korstmossen Vlaams-Brabant rapport studie 2007 - Natuurpunt

De Vlaamse Werkgroep Bryologie en Lichenologie (VWBL) organiseerde in de loop van de
laatste 20 jaar sporadische excursies naar één of meer locaties in Vlaams-Brabant. De verslagen
van een aantal van deze excursies verschenen in Muscillanea 14 en 18.
Meer recent (2002-2003) onderzocht Damien Ertz, in het kader van een breder onderzoek
m.b.t. de licheenflora van het Brabants district, de plantentuin van Meise (Ertz, 2003). Hierbij
werden door hem de op bomen groeiende (epifyten), de op steen (epilieten) en de op de
grond groeiende (terrestrische) soorten genoteerd. In totaal werden 44 taxa gevonden. Van
deze soorten bleken er 7 nieuw voor Vlaams-Brabant en 5 zelfs voor gans Vlaanderen. Damien
Ertz geeft de volgende mogelijke verklaringen voor deze vaststelling. De belangrijkste
is zeker het gebrek aan prospectie maar daarnaast spelen andere, antropogene factoren,
een rol: daling van de zwaveldioxide, toename van de ammoniakbelasting, klimaatsopwarming
en taxonomische veranderingen.
Op 09/08/2003 werd door een groep Vlaamse en Nederlandse lichenologen de gemeente
Pepingen en zijn omgeving bezocht (Van den Broeck & Aptroot, 2003). Ook hierbij werden
de soorten op alle aanwezige substraten (schors, steen, zand) genoteerd. Het aantal gevonden
lichenen bedroeg 133, waarvan 69 epifyten. Op deze excursie werden 15 nieuwe epifyten
voor Vlaams-Brabant gevonden.
Van 1–3 juni 2007 vond een internationale lichenologische driedaagse in het Zoniënwoud en
omgeving plaats. Tijdens deze driedaagse werden niet alleen de zeer zeldzame lichenen
teruggevonden waarvan melding werd gemaakt in Muscillanea 18 (Stieperaere & Hoffmann,
1998) maar konden nog heel wat andere bijzonderheden genoteerd worden (Van den Broeck
et al. in voorb.).
1.5.2 Bespreking van de drie grootschalige onderzoeken in de Denderstreek
(zie ook 2.4)
1.5.2.1 De Sloover en Lambinon (1965)
Doel:
Onderzoek van de relatie tussen luchtvervuiling en korstmossen en (bijkomend) een lacune
opvullen in de kennis m.b.t. de verspreiding van korstmossen in de Denderstreek
Methode:
Noteren van alle aanwezige epifytische lichenen en één enkele zwam (nl. Hysterium angustatum)
op 5 boomsoorten (Gewone es, olm, populier, wilg en Zomereik) op 307 locaties met
uitzondering van de lichenen met peritheciën, de zogenaamde pyrenolichenen. Per locatie
werden ongeveer 10 bomen bemonsterd.
Resultaten:
Er werden door De Sloover en Lambinon 65 soorten aangetroffen in de ganse Denderstreek
Dit is volgens henzelf zeker een onderschatting van het aantal epifyten aangezien ze bijvoorbeeld
de lichenen met peritheciën niet geïnventariseerd hebben.
Hun conclusies:
Zoals verwacht, werden weinig soorten gevonden. De struikvormige lichenen zijn zeldzaam
en, indien aanwezig, vaak slecht ontwikkeld.
De korstmossen kunnen worden opgedeeld in groepen op basis van hun aan- of afwezigheid
in een of meer fytogeografische districten. Aldus werden door hen de 5 volgende groepen
onderscheiden:
soorten die in de ganse Denderstreek te vinden zijn (groep 1)
soorten die uitsluitend in het Brabants-picardisch district voorkomen (groep 2)
soorten die vaker in het Brabants-picardisch district aan te treffen zijn (groep 3)
Korstmossen Vlaams-Brabant 8