Archeologie van de Klassieke Oudheid, Partim Romeinse.pdf

– vier belangrijke productieplaatsen: Attica, Proconnesus, Docimeum, Rome
– lokalisatie is gebonden aan beschikbaarheid van witte marmers van uitstekende kwaliteit
– leveren meestal halffabrikaten die dan op plaats van bestemming werden afgewerkt
– hadden eigen afzetgebieden, weinig overlapping tenzij in Rome zelf
– veel wisselwerking tussen oosterse en westerse ateliers en onderlinge beïnvloeding
1. Attica
– gebruikte steensoort in Athene is het Pentelisch marmer:
– fijnkorrelig witte, lumineuze steen met honingkleurige patina
– door moeilijk transport vrij duur
– voornaamste voorstellingen omvatte in 2de eeuw guirlandes met dierenkoppen of eroten en in
3de eeuw vooral mythologische scènes met op hoeken vaak kariatiden
– deksel was bij oudste in vorm van een dak en later dikwijls bed met echtgenotenpaar
– gezichten ter plaatse van aankomst uitgewerkt
– gebruikelijke stijlen zijn vrij sober en erg traditioneel: omzetting van de Attisch-Hellenistische
richting, met meer menselijkheid
– vooral export naar Griekenland en oostelijke eilanden
2. Proconnesus
– eiland Marmara bezit een grijswitte marmersoort met parallelle blauwe of grijze banden
– niet gemakkelijk breekbaar, grofkorrelig en niet lumineus
– groot succes te danken aan relatief lage prijs wegens transport over de zee
– produceerde grote sarcofagen langs 4 zijden versierd
– decoratie in 2de eeuw: guirlandes en festoenen van bloemen en fruit tussen eroten
– dikwijls kleine mytholgische scènes
– vorm was opgevat als huis met zadeldak
– 3de eeuw: half-afgewerkt naar Rome verscheept
– stilistisch kenmerk van reliëfs is soms vrij zware versiering zonder het illusionistisch spel van licht
en schaduw
– afzetgebieden waren Alexandrië en Egypte, Zwarte Zee, Klein-Azië, Adriatische Zee en Rome
3. Docimeum (Frygië)
– binnenland van westelijk Klein-Azië: groepering van keizerlijke marmergroeven die wit en purperwit,
fijnkorrelig marmer produceerde
– erg duur wegens het lange landtransport
– oudste Frygische sarcofagen dragen meestal een zadeldak en zijn tot 2,5 meter lang
– jongste zijn afgesloten met een deksel van liggende figuren: zeer groot zijn wellicht uit
statusoverwegingen
– versiering (4 zijden) is met guirlandes, vooral met zuilen en nissen en daartussen figuren bijna in
rondsculptuur
– mythologische onderwerpen aanvankelijk, later de overledene zelf
– korte zijde een deurmotief en het geheel werd afgewerkt met architecturale mouluren
– stijl ontwikkelt naar steeds krachtiger modelé en grotere driedimensionaliteit van de figuren
– verspreiding gebeurde naar de rest van Klein-Azië en elders in het Oost-Romeinse rijk
4. Rome
– marmer voor aanmaken van sarcofagen in de Romeinse ateliers kwam aanvankelijk vooral uit Luni
(Carrara), later meestal geïmporteerd uit Oost-Romeinse groeven (Pentelikon, Docimeum,
Proconnesus)
– niet zelden is kist van Oosters marmer en deksel van Luni-marmer
– vorm onderscheidt zich aanvankelijk sterk van de oosterse voorbeelden:
– plat dak, vooraan een opstaande rand en rechthoekige kist
– bedoeld om op te stellen tegen een muur en daarom slechts langs 3 zijden versierd
– vanaf 3de eeuw treft men er alle courante vormen aan
– tijdens 2de eeuw meestal reliëfs met mythologisch thema op voorzijde en louter decoratieve
zijpanelen in zeer vlak reliëf
– voorkeur voor tragische mythologische onderwerpen
– vanaf late 2de tot einde 3de eeuw: Rome een bijzondere creatieve fase van sarcofaagkunst