Archeologische Kroniek 1990 - Geschiedenis van Zuid-Holland

Archeologische kroniek Zuid-Holland
In het tracégedeelte oostelijk van de Zweth (Midden-Delfland) waren vóór de aanleg van
de gasleiding zeven vindplaatsen bekend (Bult 1983). Op vijf daarvan werden opnieuw
vondsten verzameld. De verkenning leverde 17 nieuwe vindplaatsen op, daterend uit de Romeinse
Tijd en de Late Middeleeuwen. Bijbehorende grondsporen zijn daarbij maar hoogst
zelden waargenomen. In de zes gevallen dat de vondsten door hun dichtheid woonplaatsen
zullen vertegenwoordigen, gaat het om inheemse nederzettingen uit de Romeinse Tijd (2 x )
en uit de Late Middeleeuwen (4x).
De nederzettingsvondsten uit de Romeinse Tijd kwamen aan het licht in de nabijheid van
kreekruggen, die indertijd in dit gebied geliefde vestigingsplaatsen vormden. Het materiaal
van een vindplaats in de Kralingerpolder (Maasland), enkele tientallen scherven van bijna
uitsluitend inheems aardewerk, alsmede een kleine meloenkraal van blauwgroen glas, is
voor een deel afkomstig uit een naast de leidingsleuf gelegen bouwput voor een tuinbouwkas.
Hier vond K. F. van Dijk uit De Lier eerder al enige scherven, onder meer van Romeins
aardewerk uit de 2e eeuw na Chr.
Het vondstmateriaal van een lokatie in de Dorppolder (Schipluiden) plaatst de bewoning
in de 2e(-3e) eeuw na Chr. Naast enkele honderden ardewerkscherven, wat botmateriaal,
steen en vermoedelijke tegulafragmenten is (ook) voor deze vindplaats een kleine meloenkraal
van blauwgroen glas te noteren.
De nieuw ontdekte woonplaatsen uit de Middeleeuwen liggen in de Woudse Polder
(Schipluiden). Nabij een reeds bekende terp, die tussen ca. 1150 en 1400 bewoond is geweest,
kwamen over een afstand van 200 m vier nog onbekende oudere woonplaatsen aan
het licht, te dateren omstreeks de He eeuw. De jongste daarvan bleek eveneens een ophoging
te hebben, met aardewerk uit het eind van de 11e of het begin van de 12e eeuw in
het kleïlichaam. In de andere drie gevallen lijkt het om vlaknederzettingen gaan. Zo'n situatie
strookt met de ouderdom van deze woonplaatsen. Ze kunnen toegewezen worden
aan vroege ontginners van het veengebied, dat sinds de Romeinse Tijd gemeden was (Bult
1986, Bult/Hallewas 1990). Erfophoging werd pas na de ontginningsfase noodzakelijk, toen
klink en oxydatie van het veen tot wateroverlast leidde. De eerste aanleiding zullen echter
de overstromingen uit het tweede kwart van de 12e eeuw (Duinkerke Illbl) hebben gevormd.
De vondsten uit de vlaknederzettingen zijn in meerderheid onder het 5 dm dikke kleidek
uit de laatstgenoemde transgressiefase aangetroffen, in een 1-2 dm dikke, donkergrijs gekleurde
kleilaag (Duinkerke I) op het dikke pakket Hollandveen.
Een bijzonder gegeven is dat de vier vroege woonplaatsen op een rechte lijn liggen NW-ZO).
Waarschijnlijk valt het rechte tracé van de gasleidingsleuf toevalligerwijs samen met een lineair
bewoningspatroon, bijvoorbeeld langs een ontginningsas.
De vondsten uit deze vier woonplaatsen bestaan overwegend uit aardewerk. Bij het vroegste
complex (tweede helft lOe-midden 11e eeuw; afb. 10) valt op dat de soortensamenstelling
opvallend beperkt is, ondanks het aantal van 264 fragmenten. In drie gevallen komt versiering
met een radstempel voor (nrs. 1-3), met de aantekening dat nr. 1 grijs aardewerk betreft
dat op de schijf gemaakt is; de andere twee zijn handgevormd. Bij de overige 18 scherven
van vroege keramiek gaat het om hard gebakken kogelpotten met donkere kern en lichter
gekleurd oppervlak. Karakteristiek voor het complex is verder dat pingsdorf-aardewerk een
bescheiden aandeel heeft (16 x; nr. 4), dat zachtgebakken, soms steengruisgemagerde kogelpotten
(nrs. 5-14) de hardgebakken exemplaren sterk overvleugelen (218 x tegenover 6x),
dat paffrath-aardewerk slechts met een enkele (niet gelaagde) scherf vertegenwoordigd is en
338