01-12-2005 LVDT-magazine Nummer 4 - Landelijke Vereniging ...

More documents

Recommendations

Info

14 L•V•D•T M AGAZI N E Een richtlijn voor het ondersteunen van het omgaan met de vochtbeperking Tekst: Mieke Grypdonck, hoogleraar verplegingswetenschap aan de Universiteit Utrecht en de Universiteit Gent . Zij heeft de laatste tien jaar onderzoek gedaan naar het leven met een chronische ziekte. Veel dialysepatiënten moeten zich aan een vochtbeperking houden. Dat is voor hulpverleners vanzelfsprekend maar voor patiënten heel lastig. Veel patiënten slagen er niet in. Toch is het van het grootste belang. Bij een overschrijding van meer dan 5.7% stijgt het risico op overlijden met 35% (Leggat, J. E., Jr. et al., 1998). Om de verpleegkundigen te helpen hun patiënten te ondersteunen bij het naleven van de vochtbeperking, hebben we een richtlijn gemaakt. De richtlijn is gebaseerd op het onderzoek dat we gedaan hebben over het leven met een vochtbeperking (Dewettinck, I., et al., 2001; Goverde, C. & Grypdonck, M., 1998; Sioen, J., 2000). Mieke Grypdonck Drinken: een fundamentele behoefte en een sociale activiteit Niet mogen drinken is heel lastig. Drinken is inderdaad een basisbehoefte en dorst lijden is lastig om te verdragen. Drinken is ook een sociale activiteit. Veel samenzijn van mensen gaat bijna natuurlijkerwijs met drinken gepaard. Drinken is ook een gewoonte. Niet mogen drinken is dus bijzonder lastig en heel moeilijk vol te houden en dialysepatiënten hebben daarbij de steun van de verpleegkundigen nodig. Daarom hebben we geprobeerd een aantal inzichten over het bevorderen van zelfmanage- 23e jaargang | december 2005 | nummer 4 ment met betrekking tot de vochtbeperking samen te brengen en heel concreet te vertalen. Zelfmanagement Met zelfmanagement worden de activiteiten aangeduid die een patiënt, meestal met een chronische ziekte, uitvoert om de therapeutische maatregelen die hij moet nemen gestalte te geven en uit te voeren. Ons onderzoek en dat van anderen laat zien dat de patiënt daarbij een compromis zoekt tussen de eisen van de ziekte en de eisen van het leven. Dat is nodig om het leven boven de ziekte uit te kunnen tillen (Grypdonck, M., 1999). De patiënt interpreteert wat hij opgedragen of voorgeschreven krijgt en verzoent de regels zo goed mogelijk met wat hij belangrijk vindt. Verpleegkundigen hebben als opdracht het zelfmanagement van patiënten te ondersteunen, ook op gebied van de vochtbeperking. Een belevingsgerichte benadering De richtlijn gaat uit van een belevingsgerichte benadering. Dat wil zeggen dat de verpleegkundige in de eerste plaats probeert zo goed mogelijk te begrijpen wat de ziekte, de dialyse, de behandeling en de vochtbeperking voor de patiënt betekenen. De belevingsgerichte benadering is uitgewerkt in vijf stappen, ontleend aan het werk van Aart Pool (Pool, A. et al., 2003; Pool, A. et al., 2001). Ze geven een zekere structuur aan het verpleegkundig proces en moeten vermijden dat de verpleegkundige te snel met adviezen komt, nog voor ze goed naar de patiënt heeft geluisterd. Om de belevingsgerichte benadering te realiseren schrijft de richtlijn niet voor wat de verpleegkundige moet doen maar stelt de richtlijn een aantal mogelijkheden voor, waaruit de verpleegkundige een keuze kan maken die bij het leven van de patiënt en bij de interactie van de verpleegkundige met de patiënt passen. De vochtbeperking in context Ons onderzoek heeft ons geleerd dat problemen met vochtbeperking steeds in de context van het leven van de patiënt gezien moeten worden. Als de patiënt te veel andere problemen heeft, kan hij niet aan de vochtbeperking toekomen. Ook zijn er patiënten die zo een moeilijk leven hebben, dat de regels van de vochtbeperking voor hen geen zin hebben: ze kunnen niet investeren in een toekomst - want dat is een vochtbeperking naleven wel - terwijl ze voor zichzelf geen toekomst zien of er niet willen aan denken. Daarom raadt de richtlijn aan
eerst met de patiënt na te gaan welke andere problemen de vochtbeperking in de weg zitten en te proberen zijn leven (meer) ‘op orde’ te krijgen. De toepassing van de richtlijn heeft ook aangetoond dat de verpleegkundige daardoor ook een goede relatie met de patiënt kan opbouwen. Informatie en praktische tips Zelfmanagement is alleen maar mogelijk als de patiënt over adequate informatie beschikt. Daarom hebben we samen met de richtlijn ook een informatiebrochure gemaakt, waarin de mechanismen van vocht en vochtbeperking helder worden uiteengezet (Vlaeminck, B., 2002). Ook geeft de richtlijn een aantal praktische tips die verpleegkundigen aan de patiënten mee kunnen geven over hoe ze de vochtbeperking vorm kunnen geven. Wetenschappelijke kennis De belangrijkste inspiratiebron van de richtlijn is de wetenschappelijke kennis die er op dit ogenblik in de verplegingswetenschap en de gezondheidspsychologie is over het bevorderen van