claims in reclame patiënt, partner en dokter spreken in ... - Huidfonds

PROEFSCHRIFT EN PRAKTIJK | TEKST: FRANS MEULENBERG | FOTO: DREAMSTIME |
Proefschrift en praktijk
Wetenschap stopt nooit, wetenschap zet altijd stapjes vooruit. Elk jaar verschijnen er dissertaties op het gebied van de dermatologie.
Proefschriften zijn ‘wetenschappelijke proeven’ van bekwaamheid. Wat zijn de consequenties van al die onderzoeken voor de gewone
patiënt, in de dagelijkse praktijk? In de rubriek ‘Proefschrift en praktijk’ komen de relevantie en de betekenis voor de patiënt aan bod.
Nader belicht:
Constitutioneel eczeem
Constitutioneel eczeem of atopische dermatitis
is een chronische ontstekingsziekte van de huid,
die soms opvlamt of een andere keer
juist veel rustiger verloopt. Die pieken en dalen
zijn onvoorspelbaar. Wel is al langer duidelijk
dat ultraviolette straling (UV) een soort dubbelrol
speelt. Enerzijds kan UV eczeem verbeteren,
omdat de straling het immuunsysteem versterkt.
Anderzijds kan UV het beeld juist verslechteren,
doordat de huid geïrriteerd raakt door warmte of
zweten. De combinatie UV met geneesmiddelen
kan ook ongunstig uitpakken. Op deze ongunstige
effecten van ultraviolette straling focust
Onno ten Berge zich in zijn proefschrift.
Zuinig met zonlicht
Hormoonzalven zijn sinds jaar en dag de hoeksteen in de behandeling
van constitutioneel eczeem. In de afgelopen jaren zijn er
nieuwe middelen op de markt gekomen, zogenaamde ‘topicale
immunosuppressieve middelen’ (TIM’s). Dit zijn zalven die op de
aangedane plekken worden gesmeerd en daar positief ingrijpen
op het afweersysteem. Een voorbeeld daarvan is tacrolimuszalf.
Uit laboratoriumtesten kwam naar voren dat deze middelen het
herstel van DNA-schade door UV-licht kunnen remmen, maar in
klinisch onderzoek is tot op heden geen verband gevonden tussen
het gebruik van TIM’s en huidkanker. Het promotieonderzoek van
Ten Berge toont aan dat het gebruik van TIM’s veilig is. Hij plaatst
daar een belangrijke kanttekening bij. Patiënten met constitutioneel
eczeem komen in het algemeen weinig in de zon en gebruiken
veelvuldig zonnebrandcrème. Zeker die groep mensen - die alert is
op mogelijke schade door een overdosis zonlicht - kan zonder
verdere consequenties TIM’s gebruiken.
In het dankwoord van het proefschrift geeft Ten Berge toekomstige
onderzoekers nog een aardige suggestie mee. Hij ontleende
die aan zijn copromotor Vigfús Sigurdsson, die hem meermaals
toevoegde:“KISS”. Waarbij ‘KISS’ staat voor “keep it simple, stupid”.
Verhuizen naar het platteland zet geen zoden aan de dijk
Constitutioneel eczeem komt steeds vaker voor in de westerse
wereld. Een aannemelijke verklaring voor deze toename is ‘de
hygiënehypothese’: leven in een hygiënische omgeving zorgt ervoor
dat het immuunsysteem onvoldoende antistoffen aanmaakt.
Het menselijk lichaam is dan niet goed gewapend tegen infecties
van buiten of ontsporingen van binnen.
Mandy Elvira Schram vergeleek in haar proefschrift alle onderzoeken
die verband houden met de hygiënehypothese. Zij constateert
dat er “enig bewijs” bestaat voor een hoger risico op het hebben
van eczeem in stedelijke gebieden, in vergelijking met landelijke
gebieden. Dit kan erop wijzen dat de leefomgeving een belangrijke
rol speelt in het al dan niet ontstaan van constitutioneel eczeem.
Welke factoren dat zijn, weet zij niet. Voor de patiënt blijft dat dus
evenzeer ongewis.
Echter: massaal verhuizen naar het platteland zet geen zoden
aan de dijk.
Dat is toch een vorm van troost…
Onno ten Berge - Adverse effects of ultraviolet irradiation in
atopic dermatitis. Universiteit Utrecht, Utrecht 2010. ISBN 978-
90-8559-105-4. Promotor: Prof. dr. C.A.F.M. Bruijnzeel-Koomen
Mandy Elvira Schram - Atopic dermatitis: epidemiology &
off-label therapy. Universiteit van Amsterdam, Amsterdam 2011.
ISBN 978-94-6182-008-2. Promotor: Prof. dr. J.D. Bos
M A G A Z I N E H U I D J U N I 2 0 1 2 29