brengt het gerealiseerde resultaat (winst
of verlies) van het boekjaar in verband met het totale
geïnvesteerde vermogen (zowel eigen als vreemd vermogen).
De formule ziet er als volgt uit:
De rentabiliteit van de bedrijfsactiva =
bruto- of nettobedrijfsresultaat
totaal actief
x 100
Wanneer het totaal der activa beperkt worden tot de vlottende
activa kan de bruto- of nettorentabiliteit van de vlottende activa
berekend worden.
BETEKENIS EN INTERPRETATIE
De rentabiliteit van het totaal actief verduidelijkt het
gerealiseerde resultaat per 100 euro geïnvesteerd vermogen en
is vooral vanuit investeringsstandpunt belangrijk. Potentiële
beleggers zijn namelijk vooral geïnteresseerd in de opbrengst
per 100 euro van de geïnvesteerde middelen en niet zozeer in
de opbrengst per 100 euro verkopen.
23

Deze ratio laat ook toe het eigen bedrijfsresultaat te vergelijken
met dat van andere ondernemingen met een verschillende
financiële structuur. De rentabiliteit van het totaal actief is
immers onafhankelijk van het aandeel van het eigen en vreemd
vermogen in het totaal vermogen (financiële kosten en
opbrengsten zijn niet opgenomen in het bedrijfsresultaat). De
verdeling van het globaal resultaat onder de verschillende
begunstigden (schuldeisers, overheid, aandeelhouders) speelt
evenmin een rol.
2.4.4 De rentabiliteit van het eigen vermogen na
belastingen
Het resultaat van het boekjaar kan gerelateerd worden aan het
eigen vermogen op voorwaarde dat dit positief is. De
berekening van deze ratio heeft bij een negatief eigen vermogen
geen zin. Indien een onderneming naast een negatief eigen
vermogen ook een negatief bedrijfsresultaat realiseert, zou
immers een positief rendement behalen bij de berekening van
deze ratio.
24
Nettorentabiliteit eigen vermogen =
Resultaat van het boekjaar na belastingen
x 100
Eigen vermogen
Om de invloed van de niet-kaskosten uit te schakelen, kan
eveneens de brutorentabiliteit van het eigen vermogen
berekend worden.
Brutorentabiliteit van het eigen vermogen =
Resultaat van het boekjaar na belastingen + niet-kaskosten
x 100
Eigen vermogen
BETEKENIS EN INTERPRETATIE
Het nettoresultaat dat de onderneming boekt na de betaling
van alle bedrijfs-, financiële en uitzonderlijke kosten en
belastingen is in principe ter beschikking van de aandeelhouders.
Het hoeft dus geen betoog dat zij, meer nog dan in de
rentabiliteit van het totaal geïnvesteerde vermogen,
geïnteresseerd zijn in de rentabiliteit van het eigen vermogen
van de onderneming. Deze rentabiliteit geeft hen een indicatie
van de opbrengst van hun belegging.
2.4.5 Verband tussen liquiditeit en rentabiliteit
Om de continuïteit van de onderneming te verzekeren, moet er
aan twee voorwaarden voldaan zijn. De onderneming moet
over een minimum aan rentabiliteit beschikken.
over voldoende liquiditeiten beschikken om haar schulden op
korte termijn te kunnen inlossen.
Op basis van deze criteria kan een classificatie van ondernemingen
opgesteld worden. Deze classificatie is uiteraard niet
absoluut, maar geeft wel een goede indicatie.

Liquiditeit
Rentabiliteit
+
–
2.5 De solvabiliteitsratio’s
Als we solvabiliteitsratio’s bepalen, is het de bedoeling om na
te gaan in hoeverre de onderneming aan al haar schulden zal
kunnen voldoen. Met andere woorden, deze ratio’s geven een
beeld van de kredietwaardigheid van de onderneming. Externe
financiers hechten zeer veel belang aan de solvabiliteit van de
onderneming.
2.5.1 De algemene solvabiliteit
De algemene solvabiliteit wordt bepaald door het eigen
vermogen van de onderneming te relateren aan het totaal
vermogen:
eigen vermogen
Algemene solvabiliteit = x 100
totaal vermogen
+
GEZOND
Een onderneming met een goede liquiditeit en
rentabiliteit. Zij heeft geen financiële
problemen en zal deze ook niet krijgen in de
nabije toekomst.
TIJDELIJK ZIEK
De onderneming heeft liquiditeitsproblemen,
maar nog een positieve rentabiliteit. Zij kan
nog bijkomende middelen aantrekken of deze
in de toekomst zelfs genereren.
CHRONISCH ZIEK
Op dit ogenblik heeft de onderneming nog
geen financiële problemen, maar de slechtere
resultaten zullen op termijn aanleiding geven
tot problemen.
STERVEND
De onderneming heeft financiële problemen en
kan hieraan geen oplossing geven omwille van de
negatieve rentabiliteit. Er zullen geen financiers
gevonden worden om bijkomende financiële
middelen te verschaffen.
BETEKENIS EN INTERPRETATIE
De solvabiliteit geeft weer hoeveel procent van het totaal
vermogen van de onderneming bestaat uit eigen vermogen.
Hoe groter het percentage, hoe minder schulden de onderneming
heeft; hoe kleiner het percentage, hoe meer schulden
de onderneming heeft.
Bij de aanvraag van nieuwe leningen bekijken banken altijd
deze ratio. Het geeft immers een indicatie van de veiligheidsmarge
voor geldschieters bij verliezen, waardedaling van activa
of waardeverlies bij gedeeltelijke of volledige liquidatie van de
onderneming. Voor productieondernemingen wordt 33% als
maatstaf beschouwd, voor dienstenondernemingen 25% en
voor handelsondernemingen zonder productie 30%. Hoe hoger
de solvabiliteit, hoe hoger de kredietwaardigheid.
–
25

2.5.2 Schuldgraad op lange termijn
Een aantal schulden op korte termijn zijn vanuit financieel
oogpunt zo goed als permanent. Om deze reden wordt ook de
schuldgraad op lange termijn berekend:
26
Schuldgraad op lange termijn =
vreemd vermogen op lange termijn
eigen vermogen
x 100
Om na te gaan hoeveel schuldfinanciering aangewend werd per
100 euro financiële middelen waarover op meer dan 1 jaar
beschikt kan worden, kan volgende ratio berekend worden:
Schuldfinanciering =
vreemd vermogen op lange termijn
permanent vermogen
x 100
BETEKENIS EN INTERPRETATIE
Wanneer een onderneming groeit, zijn bijkomende
investeringen in vlottende activa nodig. Deze bijkomende
financiering kan doorgaans bekomen worden bij leveranciers.
Het zijn vooral de schulden op lange termijn die het financieel
risico van de onderneming bepalen. Hierop is er immers zowel
een interest- als een aflossingsverplichting. Hoe hoger de
interest en hoe korter de aflossingstermijn, hoe groter het
financiële risico. De schulgraad houdt hier geen rekening mee
en moet dus als een ruwe indicator beschouwd worden.
2.5.3 De cashflow na belastingen
De term ‘cashflow’ kan verschillende betekenissen hebben.
Letterlijk vertaald betekent cashflow ‘geldstroom’ of het verschil
tussen ontvangsten en uitgaven gedurende een bepaalde
periode. In het kader van een financiële analyse heeft de
cashflow een andere definitie gekregen. De cashflow is hier het
resultaat na belastingen vermeerderd met de niet-kaskosten.
Cashflow = resultaat na belastingen
+ afschrijvingen
+ waardeverminderingen
+ voorzieningen
BETEKENIS EN INTERPRETATIE
De cashflow van een onderneming geeft niet het bedrag aan
liquide middelen weer die de onderneming gedurende een
bepaalde periode heeft gegenereerd. Wanneer een
onderneming bijvoorbeeld goederen verkoopt op het einde van
het boekjaar en een betalingsuitstel verleend van 90 dagen, is
het bedrag van de verkoop wel opgenomen in de cashflow,
maar zijn de geldmiddelen nog niet in de onderneming.
Met de cashflow worden de geldmiddelen bedoeld die de
onderneming via de exploitatiecyclus kan verkrijgen en die niet
besteed moeten worden aan normale exploitatie-uitgaven. De
cashflow vertegenwoordigt dus het bedrag dat de onderneming
overhoudt van haar exploitatie tijdens het boekjaar. De cashflow
is een maatstaf ter beoordeling van de mate waarin de
onderneming erin slaagt interne financiële middelen tot stand
te brengen die bestemd zijn om haar activiteit te financieren.
Deze middelen kunnen gebruikt worden voor de financiering
van investeringen, de aangroei van vlottende activa, aflossing
van schulden en winstuitkeringen.
Financiële instellingen hechten veel belang aan de cashflow

