PG fiscus op bezoek aug11.indd - Sbb

Wat zijn de controlemiddelen van de fiscus?
• Tot welke plaatsen moet toegang verleend worden?
Er moet toegang verleend worden tot alle plaatsen waar een beroeps-
werkzaamheid wordt uitgeoefend of vermoedelijk wordt uitgeoefend,
ongeacht of de belastingplichtige al dan niet eigenaar of gebruiker is van
deze plaatsen. De wet somt, louter bij wijze van voorbeeld, op: fabrieken,
werkplaatsen, werkhuizen, magazijnen, burelen, bergplaatsen, garages,
terreinen die als fabriek, werkplaats, opslagplaats dienstdoen,...
In sommige gevallen wordt er een beroepswerkzaamheid uitgeoefend
in particuliere woningen of bewoonde lokalen, of vermoedt de administratie
dit. Ook tot deze plaatsen heeft de fiscus recht van toegang, zij
het dat hier bepaalde formaliteiten en een beperking in de tijd gelden
(zie verder).
• Wanneer moet er toegang verleend worden?
Inzake directe belastingen is er recht van toegang tijdens de uren dat
er een werkzaamheid uitgeoefend wordt, zelfs buiten de normale werkuren,
terwijl het btw-wetboek stelt dat er recht van toegang is ‘op elk
tijdstip’. Er is dus een verschil in bewoording tussen de wetgevingen,
maar in de praktijk maakt dit niet zoveel uit. Immers: de administratie
is gebonden aan de algemene rechtsbeginselen.
Welnu, het is duidelijk dat het redelijkheidsbeginsel geschonden zou
worden, indien een btw-ambtenaar zonder enige reden (concreet: zonder
vermoeden van zwartwerk) buiten de normale werkuren de boekhouding
zou willen controleren. Anderzijds hebben ook de ambtenaren
van de directe belastingen het recht om te controleren buiten de
normale werkuren, indien ze weten of vermoeden dat er een (zwarte)
werkzaamheid wordt uitgeoefend.
Tot particuliere woningen of bewoonde lokalen hebben de ambtenaren
maar toegang tussen vijf uur ‘s morgens en negen uur ‘s avonds.
26 SBB | De fiscus op bezoek
Tot het kantoor van de titularissen van vrije beroepen, ambten of posten
hebben de ambtenaren geen toegang gedurende de tijd dat de betrokken
belastingplichtige er zijn beroep in aanwezigheid van zijn cliënten
uitoefent.
• Welke formaliteiten moet de administratie vervullen?
De controleambtenaar kan het bezoekrecht uitoefenen zonder enige
formaliteit te moeten vervullen, behalve wanneer het gaat om particuliere
woningen of bewoonde lokalen. In die gevallen is de voorafgaande
toestemming van de rechter in de politierechtbank vereist. Bovendien
mag slechts in uitzonderlijke gevallen (concreet: ernstige vermoedens
van zwartwerk) gebruik gemaakt worden van dit recht en moet de hiërarchische
overheid toestemming gegeven hebben.
Algemene bemerkingen bij het bezoekrecht
Het bezoekrecht is geen recht van huiszoeking. Echter, de ambtenaren
hebben op grond van een recente wetswijziging het recht
om kasten te openen, op eigen houtje archieven in te kijken, computers
te bedienen, verhoren af te nemen,... Met andere woorden,
de controlebevoegdheden van de fiscus zijn thans even ruim als
die van de btw-ambtenaren.
De uitoefening van het bezoekrecht mag echter niet tot gevolg hebben
dat de belastingplichtige op enigerlei wijze belemmerd wordt
in de uitoefening van zijn beroepswerkzaamheid.