Download pdf - Oranjewoud

Monument in Balans
18
1. De dijk als wereldlandschap
De Afsluitdijk is méér dan een water-
staatkundig kunstwerk dat het achter-
land beschermt tegen de zee. En het is
méér dan een verbindingsweg tussen
Noord-Holland en Friesland. De Afsluitdijk
is een icoon voor Neerlands kunnen
van de vorige eeuw. Een icoon van het
maakbaarheidsdenken en de strijd tegen
het water. De Afsluitdijk vormt de
poort naar Friesland, maar ook het begin
van het Waddengebied. Nu Wieringen
weer een eiland wordt, wordt deze
binding met het waddengebied alleen
maar groter en kan de kop van Noord-
Holland haar verloren landschappelijke
identiteit herstellen.
Voor het waddengebied is de Werelderfgoedstatus
aangevraagd. De Afsluitdijk
kan daar niet los van worden gezien.
Nu al is de Afsluitdijk een toeristische
trekpleister. Wij willen van het gebied
opnieuw een Wereldlandschap maken.
2. De dijk: dam tussen twee
landschappen
De dijk is een dam. Een verbinding tussen
twee landschappen. De dijk zelf is
een functioneel object. Wonen, natuur,
verblijfsrecreatie en bijvoorbeeld kunst
zijn functioneel niet aan de dijk gebonden
en zouden in onze visie dan ook niet
verder ontwikkeld moeten worden op de
dijk. Wonen, verblijfsrecreatie en natuur
horen thuis in landschappen. Door ze in
de halters een plek te geven, kunnen ze
een bijdrage leveren aan het versterken
van de economie, leefbaarheid en landschappelijke
kwaliteit in de halters. Ook
voor de functie duurzame energie kijken
we kritisch naar de functionele betrokkenheid
bij de dijk en zoeken wij ook
naar mogelijkheden in de halters.
Op deze manier geeft de dijk een impuls
in de beide halters.
3. De dijk als waterscheiding
De dijk is aangelegd in een tijd dat bescherming
tegen de zee voorop stond.
De harde scheiding tussen zee en achterland
gaf een veilig gevoel. De gevolgen
voor natuur, landschap en bijvoorbeeld
de visserij waren ondergeschikt. Ook
nu is de veiligheid in het geding. De dijk
voldoet niet meer aan de veiligheidseisen
voor de komende eeuw. Maar tegenwoordig
kijken we breder dan veiligheid
alleen. We vinden de harde scheiding
tussen zout en zoet vanuit ecologisch
oogpunt ongewenst. Ook de belangen
van het wegverkeer en het scheepvaartverkeer
wegen mee; de waterscheidende
functie zorgt immers voor oponthoud.
Toch kiezen wij er in onze visie voor de
dijk dé waterscheiding te laten blijven
en de veiligheid leidend te laten zijn in
al onze keuzes. Uit het rapport Veerman
blijkt immers dat op het gebied van veiligheid
opnieuw grote uitdagingen te
verwachten zijn. Daarnaast is de identiteit
van de dijk als waterscheiding cruciaal
voor de cultuurhistorische waarde
van de dijk. Binnen dat uitgangspunt
zijn wij op zoek naar eigentijdse oplossingen
die ook recht doen aan de belangen
van natuur en landschap, economie
en leefbaarheid. Duurzame oplossingen
dus.
4. Rechtheid, weidsheid , ritme
en contrast
De beleving van de dijk begint pas echt
na Kornwerderzand, na de knik. In het
gebied tussen de sluizen staat bij ons
rechtheid, weidsheid en het ritme van
de dijk centraal. Het ritme van de dijk
wordt bepaald door de vaste ijkpunten
op de dijk: Kornwerderzand, Breezanddijk,
het Monument en de sluizen bij
Den Oever. Deze momenten van afleiding
verrassen je bij de reis over de dijk.
Ook het contrast tussen zout en zoet,
tussen een natuurlijk en een gemaakt
landschap bepaalt mede de kwaliteit
van de dijk. We kiezen er voor de rechtheid,
weidsheid, schaal en contrast niet
te doorbreken, maar juist te versterken.
De huidige mo(nu)menten op de dijk
blijven het ritme op de dijk bepalen.
Deze mo(nu)menten moeten voor alle
gebruikersgroepen van de dijk beleefmomenten
worden.
5. Icoon van maakbaarheid én
duurzaamheid
De Afsluitdijk stamt uit een tijd van
maakbaarheidsdenken. Zee werd land,
zout werd zoet en de techniek stond
voor niets. De dijk is voor ons een icoon
van dit typisch Hollandse maakbaarheidsdenken.
Stoer en sterk. Een gedenkteken
uit de vorige eeuw. De keuze
voor veiligheid die 75 jaar geleden werd
gemaakt heeft geleid tot een enorme
achteruitgang van natuurwaarden. Het
estuariene karakter van het IJsselmeer
is verdwenen. Inmiddels hebben wij
manieren gevonden om de veiligheid
te garanderen, maar ook de natuurwaarden
te versterken. Brakke zones,
kwelderontwikkeling en nieuwe zoetwaterbekkens
kunnen een enorme impuls
betekenen voor de natuur. De dijk
wordt op die manier niet de plek waar de
natuurwaarden eindigen, maar juist de
plek waar de natuur een impuls krijgt.
Ook de ambitie om van de dijk een duurzame
energie producent te maken, laat
zien dat maakbaarheid en duurzaamheid
hand in hand gaan.