omdat hierdoor wordt gemeten in welke mate de onderneming
in staat is om de middelen voor te brengen om het geleende
kapitaal terug te betalen zonder haar financieel evenwicht in
gevaar te brengen. Indien de cashflow onvoldoende is om de
annuïteit van een lening jaarlijks terug te betalen, is de
onderneming verplicht uit haar bedrijfskapitaal te putten.
Voor de vergelijking van de prestaties van een onderneming
met deze van andere ondernemingen is de cashflow soms meer
aangewezen dan een winstvergelijking. Zoals reeds eerder
aangehaald, zijn de niet-kaskosten immers soms fiscaal
geïnspireerd. Met de berekening van de cashflow wordt dit
geneutraliseerd.
2.5.4 Dekkingsratio van het vreemd vermogen
Om na te gaan of de onderneming in staat is om zijn financiële
verplichtingen ten opzichte van derden te voldoen, wordt de
dekkingsratio van het vreemd vermogen berekend. De formule
ziet er als volgt uit:
Dekkingsratio van het vreemd vermogen =
cashflow na belastingen
x 100
vreemd vermogen
BETEKENIS EN INTERPRETATIE
Deze ratio geeft aan welk deel van het vreemd vermogen zou
kunnen afgelost worden uit de cashflow van een bepaald jaar
wanneer de volledige cashflow zou gebruikt worden om het
vreemd vermogen terug te betalen. Hoe groter de
dekkingsratio, hoe groter het deel van het vreemd vermogen
dat door de cashflow kan worden afgelost.
2.5.5 De gemiddelde aflossingsduur van vreemd
vermogen
Wanneer de formule van de dekkingsratio van het vreemd
vermogen wordt omgedraaid, is de gemiddelde aflossingsduur
van het totaal vreemd vermogen uit de cashflow van een
bepaald jaar het resultaat:
Gemiddelde aflossing van vreemd vermogen =
vreemd vermogen
cashflow na belastingen
BETEKENIS EN INTERPRETATIE GEMIDDELDE AFLOSSINGSDUUR
Deze ratio geeft weer op welke termijn een onderneming haar
volledige schuld zou kunnen betalen wanneer zij de middelen
die door de cashflow worden gegenereerd, volledig zou
gebruiken om de schulden terug te betalen. Een kleine
gemiddelde aflossingsduur geeft aan dat een onderneming nog
bijkomende schulden en de daaraan verbonden aflossingen kan
dragen.
2.6 De toegevoegde waarde
De toegevoegde waarde is de waarde die de onderneming
toevoegt aan de goederen en diensten die zij van derden
bekomt. Het meet dus de waarde van de productie verminderd
met het intermediair verbruik. Deze waarde wordt eveneens
gebruikt om het binnenlands product van het land te
berekenen. Deze is gelijk aan de optelsom van de toegevoegde
waarde in de bedrijven en de overheid.
Toegevoegde waarde = output – input
27

De bruto toegevoegde waarde wordt gebruikt om volgende
kosten te dekken:
28
niet-kaskosten
personeelskosten
financiële kosten van het vreemd vermogen
belastingen
Wat overblijft na verrekening van deze kosten, is de
toegevoegde winst.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen bruto en netto
toegevoegde waarde. Tijdens het productieproces verbruiken de
bedrijven niet alleen goederen en diensten die ze inkopen
(intermediair gebruik), maar maken ze ook gebruik van
kapitaalgoederen zoals machines en gebouwen. De kost van
deze kapitaalgoederen krijgt vorm door de afschrijvingen.
Daarnaast zijn er nog een aantal andere niet-kaskosten zoals de
INTERMEDIAIR
VERBRUIK
(directe kosten bij derden)
BRUTO
TOEGEVOEGDE
WAARDE
>
>
Input
kost van handelsgoederen,
grond- en hulpstoffen
kost van diensten en diverse goederen
niet-kaskosten
NETTO
TOEGEVOEGDE
WAARDE
>
personeelskosten
financiële kosten
belastingen
toegevoegde winst
waardeverminderingen en voorzieningen.
Wanneer de niet-kaskosten van de bruto toegevoegde waarde
worden afgetrokken bekomt men de netto toegevoegde waarde.
BETEKENIS EN INTERPRETATIE TOEGEVOEGDE WAARDE
Een vergelijking tussen het bedrag van deze bruto toegevoegde
waarde en bepaalde gegevens uit de jaarrekening geeft inzicht in:
de globale prestatie van de onderneming en de efficiëntie van
de ingezette middelen. Dit is het geval voor de ratio’s
‘toegevoegde waarde per personeelslid’ en ‘toegevoegde
waarde/bruto materiële vaste activa’.
een deel van de activiteit van de onderneming dat
overeenkomt met een inkomenscreatie (toegevoegde
waarde/bedrijfsopbrengsten).
het relatief belang van de kosten van schulden, de
personeelskosten en de niet-kaskosten.
Output
omzet
geproduceerde vaste activa
productie in voorraad
>
WAARDE
VAN DE
PRODUCTIE

