slachtoffers / daders - Unie Vrijzinnige Verenigingen

Even belangrijk is echter in welke beïnvloedende context
dat we opgroeien, welke mede bepalend is om ons (deviant)
gedrag om te zetten in maatschappelijk onaanvaardbaar
gedrag, dus in delinquent gedrag.
We mogen hierbij niet uit het oog verliezen dat wat vroeger
gezien werd als acceptabel gedrag, nu in dit tijdperk, in
deze maatschappij als delinquent gedrag beoordeeld wordt
en waardoor er al dan niet een veroordeling, met name een
straf zal uitgesproken worden of een maatregel zal genomen
worden, wanneer er een stoornis van die aard aanwezig
is en de dader behandeling nodig heeft.
We beschikken over allerhande nieuwe technieken om ons
onzichtbare brein, zelfs wat betreft de werking, zichtbaar te
maken en zelfs te analyseren met respectievelijke technieken
als ‘FMRI’ en ‘brainvoyager’. Middels deze laatste techniek
zou men zelfs bedrog op driedimensionale wijze in
kaart kunnen brengen. Moeten we dan vrezen dat het
gebruik van de psychodiagnostische onderzoeksmaterialen
zelfs in het gedrang gebracht kunnen worden en op de
brandstapel gelegd kunnen worden.
Zou ons brein dan op termijn toch ‘maakbaar, kneedbaar’
kunnen zijn?
We kunnen het dromen, en gezien de evolutie en zelfs de
revolutie binnen diverse domeinen zo spectaculair
(geweest) is, ligt dit ultieme verlangen van elke gedragswetenschapper
misschien wel dichterbij dan we nu beseffen.
Nog niet eens gesproken van de kloningstechnieken die
men gebruikt om ‘supermensen te creëren’ waarbij op
kunstmatige wijze een reproductie geproduceerd wordt van
een soort die zich in de natuur geslachtelijk voortplant. Een
kans voor ‘de supernarcisten’ onder ons, om zich te dupliceren,
om er voor te zorgen dat hij onsterfelijk wordt in zijn
gekloond na-zaad, met name een genetisch identieke nakomeling
van één persoon alleen. Als dat niet mooi is.
Anderzijds zouden topcriminelen zich op deze wijze ook
eenslachtig kunnen voortplanten, wat dan weer de keerzijde
van deze ultramoderne ontwikkeling is.
Ik denk dat het te simplistisch is om er zo over te denken.
Belangrijk is dat een dader leert kijken door de bril van het
slachtoffer en ook andersom, dat een slachtoffer leert
begrijpen waarom een dader dader werd en hem als slachtoffer
koos. De term ‘vergeven’ is hierin ook heel belangrijk,
maar ook de kans krijgen om vergeving te vragen, dient
hierin een plaats te krijgen. De herstelbemiddeling kan hierin
soms een positieve bijdrage leveren.
Hiermee pleit ik de persoon achter het gepleegde feit niet
vrij. Maar een embryo in de moederschoot denkt er nog niet
aan dat hij dader zal gaan worden of is nog niet bevreesd
om als slachtoffer in verkeerde handen geworpen te worden.
Niemand zal als eerste in de rij willen staan om slechte
genen op te halen. Zoals we in hongersnood zouden
vechten voor de laatste boterham, struggle for live, zo zouden
we in de embryogenese vechten voor de beste genen.
Natuurlijk is dit een imaginaire, surrealistische voorstelling
van een onwerkelijke situatie, maar toch.
Ik wil hiermee zeggen dat we allemaal als gelijken geproduceerd
worden, op gelijkaardige wijze. Al is de ene een
proefbuisbaby en de andere in het weiland op natuurlijke
wijze geschapen, toch zijn we allemaal van dezelfde soort,
zijn we allemaal mensen en dient er met respect met elkaar
omgegaan te worden.
Jaloezie, haat en nijd zijn ook elementen die het leven kunnen
verzuren, die ons als het ware kunnen doen veranderen
in een beest, als we maar op het juiste moment, binnen de
juiste context met de juiste gemoedstoestand en het verkeerde
brein op de juiste plaats aanwezig zijn. Het materialisme
en de veranderde/wisselende burgerlijke moraal zijn
beiden ook factoren die ons gedrag mede bepalen.
Tot slot wil ik nog zeggen dat we zowel als dader als slachtoffer
in het proces overgelaten worden aan de macht van de
procesvoerders, met name de rechtelijke macht en soms de
jury, die mee bepaalt over schuld of onschuld. Dit geeft
zowel de dader als het slachtoffer een bijkomend stressor,
welke voor de meesten nefast is. De insteek en de verwachtingen
van een slachtoffer en een dader liggen niet altijd op
één lijn. Dit wordt mede veroorzaakt daar het slachtoffer en
de dader, vanuit een andere invalshoek.
Achter elk slachtoffer schuilt een mens, maar ook achter
elke dader is dit zo.
Als ik een dader spreek thuis, in mijn praktijk of in de gevangenis,
dan probeer ik altijd in eerste instantie te laten merken
dat ik kom praten met hem/haar als mens, de mens in het
verkleedpak van een dader en dit geldt ook zo voor de slachtoffers.
We moeten ons realiseren dat we in normale omstandigheden
geen dader zullen worden, maar helaas hebben we niet altijd
grip op ons leven en onze directe omgeving waarin we participeren,
kunnen we niet voorspellen, dus kunnen we ook niet
garanderen dat we nooit dader of slachtoffer zullen worden.
september 2008 7