Nieuwsbrief - Politieacademie

december 2012
Nieuwsbrief
Lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde
In dit nummer
Voorwoord
door Nicolien Kop en Willem Schutte
Onderzoeksnieuws
Houd de dief?
door Renate Klein Haneveld
Actieonderzoek ZSM
door Renate Klein Haneveld
M.-waarde onderzoek afgerond
door Mariëtte van Kuik
KVDB update
door Mariëtte van Kuik
Opsporing bij evenementen
door Ronald van der Wal
Tackling radicalisation in dispersed societies (Tardis)
door Ronald van der Wal
Mentale weerbaarheid binnen de opsporing
door Henk Sollie
Terugblik op het seminar over Cocreatie in de opsporing (11 september 2012)
door Luuk van Spijk
CCV Congres 'Laboratorium van de Zintuigen (11 oktober 2012)
door Nicolien Kop
Europese criminologen naar Spanje
door Alan Kabki
Themadag Financieel Rechercheren (23 november 2012)
door Alan Kabki
Recent in de media
Uitnodiging seminar over woninginbraken (8 januari 2013)
Mededelingen
Publicaties
Mediatheek
1
Jaargang 7
7

Voorwoord
(door Nicolien Kop & Willem Schutte)
In deze laatste nieuwsbrief van 2012 kijken we graag met u vooruit naar 2013. Met de lectorale rede van
Nicolien Kop zijn we een herkenbare richting ingeslagen en hebben we een goed kompas voor de eerstkomende
jaren. 'Van opsporing naar criminaliteitsbeheersing' is daarmee niet alleen een mooie titel maar zet werkelijk de
koers uit. We mogen ons verheugen op een veelheid van activiteiten waaraan wij een bijdrage mogen leveren en
moeten daarin soms keuzes maken. Activiteiten zoals wetenschappelijke onderzoek (waaronder peer reviews en
actieonderzoeken), deelname aan innovatieve projecten en workshops, organiseren van seminars en themadagen
maar ook het verzorgen van colleges en begeleiden van studenten.
Vanaf 2013 willen we onze koers ondersteunen door keuzes te maken op basis van een bijdrage aan de vijf
strategische implicaties uit de lectorale rede:
1. Intensieve samenwerking tussen de zuilen binnen de politie (handhaving, noodhulp, opsporing, intake).
2. Effectieve samenwerking en afstemming tussen politie en OM.
3. Samenhangende aanpak tussen politie, OM en partners (bijv. bestuurlijk, fiscaal en strafrechtelijk).
4. Meer en beter betrekken van burgers door politie, OM en partners.
5. Sturen op effect (niet alleen op politiecijfers).
Om deze koers zo goed mogelijk te ondersteunen zijn we inmiddels gestart om, in samenwerking met onder
andere de afdeling Communicatie & Marketing, onze communicatie te innoveren en uit te breiden. Verder willen we
onze rol oppakken in de clustering van de vijf opsporingslectoraten Cybersafety, Financieel Economische
Criminaliteit, Forensisch Onderzoek, Milieucriminaliteit en Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde.
Natuurlijk is een en ander afhankelijk van de inrichting van de Politieacademie de komende jaren en de
positionering van de lectoraten hierin, maar dat houd ons niet tegen om ons, juist nu, op de inhoud van het
politiewerk te richten en daarmee op de behoefte van de collega's in het werk- en onderwijsveld.
In deze nieuwsbrief nemen we u graag mee naar de inhoud van enkele onderzoeken die juist afgerond zijn of een
afronding naderen en de onderzoeken die net van start zijn gegaan. Het is een uitvoerige nieuwsbrief geworden
waaruit blijkt dat we op tal van fronten actief zijn. In de conclusies en aanbevelingen van de onderzoeken willen we
het lerend vermogen van de politie ondersteunen. Dat houdt in dat we vaak kritisch zijn maar altijd constructief en
zonder mensen persoonlijk aan te willen spreken. Uiteindelijk is ons gezamenlijk doel een veiliger Nederland
waarbij de politie zo goed mogelijk geholpen wordt haar verantwoordelijkheid te nemen.
Bezoek Nine Kooiman (SP) aan het lectoraat (12 november):
(Nine Kooiman tijdens het teamoverleg van het lectoraat)
2
Op 12 november jl. heeft Nine Kooiman (Tweede
Kamer lid, SP) het lectoraat bezocht. Zij heeft o.a.
politie in haar portefeuille. Doel van dit bezoek was
een goede indruk te krijgen van wat er binnen de
Politieacademie en specifiek binnen de lectoraten
gedaan wordt. Nadat zij bij het werkoverleg aanwezig
was geweest en met enkele personen in kleiner
verband had gesproken, bleek ze erg enthousiast
over de zinvolle bijdragen die het lectoraat aan de
veiligheid in Nederland levert en over de betrokken
wijze waarop lector, programmamanager en
onderzoekers hun werk doen. Ze gaf aan regelmatig
het contact met de lectoraten te willen leggen om
voorgenomen beslissingen in de 2e Kamer vanuit een
ander perspectief te beschouwen en nodigde ons uit
ook zelf hiertoe het initiatief te nemen.

Onderzoeksnieuws
Houd de dief!
(door Renate Klein Haneveld)
3
Het onderzoek naar de State of the Art kennis over
woninginbraken en de wijze waarop de landen om
ons heen het probleem aanpakken is afgerond. Het
rapport is met enthousiasme ontvangen door
opdrachtgever Frans Heeres. De conclusies en
aanbevelingen in het rapport zijn opgebouwd volgens
de vier lijnen van het Landelijk Plan van Aanpak
Woninginbraken, te weten Preventie, Toezicht en
Handhaving, Repressie en Opsporing en Innovatie.
Uit het onderzoek blijkt dat woninginbraken een vorm van criminaliteit is die steeds meer (politieke) aandacht krijgt
en ook verdient omdat het een delict is dat enorm veel invloed heeft op de slachtoffers. Slachtoffers worden
bedreigd in hun meest veilig gewaande plaats, namelijk hun huis. Slachtofferschap van woninginbraken kan
uiteindelijk leiden tot vervelende psychische gevolgen.