2.7 Wat u moet onthouden
Het belangrijkste voordeel van ratio’s is dat het om een eenvoudige,
gestandaardiseerde en objectieve meting gaat. De bekomen waarden kunnen
vergeleken worden
in de tijd om de evolutie te onderzoeken
met bepaalde objectieven
met andere bedrijfsonderdelen
met andere ondernemingen binnen de sector.
Een financiële analyse van een onderneming krijgt veel meer waarde wanneer
de bekomen resultaten worden vergeleken met andere ondernemingen uit
dezelfde sector. Voor een sectorale analyse vergelijkt u de resultaten uit de
horizontale, verticale en ratioanalyse met die resultaten die in de sector van
de onderneming van toepassing zijn. Het is immers duidelijk dat de
financiële kengetallen sectorgebonden zijn. Zo zal bijvoorbeeld de brutomarge
van een onderneming die machines bouwt sterk verschillen van deze
van een meststoffenfabrikant. Bij een vergelijking van uw cijfers met cijfers
van een andere onderneming, is het aangewezen om een onderneming te
kiezen met een vergelijkbare bedrijfsomvang.
Om u een handje te helpen, kunt u volgende vragen stellen:
Heeft de onderneming een positief nettobedrijfskapitaal (current ratio >1)?
Komt het aantal dagen klantenkrediet overeen met de factuurvoorwaarden?
Is het aantal dagen leverancierskrediet normaal?
Is er voldoende voorraadrotatie?
Hoe ligt de bruto- en nettoverkoopmarge in vergelijking met de sector?
Is de nettorentabiliteit van het eigen vermogen voldoende?
Is de onderneming kredietwaardig (solvabiliteit)?
Hoeveel bedraagt de gemiddelde aflossingsduur van het vreemd
vermogen?
Hoe evolueert de cashflow?
Hoeveel toegevoegde waarde wordt er gecreëerd per personeelslid?
29

30
III. De financiering
Een onderneming wordt van bij haar start
geconfronteerd met financieringsproblemen:
hoeveel eigen vermogen zal er door de
aandeelhouders beschikbaar gesteld worden en
voor welk bedrag zal er een beroep gedaan
worden op vreemd vermogen?
Financieringsproblemen beperken zich echter niet
tot de start van een onderneming. Het is veeleer
een constante factor waarmee elke ondernemer
vroeg of laat geconfronteerd wordt. Vooral bij
ondernemingen die volop aan het uitbreiden zijn,
komt de financiële structuur onder druk te staan.
Het is daarom essentieel om er met kennis van
zaken over te waken dat de financiële structuur
van de onderneming gezond blijft. Daarom moet
elke onderneming streven naar een optimale
financieringsmix: enerzijds moet er rekening
gehouden worden met een gezonde verhouding
tussen eigen en vreemde middelen; anderzijds is
het belangrijk dat de looptijden van de financiering
en de levensduur van de activa die hiermee
gefinancierd worden, op elkaar zijn afgestemd.

Financieringsmogelijkheden
1.1 Wanneer ontstaat een
financieringsbehoefte?
Doorgaans ontstaan financieringsbehoeften wanneer een
onderneming investeert in vaste activa en bij de exploitatiecyclus
van de onderneming.
1.1.1 Investeringen in vaste activa
Investeren in vaste activa is de meest gekende vorm van
investeren. Wanneer een onderneming een nieuw gebouw of
machine nodig heeft, moet zij hiervoor de nodige financiële
middelen hebben.
1.1.2 Exploitatiecyclus
Voor een onderneming geld ontvangt uit haar verkopen,
moeten een aantal dingen voorgefinancierd worden zoals de
aankopen en het in voorraad houden van grondstoffen en
handelsgoederen. Het is pas na betaling van de
verkoopfacturen dat er opnieuw geld in het laadje komt.
De nettobedrijfskapitaalbehoefte bepaalt het overschot of tekort
aan finaciële middelen dat uit de exploitatie van de
onderneming ontstaat.
<
goederen of diensten
voorraad
<
<
Nettobedrijfskapitaalbehoefte =
vlottende bedrijfsactiva (exclusief de financiële rekeningen)
– vreemd vermogen op korte termijn (exclusief financiële schulden)
De vlottende bedrijfsactiva, exclusief de financiële middelen,
bestaan uit de voorraden, de vorderingen op ten hoogste 1 jaar
en de overlopende rekeningen op de actiefzijde van de balans.
Het vreemd vermogen op korte termijn, exclusief de financiële
schulden, zijn de schulden op meer dan 1 jaar die binnen het
jaar vervallen, de handelsschulden, de schulden met betrekking
tot de belastingen en sociale lasten, de overige schulden en de
overlopende rekeningen op de passiefzijde van de balans.
Bij een negatieve nettobedrijfskapitaalbehoefte is er geen
behoefte aan bijkomende financieringsmiddelen. In dat geval
volstaan de huidige middelen. Dit overschot wordt gebruikt als
financieringsbron voor de vaste activa en leidt tot een positieve
kas. De behoefte zal positief zijn wanneer de financieringsbehoeften
uit de exploitatiecyclus (betalingsuitstel aan klanten
en voorraadrotatie) groter zijn dan de bekomen financieringsbronnen
(betalingsuitstel bij leveranciers, belastingen, sociale
en andere schulden). Een positief nettobedrijfskapitaal kan
deze behoefte opvangen. Is het nettobedrijfskapitaal echter
negatief, dan ontstaat een financieringsbehoefte en moet er
productieproces
voorraad
Aankoop Verkoop
liquide middelen <
handelsvorderingen
inning facturen
<
<
<
31

ijgevolg gezocht worden naar bijkomende financieringen op
korte termijn. Deze aanpak is een goede oplossing voor
tijdelijke tekorten, maar wanneer het gaat om een structureel
probleem, moeten andere paden bewandeld worden. De
oplossing kan er in dit geval in bestaan bijkomende middelen
op lange termijn aan te trekken (verhoging kapitaal, meer
winstreservatie,financieringen op lange termijn) of de
exploitatiecyclus verder te optimaliseren.
Een goede beheersing van het werkkapitaal is dus uitermate
belangrijk. Volgende aandachtspunten zijn:
32
aankoop en andere betalingen
voorraadbeheer en productieproces
het debiteurenbeheer
AANKOOP
Het is al te eenvoudig om, in het kader van de optimalisatie van
de financiering, te stellen dat de leveranciers later wel betaald
zullen worden. Een dergelijke houding kan negatieve reacties
teweegbrengen: de leveranciers zullen prijsverhogingen
doorrekenen, contante betaling eisen of zelfs weigeren om nog
verder te leveren. Bovendien kan de kredietwaardigheid van uw
onderneming in het gedrang komen doordat uw betalingsgedrag
via de leveranciers kan doorgegeven worden aan andere
ondernemingen.
Het is daarom aangewezen om op voorhand met de
leveranciers te onderhandelen over de betalingstermijnen
waarover de onderneming kan beschikken. Een eventuele
beperking van het aantal leveranciers kan de aankooppositie
van uw onderneming verstevigen. Probeer eveneens om stocks
in consignatie te nemen. Hierdoor vermindert de financieringsbehoefte
aanzienlijk.
VOORRAADBEHEER
De voorraden die een onderneming stockeert, zijn aanzienlijk.
Deze voorraad moet uiteraard gefinancierd worden en een
belangrijk gedeelte van het werkkapitaal kan in de voorraad
vervat zitten. De onderneming heeft er dus alle belang bij om
het voorraadniveau zo laag mogelijk te houden. Lage voorraden
mogen er uiteraard niet toe leiden dat verkoopsopportuniteiten
gemist worden. Optimalisatie, en niet minimalisatie, is dus aan
de orde! Bij de optimalisatie van het voorraadbeheer komt het
“Just in time”-principe om de hoek kijken: de voorraad moet er
dus precies op het juiste moment zijn. Het hoeft geen betoog
dat een goede verkoopsplanning hierbij van levensbelang is.
Om de efficiëntie van het voorraadbeheer te meten kan er
onder andere gebruik gemaakt worden van de voorraadrotatie,
zoals aangehaald in deel 2. De voorraadrotatie kan verder
verfijnd worden door deze per type voorraad te berekenen. Voor
traag roterende voorraadtypes kan er geopteerd worden om te
werken met bestellingen door de klant.
DEBITEURENBEHEER
De klanten kunnen eveneens een aanzienlijk deel van het
werkkapitaal in beslag nemen. Naast de financieringsbehoeften
die hier uit voortvloeien, is er bovendien nog het risico dat de
klant nooit zal betalen. Dit risico, ook wel debiteurenrisico
genoemd, sluit u uit door een contante betaling te vragen aan
uw nieuwe klanten.
Kredietverlening
Wanneer u uitstel van betaling verleent aan een klant,
ontstaat het risico dat deze klant nooit zal betalen. Om de
kredietwaardigheid van uw klant te bepalen en te achterhalen
of u hem uitstel van betaling kunt verlenen, is een financieel
onderzoek van de klant in kwestie vereist. Een
kredietonderzoek is steeds een aanrader, tenzij het gaat om
relatief kleine bedragen. Een kredietonderzoek is bovendien

