Detector Magazine 77 - De Detector Amateur

30
>>
Fibulae uit de ijzertijd
Goed mogelijk is dat detectorzoekers
fragmenten van zgn. midden-
La Tène fibulae of Nauheimfibulae
in hun rommelbak hebben liggen
(zie fig. 3 en 4).
Kenmerkend voor midden-La Tène
fibulae is de teruggeslagen voet, die
aan de in doorsnee ronde beugel is
bevestigd. Er zijn midden-La Tène
fibulae met een bovendraadse en
een onderdraadse veerconstructie
bekend. Als einddatering voor de
mantelspelden met een bovendraadse
veerconstructie wordt het
eerste kwart van de eerste eeuw
voor Chr. gehanteerd. Bepaalde
mantelspelden met een onderdraadse
constructie waren zelfs in
de eerste eeuw na Chr. in gebruik
(Tiberisch-Claudische periode) en
dit zijn dan ook eerder Romeinse
dan ijzertijdfibulae.
Nauheimfibulae (vernoemd naar de
vindplaats Bad Nauheim) springen
in het oog door hun dunne platgehamerde
beugel, spitse voet en over
het algemeen een onderdraadse
veer met vier windingen en worden
gedateerd tussen ca. 150-70 v. Chr.
Fig. 4
Enkele Nauheim fibulae.
Vroeg-Romeinse fibulae
Het gaat te ver om alle verschillende
vroeg-Romeinse fibulae, d.w.z.
Augusteïsch tot ca. 50 na Chr., hier
te bespreken. Enkele typen wil ik
hier noemen. Interessant zijn de
kapfibulae (zie fig. 5), zo genoemd
vanwege het brede uiteinde van de
beugel dat ter bescherming over de
onderdraadse veer heen is getrokken.
Deze mantelspelden waren in
het eerste decennium na Chr.
populair bij soldaten uit het
Romeinse leger. Onder keizer
Claudius (keizer vanaf 41 na Chr.)
zijn ze niet meer gebruikt.
Daarnaast zijn er de ogenfibulae,
zo genoemd vanwege de gaatjes die
door de beugel direct boven de
spiraal zijn geboord. Misschien
hadden deze gaatjes een religieuze
betekenis. Er zijn net als bij de
kapfibulae, verschillende varianten.
Enkele van de oudste varianten, die
voor het jaar 43 zijn te dateren, zijn
op fig. 6 afgebeeld.
Fig. 5
Diverse varianten van
kapfibulae:
2x variant ‘Nijmegen’
1x variant ‘Bentumersiel’
1x variant ‘Bozum’.
Onder een opvallend grote
detectorvondst, kapfibula
variant ‘Nijmegen’,
te herkennen aan de
opstaande randen bij de kap.
Fibulae uit de
midden-Romeinse tijd
Bekende mantelspelden uit de
midden-Romeinse periode zijn de
draadfibulae. Ze kunnen in drie
groepen worden onderverdeeld
(zie fig. 7).
A. Draadfibulae Almgren 15:
‘soldatenfibulae’, draadfibulae
met in doorsnee een ronde
beugel.
B. Draadfibulae Almgren 16:
I. draadfibulae met bandvormige
beugel;
II. draadfibulae met breed
uitgehamerde bandvormige
beugel.
C. Draadfibulae Van Buchem type
23: draadfibulae met in doorsnee
een driehoekige beugel.
Almgren 15 fibulae worden sporadisch
in vroeg-Romeinse context
gevonden, maar zijn vooral Flavisch
(69-96 na Chr.). Draadfibulae
Almgren 16 en Van Buchem type
23 worden gezien als de jongere
varianten en worden meestal gedateerd
tussen ca. 100-150 na Chr.