Op basis van de internationale vergelijking kan gezegd worden dat er in Nederland op alle bovengenoemde sporen
nog de nodige winst te behalen valt. Om tot een succesvolle en effectieve aanpak van woninginbraken te komen is
het van belang – naast de vier sporen – dat men komt tot een integrale en gefocuste aanpak, waarbij alle partijen
(politie, justitie, overheden , bedrijven en burgers) hun eigen verantwoordelijkheden nemen en zich samen sterk
maken in de strijd tegen inbrekers. Verder blijkt dat er in het buitenland goede preventiemogelijkheden te vinden
zijn, waarbij de burger meer verantwoordelijkheid krijgt en er zeer gericht voorlichting wordt gegeven. Met
betrekking tot toezicht en handhaving, maken de vergeleken landen gebruik van cameratoezicht. In Nederland is
dit in verband met de huidige privacywetgeving echter nog niet mogelijk. Qua opsporing heeft Nederland een
slechte naam, wat veroorzaakt wordt door het lage ophelderingspercentage. Wanneer echter het aantal
opgehelderde zaken per FTE opsporing worden vergeleken, dan blijkt dat Nederland het vergelijkbaar doet met de
andere landen. Het lage ophelderingspercentage is enerzijds te wijten aan een te kleine capaciteit voor het
vraagaanbod en anderzijds door de slechte manier waarop er in Nederland geregistreerd wordt. Het is voor de
diender niet helder wanneer een zaak in BVH als opgehelderd moet worden beschouwd, processen-verbaal van
aangifte worden onzorgvuldig en onvolledig ingevuld en er is niet duidelijk wie de verantwoordelijkheid heeft om de
zaken administratief goed af te handelen.
Al met al blijven woninginbraken een type delict waar ook in de toekomst voldoende aandacht voor dient te zijn en
wat enkel succesvol en effectief kan worden aangepakt als er door alle belanghebbenden goed wordt
samengewerkt.
Het onderzoeksrapport "Woninginbraken. Een onderzoek naar het fenomeen woninginbraken en mogelijke aanpak
hiertegen" (Klein Haneveld, Boes en Kop, 2012) is te downloaden via de website van de Politieacademie en
beschikbaar via PKN en de Mediatheek van de Politieacademie.
Dinsdag 8 januari 2013 organiseert het lectoraat een avondseminar over woninginbraken, met daarin bijdragen van
het landelijk programma woninginbraken, een inbreker en de gemandateerd portefeuillehouder woninginbraken. In
het Tijdschrift voor de Politie (2012 - nummer 9) is een artikel verschenen over het onderzoek.
(NB: In dit artikel wordt 7,4 % als oplossingspercentage van 2010 genoemd. Dat percentage is later officieel
gecorrigeerd naar 9,0 %).

Actieonderzoek ZSM
(door Renate Klein Haneveld)
De Nederlandse politie staat – met het oog op de invoering van de Nationale Politie – voor een grote
veranderopgave. Echter is het overgaan naar de Nationale Politie niet het enige. Ook het afdoen van veel
voorkomende criminaliteit (VVC) wordt compleet veranderd. Men gaat namelijk over op de werkwijze ZSM. Hierbij
staat ZSM niet alleen voor zo snel mogelijk, maar ook voor zo samen, slim, samenlevingsgericht en simpel
mogelijk. Het idee is dat de diender – die net een verdachte (op heterdaad) heeft gearresteerd – vanaf de straat
belt naar de intake op het Selectie- en Coördinatie Centrum (1 SCC per eenheid). Deze zoekt in samenwerking
met de administratieve medewerkers van het OM de bijbehorende gegevens van de verdachte erbij en de zaak
gaat direct door naar de aanwezige dienstdoende ZSM-Officier van Justitie. Deze neemt een voorlopige
routeringsbeslissing – eventueel in overleg met de politiefunctionaris. Vervolgens wordt eventueel aanvullend
onderzoek uitgevoerd door de politie en op basis daarvan wordt door de Officier of beoordelaar een
afdoeningbeslissing genomen. Dit kan een transactie zijn, maar kan ook uiteindelijk een dagvaarding worden.
Ondertussen is de agent met de verdachte op de afhandeleenheid in de regio gekomen, waar hij een
terugkoppeling krijgt over de beslissing en de verdachte bijvoorbeeld de transactie kan betalen en direct weer terug
op straat kan. Hierdoor is er veel minder documentatie nodig, is de doorlooptijd een stuk korter en is er
meerwaarde voor zowel dader, slachtoffer als agent.
Het doel van dit onderzoek – welke in samenwerking met AEF Onderzoeks- en Adviesbureau uit Utrecht wordt
uitgevoerd – is het in kaart brengen van hoe de verschillende eenheden de ZSM-werkwijze implementeren en ze te
helpen bij eventuele problemen waar men tegen aanloopt. Doordat de onderzoekers alle regio’s in het land
bezoeken, krijgen zij een goed overzicht en kunnen ze een mooie vergelijking maken, waarbij sterke en zwakke
punten naar voren komen. Naast de gesprekken met de projectleiders over de implementatie, worden er ook
meerdere bezoeken aan de SCC’s gebracht, waarbij er gepraat wordt met alle verschillende rollen. De uitkomsten
hiervan worden samengevoegd en op basis daarvan wordt er binnenkort een workshopsessie voor alle
projectleiders georganiseerd met als doel om de dialoog op gang te brengen, zonder dat men bang is om een
slechte indruk te maken. De tweede fase van het onderzoek zal zich meer richten op de ervaringen van de
dienders op straat. Er zullen bezoeken worden gebracht aan de afhandeleenheden en enkele dienders op straat
zullen ook gevraagd worden naar hun mening. Hieruit zal wederom een workshopsessie uit voortvloeien.
