De Waarde van Betrokkenheid

alance of the subject.” Braidotti noemt dit “the pathologization of the passions”, waarvan de
hysterische huisvrouw als modern simulacrum een goed voorbeeld is 23 . (Braidotti 2002: 143)
Wat hier speelt is dus een herwaardering van de relatie tussen pathos en logos, tussen
affectie en cognitie, tussen intuïtie en intelligentie, tussen creativiteit en kritiek: kortom,
tussen actief en reactief. Dit is te verbinden aan twee vormen van differentie, zoals Braidotti
deze aangeeft. Intuïtie verwijst naar een affirmatieve en positieve vorm van verschil, die
voorbij gaat aan een pejoratieve en negatieve vorm, gebaseerd op een dialectische
tegenstelling tussen het molaire zelf en de Ander, of tussen logos en antilogos, zoals Deleuze
dit verwoordt. (2008: 69 – 75)
The logos is a huge Animal whose parts unite in a whole and are unified under a
principle or a leading idea; but the pathos is a vegetal realm consisting of cellular
elements that communicate only indirectly, only marginally, so that no totalization,
no unification, can unite this world of ultimate fragments.
(Deleuze 2008: 113)
Door differentie op te delen in een pejoratieve/negatieve en een affirmatieve/positieve
variant, is het eveneens mogelijk om het verschil te begrijpen tussen het groteske zoals dit in
Rabelais te vinden is (de positieve, creatieve en actieve affirmatie van verschil in een pure
staat van verworden: de groteske methode als intuïtieve kennis van onze essentie, als het
vegetaal-worden van het zelf) en de gedogmatiseerde versie ervan (een pejoratieve,
dialectische en reactieve negatie van de Ander in relatie tot een stabiel en molair
meerderheidssubject zoals de Mens). “Pejorative otherness, or „monstrous others‟, help
illuminate the paradoxical and dissymmetrical power relations within western theories of
23 Een ander goed voorbeeld is de Wolf-Man – een van de bekende case-studies van Sigmund Freud –
die het volgende schrijft in zijn memoires: “I was glad that I was no longer the slave of my passion, and
that I had found my „ego‟ again.” (Gardiner 1973: 77) Hierin ligt de kern van het probleem dat Deleuze
heeft met de psychoanalyse: de centrale positie die het ego, dat molaire zelf, inneemt in dit systeem.
Het werk Anti-Oedipus, dat Deleuze samen met de psychoanalyticus Félix Guattari schreef, is daar
onder meer een reactie op. Tegenover Oedipalisatie (de indexering van seperate affecten of passies op
een centraal ego) plaatsen zij de figuur van de schizofreen: “Freud doesn‟t like schizophrenics. He
doesn‟t like their resistance to being oedipalized, and tends to treat them more or less as animals. They
mistake words for things, he says. They are apathetic, narcissistic, cut off from reality, incapable of
achieving transference; they resemble philosophers – “an undesirable resemblance.”” (Deleuze &
Guattari 2009: 25) Toch staat het werk van Freud dichter bij Deleuze dan dat het werk van Jacques
Lacan dat staat, dat, zoals bekend, het onderbewuste structureert als een taal (in de traditie van de
Saussuriaanse linguistiek) en aldus de eeuwige regressie van de betekenis als een fundamenteel
principe van gebrek, of schaarste [lack] inbouwt in het onderbewuste. Maar het verlangen, die motor
van de passies, “does not lack anything; it does not lack its object. It is, rather, the subject that is
missing in desire, or desire that lacks a fixed subject; there is no fixed subject unless there is
repression. […] [D]esire is the Real in and of itself.” (Deleuze & Guattari 2009: 28) Oftewel: het vlak
van immanentie waarin lichamen in een eco-pathologisch proces van symbiotische interrelatie staan,
waaruit dus blijkt dat affect en verlangen niet kunnen worden gereduceerd tot een gepsychologiseerd,
individualistisch proces (het is geen emotie, geen intern proces binnen de diepte van een onkenbaar en
autonoom subject), maar deel uitmaken van de complexe habitus van de mens.