Archeologie van de Klassieke Oudheid, Partim Romeinse.pdf

van de typisch Romeinse zin voor organisatie van grote bouwcomplexen
– Fortuna Primigenia te Palestrina: tussen 150 en 80 voor Christus
– verschillende opeenvolgende terrassen, portieken en exedrae culminerend in een theatercavea
en rond godenbeeld-gebouw lijkt verwant met grote Hellenistische heiligdommen,
maar is meer axiaal gericht, symmetrisch en geïntegreerd in landschap
– navolging in vele provincies en de bouw van groots opgevatte heiligdommen wordt kenmerk van
de Keizerlijke religieuze architectuur: keizersfora te Rome, heiligdom van Trajanus te Pergamon
en Artemis-heiligdom te Jerash
– cultusgebouw zelf minder origineel uitgewerkt
– Romeinse tempel bevat Etruskische als Griekse elementen: geen vergaderplaats, maar behuizing
van het godenbeeld en bewaarplaats van offergaven
– Etruskisch: bouw op een podium of platform, toegankelijkheid via trappen en vaak diepe
zuilenportiek en grote cella
– Grieks: klassieke vormgeving met overname van bouworden en aanwezigheid van
zuilenrondgang of toevoeging van zuilen
– Romeinse tempelbouw eigen evolutie gekend: decoratie en reële bijdrage
– klassieke rechthoekige tempelversie (= architraafbouw) succesvol verspreid over alle provincies
– ook enkele ronde tempels werden gebouwd, sterk de traditionele tholosbouw van de Grieken
gevolgd
– heiligdommen gebouwd met een zeer on-klassieke vormgeving: gevolg zijn van invloed van
inheemse architectuurtradities en lokale cultusgebruiken
– gebouwen voor bijzondere religies
3. Architectuur voor ontspanning
– hielden erg veel van allerlei vormen van ontspanning en aantal hiervan groeien uit tot zeer geregeld
gehouden massaspektakels
– behoefte om voor deze opvoeringen eigen gebouwen te voorzien
1. Theater
– eerste stenen theater in Rome gebouwd door Pompejus in 55 voor Christus
– algemene vorm overgenomen van de Grieken, maar wel aangepast door eerdere eigen
experimenten met houten theaters
– belangrijke wijzigingen: monumentaal scènegebouw, ontwikkeling van deels of volledig op
gewelven gebouwd theater en de typisch naar binnen gekeerde geslotenheid van soms overdekte
gebouw
2. Amfitheater
– originele Romeinse bijdrage is typisch voor het westen
– gebouwtype ontwikkelt zich in Centraal-Italië
– geen echte ellipsvorm, maar combinatie van verschillende cirkelsegmenten met verschillende stralen
– zitruimte opgevat zoals in theater, maar vooral in uitwerking van de arenabegrenzing en van
dienstruimten is er veel variatie
– Colosseum:
– gebouwd door de Flavische keizers op plaats van Nero's vijver
– constructie van bogen en voorkomen van halfzuilen met drie orden en bovenaan pilasters
– twee zuivere Romeinse kwaliteiten: technisch kunnen en zin voor het grootse
3. Circus
– aantal circussen gebouwd voor het houden van paardenrennen, aloude Etruskische traditie
– dezelfde vorm van een Grieks stadion: een lange smalle renbaan en omgevende toeschouwersruimte
en centrale spina (muur of gracht om rond te rijden)
– veel groter dan een stadion
– Circus Maximus gelegen aan de voet van de Palatinus in Rome
4. Thermen
– openbare badhuizen of thermen behoren tot beste prestaties van Romeinse bouwkunst
– belangrijk in ontwikkeling van betonbouw en koepelbouw
– origineel en getuigt van technische vaardigheid
– ontstaan in Campanië onder invloed van de Griekse gymnasium en palaestra en vanuit Romeinse