M.-waarde onderzoek afgerond
(door Mariëtte van Kuik)
In het voorjaar van 2011 startte het Lectoraat met een onderzoek naar de waarde van meldingen van Meld
Misdaad Anoniem (M.) voor de politiële opsporing. Zoals Nicolien in haar rede al aanhaalde, is samenwerking een
van de kernbegrippen van criminaliteitsbeheersing. De burger is van oudsher een van de belangrijkste
samenwerkingspartners van de politie. Naast de “gebruikelijke” rollen als getuige, slachtoffer of aangever, wordt de
burger ook op andere manieren steeds vaker bij de opsporing betrokken. Voorbeelden hiervan in Nederland zijn
SMS-alert, Opsporing Verzocht, Meld Misdaad Anoniem en TGO.nl dat op dit moment door het Lectoraat wordt
onderzocht. Opvallend is dat van veel van dergelijke initiatieven een systematische opbrengstenregistratie
ontbreekt. Met het onderzoek naar de waarde van M.-meldingen voor de politie is getracht hierin enige verandering
te brengen.
Het onderzoek had tot doel inzichtelijk te maken op welke wijze de politie tips van M. gebruikt worden en welke
bijdrage deze tips leveren aan opsporingsonderzoeken. Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van het
Programma Politie en Wetenschap, in samenwerking met Bureau Beke en het Lectoraat Intelligence van de
Politieacademie.
4

Ten behoeve van dit onderzoek werden in vier verschillende politieregio’s in totaal 200 dossiers, waarin een M.melding
was opgenomen, geanalyseerd. Door middel van dit onderzoek werd de weg die meldingen binnen de
politie afleggen in kaart gebracht, de verschillende rollen die meldingen kunnen hebben beschreven en de
resultaten hiervan op een rijtje gezet.
Belangrijkste conclusie van het onderzoek is dat het lastig is de bijdrage van M.-meldingen exact te duiden. Een
van de redenen hiervoor is dat de informatie wordt samengevoegd met andere informatie en hiermee zicht op de
unieke bijdrage van deze informatie aan het proces, verdwijnt. Een andere reden is dat politiedossiers voor een
ander doel dan wetenschappelijk onderzoek worden opgemaakt en informatie die wel aanwezig was niet altijd werd
vastgelegd. Dit betekent dat de cijfers die omtrent de bijdrage van M.-meldingen aan opsporingsonderzoeken
kunnen worden genoemd, waarschijnlijk slechts een beperkt beeld van de werkelijkheid weerspiegelen. Er is om
deze reden in het onderzoek voor gekozen ons niet alleen te baseren op de resultaten die uit het dossieronderzoek
naar voren komen, maar ook informatie te verzamelen via verdiepende interviews met betrokkenen en een
vragenlijst. Aanvullend op de “kille” cijfers kwam hieruit een beeld naar voren van de gevoelswaarde die M.meldingen
voor de opsporing hebben.
Als Lectoraat zijn we er trots op te kunnen melden dat de rapportage van dit onderzoek zal worden uitgegeven in
de reeks Politiekunde van het programma Politie en Wetenschap en zeer binnenkort zal verschijnen. In deze
rapportage wordt onder andere ingegaan op de verschillende facetten van het onderzoek en worden de resultaten
gedetailleerd beschreven.
Opsporing bij evenementen
(door Ronald van der Wal)
(zomercarnaval in Rotterdam)
In het kader van het meerjarig onderzoek 'Monitoren van
Evenementen' is het lectoraat afgelopen evenementenseizoen
gestart met het deelonderzoek Opsporing bij evenementen. Dit
deelonderzoek is tot stand gekomen op nadrukkelijk verzoek
van de Raad van Korpschefs. Gesteld werd dat de verbetering
van het opsporingsresultaat van de bij grote evenementen veel
voorkomende delicten, van belang is. Tegelijk constateerde zij
dat in de praktijk de focus vooral op handhaving ligt. Gegeven
het grote aantal delicten en de vaak forse handhavingcapaciteit
blijven opsporing- vervolgingresultaten vaak ver achter. Mede
hierdoor ontbreekt een basis voor adequate correcties, inclusief
schadeverhaal, en is er geen drempel voor recidive.
Vanuit het lectoraat is gesproken met meerdere chefs opsporing (SGBO), officieren van justitie en particuliere
beveiligers. Daarnaast zijn het afgelopen evenementenseizoen verschillende evenementen bezocht, waaronder
risicowedstrijden, dance-events en grootschalige feesten zoals de Nacht van Assen, het Rotterdamse
Zomercarnaval en de Nijmeegse Vierdaagse. Er is gevraagd naar opsporingsdoelen, inzet en het
opsporingsproces dat na een evenement plaatsvindt.
In de eerste fase van ons onderzoek hebben wij ons hoofdzakelijk gericht op de Arrestantenafhandeling (ARAF) en
dan met name op de overdracht van de straat naar de recherche. Gebleken is dat in de hectiek van de
gebeurtenissen de aanhoudingskaarten niet altijd even zorgvuldig worden ingevuld. Het gevolg hiervan is dat men
op de ARAF onvoldoende bewijs kan verzamelen, met soms als gevolg dat de verdachte moet worden
heengezonden.
Dit probleem wordt onderkend. In verscheidene regio’s wordt gekeken hoe dit probleem kan worden aangepakt.
Een aantal varianten zijn van dichtbij bekeken: de briefings, het fotograferen van arrestanten en Fobo (Frontoffice
Backoffice), waarbij de collega’s op straat de gegevens van de verdachten doorbellen of mailen aan de ARAF.
Inmiddels ondersteunt het lectoraat de vts-PN bij de bouw van een aanhoudingsapplication die volgend
evenementenseizoen kan worden getest.
5

Tackling radicalisation in dispersed societies (Tardis)
(door Ronald van der Wal)
In 2013 gaat het project Tackling Radicalisation in Dispersed Societies van start. Dit project is een initiatief van de
Universiteit van Cardiff, de Metropolitan Police en de gemeente Sutton, een deelgemeente van Greater Londen.
Het onderzoek zal zich richten op de vroegtijdige signalering van radicalisering binnen de Moslimgemeenschap.
Het lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde zal in dit project participeren. Meer bijzonderheden over
dit project worden in de volgende nieuwsbrief bekend gemaakt.
