Archeologie van de Klassieke Oudheid, Partim Romeinse.pdf

– 2 hoofdassen (cardo en decumanus), centraal gelegen forum en nadruk op het defensieve
– vanaf het einde van de Republiek ontstaat er grote homogeniteit in nieuwe stadsplanning: permanent
vestigen van vele veteranen na uitgebreide militaire campagnes
– Aosta, Turijn en Verona
– ondergingen grote militaire invloed van de kampen en vele aspecten van hun inrichting
verband met hun tactisch belang, zoals een omgevende weg intra muros, weinig
stadspoorten en talrijke torens
– goed surrogaat voor echte kampen en soldaten
– gebruik van publieke cisternen en aquaducten, veralgemening van rioleringen en aanleg van
geplaveide wegen en stapstenen
– in provincies tijdens Pax Romana een grote aangroei van steden, zonder militaire functie
– defensieve systemen en stadsmuren ontbreken, tenzij in grensstreken of wanneer een bijzondere
toelating van de Keizer werd bekomen
– in Afrika: in Keizertijd een zeer rijk gebied dankzij de productie van graan, olijven en markten van
slaven en wilde dieren
– veel nieuwe steden vooral langs wegenknooppunten, waar oogst werd ingezameld en belast en
waar rijke herenboeren hun hoofdverblijf hadden
– Timgad in Algerije: “ideale Romeinse grondplan”
– gesticht door Trajanus in 100: gepland door legioenarchitecten en vertoont dus militaire
regelmaat
– drie toegangen: westelijke ingang voorzien van een triomfboog
– naast de decumanus maximus lag centrum van stad het forum
– rond forum voornaamste gebouwen van de stad: basilica, curia, tempel Fortuna
– nabij het forum lag het theater, meer dan 10 thermen en een bibliotheek (vermoeden)
– in Oosten waar onder het Hellenisme reeds een rijke stedelijke cultuur bestond, minder nieuwe
stichtingen
– Palmyra in Syrië:
– tot 2de eeuw: gebouwd met gedroogde kleitegels
– vanaf dan zullen de Romeinen er de monumentaliteit sterk opvoeren: aanleg van
monumentale collonadestraten (brede lanen aan weerszijden geflankeerd door Corinthische
portieken) – diende om schaduw te geven
– in Westen waar steden voor komst van Rome grotendeels ontbraken, komt Italisch-Romeinse
stedenbouw in talrijke nieuwe stichtingen goed tot uiting:
– kampsysteem minder strikt gevolgd en men past zich sterk aan lokale behoeften en
mogelijkheden aan
– onrustige 3de eeuw en Late keizertijd: sterk inkrimpen van steden, gepaard gaande met aanleg
van een nieuw stadsweefsel en optrekken van nieuwe verdedigingswerken
– Trier aan de Moesel
– vanaf 293 wordt dit de hoofdstad van de westelijke provincies en tevens grootste stad van
het Westen
– ommuurd en voorzien van stevige stadspoorten (Porta Nigra)
– oorspronkelijk dambordplan nog enkel aanwezig in het centrale deel
2. Onderdelen en sfeer van de Romeinse stad
– de Romeinse stad laat zich vooral onderscheiden door nogal gelijkaardige monumentale gebouwen
die men in urbane kern aantreft
– vrij centraal gelegen is het forum, min of meer afgesloten plein dat fungeerde als politiek en religieus
centrum en meestal omgeven was door voornaamste bestuurlijke en religieuze gebouwen: curia,
basilica en tempels
– tempels van slecht geromaniseerde godheden of inheemse heiligdommen rand van de stad
– openbare gebouwen voor ontspanning nabij het centrum: theater en thermen
– grotere complexen zoals amfitheater en circus rand van de stad
– Romeinse stad ook economisch centrum
– forum dan ook een markt en centraliseerde deel van de handel
– andere commerciële verrichtingen grepen plaats in speciaal daarvoor opgerichte complexen nabij