P - Tijdschrift over agressie preventie

Net als bij de programma’s voor kleuterscholen stellen de
scholen zich ten doel de sociale vaardigheden van kinderen en
jongeren te trainen en ze handgrepen te bieden om confl icten
vreedzaam op te lossen.
Het meest worden ‘bemiddelings- of arbitrageprogramma’s’
toegepast. Meestal oudere leerlingen worden opgeleid om medeleerlingen
te helpen ruzies eerlijk en in goed overleg op te
lossen. Dit type mediation kan voorkomen dat leeftijdsspecifi
eke confl icten escaleren en uitmonden in geweld. Een eerste
grote evaluatie toont aan dat bemiddelingsprogramma’s onder
bepaalde omstandigheden kunnen bijdragen aan een beter
klimaat op school en het aantal geweldsincidenten kunnen
reduceren.
Er zijn nog een aantal breed opgezette programma’s, deels
met gedetailleerde leerplannen en handleidingen, die scholen
kunnen overnemen resp. ‘inkopen’. Een dergelijk programma is
bijvoorbeeld het FAUSTLOS-programma voor basisscholen, het
Konstanzer Trainingsprogramm (KTM) voor leerkrachtteams,
het Anti-Bullying-programma van Dan Olweus, het programma
‘Konfl ikt-Kultur’ van de stad Freiburg, het BUDDY-project,
het project van de vereniging fairplayer e.V. in Bremen. De
doelgroepen van deze programma’s zijn doorgaans de leerkrachten
die de programma’s moeten uitvoeren en hiervoor
worden opgeleid. Sommige programma’s (bv. FAUSTLOS,
fairplayer) bevatten echter ook trainingsmateriaal resp. handleidingen
voor de inzet van leerlingen.
De onderwijskrachten staan vaak alleen
voor de moeilijke taak iets te veranderen
aan gedragsproblemen bij kinderen.
Uit de evaluatiestudies die tot dusverre zijn uitgevoerd, komt
naar voren dat programma’s tegen geweld effectief zijn als de
volgende principes worden aangehouden:
• Geweldpreventie moet zo vroeg mogelijk beginnen, dus in
het gezin, op de kleuterschool en de basisschool.
• Het meest effectief zijn schoolprogramma’s die zich richten
op meerdere niveaus. Deze moeten worden ondersteund
door leerkrachten, ouders en scholen. De schoolleiding
moet volledig achter het programma staan. Geweldpreventie
moet een belangrijk onderdeel van het schoolconcept en
het schoolleven zijn. Een schoolconcept kan niet zonder gedragsregels
voor in de klas en in het schoolgebouw plus het
bepalen van sancties bij overtreding. Er moeten mogelijkheden
tot bemiddeling zijn, begeleiding van compensatieregelingen
tussen daders en slachtoffers, en advies en hulp
•
•
voor slachtoffers van mobbing en ander geweld. Scholen
met een goed klimaat en een levendig schoolleven kampen
minder vaak met geweldproblemen.
De preventie moet over een langere periode plaatsvinden
en permanent in het schoolleven worden geïntegreerd; het
effect moet duurzaam zijn. Een op zichzelf staand project,
bv. een projectdag of een assertiviteitstraining, kan aan
het begin van het schooljaar worden georganiseerd. Maar
een structurele verankering van geweldpreventie moet het
uiteindelijke doel zijn.
Standaardtrainingsprogramma’s moeten worden aangepast
aan de behoeften van de betreffende school; leerkrachten,
ouders en leerlingen moeten worden betrokken bij deze
aanpassingen.
Aanbod in de jeugdzorg
De publieke en onafhankelijke jeugdzorginstellingen, de politie
en de commerciële bedrijven bieden weliswaar een groot
aantal trainingen aan, maar deze zijn vaak toegespitst op
specifi eke aspecten, worden niet gecontroleerd en ook niet
beoordeeld op effectiviteit. De meeste cursussen, workshops,
trainingen e.d. worden voor en in samenwerking met scholen
aangeboden. Een aantal trainingen wordt ook buiten school,
bij het jeugdwerk of in opvoedingsinrichtingen e.d. uitgevoerd.
De trainingen zijn gericht op verschillende doelgroepen, te
weten:
• Voor jongeren met een neiging tot geweldpleging of veroordeelde
geweldplegers zijn er:
a. Anti-geweld-trainingen in het kader van opvoedkundige
sancties die door de jeugdrechtbank zijn opgelegd of in de
jeugdgevangenis,
b. Coolnesstrainingen (een specifi eke in Duitsland gebruikte
training) in het kader van het jeugdwerk of op scholen voor
jongeren die neiging tot geweld vertonen.
• Assertiviteits- of zelfverdedigingcursussen voor potentiële of
daadwerkelijke slachtoffers.
• De-escalatietrainingen en burgermoedtrainingen, waardoor
jeugdige toeschouwers worden gestimuleerd in te grijpen
en voor hun eigen overtuiging uit te komen.
De methodiek van de diverse trainingen is vaak gelijkaardig.
Bijna alle trainingen werken met geleide oefeningen
en spellen, met name met rollenspellen. Bij de antigeweld-trainingen
die op confrontatie zijn gericht, speelt de
zogenaamde ‘hete stoel’ een belangrijke rol.
Het blijft een feit dat er legio aanbieders op dit vlak zijn en
dat de kwaliteit van het aanbod heel verschillend is. Het loopt
uiteen van uiterst professioneel tot niet aan te bevelen, of zelfs
tot contraproductief. Tot op heden zijn er amper
AA P
11
#2