Mentale weerbaarheid binnen de opsporing
(door Henk Sollie)
Medio 2012 ben ik begonnen met mijn promotieonderzoek getiteld ‘Mentale weerbaarheid in de opsporing’. Dit
project is geïnitieerd vanuit het lectoraat Criminaliteitsbeheersing en Recherchekunde van de Politieacademie in
samenwerking met de vakgroep Organisatiepsychologie van de Katholieke Universiteit Leuven. Ik zal kort
uitleggen wat de achtergrond en doelstelling van dit project is.
Succesvolle aanpassing
Het versterken van professionele weerbaarheid staat hoog op de agenda van de Nederlandse politie. Dit sluit aan
bij een maatschappelijke trend in de Nederlandse samenleving, waarbij oog voor langdurig en gezond werken van
belang is. Professionele weerbaarheid is namelijk een essentiële vereiste om in moeilijke omstandigheden op
duurzame en effectieve wijze te kunnen werken. In mijn onderzoek richt ik mij hoofdzakelijk op de mentale
component van professionele weerbaarheid: welke factoren zorgen er voor dat professionals zich op succesvolle
wijze kunnen aanpassen aan de psychische belasting die de werkcontext veroorzaakt.
Van negatieve naar positieve factoren
Het kijken naar succesvolle aanpassing is relatief nieuw binnen de wetenschap. Vanuit de traditionele psychologie
werd vooral gekeken naar negatief en afwijkend gedrag evenals problemen en knelpunten van mensen. Sinds de
jaren ’90 van de vorige eeuw komt er echter meer aandacht voor de positieve psychologie die de krachten in plaats
van de klachten centraal zet. Psychologen benadrukken sindsdien de sterke kanten van de mens. Dankzij deze
stroming binnen de psychologie is er meer aandacht voor positieve emoties en de invloed die dit heeft op iemands
functioneren.
Over het onderzoek
Gezien de contextafhankelijkheid van het concept mentale weerbaarheid, wordt binnen de studie onderscheidt
gemaakt naar de impact van verschillende recherchefuncties op het mentaal welzijn. Zo wordt specifiek gekeken
naar opsporingsfunctionarissen binnen een TGO-verband, naar forensisch-technische medewerkers en naar
familie- en kinderpornorechercheurs. Vragen daarbij zijn onder andere met welke mentale belasting dergelijke
rechercheurs worden geconfronteerd en wat precies onder succesvolle aanpassing moet worden verstaan.
Overkoepelend doel van dit promotieonderzoek is om te definiëren wat mentale weerbaarheid binnen de
opsporingscontext inhoudt, welke processen daaraan ten grondslag liggen en in hoeverre met
interventies/trainingen deze weerbaarheid structureel op peil gehouden kan worden binnen de Nederlandse politie.
KVDB (Kennisprogramma Veiligheid Digitaal Betalingsverkeer) update
(door Mariëtte van Kuik)
De onderzoeken binnen het KVDB worden door promovendi vanuit de lectoraten Criminaliteitsbeheersing &
Recherchekunde en Cybersafety (NHL/PA) uitgevoerd. Afgelopen oktober was het voor hen een spannende
maand. Op de tiende van deze maand presenteerden zij aan de opdrachtgevers hun eerste bevindingen. Een
belangrijk moment omdat deze notities de basis vormden voor een besluit over de voortgang van het programma.
In deze notities werd door de promovendi op basis van literatuuronderzoek en een reeks verkennende interviews
gerapporteerd over de eerste resultaten van de verschillende deelonderzoeken. Alle notities werden positief
ontvangen en de onderzoekers kunnen het komende jaar verder op het ingeslagen pad.
6

Terugblik op het seminar over Cocreatie in de opsporing (11 september 2012)
(door Luuk van Spijk)
Het lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde organiseerde op 11 september jongstleden het seminar
‘Cocreatie in de opsporing.’ Een druk bezochte bijeenkomst met vertegenwoordigers uit de politiepraktijk, het
politieonderwijs en – inherent aan het thema – burgemeesters, gemeenteraadsleden en vertegenwoordigers van
andere partners in de veiligheidsketen. In de maandelijkse seminars van de Politieacademie delen lectoraten hun
visie en onderzoeksresultaten met politiepraktijk en -onderwijs. Conclusie van deze avond: cocreatie kan de politie
veel brengen, maar vraagt ook veel. Kansen en risico’s, dilemma’s, opbrengsten, randvoorwaarden en succesvolle
voorbeelden: het lectoraat zal een belangrijke bijdrage hebben door deze in kaart te brengen.
Cocreatie is een van de speerpunten van het lectoraat, zo maakte lector Nicolien Kop al duidelijk in haar lectorale
rede op 21 juni “Van opsporing naar criminaliteitsbeheersing” (http://www.youtube.com/watch?v=3ArP6d0SBh0).
Volgens Kop moet de politie van een incidentgerichte, reactieve werkwijze naar een meer proactieve, op
problemen gerichte aanpak van criminaliteit. De samenwerking met burgers, veiligheidspartners en publiek-private
samenwerking is daarin onontbeerlijk. Kop: “Het is niet effectief om de politie alleen verantwoordelijk te stellen voor
het opsporen van daders van gepleegde misdrijven. Willen we echt wat doen aan de veiligheid in Nederland dan
moeten we meer inzetten op het voorkomen van misdrijven en zowel burgers, bestuur als bedrijfsleven daarbij
betrekken.” Nicolien verwees daarbij naar enkele actuele voorbeelden uit de praktijk, onder meer bij de politie
Rotterdam (zie www.helpmonikavinden.nl).
Vermaatschappelijking
Na de inleiding van Nicolien Kop was het woord aan Pieter Tops, portefeuillehouder kennis en onderzoek binnen
het College van Bestuur van de Politieacademie. Hij sprak over “vermaatschappelijking van de opsporing” als
verbijzondering van de vijfentwintig jaar geleden ingezette vermaatschappelijking van de politie als geheel. Tops
sprak in navolging van Kop van een onvermijdelijke ontwikkeling, maar wees ook op de ‘geboortepijnen’ die ermee
gepaard gaan. In dat kader benadrukte hij het belang van wederkerigheid. “Cocreatie is niet een kwestie van over
de schutting gooien van taken. Het vraagt van de politie dat zij ook informatie deelt en terugkoppelt wat zij doet met
informatie. Om vrijblijvendheid te voorkomen is het van het grootste belang om betrouwbaar te zijn als politie, om
afspraken na te komen. Dat vraagt om het nadrukkelijk uitspreken van verwachtingen tussen de samenwerkende
partijen.” De Politieacademie gaat onderzoek uitvoeren naar de invoering van de Nationale Politie. Dat onderzoek
zal zich onder meer toespitsen rondom de robuuste basisteams en de rechercheteams. Tops deed hierbij een
oproep aan de aanwezige recherchechefs om zich hiervoor aan te melden.
