De Waarde van Betrokkenheid

way that it is actualized by being differentiated and is forced to differentiate itself, to
create its lines of differentiation in order to be actualized.
(Deleuze 1991: 97)
Dit onderscheid tussen virtueel en actueel is van het grootste belang en maakt ook de
ambivalente beweging van negatie en affirmatie duidelijk. Actualisatie betekent namelijk
creatie (van een origineel, immanent verschil; neem bijvoorbeeld kleur: omdat het spectrum
eeuwig deelbaar is, is het altijd mogelijk een nieuwe kleur te creëren, i.e. te actualiseren) en
in die zin is het verwijzen naar het virtuele niet alleen een negatie, maar ook een creatie: “to
degrade an object does not imply merely hurling it into the void of non-existence, into
absolute destruction, but to hurl it down to the reproductive lower stratum”. (Bakhtin 1968:
21) Omdat het actuele en het virtuele niet gelijkvormig zijn is de beweging van actueel naar
virtueel en terug een vernieuwing: de creatie van een origineel verschil.
Het groteske in de Renaissance eveneals het monster in het late postmodernisme zijn
beelden die noties van het (menselijk) zelf terugplaatsen in deze intensieve flux van de tijd,
van het verworden, waarin de interrelaties van verschillende duraties of verwordingen
[becomings] (zoals mens, plant, microob, technologie of kosmos) evident worden: een
genetisch verschil binnen het extensieve zelf wordt geactualiseerd aan de hand van de
intensieve en virtuele microconstellaties die immanent zijn in het subject. In dat opzicht
schrijft Colebrook: “Our relation to time is ethical and political precisely because it is our way
of living time (or our „duration‟) which explains the problem of politics: how is it that our
desire submits to its own repression?” (2002: 41) En dat komt door de creatie van interne
illusies, zoals het molaire zelf, schrijft ze. (41) De term illusie kan hier verwarrend zijn: de
term wekt de indruk dat er authentieke en primaire actualisaties bestaan, die kunnen
functioneren als een soort bevoorrechte werkelijkheid waarmee onze Ideeën overeen zouden
moeten stemmen – de non-isomorfe relatie tussen virtueel en actueel loopt zo het risico uit
het oog te worden verloren. Toch is het duidelijk wat zij bedoelt: niet de actualisatie zelf is de
illusie, maar de relatie ervan met de tijd. “The everyday illusion is that life flows from one
moment to the next and that we exist „in‟ some general line of time.” (42)
Het monsterlijke lichaam in de postmoderne Gotiek heeft in dat opzicht dezelfde
ethische functie als het groteske lichaam had in de late middeleeuwen en de Renaissance: het
is een beeld dat functioneert als teken, als een index voor een niveau voorbij de ervaring van
actuele, stabiele, molaire en extensieve objecten en momenten (waarin het zelf in feite wordt
bezien van buitenaf, als een extensief object dat wordt ervaren en begrepen: intelligo ergo
sum) en het laat hun gezamenlijke verdwijnpunt zien in het virtuele vlak van immanentie, in
het niveau van verworden waarin een origineel verschil haar oorsprong vindt in een gebied
van intensiteiten, in een onpersoonlijke tijd – het is het lichaam “in the act of becoming.”