De zoektocht van Ahmed Aboutaleb ZSM blijkt “winstpakker ...

De zoektocht van
Ahmed Aboutaleb
RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | NR 12 | JAARGANG 17 | dEcEMBER 2011
Strenge strafeis tegen
vuurwerk-sjoemelaar
ZSM blijkt “winstpakker”

Twee hoNDerD jAAr
Feest in de Ridderzaal
opeNbAAr MiNiSTerie
Slechts drie jaar heerste Napoleon Bonaparte over Nederland.
Toch heeft deze korte periode belangrijke sporen nagelaten in ons
dagelijkse leven. Al vrij snel, in 1811, voert hij een rechterlijke
organisatie naar Frans model in. deze bestaat uit onafhankelijke
rechters en een zelfstandig orgaan, Le Ministère Public, het latere
Openbaar Ministerie.
Bij de viering van 200 jaar Rechterlijke Macht in Nederland op 11
november 2011 kreeg de koningin uit handen van Geert corstens,
president van de Hoge Raad, twee bundels uitgereikt over hoe de
Rechtspraak en het Openbaar Ministerie zich als organisatie hebben
ontwikkeld. Het feest werd opgeluisterd door zang en dans. Herman
Bolhaar, voorzitter van het college, werd kort geïnterviewd door
Margriet Vroomans: ‘We richten ons op de dader en staan voor het
slachtoffer’.
Foto: fotobureau Jos van Leeuwen
2 | in Naam beeld artikel - Opportuun - Opportuun 12 - december 12 - december 2011 2011 Opportuun 12 - december 2011 - Naam artikel | 3

6
10
14
26
hij zoekt naar nieuwe methoden,
technieken en allianties om Rotterdam veiliger te
maken. Want de klassieke straf werkt niet altijd.
Interview met de burgemeester van de Maasstad,
Ahmed Aboutaleb. ‘Ik ben niet voor strenger en
meer, maar voor effectiever straffen.’
Schuld en schaamte laten ervaren
hoe hoger de straf, hoe langer B. niet
levensgevaarlijk illegaal vuurwerk kon verkopen.
Dat was de afweging van FP-aanklager Wil Frank
bij het formuleren van zijn strafeis tegen de
onverbeterlijke vuurwerksjoemelaar. Eerdere
straffen hadden niets uitgehaald. Dan zei B
doodleuk tegen de rechters: ‘Nou, tot volgend jaar
dan maar weer.’
Eis: vijf jaar brommen
Verhoren is een kunst.
Maar voor deze “kunstwerken” moeten de
voorwaarden wel geschapen zijn, hoorde
Opportuun tijdens een studiedag van de
Politieacademie. Over inspelen op verwarde,
zwijgende en fantaserende verdachten.
Een verhoorplan helpt. de tijd krijgen ook
‘een glazen kastje’, daarin opereert de
sectie Militaire Zaken van parket Arnhem. Om de
mediagevoelige zaken zorgvuldig af te doen, heeft
het parket de laatste jaren geïnvesteerd in
kennisuitwisseling met de krijgsmacht. ‘Er is geen
enkele achterdocht meer.’
‘Militaire’ parketsecretarissen zijn niet van de ivoren
toren
OPPORTUUN | RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | JAARGANG 17 | NUMMER 12 | dEcEMBER 2011 Opportuun wordt gratis verstrekt
aan de medewerkers van het OM en andere geïnteresseerden. Het magazine verschijnt twaalf keer per jaar. de redactie is verantwoordelijk voor de
inhoud. Aan de in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan.
Abonnementenadministratie Wijzigingen? Stuur de adresdrager met de aangebrachte wijzigingen naar het retouradres, of e-mail de wijzigingen naar
opportuun@om.nl. Redactieadres Openbaar Ministerie, Parket-Generaal, afdeling communicatie, Prins clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH den Haag.
Eindredacteur Pieter Vermaas, 070 - 3399840 of p.vermaas@om.nl. Plaatsvervangend eindredacteur Thea van der Geest, 070 - 3399825 of t.v.d.geest@om.nl.
Aan dit nummer werkten mee Anna Italianer, Gerard Trentelman, Gerben Kor, Mary Hallebeek, Miek Smilde, Juriaan Simonis, Miranda van Turennout
Foto omslag Robin Utrecht Bladformule en vormgeving Kris Kras design druk Tuijtel Oplage 8750
Inhoud
Vuurwerkverbod een brug te ver?
Ieder jaar eindigt in Nederland het jaar op karakteristieke wijze met champagne,
oliebollen, oudejaarsconference en… vuurwerk. Een traditie die zelfs na de vuurwerkramp
in Enschede niet te doorbreken valt.
De overheid doet haar best om de regels en toezicht rondom vuurwerkopslag en
vuurwerkgebruik te optimaliseren. Een notoire handelaar in illegaal vuurwerk kreeg
dit jaar terecht een hoge strafeis (zie pp 6-9 van dit nummer). Desondanks vallen er
ieder jaar weer vele gewonden en soms doden bij het gebruik van vuurwerk.
Om een betere indruk te krijgen van het landelijke aantal en ernst van dit probleem
hebben we als Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG), waarin alle oogartsen
vertegenwoordigd zijn, de laatste drie jaarwisselingen 826 vuurwerkslachtoffers met
oogletsels geregistreerd.
Tweederde loopt gelukkig goed af, echter 331 patiënten hielden blijvend oogletsel; 65
ogen werden blind, waarvan 21 niet meer te redden waren en operatief moesten
worden verwijderd. Meer dan de helft van de patiënten zijn kinderen en tot onze
verbazing bleek 57% van de slachtoffers omstanders te zijn, die zelf niet met vuurwerk
bezig waren.
Dit is de trieste oogheelkundige rekening van traditioneel vuurwerkvermaak tijdens
een Nederlandse jaarwisseling. Wij oogartsen vinden deze rekening te hoog en pleiten
daarom op puur medische gronden voor een verbod op afsteken van consumentenvuurwerk.
Als alternatief stellen wij openbare vuurwerkshows door professionals
voor. Dit voorkomt letsel bij kinderen, omstanders en letsel na ondeskundig afsteken
van inferieur vuurwerk door mogelijk met alcohol benevelde leken. Zolang consumentenvuurwerk
tijdens de jaarwisseling toegestaan is, adviseren de Nederlandse
oogartsen bij het afsteken van en kijken naar vuurwerk een beschermende (vuurwerk)bril
op te zetten en kleine kinderen binnen te houden.
Een gelukkig 2012 en hopelijk zien we elkaar volgend jaar nog!
Tjeerd de Faber, oogarts
Het Oogziekenhuis Rotterdam
Oud-voorzitter NOG
En verder...
5 Vragen > 17
Historie > 18
column > 21
Kortom > 22
Ut Recht > 25
Expertise: Jeugdgroepen > 30
de organisatie: ZSM > 32
Gespot > 36
Opportuun 12 - december 2011 - inhoudsopgave | 5