niet enkel aangewezen voor nieuwe klanten. Het loont ook de
moeite om de kredietwaardigheid van bestaande klanten na
te gaan om te onderzoeken of de aan hen toegekende
kredietlimieten en betalingsvoorwaarden nog verantwoord
zijn.
Hoeveel informatie inwinnen ?
De kredietwaardigheid moet voor elke klant afzonderlijk
worden uitgezocht. Het is niet mogelijk om hier universeel
bedrag op te kleven omdat meerdere factoren zoals onder
meer winstmarge, betalingstermijn en binnen- of buitenland,
een rol spelen. U werkt het best een regeling uit waarin u
stelt dat
- bij een bedrag lager dan bedrag X geen onderzoek wordt
verricht;
- bij een bedrag tussen bedrag X en Y een gewoon onderzoek
wordt uitgevoerd;
- bij een bedrag hoger dan bedrag Y een uitgebreid onderzoek
wordt ingesteld.
Naast het debiteurenrisico speelt de tijd waarbinnen de
beslissing over het al of niet uitstel geven van betaling
genomen moet worden, eveneens een rol. In bepaalde
situaties dienen zich opportuniteiten aan die niet toelaten dat
er lang gewacht wordt met het nemen van de beslissing. Het
gevaar bestaat er dan in dat hoe sneller u een beslissing
moet uitvoeren, hoe minder diepgaand u het onderzoek kunt
verrichten.
Welke informatie inwinnen?
De informatie die u voor het verlenen van uitstel van betaling
moet inwinnen, is vooral financiële informatie. Het is de
financiële sterkte en betrouwbaarheid van de klant die
doorslaggevend zal zijn: hoeveel eigen vermogen is er
aanwezig?, hoeveel schulden heeft de klant?, wat is de
verhouding tussen eigen middelen en schulden?, waaruit
bestaan de bezittingen van de klant?, welke resultaten
behaalt de klant?, enzovoort. Voor een antwoord op deze
vragen kunt u de absolute cijfers of ratio’s van de
onderneming raadplegen.
Naast de financiële gegevens wint u best ook informatie in
over enkele andere elementen zoals de situatie van de sector,
de positie van de afnemer in de sector, de ouderdom van de
onderneming (starter - gevestigde), het verkoopbeleid, de
juridische vorm, enzovoort. Deze informatie is doorgaans
aanvullend, maar laat toe om na te gaan hoe de financiële
positie van de onderzochte onderneming verder zal
evolueren.
Bureaus voor handelsinlichtingen
Een aantal ondernemingen zijn gespecialiseerd in het
verschaffen van financiële informatie over andere bedrijven.
De informatie die zij verschaffen, gaat van de aflevering van
een gevraagde jaarrekening tot een uitgebreide analyse van
de onderneming vergeleken met deze van de concurrenten
binnen de sector. Zij kunnen u ook vertellen of er
geprotesteerde wissels van de onderneming bestaan en of er
dagvaardingen van de RSZ aan de onderneming zijn gericht.
Bovendien bewaren een aantal van deze bureaus persartikels
over ondernemingen om een oordeel over de betrokken
ondernemingen te vormen.
33

34
Checklist
ondernemingen in
moeilijkheden
Aan het faillissement van een onderneming gaat meestal een
periode van financiële moeilijkheden vooraf. Heel wat schade kan
dan ook vermeden worden wanneer tijdig geanticipeerd wordt op
de financiële situatie van de onderneming.
Dit kan door bijvoorbeeld de kredietlimieten en betalingstermijnen
kritisch te evalueren of bijkomende waarborgen, zoals een
persoonlijke waarborg, te eisen.
Hierna volgen een aantal knipperlichten die erop kunnen wijzen of
een bepaalde onderneming zich in financiële moeilijkheden
bevindt. De meeste van deze indicatoren op zich zijn niet
doorslaggevend, maar het geheel moet tot een beslissing leiden.
Intern
Stelt u een vertraging in de betalingen vast?
Zijn er ongedekte of in de toekomst gedateerde cheques?
Is er een opvallende wijziging in het koopgedrag?
Extern
Zijn er geprotesteerde wissels?
Bestaan er achterstallige schulden bij de RSZ of de
belastingen? Is de firma gedagvaard door de RSZ ?
Hebben er recentelijk inbeslagnames plaatsgevonden?
Is er een schrapping als erkende of geregistreerde aannemer?
Heeft de jaarlijkse algemene vergadering plaatsgevonden?
Is de jaarrekening tijdig neergelegd?
Zijn de liquiditeit en solvabiliteit voldoende hoog?
Zijn er recente bedrijfsverliezen?
Heeft de bedrijfsrevisor een ongunstig advies gegeven?
Zijn er ontslagen van zaakvoerders/bestuurders/directieleden?
Zijn er wijzigingen in adres, benaming of financiële instelling?
Staat de onderneming abnormale kortingen toe?
Zijn de producten nog concurrentieel?
Tien vuistregels
om het risico van
niet-betaling te
verminderen
Een oude volkswijsheid stelt dat voorkomen beter is
dan genezen. Deze wijsheid is meer dan terecht in
het kader van het debiteurenbeheer. Het invorderen
van onbetaald gebleven vorderingen is geen
aangename taak en het realiseren van verliezen door
oninbare vorderingen maakt bij weinig bedrijven
deel uit van de basisdoelstellingen.
1. Wees selectief bij de toekenning van krediet.
2. Maak goede verkoopsvoorwaarden.
3. Werk met kredietlimieten.
4. Bepaal zo kort mogelijke betalingstermijnen.
5. Vrijwaar uw rechten als onbetaalde verkoper.
6. Probeer bijkomende waarborgen te bekomen.
7. Gebruik veilige betaalmiddelen.
8. Organiseer overleg tussen de financiële en
commerciële afdeling.
9. Werk met kredietverzekeringen voor buitenlandse
klanten.
10. Hanteer een efficiënte en effectieve
klantopvolging.