Cultuurverandering
Albert Meijer van de Universiteit Utrecht, ging vervolgens dieper in op de kenmerken en het ontstaan van cocreatie
en het gebruik van nieuwe media voor cocreatie in de opsporing. Ook hij benadrukte dat het veel verder gaat dan
het benutten van de burger als informatiebron. De relatie moet wederkerig zijn en de burger is nadrukkelijk bezig
met het bedenken van creatieve ideeën. Volgens Meijer past het versterken van burgerparticipatie bij een ‘strong
democracy’ en zijn er indicaties voor positieve opbrengsten voor de politie. Wel zijn er ook ongewenste effecten,
maar dat is geen reden om het niet te doen. Volgens Meijer vraagt cocreatie wel om een cultuurverandering bij de
politie.
Opbrengsten en randvoorwaarden
De volgende spreker, Martin van Bochove van het Centrum Versterking Opsporing, gaf aan dat in zijn optiek
cocreatie onvermijdelijk is en derhalve niet om een cultuurverandering bij de politie vraagt maar die
cultuurverandering zelf zal brengen. Hij ging verder in op cocreatie als een van de drie hefbomen die een
dreigende crisis in de opsporing moet bezweren. Naast cocreatie zijn dat netwerkend werken en directe aanpak &
afhandeling. Arnout de Vries van TNO ging vervolgens in op Burgeropsporing online: van crowdsourcing naar
online cocreatie. Met een pakkende presentatie wist hij de aanwezigen mee te nemen in de nabije toekomst waar
de politie in haar netwerken effectief is als gelijkwaardige partner in het proces naar criminaliteitsbeïnvloeding. De
avond werd afgesloten met een paneldiscussie tussen de sprekers en het publiek. Een van de aanwezige
burgemeesters zei de politie in de praktijk als een ‘gesloten bastillon’ te ervaren, met weinig oog voor de
verantwoordelijkheid voor veiligheid van het openbaar bestuur. Een tweede aanwezige burgemeester had daar
weer heel andere ervaringen mee. Beiden erkenden het belang van cocreatie voor de politie. Er lijkt nog een
wereld te winnen.
(De presentaties van Albert Meijer, Martin van Bochove en Arnout de Vries zijn te downloaden via de website van
de Politieacademie.)
7

CCV Congres 'Laboratorium van de Zintuigen (11 oktober 2012)
(door Nicolien Kop)
Op 11 oktober jl. vond het CCV Congres 'Laboratorium van de Zintuigen: anders werken met veiligheid' plaats.
Onderzoeksresultaten over de rol die zintuigen hebben op zowel de fysieke veiligheid, als het veiligheidsgevoel
werden gepresenteerd.
Ap Dijksterhuis maakte als keynote speaker, vanuit zijn kennis en expertise over ons onbewuste brein, duidelijk
welke rol daarin is weggelegd voor zintuiglijke beïnvloeding. Mark van Hagen (NS), Garmt Dijksterhuis (Unilever),
Maarten Hartveldt (componist muziek de Efteling) en Corien Pompe (Volvocars) legde de link tussen hun
ervaringen met zintuigbeïnvloeding in het bedrijfsleven en de veiligheidspraktijk. Tot slot presenteerde Marnix
Eysink Smeets de resultaten van een recent afgerond onderzoek over de rol van zintuiglijke beïnvloeding in de
dagelijkse veiligheidspraktijk.
Interessante inzichten passeerden de revue. Zo worden bijvoorbeeld door het gebruik van vanillegeur contacten
als vriendelijker ervaren, hebben kunstdessins in metrovoertuigen een positief effect op gedrag en beleving en
blijkt dat lichtkleur de keuze van jongeren voor een bepaalde hangplek beïnvloedt. Het zijn met name de jonge
mannen die roze licht als onaantrekkelijk ervaren. Voor verdere bevindingen zie ook: www.veiligheidspercepties.nl
De conclusie van de dag was dat zintuigbeïnvloeding in de veiligheidspraktijk een veelbelovende aanvullende
interventie kan zijn waar nog tal van kansen liggen.
Europese criminologen naar Spanje
(door Alan Kabki)
In Bilbao vond afgelopen september de dertiende jaarlijkse conferentie van the European Society of Criminlology
(ESC) plaats. Centraal thema dit jaar was het noodzakelijke evenwicht tussen vrijheid en veiligheid. Er waren 785
deelnemers en er werden ruim 600 presentaties gegeven. Het werd goed kiezen en ook veel missen.
Het betoog van prof. Robert Weisberg van Stanford Law School in California was zeer boeiend. De kern van zijn
verhaal was dat het definiëren van corruptie binnen witteboordencriminaliteit niet alleen een juridische maar ook
een filosofische uitdaging is. Wat de herkenning en bestrijding van witteboordencriminaliteit betreft, zijn we er nog
lang niet. Er gebeurt zoveel wat niet door de beugel kan. Zo durfden vele toezichthouders en autoriteiten de
welbekende Madoff, lange tijd niet als een witteboordencrimineel te zien. Hij genoot per slot van rekening veel
aanzien in de “toch niet onbevlekte” financiële wereld. Professor Weisberg zette goed uiteen hoe de
fraudebestrijders in de VS alles op alles hebben gezet om Madoff voor een federale rechter te slepen om hem
harder te straffen. De hoge straf van 150 jaar gevangenisstraf zou hij niet hebben gekregen als hij niet door een
federale aanklager was aangeklaagd.
