Lees verder - Politieacademie

More documents

Recommendations

Info

‘Erkenning is zo belangrijk’ Als “ militair waarnemer heb ik onder andere gewerkt in Bosnië. Het was de tijd van de Balkanoorlog en ik was getuige van oorlogsmisdaden, maar als waarnemer stond ik machteloos. Een voorbeeld. In 1992 kwam ik in West Bosnië bij een checkpoint waar Servische mensen in bussen over de grens werden gezet. Een soort etnische zuivering, wat later ook in Srebrenicia is gebeurd. De militairen hadden hun kalasjnikovs op me gericht. Een man in die bus keek me bij het voorbij rijden recht aan. Een paar dagen later kwam ik als waarnemer in een gevangenenkamp. En toen zag ik ineens die man uit de bus achter het prikkeldraad staan. Ik realiseerde me dat ik tijdens dat eerste oogcontact niets heb gedaan. Dat geeft je een gevoel dat je het niet goed hebt gedaan, hebt gefaald. Ik had dat gevoel in elk geval. Ik vroeg me af of ik mijn auto niet gewoon voor die bus had moeten plaatsen, zodat ze niet <strong>verder</strong> konden rijden. In het politiewerk kom je ook in dit soort situaties terecht, met dezelfde machteloosheid. Bijvoorbeeld een reanimatie die niet lukt, waarbij iemand overlijdt. Dan kunnen mensen zich afvragen: ‘Heb ik het wel goed gedaan?’” Bloed en kogels “Maar ik besefte pas veel later hoeveel impact deze oorlogservaringen hadden. Na de krijgsmacht ben ik overgestapt naar de politie. Ik werd bureauchef bij de politie Haaglanden, in het centrum van Den Haag. Achteraf besef ik: daar gingen het bloed en de kogels eigenlijk gewoon <strong>verder</strong>. Ik ben beschoten, ik zie nog de tegel voor mijn voeten uiteen spatten. Enige tijd later beroofde een naaste collega zich van het leven met zijn dienstwapen. Langzaamaan bleek dat ik daar toch last van had. Tekst: Rosmarijn Zuring Foto’s: Harro Meijnen / Blauw Stefan van Zanten is projectleider bij het Programma Versterking Professionele weerbaarheid. Maar hij is ook ervaringsdeskundige. Na zelf PTSS aan den lijve ondervonden te hebben, beschouwt hij het nu als zijn missie om nazorg bij de politie beter te regelen. ‘We willen leren van defensie.’ Ik sliep slecht en had woedeaanvallen. Ik heb toen contact gezocht met een lid van het Bedrijfs Opvang Team (BOT, red.) voor de leidinggevenden. Het was goed dat die er was, alleen hij had geen tijd voor mij. Sowieso wordt het BOT vaak beschouwd als iets wat de werkvloer onderling moet regelen en waar de managementlaag zich niet mee bezig moet houden. Ik heb daar een heel ander mening over, maar daar kom ik nog wel op.” Vluchten “Ik werd dus in elk geval toen niet opgevangen. Een tijd later kreeg ik zelfs een complete black out van een aantal uren. Zonder dat ik me er iets van kan herinneren, ben ik van Friesland naar Eindhoven gereden. Ik had keurig een kaartje voor de parkeergarage gekocht, maar was toen ergens waar ik helemaal niet moest zijn. Ik ben echt een aantal uren kwijt. ‘Toen ik twee bebloede benen uit de cabine zag hangen, ben ik simpelweg gevlucht’ Weer een tijd later reed ik in privétijd langs een ongeval. Uiteraard was ik, zoals iedere politieman, direct gespitst op hulpverlenen. Maar toen ik langs de vrachtwagen reed en twee bebloede benen uit de cabine zag hangen, ben ik simpelweg gevlucht. En achteraf weer dat gevoel dat ik gefaald had. Langzaam begon ik te vermoeden dat er iets mis was, maar ik wist niet waar ik terecht kon. Ik herkende niet wat het was, zelfs niet als ik erover las in de veteranenbladen die ik Blauw – Handhaving 21 januari 2012 – nummer 2 11 >>
■ Interview nog steeds ontving van defensie. Op het werk en thuis herkende ook niemand het. Dat duurde tot een vriend van mij vermoedde dat het iets met die militaire uitzending te maken had. Hij heeft mij in de auto gezet en mij naar het Veteraneninstituut gereden. Daar ben ik meteen opgevangen en naar professor Gersons gestuurd, de specialist op het gebied van posttraumatische stressstoornis (PTSS, red.) Hij constateerde vrij snel PTSS, waarschijnlijk veroorzaakt door een stapeling van de oorlogservaringen en de incidenten die daar bij de politie bovenop zijn gekomen. Ik ben toen behandeld bij het Centrum ’45. PTSS kan bij politiemensen ontstaan door een opeenstapeling, bijvoorbeeld te veel waterlijken of doden op het spoor. De psychotherapie die je dan ondergaat, heeft als resultaat dat je nog steeds een film van je ervaringen voor je kunt zien, maar zonder dat je er zelf in meespeelt. Maar nog steeds heb ik restklachten, ik ben bijvoorbeeld overalert, weet altijd de vluchtroutes.” Machocultuur “Deze ervaringen maakten mij zeer gemotiveerd om hier voor andere collega’s verbetering in te brengen. En dat is hard nodig. De politiecultuur is op dit gebied echt een