De Waarde van Betrokkenheid

vacuum”, waarachter zich een “nothingness” schuilhoudt – de melancholische diepte van een
authentiek en geïsoleerd individu. (39/40) Bij Braidotti vinden we het groteske dan ook
alleen maar terug als een voetnoot bij de Gotiek en dan met name de postmoderne, populaire
variant daarvan: “the monstrous, the grotesque, the mutant and the downright freakish have
gained widespread currency in urban post-industrial cultures also known as „postmodern
gothic‟.” 19 (177/8)
Het gedogmatiseerde residu van Bakhtin‟s groteske methode – het groteske waarin
alleen nog de negatieve functie ervan effectief is en waarin het lichaam een vulgair en
verwerpelijk omhulsel vormt – komt overeen met het statische en antropocentrische
cryptohumanisme van de extropianen. Bij Braidotti en het kritisch posthumanisme wordt de
groteske methode echter weer tot haar volledige functionaliteit teruggebracht, zij het niet
langer onder precies dezelfde noemer. Zij vindt het met name in marginale en hybride
genres: “science-fiction, science-fiction horror and cyberpunk”. (182) In science-fiction ziet
ze de decentralisering van de mens in ons wereldbeeld: “it manages to establish a continuum
with the animal, mineral, vegetable, extra-terrestrial and technological worlds. It points to
post-humanist, bio-centred egalitarianism.” (183) Iets soortgelijks is functioneel in het
horrorgenre:
What horror has to do with is the lifting of categorical boundaries between humans
and their others: racialized or ethnic others, animals, insects or inorganic and
technological others. The monstrous body fulfils the magical or symptomatic function
of indicator of the register of difference […].
(Braidotti 2002: 191)
Dit register van differentie is de centrale categorie voor Braidotti en het is belangrijk dit te
begrijpen in relatie tot de Deleuziaanse immanentiefilosofie die zij aanhangt. Hierin zijn
dezelfde twee kenmerken te vinden als in de groteske methode. Aan de ene kant de
ambivalente status van negatie én affirmatie en tevens de relatie tot de tijd. Ik zal hier nu
dieper ingaan op de filosofische gronden van Braidotti‟s positie, om de relatie tussen deze
groteske en monsterlijke lichamen en een posthumanistische ethiek van differentie aan te
geven.
19 Denk aan een heel scala aan populaire gengres zoals musical, film, videogames, maar ook sciencefiction
romans en dergelijke. Als voorbeelden geeft ze de musicals van Andew Lloyd Webber (Cats en
Phantom of the Opera), vroege cinema zoals de klassiekers Nosferatu en The Golem, en later films
zoals The Exorcist (1971) en Rosemary’s Baby (1967). Ook TV-series zoals Star Trek kunnen hierbij
worden gerekend en verder SF-films zoals de Aliens serie, Independence Day, E.T. en dergelijke. Cf.
Braidotti (2002), pp. 178 – 180.