slachtoffers / daders - Unie Vrijzinnige Verenigingen

Geestelijke Gezondheidszorg een probleem benoemen als een
psychisch probleem, waar een zelfde situatie door een maatschappelijk
werker als een contextprobleem kan worden
benoemd. Een situatie kan door de ene hulpverlener als problematisch
worden benoemd, door een ander als normaal,
door de ene als een probleem van gebrek aan opvoedingscapaciteiten,
door de andere als een gebrek aan financiële steun
in de opvoeding... Er kunnen nog ettelijke voorbeelden worden
gegeven en toch, als we aan mensen in de praktijk vragen
om aan te geven met welke beelden zij werken, hoe zij
problemen definiëren enzovoort, lijkt het idee dat met beelden
wordt gewerkt helemaal niet evident: het probleem zoals
wij het zien is het probleem en het zijn ‘anderen’ die het probleem
(nog) onderkennen en/of niet juist zien.
Het gaat er ons natuurlijk helemaal niet om dat het welzijnswerk
niet met problemen zou worden geconfronteerd, maar
wel om aan te geven dat de situaties waarmee ze in contact
komen op verschillende manieren kunnen worden bekeken
en gedefinieerd, en dat deze definitie belangrijke consequenties
heeft, zowel op individueel als op maatschappelijk gebied.
Het sociale en individuele karakter
van problemen
Een vaststelling in de ontwikkeling van het welzijnswerk is
dat de nadruk vaak ligt op het individuele karakter van problemen.
Welzijnswerk is nochtans niet per definitie verbon-
den met een individuele benadering, ook niet bij het ontstaan
van het welzijnswerk, en ruimer: het sociaal werk.
Simon Nelson Patten was de eerste die de term ‘social work’
gebruikte. Hij was een Amerikaanse econoom die vooral
wees op het belang van de sociale bestrijding van maatschappelijke
problemen via sociale actie, bijvoorbeeld huisvestingsvoorzieningen
en het creëren van menswaardige
arbeidsomstandigheden. Volgens Patton was het een illusie
dat individuele morele verbetering –waarop later de nadruk
werd gelegd door pioniers als Mary Richmond– van mensen
zou leiden tot een oplossing van maatschappelijke problemen.
Toch zien we tot op vandaag een sterk geloof primeren
in de individuele ondersteuning van mensen als antwoord op
een diversiteit van problemen, zoals armoede, delinquentie,
schoolmoeheid... Zeker actueel is dat het geval: in de huidige
maatschappelijke context wordt de nadruk zeer sterk gelegd
op het ondersteunen van de individuele verantwoordelijkheid.
Emancipatie en empowerment worden voornamelijk
ingevuld als het krachtiger maken van individuen. Een
belangrijke problematiek als kinderarmoede bijvoorbeeld
wordt vooral vertaald in termen van ouderlijke verantwoordelijkheid.
Dat geldt trouwens niet enkel voor armoede, maar
ook voor jeugddelinquentie, laaggeschooldheid enzovoort:
ouders moeten beter en meer verantwoord hun kinderen
opvoeden en er moeten dan ook meer initiatieven komen
voor opvoedingsondersteuning. Nu is het opzetten van
opvoedingsondersteuning op zich geen probleem, maar het
verengen van de armoedeproblematiek tot een probleem
september 2008 15