Themadag Financieel Rechercheren (23 november 2012)
(door Alan Kabki)
Ondermijning was het thema van dit jaar. Aangezien financieel economische systemen wereldwijd op vertrouwen
zijn gebaseerd, is het vanzelfsprekend dat we financieel economische criminaliteit als ondermijnend ervaren en
bestempelen. Tijdens de plenaire presentaties en de workshops kwamen wat betreft de bestrijding van
winstgerelateerde misdaad twee punten duidelijk naar voren. Ten eerste dat we in deze strijd ons meer moeten
richten op het afpakken van crimineel vermogen. En ten tweede dat de politie, het OM en de bijzondere
opsporingsdiensten deze strijd niet kunnen winnen zonder samenwerking met de overige (potentiële) partners.
Burgers, bedrijven, toezichthouders, banken, verzekeringsmaatschappijen, zelfstandige bestuursorganen
enzovoort zouden vaker als partner moeten worden gezien en worden betrokken bij de bestrijding van
ondermijnende criminaliteit.
8

Recent in de media
Meer inbrekers oppakken 'niet reëel'
Nederlands Dagblad, 23 november 2012
De politie wil de komende vier jaar 25 procent meer woninginbrekers oppakken, maar deze doelstelling is 'niet
reëel' met de huidige aanpak en recherchecapaciteit. Dat stellen onderzoekers van de Politieacademie in een
studie die is uitgevoerd in opdracht van de politie. De constatering is een tegenvaller voor de politie, die in mei van
dit jaar een offensief aankondigde tegen het toenemend aantal inbraken. Hoofdcommissaris Frans Heeres zei toen
namens de Raad van Korpschefs dat iedere aangifte weer nauwkeurig wordt onderzocht. Maar daar is met de
huidige werkwijze en inzet simpelweg de mankracht niet voor, concluderen de onderzoekers. Hoeveel
rechercheurs moeten worden vrijgemaakt, meldt de studie niet. Uit politiecijfers blijkt dat in 2011 criminelen iets
meer dan 88.500 inbraken pleegden, meer dan voorgaande jaren. Het oplossingspercentage ligt gemiddeld tussen
de 7 en 9 procent, dat is volgens de onderzoekers lager dan in landen als Groot-Brittannië (10 tot 12 procent) en
Duitsland (18 tot 20 procent). 'In Duitsland is gewoon meer capaciteit', zegt onderzoeker Nicolien Kop. 'Het is niet
zo dat de Nederlandse recherche minder effectief is.' Een Nederlandse rechercheur lost net als zijn Duitse collega
gemiddeld 42 zaken per jaar op. Nederland telt bijna 11.700 rechercheurs, maar zij worden voor een breed scala
aan zaken ingezet. Enkele regiokorpsen werken met speciale teams die zich alleen met woninginbraken
bezighouden, wat zorgt voor hogere oplossingspercentages.
Voorkom de dief!
Het Tijdschrift voor Politie – jaargang 74/ nr. 9/12
Artikel over onderzoek woninginbraken.
'Elke moordzaak krijgt gelijke zorg'
Trouw, 21 november 2012
Politie-expert: Media-aandacht voor gruwelijke zaken hoort niet uit te maken, wel risico op haastwerk
De moord op Marianne Vaatstra heeft jarenlang veel aandacht gekregen in de media. Heeft dat ertoe bijgedragen
dat de politie extra aandacht aan de zaak heeft gegeven, of behandelt de recherche iedere moordzaak op dezelfde
manier? Zeker is dat een moord op een prostituee minder aandacht krijgt van media dan die op een lerares, omdat
de eerste een minder eerzaam beroep heeft, stelt psychologe Nicolien Kop, lector criminaliteitsbeheersing en
recherchekunde aan de Politieacademie. Nog meer attentiewaarde heeft een moord op een kind, of een tiener,
zoals Marianne Vaatstra die zestien was toen ze de dood vond. Maar niet van de politie, want die heeft evenveel
aandacht voor elke moordzaak. "Althans, dat zou de politie moeten hebben", aldus Kop. "Bij de vraag waarom een
moordzaak geruchtmakend wordt zoals die van Marianne Vaatstra, is de maatschappelijke verontwaardiging heel
belangrijk. Hoe groter die boosheid, hoe meer maatschappelijke onrust. De media springen er dan ook eerder op
en spinnen zo'n zaak breder uit." De gruwelijkheid van een zaak heeft wel enige invloed, maar niet per se, zegt
Kop. "Een relatief eenvoudige moord op een kind veroorzaakt veel meer ophef dan op een volwassene. Een
afrekening in het Amsterdamse criminele circuit creëert ook minder onrust. Hoe onschuldiger het slachtoffer, hoe
geruchtmakender de zaak." Maar dat wil niet zeggen dat de politie harder werkt bij de moord op een kind dan op
een crimineel. "Het rechercheteam moet altijd zorgvuldig blijven, om wat voor slachtoffer het ook gaat. Dat is
belangrijk, want anders kan het misgaan, zoals bij de Schiedammer Parkmoord. Daar werden op een gegeven
moment fouten gemaakt (in die zaak werd een onschuldige opgepakt en veroordeeld, red.). Sindsdien bestaan er
bij de politie zogenaamde tegensprekers, mensen van buiten die meekijken en het onderzoek toetsen of het wel
goed is gedaan." Een ander voorbeeld van een zaak onder druk was de schietpartij in Alphen aan den Rijn, vertelt
Kop. "De burgemeester wilde de dode lichamen zoveel mogelijk weg uit dat winkelcentrum en het publiek wilde zo
snel mogelijk horen wat er aan de hand was. Maar ondertussen moesten de rechercheurs onder die zware druk
wel de sporen veilig stellen. Later bleek de dader alleen te handelen, maar vlak na de moordpartij wist de politie
dat natuurlijk nog niet. Haastwerk door de maatschappelijke, bestuurlijke en politieke druk had tot fouten kunnen
leiden en daar is niemand bij gebaat." In de Vaatstra-zaak is nu een verdachte aangehouden in het Friese dorp
Oudwoude. Door de media-aandacht lijkt het erop alsof de dader al is gevonden, maar hij blijft verdachte. Dat is
een risico voor de politie, zegt Kop. "Het gevaar ligt op de loer dat de focus te veel komt te liggen op de uitkomst:
'we hebben hem!' Terwijl er nog steeds voldoende bewijs tegen hem moet worden verzameld om de zaak goed
voor de rechter te brengen en om een eerlijk proces te kunnen voeren. Ook voor het publiek lijkt de moordenaar
gepakt, maar juridisch is dat nog niet bewezen. Lezers, kijkers en dorpsgenoten kunnen dan nog voor verrassingen
komen te staan, want de definitieve uitkomst is nog niet bepaald, want uiteindelijk bepaalt de rechter."
