DONOR IN HART EN NIEREN - Biomaatschappij

i o - w e t e n s c h a p p e n e n m a a t s c h a p p i j
Orgaandonatie: de procedure
Een kijkje achter de schermen
Daniëlle Nijkamp en Rutger Ploeg
Ongeveer de helft van de niertransplantaties vindt plaats met nieren van levende
donoren. De andere helft, plus het overgrote deel van de transplantaties met andere
organen, is afhankelijk van organen van overleden donoren. Het gaat daarbij bijvoorbeeld
om mensen die met een hersenbloeding of een schedelhersenletsel in het ziekenhuis
worden opgenomen en uiteindelijk aan dit letsel overlijden.
Meestal worden patiënten met deze ernstige aandoeningen eerst opgenomen op de
centrale spoedopvang en daarna overgeplaatst naar de afdeling intensive care (IC).
Soms blijkt binnen enkele uren of dagen dat de hersenen onherstelbaar zijn beschadigd.
Dan zal de behandelend arts dit met de familie bespreken. Deze patiënten verkeren
in een toestand die uitzichtloos is en ‘niet met leven verenigbaar’. Artsen spreken ook
wel van een ‘infauste prognose’. In overleg met de nabestaanden zal het medisch team
in zo’n geval de behandeling staken: die is immers medisch zinloos geworden. Bij dit
vooruitzicht overwegen artsen al voor het staken van de behandeling of een patiënt
geschikt is als orgaan- en/of weefseldonor. Ook controleren ze of de patiënt als zodanig
staat geregistreerd.
De donatievraag
In 1998 trad de Wet op de Orgaandonatie in werking. Als onderdeel daarvan werd een
registratiesysteem ingevoerd waarin alle inwoners van Nederland kunnen vastleggen
of zij wel of niet organen en/of weefsels willen afstaan na hun overlijden. Momenteel
staan er ongeveer 5,2 miljoen mensen in het Donorregister geregistreerd, van wie 1,6
miljoen mensen (30%) geen toestemming hebben gegeven voor donatie en 2,5 miljoen
(47%) mensen wel (bron: www.donorregister.nl). De overige geregistreerden hebben
aangegeven dat ze de keuze na hun overlijden overlaten aan hun nabestaanden of aan
een specifiek persoon. Grofweg de helft van de meerderjarige Nederlanders staat dus
niet geregistreerd in het Donorregister.
Al met al moet de behandelend arts in de meeste gevallen met de nabestaanden
overleggen, en toestemming vragen voor orgaan- en/of weefseldonatie. Voordat de
behandelend arts de ‘donatievraag’ stelt, zal hij of zij eerst zorgvuldig nagaan of de
patiënt voldoet aan de leeftijdscriteria voor donatie en of er geen redenen zijn waarom
donatie niet zou mogen plaatsvinden (zogenaamde contra-indicaties, zie tabel 1).
Als blijkt dat er geen medische bezwaren bestaan tegen donatie, zal de arts het
Donorregister raadplegen en controleren of de patiënt als donor geregistreerd staat. Bij
een positieve registratie zal hij tijdens een gesprek aan de nabestaanden meedelen dat
Donor in hart en nieren 2 | 2008
D.M. Nijkamp is transplantatiecoördinator
bij het Universitair Medisch Centrum
Groningen.
Prof. dr. R.J. Ploeg is hoogleraar
transplantatiegeneeskunde en chirurg in het
Universitair Medisch Centrum Groningen.
15