taal blokken - Malmberg

74
Taalblokken Taalwijzer Nederlands
geld te vragen voor een goed doel en posters voor een toneelstuk zijn voorbeelden van
activerende teksten. Ze zijn geschreven om de lezer over te halen om iets te doen.
Betogende teksten hebben als doel de lezer te overtuigen. Deze vind je veel in de krant. Een
artikel waarin een schrijver zijn mening geeft over een onderwerp en daar argumenten bij geeft,
is een voorbeeld van een betogende tekst.
Ten slotte kan het doel van een tekst zijn om instructies te geven. Recepten, gebruiksaanwijzingen
en bestelformulieren zijn voorbeelden van instruerende teksten. In dit soort teksten kun
je lezen hoe je iets moet doen.
Teksten hebben meestal één hoofddoel, maar ze kunnen daarnaast nog andere doelen hebben.
Een artikel in de krant over een grappig onderwerp kan bijvoorbeeld als hoofddoel hebben
te informeren en als tweede doel de lezer te vermaken. En een leesboek dat speelt in de
Tweede Wereldoorlog heeft misschien als hoofddoel de lezer te vermaken en als tweede doel te
informeren over de Tweede Wereldoorlog.
▶ Inleiding – kern – slot
In de meeste teksten kun je een inleiding, een kern en een slot onderscheiden. De kern bestaat
vaak uit meerdere alinea’s. De inleiding en het slot bestaan elk uit één alinea.
In de inleiding lees je wat het onderwerp van de tekst is. Vaak staat er in de inleiding ook al
iets over de inhoud van de tekst: wat zal er over het onderwerp verteld worden en in welke volgorde?
De daadwerkelijke informatie over het onderwerp staat in de kern van een tekst. Vaak bestaat
de kern uit een paar deelonderwerpen, elk met een eigen alinea. De belangrijkste informatie
van een alinea staat meestal in de eerste zin of in de laatste. In de overige zinnen van de alinea
wordt de informatie verder toegelicht.
In het slot van een tekst staat vaak een samenvatting van de hele tekst. Een overtuigende tekst
wordt soms afgesloten met een conclusie waarin de schrijver zijn standpunt en de belangrijkste
argumenten herhaalt. In het slot zijn dus meestal de belangrijkste punten uit de tekst terug te
vinden.
Brieven, leerteksten en artikelen in een tijdschrift hebben bijna altijd een inleiding, een kern en
een slot. Andere teksten missen soms een inleiding of een slot, of allebei. Een nieuwsbericht in
de krant heeft bijvoorbeeld meestal geen duidelijk slot.
Tekst 1 is een voorbeeld van een tekst die wel een inleiding, een kern en een slot heeft. De
tekst komt uit een folder van de Informatie Beheer Groep.
In de inleiding van de tekst staat het onderwerp: studiefinanciering voor studenten die niet de
Nederlandse nationaliteit hebben.
In de kern van tekst 1 staat de informatie over studiefinanciering voor studenten die niet de
Nederlandse nationaliteit hebben. De kern bestaat uit een aantal deelonderwerpen:
• Met welke verblijfsvergunningen krijg je altijd studiefinanciering?
• Wanneer krijg je studiefinanciering met een verblijfsvergunning type I Regulier bepaalde tijd?
• Wanneer krijg je studiefinanciering met een verblijfsvergunning type I Regulier bepaalde tijd
met de vermelding ‘voortgezet verblijf’?
• Kun je studiefinanciering krijgen met een vergunning voor studie?
• Kun je studiefinanciering aanvragen als je nog geen verblijfsdocument hebt?