9

Lector Nicolien Kop op radio 5 over woninginbraken
Vrijdag 23 november jl. sprak lector Nicolien Kop op radio 5 in “Dichtbij Nederland” over een effectieve aanpak van
woninginbraken. Dit naar aanleiding van een recent onderzoek van het lectoraat Criminaliteitsbeheersing &
Recherchekunde. Een link naar het radiofragment vind je hier:
http://dichtbijnederland.ntr.nl/page/detail/794899/'Woninginbraken+terugdringen+met+preventie'
Optreden in TV programma Altijd Wat- NCRV (13 november 2012)
NCRV tv-programma “Altijd wat” ging op dinsdag 13 november jl. over de samenwerking tussen politie en burgers.
De samenwerking lijkt steeds meer toe te nemen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van nieuwe technieken en
social media (bijv. amber alert). Wat zijn kansen, wat zijn risico’s en randvoorwaarden, waar ligt de grens?
Nicolien Kop, lector Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde aan de Politieacademie is een van de
deskundigen die in het item aan het woord komt. Samenwerking tussen politie, burgers, bestuur en bedrijven is
een van de centrale thema’s van het lectoraat.
De uitzending is terug te kijken via Uitzending Gemist (fragment begint na ca. 12 minuten).
http://altijdwat.ncrv.nl/ncrvgemist/13-11-2012/altijd-wat-13-november
In Secondant, nummer 5 oktober 2012:
Interview met Nicolien Kop over "Van Opsporing naar criminaliteitsbeheersing". In Secondant, nummer 5 oktober
2012: "Mensen willen zelf graag bijdragen aan veiligheid".
via de website van zowel het CCV als de Politieacademie is het volledige interview te lezen:
http://www.hetccv.nl/publicaties/secondant/2012/2012-5
http://www.politieacademie.politie.nl/kennisenonderzoek/Lectoraten/criminaliteitsbeheersingrecherchekunde/Pages
/artikelenenpresentaties.aspx
Machtkampf der Rocker
Op 15 oktober zond de Duitse zender ARD de reportage Machtkampf der Rocker uit. Deze reportage belicht de
werkwijze van de Duitse 1% motorclubs, met in het bijzonder de Hells Angels. Er wordt een beeld gegeven van de
organisatie, de internationale verwevenheid en de activiteiten van de Duitse chapters. De reportage laat onder
meer zien hoe de chapters zich mengen in het Duitse uitgaansleven en in de prostitutie en hoe zij er in geslaagd
zijn om een deel van deze branche over te nemen. Zo laat de reportage zien hoe in Flensburg horecaondernemers
werden bedreigd en gedwongen om portiersdiensten van de lokale Hells Angels af te nemen.
Aandacht is er ook voor de PR van de clubs, die er op gericht is een zo positief mogelijk beeld van de Hells Angels
naar buiten te brengen. In de reportage komen verscheiden vertegenwoordigers van het Landeskriminalamt aan
het woord. Zij vertellen over de vaak moeizame strijd tegen de chapters.
De reportage is te vinden op de website ARD Mediathek:
http://www.ardmediathek.de/das-erste/reportage-dokumentation/die-story-im-ersten-machtkampf-derrocker?documentId=12123860
10

UITNODIGING seminar over woninginbraken – 8 januari 2013
Het lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde organiseert op dinsdag 8 januari 2013 het
seminar ‘woninginbraken' op de Concernlocatie van de Politieacademie in Apeldoorn.
Nederland kende in 2011 meer dan 89.000 geregistreerde woninginbraken en slachtoffers ondervinden hiervan
vaak materiële en immateriële schade. Politie en politiek kennen een hoge prioriteit toe aan deze vorm van high
impact crime. Toch steeg het aantal woninginbraken de laatste twee jaren met 18% (2010) en 8% (2011) en
tegelijkertijd daalde het ophelderingspercentage van 12,1 in 2005 naar 9,0 % in 2010. Het lectoraat
Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde deed in opdracht van de Raad van Korpschefs onderzoek naar het
fenomeen woninginbraken en de mogelijke aanpak. De aanbevelingen uit het onderzoek zijn met name gericht op
meer aandacht voor preventie, een grotere eigen verantwoordelijkheid van burgers, meer heterdaadkracht en een
regierol voor de gemeente. Frans Heeres, portefeuillehouder vermogenscriminaliteit, adviseert de aanbevelingen
uit het onderzoek mee te nemen in het programma high impact crime, waar de aanpak van woninginbraken deel
van uitmaakt.
Centraal thema van de avond is de aanpak van verschillende vormen van diefstal uit woningen. Hierbij worden
enkele 'best practices' voor het voetlicht gebracht. Tijdens de avond zijn bijdragen van de lector en onderzoekers,
het landelijk programma woninginbraken, een ex-inbreker, een gemeente en de gemandateerd portefeuillehouder
woninginbraken. Ook wordt een nieuw onderzoek van het lectoraat gepresenteerd, 'Politieregistraties
woninginbraken, het ophelderingspercentage en het gebruik van koppelzaken/schakelbewijs.'
Het seminar vindt plaats op de Politieacademie, Concernlocatie, Arnhemseweg 348 in Apeldoorn. Deelname aan
het buffet en het avondprogramma zijn geheel kosteloos.
Aanmelden
U kunt zich aanmelden via het digitale registratiesysteem van het Congres- en Evenementenbureau
Politieacademie middels de volgende link wr.politieacademie.politie.nl Hier kunt u inloggen met uw inlognaam en
wachtwoord van Politie Kennis Net; heeft u deze nog niet, dan kunt u zich hiervoor eerst registreren. Nadat u bent
ingelogd, gaat u naar de pagina “Mijn Gegevens”. Wanneer u deze heeft ingevuld, kunt u zich inschrijven voor het
seminar op de pagina “Congressen”.
