Ambtelijke Binding - VGVZ

18 1. EXPERTMEETING
vormen maar niet het doel. Met andere woorden, nog afgezien van de vraag
of vrijwilligersorganisaties zich in dit seculiere tijdperk op ‘geestelijke’ basis laten
organiseren lijkt ook de feitelijke taakstelling van geestelijk verzorgers in
dit model weinig intrinsiek verband te houden met een domeinbepaling van
godsdienst en levensovertuiging.
1.1.3 Parameters
De vier scenario’s die ik zojuist opnieuw heb geschetst vallen op verschillende
wijze uit te werken. Ieder scenario kan als een ‘verkennend scenario’ opgevat
worden door de feitelijke trends die er in beschreven worden te extrapoleren,
waardoor inzichten geboden worden omtrent de toekomstige – te verwachten
– kenmerken van geestelijke verzorging. Anderzijds kan ieder model ook
als ‘doelstellend scenario’ opgevat worden waardoor de klemtoon komt te liggen
op het beleidsontwerp, de determinanten en de interventiemogelijkheden
om het betreffende toekomstmodel van geestelijke verzorging daadwerkelijk
te realiseren. Het getuigt echter van teveel ambitie om de scenario’s nu al op
waarschijnlijkheid of wenselijkheid te beoordelen. De scenario’s zijn daarvoor
beleidswetenschappelijk te summier en weinig analytisch uitgewerkt, en ontberen
parameters die goede inschattingen mogelijk maken. Ik zal daarom enkele
van die parameters verkennen door kwesties in de geestelijke verzorging te
beschrijven die mijns inziens om keuzes vragen. Dat doe ik in de vorm van
een vijftal onderling samenhangende vragen, en wel onder de noemer van domeindefinitie
(‘wat is geestelijke verzorging eigenlijk?’), roldiffusie (‘wie zijn
geestelijk verzorgers?’), zorgintegratie (‘wat is hun bijdrage aan de zorg?’),
consensusoriëntatie (‘kunnen we de dingen bereiken die we willen?’) en kwaliteitsborging
(‘hoe doen we het goed?’).
Domeindefinitie
Wat is het domein van de geestelijk verzorger? De term ‘domein’ is de aanduiding
van het veld waarop een beroepsgroep haar expertise geldend maakt. Het
begrip bevat dus zowel een functionele gezagsaanspraak als een thematische
focus van deskundigheid. Tot die laatste beperk ik me hier. Wat is er eigenlijk
geestelijk aan de geestelijke verzorging? Het probleem is niet zozeer dat er
geen antwoord op deze vraag gegeven kan worden als wel dat er zoveel verschillende
antwoorden gegeven kunnen worden. Enerzijds liggen er verbanden
met ‘geestelijke gezondheidszorg’, waardoor geestelijke verzorging connotaties
kent met de wetenschappelijk gefundeerde zorg voor psychische problemen en
stoornissen. Anderzijds zijn er specifiek religieuze connotaties met ‘zielzorg’:
de conventiegestuurde begeleiding in verband met het heil van de gelovigen.
Met dergelijke uiteenlopende connotaties is de discussie niet verstomd. Per
godsdienst en levensovertuiging zijn uiteenlopende definities en doctrines van
de term ‘geest’ beschikbaar, waarvan in de geestelijke verzorging niet steeds
duidelijk is of en hoe ze de feitelijke zorg beïnvloeden. Vaak lijken overigens
niet zozeer religiespecifieke maar juist quasigenerieke termen een rol te spelen
waarbij òf holistische en eclectische definities met betrekking tot het domein