1.2 Financieringsmogelijkheden
Wanneer een onderneming een duidelijk zicht heeft op haar
financieringsbehoeften, moet zij bepalen welke financieringsvorm
wenselijk is. Bij deze keuze is het belangrijk om de
financieringsvorm af te stemmen op de financieringsbehoefte.
Zo zorgt u er best voor dat behoeften op lange termijn
gefinancieerd worden met middelen op lange termijn en moet u
erover waken dat een structureel positief nettobedrijfskapitaal
niet permanent gefinancierd wordt met dure financieringen op
korte termijn.
Keuze financieringsvorm
Bij de afweging van de verschillende financieringsmogelijkheden
moet u rekening houden met volgende
elementen:
1. Welke invloed heeft de gekozen financieringsvorm op de
solvabiliteit en liquiditeit van mijn onderneming?
2. Hoe lang moeten de middelen ter beschikking zijn?
3. Welke rente is verschuldigd? Om de verschillende rentes met
elkaar te kunnen vergelijken, worden ze best uitgedrukt op
jaarbasis.
4. Hoeveel eigen middelen heb ik om een investering aan te
gaan?
5. Is mijn onderneming bereid om de rente te laten aanpassen
gedurende de looptijd van de financiering? Bij een aantal
kredietvormen bestaat de keuze tussen een vaste of een
variabele rente. Een vaste rente heeft het voordeel dat u op
voorhand weet wat u moet betalen, maar u kunt niet
profiteren van een tussentijdse rentedaling.
6. Op welke steunmaatregelen van de overheid kan er een
beroep gedaan worden bij de voorgestelde financieringen?
7. Welke waarborgen worden er gevraagd?
Er bestaan verschillende vormen van financiering die
schematisch als volgt kunnen worden samengevat:
Financieringsvormen
<
ZELFFINANCIERING
<
eigen
vermogen
<
korte
termijn
<
EXTERNE
FINANCIERING
<
vreemd
vermogen
<
lange
termijn
1.2.1 Zelffinanciering
Zelffinanciering is de generatie van middelen door de
onderneming zelf. De mate van zelffinanciering kan eenvoudig
berekend worden door de som te maken van de nietuitgekeerde
winsten en de niet-kaskosten (afschrijvingen,
waardeverminderingen en voorzieningen). De som
vertegenwoordigt de financiële middelen die uit de werking van
de onderneming zijn ontstaan gedurende een bepaald jaar
waarover de onderneming kan beschikken. Door de winsten
van de onderneming te reserveren, wordt het eigen vermogen
van de onderneming versterkt. Toch gaat u best na of er geen
overtollige middelen in de onderneming worden gecreëerd
35

waarop onvoldoende rendement aan de aandeelhouders
gegeven kan worden.
1.2.2 Externe financiering met eigen vermogen
Wanneer de onderneming behoefte heeft aan bijkomende
financiële middelen, kan er beslist worden om een
kapitaalverhoging door te voeren. Meteen wordt ook de
solvabiliteit van de onderneming verhoogd. Een
kapitaalverhoging impliceert dat er, in tegenstelling tot vreemd
vermogen, geen financiële druk tot kapitaalterugbetaling en
interestbetaling bestaat. Bovendien kan de onderneming in de
toekomst tegen betere voorwaarden nieuwe leningen opnemen:
het risico voor de kredietverschaffer vermindert wanneer het
eigen vermogen wordt verstevigd. Tenslotte zijn er fiscale
stimuli zoals de investeringsreserve en notionele interestaftrek,
om de financiering met eigen vermogen aan te moedigen.
1.2.3 Externe financiering met vreemd vermogen
op lange termijn
Wanneer er een beroep gedaan wordt op vreemd vermogen op
lange termijn, moeten afspraken worden gemaakt over op
welke tijdstippen de interestvergoeding en de
kapitaalaflossingen moeten gebeuren. Er bestaat een enorme
waaier van mogelijkheden om een financiering aan te gaan. We
bespreken hieronder enkel die mogelijkheden die het meest
voor KMO voorkomen.
DE ACHTERGESTELDE LENING
Een kredietverschaffer die een achtergestelde lening toekent,
verklaart zich akkoord dat bij faillissement eerst de andere
schuldeisers worden betaald. Hij wordt als het ware
achtergesteld ten opzichte van de andere schuldeisers. Deze
laatsten krijgen hierdoor een iets grotere waarborg.
Wanneer de overheid leningen toekent aan een onderneming,
36
zijn dit soms achtergestelde leningen. Hierdoor zullen andere
kredietverschaffers gemakkelijker bereid zijn om andere
leningen toe te kennen. Een achtergestelde lening komt ook
voor wanneer de aandeelhouders bijkomende financiële
middelen niet onmiddellijk onder de vorm van kapitaal ter
beschikking willen stellen.
HET INVESTERINGSKREDIET
Het investeringskrediet is een kredietvorm op halflange of
lange termijn. Het is bedoeld voor de aankoop van
kapitaalgoederen zoals grond, gebouwen en machines die op
duurzame wijze worden gebruikt in de onderneming. De
termijn van het krediet mag de economische levensduur van
het onderliggend activabestanddeel niet overschrijden.
Er is veelal een ruim aanbod van terugbetalingsmogelijkheden.
De terugbetalingen kunnen maandelijks, driemaandelijks,
zesmaandelijks of jaarlijks in gelijke schijven of volgens een
vooraf bepaald terugbetalingsplan gebeuren.
Het gaat om een vrij stabiele en zekere kredietvorm waarbij de
financiële instellingen gewoonlijk bereid zijn om 80 % van de
investering te financieren. De overige 20% moet met eigen
middelen gefinancierd worden. Meestal zal de
kredietverschaffer wel bijkomende waarborgen vragen.
HET WENTELKREDIET
Het wentelkrediet, ook wel een investeringskrediet met
vlottende rentevoet of 'roll over' (krediet) genoemd, is een
krediet op middellange en lange termijn dat bestaat uit
opeenvolgende vaste voorschotten. Het ene vaste voorschot
volgt het andere op ('roll over') en dit gedurende een periode
van drie tot tien jaar. De opnames en terugbetalingen gebeuren
in één of verschillende malen volgens een vooraf opgemaakt
schema.
De rentevoet is meestal gebaseerd op de EURIBOR,

