DONOR IN HART EN NIEREN - Biomaatschappij

Voorwoord
Donor in hart en nieren 2 | 2008
b i o - w e t e n s c h a p p e n e n m a a t s c h a p p i j
Als je vindt dat jouw lichaam van jezelf is, zou je dan een nier mogen verkopen aan
de hoogste bieder? Of zou je er een zegje in mogen hebben wie na je dood voor jouw
donorhart in aanmerking komt en wie beslist niet? Mogen anderen geld verdienen aan
de cellen, weefsels en organen die jij – al dan niet vrijwillig – hebt afgestaan? Deze en
andere controversiële vragen komen tijdens allerlei discussies vaak weer naar boven.
Velen zien het lichaam tegenwoordig als ‘eigendom’ waaraan bepaalde rechten
kunnen worden ontleend. Lichaamsmateriaal heeft een economische waarde gekregen.
Inmiddels zijn er ‘markten’ voor: biobanken waarin stamcellen, bloed en weefsels
worden opgeslagen voor eigen gebruik of gebruik door anderen. Ook zijn er praktijken
bekend waarin rechtstreeks geld wordt geboden aan mensen die weefsels of organen
afstaan, en wordt er internationaal gehandeld in bloedproducten.
Dit zijn maar enkele van de vele onderwerpen die een discussie over orgaandonatie
lastiger maken dan op het eerste gezicht lijkt. ‘Ik ga dood en mijn nieren doen het nog
goed; jij hebt een nierziekte en zou mijn nieren prima kunnen gebruiken. Simpel toch?’
Nee dus. Allereerst wil jouw lichaam mijn nieren misschien helemaal niet accepteren.
Maar ook: heeft iemand anders mijn nieren niet veel harder nodig? Of: wat denken mijn
nabestaanden over mijn ontzielde lichaam? Heb ik er nog wel wat over te vertellen
als ik dood ben? En misschien wel de lastigste vraag van allemaal: is het systeem van
orgaandonatie niet veel te duur? Zouden we met hetzelfde geld niet veel zinvollere
dingen kunnen doen, zoals kunstnieren of malariamedicijnen ontwikkelen? Allemaal
vragen waarop de antwoorden niet eenduidig zijn.
Dit Cahier biedt aanknopingspunten voor de (ethische) discussie over orgaandonatie,
een discussie die we niet uit de weg mogen gaan. Al is het alleen maar omdat we straks
misschien zelf een orgaan van een ander nodig hebben. Of omdat echtgenote, vader,
broer of dochter zich niet als donor hebben laten registreren en jij ineens moet beslissen
of hun organen mogen worden getransplanteerd. Wat zou jij doen?
Jos van den Broek
Bert Elbertse
Prof. dr. Jos van den Broek bekleedt de Van Walree-leerstoel in de (bio)medische wetenschapscommunicatie
aan het Leids Universitair Medisch Centrum, Universiteit Leiden. Als
bestuurslid van de Stichting Bio-Wetenschappen & Maatschappij maakt hij deel uit van
de redactie van dit Cahier.
Drs. Bert Elbertse is programmacoördinator bij NIGZ-Donorvoorlichting. Hij is vanuit
dien hoofde verantwoordelijk voor de publieksvoorlichting over orgaandonatie in Nederland
en lid van de redactie van dit Cahier.
3