gezondheidsgedrag en zelfmanagement. Er is inderdaad veel bekend over wat mensen er wel en niet toe brengt het gewenste gedrag te vertonen. Die inzichten zijn in de richtlijn zeer concreet vertaald. De toetsing van de richtlijn en verder onderzoek Om de waarde van de richtlijn te toetsen is ze gebruikt door zes verpleegkundigen bij de begeleiding van 11 patiënten. De richtlijn bleek een goede ondersteuning om met de patiënten rond de vochtbeperking te werken. De verpleegkundigen leerden de patiënten veel beter kennen door de gesprekken die in het kader van het toepassen van de richtlijn met de patiënten gevoerd werden en kregen daardoor veel meer begrip voor hun gedrag. Ze konden ook meer passende adviezen geven. Ook de patiënten waardeerden de begeleiding die ze van de verpleegkundigen hadden gekregen zeer (Weldam, S., Litjens, M. J, & Grypdonck, M., 2004). In november-december 2005 vindt een nieuwe opleiding plaats voor verpleegkundigen die met de richtlijn willen werken. De ervaringen van deze verpleegkundigen zullen door Gertie Verhoeven-Smeets, dialsyeverpleegkundige en student Verplegingswetenschap onderzocht worden. L•V•D•T M AGAZI N E Het project richtlijnontwikkeling voor ondersteuning van vochtbeperking is gefinancierd door een subsidie van ZON-MW. Het project is uitgevoerd door Drs. Saskia Weldam en Drs. Marie-Josée Litjens. Wie een exemplaar van de richtlijn in pdf-formaat wil ontvangen, kan mailen naar janssens.grypdocnk@chello.be. Het is de bedoeling de richtlijn z.s.m. op het web te zetten. Een link daarnaar zal op de website van de LVDT gezet worden. Wie interesse heeft in een volgende scholing over het gebruik van de richtlijn, kan zich opgeven per mail op het adres janssens.grypdonck@chello.be met de vermelding ‘scholing dialyserichtlijn’. De scholing zal worden ingericht als er voldoende belangstelling is. Verwijzingen Dewettinck, I., Grypdonck, M., & Dhondt, A. (2001). Leven met vochtbeperking: een moeilijke opdracht. Tijdschrift voor Verpleegkundigen, 111, 675-680. Goverde, C. & Grypdonck, M. (1998). Leven met dialyse. Een onderzoek naar de beleving van patiënten in een passief dialysecentrum behandeld. Tijdschrift voor Verpleegkunde, 13, 217-226. Grypdonck, M. (1999). Het leven boven de ziekte uittillen. De opdracht van de Verpleegkunde en de Verplegingswetenschap voor chronisch zieken. Amsterdam: SMD. Leggat, J. E., Jr., Orzol, S. M., Hulbert-Shearon, T. E., Golper, T. A., Jones, C. A., Held, P. J., & Port, F. K. (1998). Noncompliance in hemodialysis: predictors and survival analysis. Am.J.Kidney Dis., 32, 139-145. Pool, A., Egtberts, J., Mast, J., & Keesom, J. (2001). De steen de berg op rollen. Theorie en praktijk van verpleegkundige psychosociale zorg aan chronisch zieken. Utrecht: NIZW. Pool, A., Mostert, H., & Schumacher, J. (2003). De kunst van het afstemmen. Utrecht: NIZW. Sioen, J. (2000). Dialysepatiënten en hun therapeutisch regime. Een kwalitatief exploratief onderzoek. Licentiaatsscriptie Medisch Sociale Wetenschappen, Universiteit Gent. Vlaeminck, B. (2002). Voorlichting aan hemodialysepatiënten in verband met vochtbeperking. Ontwikkeling en toetsing van een brochure. Licenciaatsscriptie Medisch-Sociale Wetenschappen, Universiteit Gent. Weldam, S., Litjens, M. J., & Grypdonck, M. (2004) Richtlijnontwikkeling voor bevordering van adequaat zelfmanagement met betrekking tot de vochtbeperking bij hemodialysepatiënten: een belevingsgerichte aanpak. Disciplinegroep Verplegingswetenschap, Universiteit Utrecht. 2004. 23e jaargang | december 2005 | nummer 4 15
Page 1 and 2: L • V • D • T M A G A Z I N E
Page 3 and 4: L • V • D • T Kwartaaluitgave
Page 5 and 6: L•V•D•T M AGAZI N E Afname va
Page 7 and 8: de werkgroepen en het beleid van de
Page 9 and 10: Ziekenhuis Gelderse Vallei een alge
Page 11 and 12: EDTNA Vervolgens vinden we een brie
Page 13: Beterschap (nu opgegaan in Unie Zor
Page 17 and 18: taal- en begripsrendement te boeken
Page 19 and 20: Compleet anders Wat is het toch wee
Page 21 and 22: L•V•D•T M AGAZI N E DIALySE A
Page 23 and 24: Ons huurhuis in Clevedon, Zuid Auck
Page 25 and 26: L•V•D•T M AGAZI N E Regio-ove
Page 27 and 28: Bezoekers per dag Datum Page views
Page 29 and 30: L•V•D•T M AGAZI N E Advertori
Page 31 and 32: Cardioprotective Haemodialysis - ee
Page 33 and 34: De arterio-veneuze fistula (AVF) vo
Page 35 and 36: Peritoneaal Dialyse Verbonden met H
Page 37 and 38: Verliezen door de geringe inname, b
Page 39 and 40: L•V•D•T M AGAZI N E Invoering
Page 41 and 42: ’ S - H E R T O G E N B O S C H l
Page 43 and 44: Het 34e EDTNA-congres werd dit jaar
Page 45 and 46: eter gebruik van nieuwe bronnen, zo
Page 47 and 48: L•V•D•T M AGAZI N E Onderzoek
Page 49 and 50: Figuur 5 werd aangeprikt er een gro
Page 51 and 52: TMI zoekt dialyseverpleegkundigen v

01-12-2005 LVDT-magazine Nummer 4 - Landelijke Vereniging ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?