vermeerderd met een commerciële marge voor de bank. Dit
betekent dat de rente van een 'roll over'-krediet eigenlijk
variabel is. Daarom is dit type krediet soms meer aangewezen
dan een krediet op lange termijn, vooral wanneer de rente op
korte termijn onder de rente op lange termijn blijft en het
ernaar uitziet dat dit in de toekomst zo zal blijven. Het is echter
nooit uit te sluiten dat er, gedurende de looptijd van het krediet,
een inverse rentestand ontstaat (rente op korte termijn hoger
dan die op lange termijn).
FINANCIËLE LEASING
Leasing wordt dikwijls geassocieerd met personenwagens.
Theoretisch kunnen alle roerende goederen (machines,
meubilair, enzovoort) gefinancierd worden met een
leasingcontract. Ook onroerende goederen komen hiervoor in
aanmerking.
Financiële leasing is een vorm van financiering waarbij de cliënt
het voorwerp van de leasing in zijn balans mag activeren en
afschrijven. Gedurende de looptijd van het contract heeft de
onderneming een gebruiksrecht en blijft de
leasingmaatschappij de eigenaar. Op het einde van het contract
kan de onderneming gebruik maken van een aankoopoptie die
meestal maximaal 15% van de aankoopprijs bedraagt.
Leasing vertegenwoordigt in sommige gevallen 100%
financiering zonder eigen inbreng en zonder waarborgen: dit is
mogelijk doordat de leasingmaatschappij de juridische eigenaar
van de investering blijft. Wanneer niet betaald wordt, kan de
leasingmaatschappij het goed veel eenvoudiger terugnemen
dan een financiële instelling die een klassieke financiering heeft
toegekend. De leasingmaatschappij moet geen rekening
houden met andere schuldeisers van de onderneming.
Een ander voordeel van leasing is dat de BTW door de
leasingmaatschappij wordt voorgefinancierd. Zij koopt immers
de investering en moet daarop de BTW betalen die zij
recupereert. De onderneming betaalt de BTW via de
leasingbedragen gespreid in de tijd.
LENING OP AFBETALING
Voor de aanschaf van bepaalde goederen met een gebruiksduur
van enkele jaren bestaat in een aantal gevallen de mogelijkheid
om de aankoop te financieren met een lening op afbetaling. Op
vaste tijdstippen, meestal elke maand, moet er dan een vast
bedrag afbetaald worden aan de kredietverschaffer. Deze vorm
van financieren wordt eerder voor privé-doeleinden gebruikt
dan voor professionele doeleinden en voor kleinere
investeringen. Het is doorgaans een relatieve dure vorm van
lenen.
Kostprijs van leningen op afbetaling
Bij de lening op afbetaling is meestal sprake van een
maandelijks lastenpercentage. Dit lastenpercentage wordt
steeds berekend op het oorspronkelijk bedrag.
Om het lastenpercentage om te zetten naar de werkelijke
jaarlijkse intrest die wordt aangerekend, kan gebruik gemaakt
worden van de volgende formule:
aantal betalingen
Maandelijks lastenpercentage x 24 x
aantal betalingen + 1
Voorbeeld
De aankoopprijs van een wagen bedraagt 21.500 euro, het
maandelijks lastenpercentage is 0,32% met een afbetalingsperiode
van 48 maanden. Er is geen voorschot verschuldigd.
Maandelijkse afbetaling:
Terugbetaling: 21.500 : 48 = 447,92
Lasten: 21.500 x 0,32% = 68,8
Totaal: 516,72
48
Werkelijke intrest: 0,32 x 24 x = 7,52%
49
37

1.2.4 Externe financiering met vreemd vermogen
op korte termijn
KASKREDIET
Het kaskrediet biedt u de mogelijkheid om tot een bepaald
bedrag in het rood te gaan op uw bankrekening. Naast de rente
die betaald wordt op de debetstand van de rekening, moet ook
een reserveringscommissie betaald worden. Die is een bepaald
percentage op de niet opgenomen bedragen.
Het grote voordeel van een kaskrediet is zijn soepelheid om
tijdelijke tekorten in het bedrijfskapitaal op te vangen. Het is
bedoeld om voor aanvullende middelen te zorgen voor de
exploitatie van uw commerciële activiteiten, bijvoorbeeld de
financiering van de voorraad, het verlenen van betalingsuitstel
aan uw klanten. De rente wordt ook alleen maar aangerekend
op het opgenomen gedeelte. Het nadeel van het kaskrediet is
dat het een vrij dure financiering is waardoor het bij onoordeelkundig
gebruik duur kan uitvallen.
‘STRAIGHT LOANS’
Een ‘straight loan’ of voorschot op vaste termijn is een
thesaurievoorschot op de zichtrekening van de onderneming
binnen een toegekende kredietlijn van een vast bedrag voor een
vaste duurtijd (minder dan een jaar) en tegen een vooraf
bepaalde vaste rente. Deze rente is gelijk aan de EURIBOR voor
dezelfde termijn als de ‘straight loan’, verhoogd met een
variabele marge van 1 tot 3%, afhankelijk van de kredietwaardigheid
van de kredietnemer en de grootte van het krediet.
De ‘straight loan’ is een alternatief voor een kaskrediet. Ze is
minder soepel, maar de rente is voordeliger. Ondanks het feit
dat een ‘straight loan’ aan dezelfde behoefte tegemoet komt
(een welbepaald bedrag gedurende een welbepaalde periode
tegen een vaste rentevoet), is ze tevens voordeliger dan het
discontokrediet.
38
DISCONTOKREDIETEN
Discontokrediet is een kredietvorm die gebaseerd is op een
wisseltrekking tussen een kredietnemer en een derde. Door de
wissels te verdisconteren koopt de bank de schuldvordering
over van de kredietnemer onder voorbehoud van een correcte
inning op de vervaldag.
Het door de bank overgedragen bedrag stemt overeen met de
nominale waarde van het effect verminderd met de intrest
berekend op de vervaldag en een provisie (discontokosten).
Er heerst een sterke concurrentie tussen het discontokrediet en
het voorschot op vaste termijn, omdat beide vormen van
krediet aan dezelfde behoefte tegemoet komen, namelijk een
bepaald bedrag gedurende een bepaalde periode tegen een
vaste rentevoet. Het discontokrediet is echter 2 tot 3% duurder
dan een voorschot op vaste termijn.
'FACTORING'
'Factoring' is een vorm van debiteurenfinanciering waarbij de
klantenportefeuille wordt uitbesteed aan een extern bedrijf die
zorgt voor de afhandeling van de debiteuren. Het externe
bedrijf of de factor neemt de afhandeling van debiteuren over
en ontvangt daarvoor meestal een percentage van de omzet
(0,15 tot 3%). Het bedrijf dat de debiteuren uitbesteedt,
ontvangt direct bij verkoop bijna het gehele verkoopbedrag. De
factor financiert immers 80 tot 90% van het factuurbedrag. De
factor geeft per klant limieten op waarbinnen de aangesloten
onderneming kan leveren.
'Factoring' is vooral interessant voor bedrijven die snel groeien
en dus permanent over de nodige financiële middelen moeten
beschikken. De onderneming blijft wel het debiteurenrisico
houden, tenzij er een afzonderlijke verzekering wordt genomen.
Indien zou blijken dat de klant niet betaalt, moet het geld
teruggestort worden aan de factor.

