Kijken en Zien - Bètasteunpunt Utrecht

Hoofdstuk 4. Kleuren zien Kijken en Zien!
Het is mogelijk de drie typen kegeltjes op dezelfde manier te activeren met een monochrome
lichtbron als met een bron met een samengesteld spectrum. Het visuele systeem is niet in staat
dergelijke spectra van elkaar te onderscheiden. Kleuren die de kegeltjes op dezelfde manier
activeren, zullen hetzelfde worden ervaren. Dit heet metamerie. Omdat de spectra die het oog
binnenkomen het gevolg zijn van zowel bron- als objectspectra, kan het gebeuren dat je twee
objecten onder de ene lichtbron als dezelfde kleur waarneemt, terwijl ze er onder een andere
lichtbron verschillend uitzien. Dus als je kleren gaat kopen is het aan te bevelen niet alleen in de
winkel de kleuren te bekijken maar ook in daglicht.
Wiskundig houdt metamerie verband met het “verlies van N-3 dimensies” doordat de Ndimensionale
spectra worden waargenomen door een 3-dimensionaal systeem. Als je onze 3dimensionale
wereld in een foto, een 2-dimensionaal systeem, bekijkt “verlies je ook een dimensie”
en die bevat informatie over de diepte van objecten in de foto.
4.6 Kleurwaarneming en context
Kleurwaarneming is sterk afhankelijk van de context waarin je die kleuren waarneemt. “Goud” en
“huidskleur” bijvoorbeeld bestaan uit mengsels van geel, bruin en wit, respectievelijk bruine, roze,
witte en blauwe kleurveldjes die alleen in
samenhang als “goud” en “huidskleur”
beoordeeld zullen worden. In
onderstaande demo van Edwin Land zien
we ook dat de context waarin kleuren
zijn geplaatst zeer belangrijk is; links
zien we roden, gelen, groenen en oranjes
en rechts tevens bruinen en olijfkleuren.
Waarneming van kleur in de wereld om
ons heen is nog van vele andere effecten
afhankelijk, zoals adaptatie, contrast en
assimilatie.
4.7 Verwerkingsvragen
Vraag 4-2 Monochroom licht
Figuur 4-13: Contextafhankelijke kleurwaarneming
© Vakgroep Fysica van de Mens, Universiteit Utrecht
Teken op een aantekeningenvel het spectrum van een monochrome lichtbron met golflengte
500nm, het spectrum wat bij dit licht door de banaan wordt weerkaatst, en de spectra die door
witte, zwarte en 23% grijze papiertjes worden weerkaatst.
Wat is het verschil tussen de grafieken?
Leg uit waarom je met deze grafieken kunt aantonen dat er onder monochroom licht geen
kleuronderscheid is.
Vraag 4-3 Welke spectra slaan alle drie de kegeltjes maximaal aan?
Bedenk twee verschillende spectra die de drie typen kegeltjes allemaal maximaal aanslaan. Welke
kleur zou je voor deze spectra waarnemen?
32