Rapport 'Leidsche Rijn bouwt een kathedraal! - Belvedere

4.2 Leven in de schoot van het landschap
Leven in de schoot van het landschap
Het archeologische onderzoek dat de laatste
decennia in het Nederlandse rivierengebied is
uitgevoerd, onder andere bij de aanleg van
de Betuweroute, heeft duidelijk gemaakt dat de
stroomruggen in dit dynamische landschap al
vroeg intensief bewoond zijn geraakt. Door hun
diversiteit in vegetatie en diersoorten was dit een
aantrekkelijk leefmilieu, met allerlei mogelijkheden
voor akkerbouw, veeteelt, visvangst en, aanvullend,
jacht. Het is fascinerend om te zien hoe kleine
gemeenschappen van boeren zich in deze
omgeving staande wisten te houden en aan te
passen aan de steeds weer wisselende locale
omstandigheden. In de prehistorie was het niet de
mens die zijn wil oplegde aan het landschap eerder
omgekeerd.
Op zijn laatst in de Midden-Bronstijd (ca. 1800-1100
v. Chr.) streken de eerste bewoners neer op de
stroomrug van de Oude Rijn, mogelijk vanaf de
hogere zandgronden van de Utrechtse Heuvelrug.
Inmiddels was het boerenbedrijf geperfectioneerd
tot een bestaanswijze die de mogelijkheden van
het landschap - gegeven de stand van de techniek
- optimaal gebruikte. De Bronstijd-boeren bouwden
lange boerderijen met een stevig houtskelet, dat
het gebouw in drie ‘schepen’ verdeelde. Hierin
leefden mens en vee onder één dak, waarbij de
koeien paarsgewijs in veeboxen opgesteld stonden
in het lange stalgedeelte. Archeologen spreken
daarom vaak van ‘woonstalhuizen’. De wanden
waren opgebouwd uit staken en vlechtwerk,
afgestreken met klei; de daken waren gedekt
met riet. Kortom, alle bouwmaterialen werden
betrokken uit de naaste omgeving.
Delen van het natuurlijke ooibos werden gerooid
om plaats te maken voor erven, bouwhout te
verkrijgen en kleine akkers aan te leggen. Deze
werden bewerkt met primitieve krasploegen en
spaarzaam bemest. Als zich geen calamiteiten
voordeden, was de opbrengst aan gerst en
emmertarwe net in balans met de behoeften de
kleine leefgemeenschap. Schapen leverden de
grondstof voor de kleding. Vele handen waren het
jaar rond bezig met spinnen en weven. Ook het
vaatwerk maakte men zelf: het werd met de hand
gevormd uit locaal gewonnen klei en gebakken in
eenvoudige veldovens.
Deze levenswijze hield de rest van de prehistorie
stand. We zien wat veranderingen in het
aardewerk, de bouw van de boerderijen verandert
enigszins, maar tot in de Late IJzertijd (250 - 12 v.
Chr.) verandert er niet heel veel in de balans tussen
mens en landschap.
31