VOORSCHOT OP FACTUREN
Een onderneming kan haar verkoopfacturen overdragen aan
een financiële instelling die op basis van dit pand bereid is om
aan de onderneming een voorschot toe te staan. Op de factuur
moet vermeld worden dat de factuur enkel op een bepaalde
bankrekening mag betaald worden. De kostprijs is vergelijkbaar
met de rente op een kaskrediet.
1.3 Uw onderneming door de bril van
de externe financier
Wanneer een onderneming een financiering wenst aan te gaan
bij een financiële instelling, zal deze een grondige analyse van
de onderneming doorvoeren. Zij moet beslissen of zij een
financiering toekent en onder welke voorwaarden. Onder deze
voorwaarden vallen de waarborgen die zij zal eisen en de rente
die zal aangerekend worden.
Deze beide voorwaarden zijn in functie van de inschatting van
het risico dat de financiële instelling loopt bij het toekennen
van de financiering. Het risico bestaat uit het niet nakomen van
de verplichtingen door de onderneming. Hoe hoger het risico
hoe meer waarborgen en rentevergoeding er gevraagd wordt.
Sinds 1 januari 2007 zijn financiële instellingen, bij het verlenen
van kredieten aan ondernemingen, gevonden aan de Basel II
normen. Deze bepalen onder meer dat zij meer eigen
vermogen opzij moeten zetten voor risicovolle leningen dan
voor leningen met een laag risico. Dit betekent dat deze
kredieten duurder zullen zijn. De financiële ratio’s van de
onderneming zijn hier van wezenlijk belang.
Waar er vroeger door de huisbankier rekening werd gehouden
met relatie met de onderneming, de plannen van de
ondernemer, enzovoort, tellen nu de keiharde cijfers. Er wordt
meer gekeken naar de reële situatie dan naar toekomstplannen.
Ook het feit dat de reële rentabiliteit van de onderneming
omwille van fiscale optimalisatie hoger ligt dan de officiële zal
geen verandering brengen in het oordeel van de financier. Zijn
berekeningsprogramma’s houden hier geen rekening mee. Wat
niet op papier staat, telt niet.
Bij de bepaling van het risicoprofiel van de onderneming houdt
de financiële instelling onder andere rekening met de liquiditeit
van de onderneming (bedrijfskapitaal), de solvabiliteit, de
rentabiliteit, de terugbetalingscapaciteit en de verstrekte
waarborgen.
1.4 Overheidstoelagen
De overheid geeft op diverse manieren steun aan ondernemers.
Deze steun kan de vorm aannemen van subsidies, het
verstrekken van waarborgen, het verschaffen van risicokapitaal,
enz. Gezien de veelheid aan steunmaatregelen, beperken we
ons tot een bondige bespreking van een aantal vaak
voorkomende vormen van overheidssteun.
1.4.1 Participatiefonds
Het Participatiefonds, opgericht door de overheid ter
bevordering van het zelfstandig ondernemerschap, verstrekt
achtergestelde leningen tegen heel interessante voorwaarden.
‘STARTEO’ helpt de ondernemer door de opstartfase. Deze
lening richt zich tot zelfstandigen, zaakvoerders of bestuurders
van een vennootschap, die hun activiteit als zelfstandige sinds
minder dan vier jaar in hoofdberoep uitoefenen. Ze is bestemd
voor de financiering van de startinvesteringen, samen met een
eigen inbreng en een aanvullend bankkrediet.
39

Een gelijkaardig project, ‘OPTIMEO’, richt zich tot bestaande
zelfstandigen en ondernemingen die de uitbreiding van hun
activiteit wensen te financieren.
Voor ondernemingen in ontwikkeling is er ‘BUSINESS ANGELS
+’ waarbij de ondernemer kan rekenen op de financiële
begeleiding van een of meerdere Business Angels. Het
Participatiefonds ondertekende hiertoe een samenwerkingsakkoord
met het BAN Vlaanderen (Business Angels netwerk).
> Meer informatie? Surf naar www.fonds.org.
1.4.4 Waarborgregeling
De waarborgregeling van de Vlaamse overheid biedt de bank of
kredietverschaffer meer zekerheid wanneer een ondernemer -
als starter, kmo of vrij beroep - onvoldoende zekerheden kan
voorleggen. Door de terugbetaling van kapitaal en intresten aan
de financiële instelling te waarborgen, vergemakkelijkt ze de
toegang tot de gewone bancaire kredieten en leningen.
> Meer informatie? Surf naar www.waarborgregeling.be.
1.4.3 Ecologiepremie
De ecologiepremie werd ingevoerd als financiële stimulans
voor KMO’s die ecologie-investeringen zullen realiseren in het
Vlaams Gewest. Onder ecologie-investeringen worden milieuinvesteringen
en investeringen op energiegebied verstaan. De
subsidieaanvraag gebeurt volgens een call-systeem, waarbij de
minister na een oproep een vooraf bepaalde subsidieenveloppe
verdeelt over de best gerangschikte
subsidieaanvragen, tot het budget opgebruikt is.
> Meer informatie? Surf naar www.vlaanderen.be/ecologiepremie.
40
1.4.4 Win win-lening
Met de win win-lening wil de Vlaamse overheid particulieren
fiscaal aanmoedigen om geldmiddelen ter beschikking te
stellen aan startende ondernemingen. De kredietnemer wordt
als starter beschouwd zolang hij voor nog niet langer dan 3 jaar
is ingeschreven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen
(KBO). Wie als vriend, familielid of kennis gedurende een vaste
looptijd van 8 jaar tot 50.000 euro leent aan een startend
Vlaams bedrijf, krijgt hierop jaarlijks een belastingvermindering,
gekoppeld aan een eventuele fiscale recuperatie
indien de kredietnemer het bedrag niet kan terugbetalen.
> Meer informatie? Surf naar www.winwinlening.be.
1.4.5 Strategische investerings- of
opleidingssteun
Kleine, middelgrote en grote ondernemingen die omvangrijke
beroepsinvesteringen of een omvangrijk opleidingsproject
uitvoeren in het Vlaams Gewest, kunnen via deze maatregel
financieel ondersteund worden.
De strategische investeringssteun richt zich tot projecten met
een subsidiabel investeringsbedrag van meer dan 8 miljoen
euro. Inzake opleidingssteun gaat het om opleidingsprojecten
vanaf 450.000 euro gedurende een periode van maximaal 3
jaar.
> Meer informatie? Surf naar www.vlaanderen.be/ondernemen.
De overheid verleent op verschillende manieren financiële
steun aan KMO’s. Er bestaan nog heel wat andere vormen van
steun dan die hierboven werden opgesomd. Het is zeker de
moeite waard om na te gaan of u, in het kader van bepaalde
plannen, een graantje kunt meepikken.

42
Dienstenaanbod
van SBB
voor de startende
ondernemer
Opstartformaliteiten
• controle startvoorwaarden
• nazicht nodige vergunningen
• inschrijving Kruispuntbank van
Ondernemingen
• activering BTW-nummer
• registratie als aannemer
• aandachtspunten sociaal statuut
• verplichte en vrije verzekeringen
• steunmaatregelen
Juridische begeleiding bij opstart
• opmaak financieel plan (vennootschap)
• keuze eenmanszaak of vennootschap
• contracten en overeenkomsten
Boekhouding en fiscaliteit
• opmaak jaarrekening
• BTW-verplichtingen
• personenbelasting- en vennootschapsbelasting
• analyse bedrijfsresultaat
• fiscale optimalisaties
• bijstand fiscale controles
Milieuadvies
• opmaak en begeleiding milieudossiers
• opmaak en begeleiding socioeconomische
vergunning