Voor vragen mail naar congres@politieacademie.nl of bel met 055-5397497.
Mededelingen
Jan Struijs naar Nationale Politie
Jan Struijs, voormalig hoofd kennis bij de Politieacademie en directeur van het programma versterking
weerbaarheid, zal een bijdrage gaan leveren aan de vorming van de Nationale Politie. Jan is door Leon Kuijs en
Dineke Oldenhof gevraagd om bij de ontwikkeling van het HRM domein van de nationale politie een bijdrage te
leveren. Jan gaat zich inzetten bij de totstandkoming van een sterkere verbinding tussen het HRM beleid en de
politieprofessie. Daarnaast werkt Jan mee aan het opzetten van het benodigde professionele netwerk van
strategische partners zoals de Politieacademie, de vakbonden en het ministerie van V&J. Jan zal hiermee een
bijdrage leveren aan de ontwikkeling van een aanpak die de professionele inzetbaarheid van de politie verhoogt,
optimaal is afgestemd op de politiepersonele en maatschappelijke vraag en recht doet aan het politiewerk.
11

Publicaties
N. Kop, R. van der Wal & G. Snel (red.) (2012) Opsporing Belicht. Over strategieën in de opsporingspraktijk.
Tweede druk. Den Haag: Boom Lemma.
Leukfeldt, E.R. & W.Ph. Stol (red.) (2012) Cyber Safety: an Introduction. The Hague: Eleven International
Publishers.
Sollie, H., Svensson, J., &Sawitri, S. (2012). Leidt proactieve handhaving tot ongelijke behandeling van jongeren?.
Tijdschrift voor de Politie, 74 (7), pp. 34-38.
Sollie, H., Jochoms, T., Jacobs, G., Bayerl S. & Horton, K. (2012). Experience with Joint Investigation Teams in the
Netherlands: a pragmatic approach. in:
Birdi, K, Allen, K., Turgoose, C., Macdonald, I. &Vössing, J. 2nd Cross-country comparison on knowledge sharing
capabilities and best practice in police organisations (Deliverable 3.3),Project: Comparative Police Studies In The
EU (COMPOSITE), United Kingdom: University of Sheffield.
Mediatheek
Titel: Police investigative interviewing. : a new training approach.
Auteur: Lotte Smets
Uitgave: Antwerpen: Maklu (2012)
ISBN 9789046605325
Based on an empirical study this book explains how two newly developed training methods, individual coaching
and one-day group training, can be used to optimise daily police interview practices by coaching interviewers at
work. Coaching police interviewers gives them the opportunity to acquire insight into their personal interview
strengths and weaknesses. Consequently developing personal awareness will help to optimise the interview
practices of individual police officers by instilling a process of self-reflection and giving the interviewers insight into
how to use certain techniques. Working with interview coaches also has the advantage that police interviewers can
not only reflect on their personal practice, but they also can seek advice and guidance when preparing for and
conducting complex interviews. On this level coaching is more focused on the content of the case than on
interpersonal capacities – which will increase job satisfaction and can prevent tunnel vision when working on a
criminal case. Our main findings are that 52% of individually coached interviewers further developed their personal
interview competences significantly, and 17% of the interviewers who received only a one-day group coaching
session with their peers, showed progress after seven months on four of the five main interview competences
measured by the Police Interview Competency Inventory. Based on the principles of coaching, a new way of
policing will be explained when describing the two newly developed training methods, a way that will change the
practical organisation of criminal investigations for good and will enhance the quality of investigative interviews.
Titel: Radiostilte... : de suïcide van een politieman.
Auteur: Roely Boer ; Geertje Spijkerman
Uitgave: Dokkum : MaWiMa Uitgeverij (2012)
Suïcide. Zelfdoding. Het roept allemaal vragen op. Nabestaanden blijven achter met gevoelens van boosheid en
schaamte. Onbegrip overheerst, maar vooral ook schuldgevoel. Maar wie zijn wij om daarover te oordelen? Wat
weten wij van de eenzame strijd, van de worsteling die iemand doormaakt? Hoe het voelt om moederziel alleen in
een 'donkere tunnel' te zitten, verlangend naar het licht aan het eind? Dit boek vertelt het verhaal van een
politieman die zichzelf om het leven bracht, en van de emoties die dit heeft losgemaakt bij zijn vrouw en kinderen,
bij collega’s en leidinggevenden. Ook een psychiater, een psycholoog en een docente verlieskunde komen aan het
woord. Het biedt handvatten voor iedereen die met zelfdoding te maken heeft of heeft gehad en wil het taboe
rondom suïcide doorbreken.
12

Colofon
Uitgegeven door Lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde, Politieacademie
www.politieacademie.nl/lectoraatcriminaliteitsbeheersing
Redactie
Lectoraat Criminaliteitsbeheersing & Recherchekunde
Contactgegevens
Nicolien Kop (lector), Nicolien.Kop@politieacademie.nl
Willem Schutte (programmamanager), Willem.Schutte@politieacademie.nl
Jan Struijs (adviseur), Jan.Struijs@politieacademie.nl
Walter Hilhorst (projectleider), walter.hilhorst@politieacademie.nl
Ronald van der Wal (onderzoeker), ronald.van.der.wal@politieacademie.nl
Alan Kabki (promotie onderzoeker), alan.kabki@politieacademie.nl
Henk Sollie (promotie onderzoeker), henk.sollie@politieacademie.nl
Mariette van Kuik (promotie onderzoeker), mariette.van.kuik@politieacademie.nl
Renate Klein Haneveld (junior onderzoeker), renate.kleinhaneveld@politieacademie.nl
Monique Wiltink (managementassistente), monique.wiltink@politieacademie.nl
Mediatheek
Concernlocatie Apeldoorn
Arnhemseweg 348
7334 AC Apeldoorn
T (055) 539 71 33
E apeldoorn.mediatheek@politieacademie.nl
www.politieacademie.nl/mediatheek
Contactpersoon:
Anouk Eimers-Nijland, Mediathecaris, Anouk.Eimers-Nijland@politieacademie.nl
13