Berlijn arm aber sexy dec 2011

80 |
Berlijn in de lente
‘wij zijn juist blij
met toeristen’, zegt
een vrouw die hoeden
verkoopt die je op
twaalf manieren
kunt dragen
‘De tank volgooien.’
Maar belangrijker – en ook ingrijpender om te
bezoeken – is het Denkmal für die ermordeten
Juden Europas, een monument van Peter Eisenman.
Hij ontwierp een vlakte vol steles, massief stenen
kolommen. Van buitenaf lijkt het een redelijk vlak
gebied, pas als je erdoorheen loopt merk je dat het
terrein afloopt, dat de zuilen om je heen steeds
hoger zijn, tot je het gevoel krijgt dat je erdoor
verpletterd wordt. Adem krijgen we pas als we
kinderen tussen de kolommen zien spelen.
De Topographie des Terrors is ook iets waarvoor het
woord ‘attractie’ misplaatst klinkt. Het is het voormalige
hoofdkwartier van de SS, dat er lange tijd
verwaarloosd bij lag. Nu is er een museum en een
tentoonstellingsruimte, met informatie over de
opkomst van het nazisme.
‘Ja, het is pijnlijk’, zegt Kay Uwe Damaros van het
museum. ‘Maar het is een deel van onze geschiedenis.
Het is juist belangrijk om er aandacht aan te
schenken. Er zijn zoveel jonge mensen die over die
geschiedenis willen weten en er van willen leren.
Je moet het onder ogen durven zien, er niet voor
wegrennen.’
Berlijn is een stad met lagen, bedenk ik als we weer
buiten staan. Elke generatie tekent een nieuwe
kaart op het oude perkament, maar als je goed kijkt,
schemeren de oude lagen er doorheen.
‘s Avonds laat staan we besluiteloos op de Kurfürstendamm.
Overdag, als de winkels en de attracties
(Story of Berlin bijvoorbeeld) open zijn is het daar
best gezellig, maar ’s avonds? Nu hebben we geld,
maar kunnen we geen leuk restaurant vinden.
Terug naar het gezellige Prenzlauerberg dan maar?
Of naar die leuke Indiër bij de Hackescher Markt?
Vooruit, we doen een restaurant in een zijstraat,
omdat er ‘Futtern wie bei Muttern’ op de deur staat.
En het is best oké hoor – maar je kunt je eigenlijk
niet voorstellen dat de Kurfürstendamm, toen de
Muur er nog stond, het meest zinderende deel van
West-Berlijn was.
Dinsdag
Wandelen door Neukölln
Er zijn in Berlijn trouwens ook mensen die helemaal
niet van toeristen houden. De Touris maken lawaai,
drijven de prijzen op, laten rommel achter. De tirades
die ik op internet las over de Touris lijken wel
een beetje op wat ik hier in Berlijn van een student
hoorde over de Schwaben – de import uit Zuid-
Duitsland. ‘Die komen vanuit Lederhosen-territory
naar Berlijn omdat de stad zo lekker nonchalant en
vrijdenkend is, en vervolgens gaan ze alles lopen
gladstrijken.’
Ironisch, eigenlijk. Als ik eine Berlinerin was, sluit
ik niet uit dat ik ook wel eens een Berlin doesn’t
love you-sticker op een lantaarnpaal zou plakken.
Op de markt aan de Maybachufer in Neukölln merk
je echter niets van dat soort sentimenten.
‘Ben je gek, wij zijn juist blij met de toeristen’, zegt
een vrouw die hoeden verkoopt die je op twaalf
verschillende manieren kunt dragen.
Neukölln is op dit moment de wijk die aan gentri-
ficatie ten prooi valt. Er zijn achtereenvolgens studenten,
kunstenaars en yuppen komen wonen. De
wijk wordt steeds hipper, de huren steeds hoger.
Maar goed, in alle eerlijkheid, qua winkels gaat het
er wel op vooruit. De fotograaf bijvoorbeeld, staat
met zijn neus tegen de etalage van een fietsenwinkel
met hele bijzondere fietsen (zonder rem en zo).
Als eigenaar Tobias naar buiten komt, raken ze
meteen aan de praat – net Top Gear, maar dan op
twee wielen.
‘Vier jaar geleden was hier in de buurt nog niets’,
vertelt Tobias.
‘Geen winkels, geen cafés, geen restaurants. De
laatste twee jaar is het erg veranderd. Nu gaan de
huren omhoog. Voor ons was het wel goed. We
konden hier nog goedkoop een woning en winkel
krijgen. De mensen die hier nu komen wonen, dat
zijn onze klanten.’
Wij gedragen ons in Neukölln alsof we op visite
zijn. ‘Oh jee’, denken we de hele tijd, ‘iedereen ziet
natuurlijk dat wij Touris zijn!’ Ik ben blij dat er een
scheur in mijn jas zit, dan val ik minder op.
Bij Kaffee Mafia (de naam zegt al: deze wijk wórdt
het) halen we herinneringen op aan Amsterdam in
de jaren tachtig, toen Paul in een Amsterdams kraakpand
woonde. Ik roer in mijn cappuccino en denk
aan het jaar dat de Muur viel. Ik sprong op de trein,
sprak af met wat vrienden die ik tijdens verre reizen
had ontmoet, we logeerden bij studenten op zolder in
Kreuzberg, we vierden Oud en Nieuw boven op de
Muur, met vuurwerk en champagne. Tóen was ik pas
arm aber sexy! Alleen zie je dat pas achteraf.
Dat is de troostrijke gedachte om mee naar huis te
nemen, na vijf dagen Berlijn. Dat, en twee Chinese
vazen. Die ik op Berlin Hauptbahnhof, wachtend op
de trein naar huis, net iets te hard op het perron zet.
Oh ja, voor ik het vergeet: er gaat 24 liter in de tank
van zo’n Trabant. •
Reacties: reizen@anwb.nl of via
www.twitter.com/reizenmagazine
Iets minder arm bij het Brandenburger Tor
Terras op de Hackescher Markt
Het Mauerpark op zondagmiddag is een féést, er zijn spontane concerten, de zon schijnt, het is lente.