Dienstverlening
van SBB
Accountancy
• Boekhouding
• Budgettering
• Kostprijsberekening
• Financieel plan
• Subsidies en financieringsmaatregelen
• Investeringsadvies
• Analyse van de bedrijfsresultaten
• Automatisering administratieve organisatie
• Bedrijfsovernames
• Eerste vestiging
• Oprichting vennootschappen
Fiscaliteit
• Wettelijke verplichtingen en advies
op het vlak van personen- en
vennootschapsbelasting
• BTW-formaliteiten en -advies
• Fiscale optimalisaties
• Bijstand fiscale controles
• Bezwaarschriften en procedures
• Fiscaliteit inzake tewerkstelling
Bedrijfseconomisch advies
• Begeleiding van bedrijfsovernames
• Onteigeningen en berekening uittredingsvergoeding
• Expertises en schattingen
• Leefbaarheidsstudie (o.a. in het kader van
sommige bouwberoepen)
• Intensieve bedrijfsbegeleiding
• Melkquotaoverdrachten
• Invullen van VLIF-aanvragen en informatiefiches
• Bespreking van VLIF- en milieuboekhouding
• Bedrijfsaudit ter voorbereiding van een
bedrijfsoverdracht
Strategisch advies
• Waardebepaling van ondernemingen
• Overnameconstructies en successieplanning (holding,
managementvennootschap, patrimoniumvennootschap)
• Grondige investerings- en risicoanalyse
• Financieringscalculatie
• Administratieve en financiële auditing
• Internationale belastingvraagstukken
• Personeelsfiscaliteit (statuutkeuze, fiscaalvriendelijk
belonen,...)
• Fiscale optimalisaties
Juridisch advies
ondernemingsgebonden aspecten van:
• burgerlijk recht
• ondernemingsrecht
• familierecht
• erfrecht
• milieurecht
• agrarisch recht
Advies inzake milieu en ruimtelijke ordening
• Milieuvergunningsdossiers, evenals de
eventuele beroepsdossiers
• Milieu-audits
• Decretale milieu-audits
• MER-dossiers
• Extern milieucoördinator
• Diverse aangiftes
• Planologische attesten
• Alle adviezen omtrent milieu en ruimtelijke ordening in
het algemeen en begeleiding bij bijhorende dossiers
• Milieuboekhoudingen
Agro Bouwadvies
• Conceptstudies
• Ontwerpen veestallen en loodsen
• Erfordening
• Emissiearme gebouwen
• Wetgeving dierenwelzijn
• Renovatie stallen
• Ventilatie- en klimaatadvies
43

44
www.sbb.be
Colofon
Verantwoordelijke uitgever:
Herman Vidts,
Vuurkruisenlaan 2, 3000 Leuven
Auteurs:
SBB dienst financiën/studiedienst
Coördinatie en eindredactie:
SBB dienst marketing en communicatie
Vormgeving:
Factum, Puurs
Alle rechten voorbehouden. Behoudens de
uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag
niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd,
opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand
of openbaar gemaakt, op welke wijze ook,
zonder de voorafgaande en schriftelijke
toestemming van de uitgever.
De redactie en de uitgever streven naar de
betrouwbaarheid van de informatie opgenomen in
deze uitgave. Zij kunnen evenwel niet aansprakelijk
worden gesteld voor de informatie en de
toepassing ervan. Evenmin zijn zij gehouden tot
een resultaatsverbintenis mochten bepaalde
wijzigingen aan hun waakzaamheid ontsnapt zijn.
Deze uitgave werd bijgewerkt in november 2008.
Wij zijn
in de buurt

Antwerpen
Vaartstraat 79, 2960 Brecht
tel. 03/330 16 30 | fax 03/633 05 22
brecht@sbb.be
Lintsesteenweg 27/1, 2500 Lier
tel. 03/480 20 92 | fax 03/488 23 48
lier@sbb.be
Mechelsestw. 109A, 2860 St.-Katelijne-Waver
tel. 015/56 06 60 | fax 015/55 02 97
st-katelijne-waver@sbb.be
Kempenlaan 29, 2300 Turnhout
tel. 014/43 64 21 | fax 014/44 22 55
turnhout@sbb.be
Antwerpseweg 10, 2440 Geel
tel. 014/56 29 80 | fax 014/59 03 43
geel@sbb.be
Limburg
Peerderbaan 21, 3960 Bree
tel. 089/46 07 60 | fax 089/46 19 45
bree@sbb.be
Europaplein 43 bus 1, 3620 Lanaken
tel. 089/71 03 33 | fax 089/71 03 45
lanaken@sbb.be
Rijksweg 371, 3630 Maasmechelen
tel. 089/75 63 08 | fax 089/75 46 08
maasmechelen@sbb.be
Tongersestw. 100, 3800 Sint-Truiden
tel. 011/68 80 28 | fax 011/69 18 70
st-truiden@sbb.be
Achttiende Oogstwal 9, 3700 Tongeren
tel. 012/23 63 43 | fax 012/39 11 24
tongeren@sbb.be
Vlaams Brabant
Vuurkruisenlaan 2, 3000 Leuven
tel. 016/24 51 59 | fax 016/24 51 54
leuven@sbb.be
Assesteenweg 100, 1742 Ternat
tel. 02/454 13 30 | fax 02/454 13 49
ternat@sbb.be
Staatsbaan 57, 3460 Diest
tel. 013/33 44 57 | fax 013/32 25 07
diest@sbb.be
A. Biesmanslaan 16, 1560 Hoeilaart
tel. 02/657 58 73 | fax 02/657 77 23
hoeilaart@sbb.be
Oost-Vlaanderen
Oostveldstraat 17, 9900 Eeklo
tel. 09/377 54 08 | fax 09/377 50 88
eeklo@sbb.be
Wortegemstraat 22, 9700 Oudenaarde
tel. 055/33 94 40 | fax 055/30 13 68
oudenaarde@sbb.be
Poolse Winglaan 2, 9051 Gent
(St.-Denijs-Westrem)
tel. 09/243 89 70 | fax 09/243 89 79
gent@sbb.be
Denen 157, 9080 Lochristi
tel. 09/337 00 26 | fax 09/337 00 19
lochristi@sbb.be
Kleine Laan 26b, 9100 Sint-Niklaas
tel. 03/760 10 30 | fax 03/766 06 37
st-niklaas@sbb.be
Moorselbaan 391, 9300 Aalst
tel. 053/78 35 42 | fax 053/78 23 76
aalst@sbb.be
West-Vlaanderen
Kasteelstraat 30, 8600 Diksmuide
tel. 051/50 08 33 | fax 051/51 01 22
diksmuide@sbb.be
Witte Molenstraat 45 B1, 8200 Brugge
tel. 050/40 48 80 | fax 050/38 92 63
brugge@sbb.be
Diksmuidseweg 95, 8900 Ieper
tel. 057/20 82 65 | fax 057/21 82 89
ieper@sbb.be
Diksmuidsestw. 406, 8800 Roeselare
tel. 051/26 08 80 | fax 051/22 07 34
roeselare@sbb.be
Felix d’Hoopstraat 181, 8700 Tielt
tel. 051/42 61 11 | fax 051/40 75 43
tielt@sbb.be
H. Verriestlaan 151, 8500 Kortrijk
tel. 056/24 17 20 | fax 056/25 82 96
kortrijk@sbb.be
Oostkantons
Herbesthaler Straße 82, 4700 Eupen
tel. 087/59 16 90 | fax 087/59 16 97
eupen@sbb.be
Malmedyer Straße 63, 4780 Sankt Vith
tel. 080/28 03 50 | fax 080/22 92 99
st-vith@sbb.be
Hoofdzetel
Vuurkruisenlaan 2, 3000 Leuven
tel. 070/222 673 | fax 070/222 672
info@sbb.be

www.sbb.be
SBB. Partner
voor bedrijvige mensen.
SBB is een accountants- en advieskantoor met vestigingen in heel Vlaanderen.
Onze medewerkers staan ten dienste van ruim 18.000 klanten uit alle sectoren.
Starters, zelfstandige ondernemers, vrije beroepen, VZW’s en KMO’s kunnen bij SBB
terecht voor een volledige begeleiding inzake boekhouding en accountancy, fiscaliteit,
juridisch en milieuadvies. Dankzij een centraal uitgebouwde studiedienst, een solide
IT-ondersteuning en duidelijke prijsafspraken kunnen de klanten van SBB rekenen op
een kwalitatieve en performante dienstverlening.