machocultuur. Als aspirant feliciteren collega’s je met je eerste dode, in plaats van dat ze je voorbereiden op een mogelijke slapeloze nacht daarna. Mensen krijgen niet te horen wat normale effecten zijn van heftige gebeurtenissen en welke effecten niet meer normaal zijn en wanneer ze aan de bel moeten trekken. Laat staan dat alle leidinggevenden signalen oppikken dat het niet goed met mensen gaat. Je hoeft het echt niet te overdrijven, maar je kunt mensen wel voorbereiden op wat ze kunnen merken na zoiets. Maar wat zag ik bijvoorbeeld gebeuren? Collega’s die naar een dodelijke aanrijding met een motorrijder moesten, zag ik keihard wegrijden, maar de verkeerde kant op. Toen ze terugkwamen heb ik hen gevraagd waarom dat was. Ze bekenden schoorvoetend dat ze eigenlijk de confrontatie uit de weg waren gegaan, ze hoopten door drie keer links te rijden dat een andere wagen eerder zou arriveren. Maar met zo’n signaal werd dus niets gedaan. Er werden wel keiharde grappen gemaakt over motorongelukken. Na Den Haag ben ik overgestapt naar de Dienst Waterpolitie van het KLPD. Weg uit de hectiek van de noodhulp. En daar vroeg de korpsleiding mij om de nazorg beter te gaan regelen. Ik werd portefeuillehouder BOT. Het heeft voor de erkenning van BOT geholpen dat ik mij als leidinggevende kwetsbaar opstelde door mijn eigen ervaringen te delen. Van de werkvloer tot de korpsleiding.” Defensie “Nu ben ik projectleider bij het Programma Versterking Professionele weerbaarheid en belast met de oprichting van een politie-instituut hiervoor. Daarbij komt mijn ervaring bij defensie goed van pas. We willen graag leren van en samenwerken met defensie. De cultuur bij defensie is op dit gebied namelijk heel anders dan bij de politie. Bij politie is werk en privé heel gescheiden. Iedere collega zal dit herkennen: op feestjes met partners komt de helft, met alleen collega’s komt iedereen. Bij defensie wordt het thuisfront juist veel sterker bij het werk betrokken. Voor een uitzending zijn er bijeenkomsten waarin ook het gezin informatie krijgt, over het land waar hun familielid heengaat en over mogelijke effecten. Het thuisfront kan daar onderling netwerken. Bij defensie heb je een buddysysteem en een zeer gedegen debriefing. Bij de politie werken eigenlijk alleen de arrestatieteams op een vergelijkbare manier. Daar werk je in een team en let je op elkaar. Als Pietje daar even niet lekker in zijn vel zit, gaat Pietje niet mee naar een klus, want dat betekent een risico voor de hele groep. Militairen werken ook als groep en zijn gewend over hun ervaringen te praten. Een ander verschil: bij defensie worden alle uitgezonden ex-militairen veteraan, ook die bijvoorbeeld naar de politie zijn overgestapt. En zij ontvangen hun hele leven de defensiekrant, en een pasje waarmee ze de kazernes in kunnen en een kortingpas. In andere landen heb je die erkenning voor de politie ook. Maar bij de Nederlandse politie lever je op je laatste dag je pas in en dan kom je nergens meer in. Defensie geeft die ‘postactieven’ juist een plek. Zo blijf je je verbonden voelen, je hebt er steun aan. ‘Aan elkaars verhalen ontlenen mensen steun en veerkracht’ We lopen als politieveteranen om die reden mee met de veteranendag. Daar ontleen je steun aan, je begrijpt elkaar, je voelt je trots als detachement. Je wordt maatschappelijk erkend. Zo had het mij zeker geholpen als ik bij de Haagse politie over mijn ervaringen in oorlogsgebied en in de noodhulp had kunnen vertellen. Professioneel, niet aan de koffietafel. Daar kunnen collega’s namelijk van leren en ik krijg daarmee erkenning voor wat ik heb gedaan. En voor de ervaring en bagage die ik meebreng. Nu wordt er gevraagd of je een lekkere vakantie hebt gehad in de woestijn van Soedan. Dat geldt evenzeer voor politiemensen die worden uitgezonden, als politietrainer of op een vredesmissie. Ze komen daar aan met een taak, maar lopen tevens tegen die machteloosheid aan, waarover ik het eerder had. Ze leren heel veel en maken veel mee. En dan komen ze terug, moeten gewoon weer aan het werk en collega’s vinden dat ze een buitenkansje hebben gehad. Het gaat erom dat we die ervaringen erkennen en waarderen.” Basisteams “De minister vindt het heel belangrijk dat op dit gebied dingen gaan veranderen. Dit is het moment. Met de nieuwe robuuste basisteams heb je organisatorisch al een prachtige structuur hiervoor, om als team bijvoorbeeld te debriefen. We gaan dat binnenkort doen, naar aanleiding van een incident waarbij vijf mensen verbrandden in een woning. De centralist 12 Blauw – Handhaving 21 januari 2012 – nummer 2
Page 1: ■ Interview ‘Bij de Nederlandse

Lees verder - Politieacademie

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?