Ahmed Aboutaleb :
‘Daders
schuld en
schaamte
laten ervaren’
6 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2011
Rotterdam loopt al jaren voorop om de onveiligheid op straat, in de
wijk en in de stad te lijf te gaan. Gebiedsverboden, preventief
fouilleren, stadsmariniers, een persoonsgebonden aanpak van
criminelen, geen middel blijft onbeproefd om de stad veiliger te
maken. Ahmed Aboutaleb (1961) zet de strakke lijn van zijn
voorganger voort. Met meer invloed van de Rotterdammers.
‘NIET STRENGER, MAAR
Burgemeester Aboutaleb wil nieuwe wegen inslaan
EFFEcTIEVER STRAFFEN’
‘Het is gelukt om de stad veiliger te
maken’, meent Ahmed Aboutaleb,
sinds 2009 burgemeester van de
havenstad. ‘Een fors deel van het
laaghangend fruit is geplukt. De
objectieve veiligheid scoort goed.
Onze eigen Veiligheidsindex zit nu
boven de 7. Er zijn wijken die
slechter scoren, maar het gemiddelde
is een 7.’
Voor een deel gaat het nu om het
onderhouden van het huidige
veiligheidsniveau, zegt de burgemeester.
‘Maar we moeten ook
accelereren. Bepaalde thema’s en
locaties vereisen extra aandacht.
Rotterdam is een jonge stad. Daar
zijn we blij mee, maar dat brengt op
een aantal terreinen wel problemen
met zich mee: jeugdoverlast,
jeugdcriminaliteit. Daar moeten we
wat mee. We zijn zoekende naar
nieuwe technieken, methoden,
nieuwe samenwerkingsverbanden
ook, nieuwe allianties.’
Wat verwacht u als burgemeester
van het Openbaar Ministerie?
‘Scherpte, alertheid, snelheid en
effectiviteit in de hele keten.
Alertheid heeft onder andere te
maken met het ontdekken van
patronen, bijvoorbeeld rondom
jeugd. Dat soort informatie moeten
we met elkaar delen. We hebben
hier in Rotterdam een heel goede
jeugdofficier, Linda Dubbelman
(tevens landelijk jeugdofficier) die
zich niet alleen met de strafrechtelijke
kant van de kwestie bezig
houdt, maar ook met enige
regelmaat hamert op maatregelen
in de preventieve sfeer. Ze spreekt
me daarop aan en dat waardeer ik.
Mensen vinden tegenwoordig al
snel dat het OM zwak is en dat de
rechter slap straft. Alles wat wij
daar tegenin brengen wordt
weggehoond en beklijft niet.
Justitie moet dus tegen de wind in
roeien. Reden te meer om geen
fouten te maken en niet iemand
met een dagvaarding heen te
sturen die in potentie gekke dingen
kan doen. We hebben dat in het
verleden wel een paar keer
meegemaakt en zulke incidenten
maken een organisatie kwetsbaar.
Dit soort zaken voorkomen noem
ik scherpte.’
‘Met die scherpte en alertheid gaat
het wel goed. De factor snelheid is
nog minder goed ontwikkeld. De
molens van justitie malen soms
langzamer dan die van het bestuur.
Dat heeft overigens niet alleen met
het OM te maken, maar ook met de
effectiviteit van de rechtsplegingsketen
in zijn algemeenheid. Ik
verwijt het OM niet de opstopping bij
de rechtbank. Maar van alle zaken
die de politie doorspeelt naar het
OM duurt een deel echt lang. De
grote rel bij Hoek van Holland is nu
meer dan twee jaar geleden en de
laatste verdachte is recent veroordeeld.
Twee jaar na dato. Dat weet
niemand meer. Dat is niet goed, ook
niet voor het moreel van de troepen
aan de kant van de politie. We
spreken hierover wekelijks in de
driehoek, maar ook in de vierhoek
waaraan naast de hoofdofficier en
de korpschef van politie ook de
president van de rechtbank deelneemt.
Dat is belangrijk. Veiligheid
is een keten van verantwoordelijkheid.’
Nederland staat in de top vijf van
Europa als het gaat om streng
straffen. Toch beklijft die boodschap
niet, zegt u. Heeft strenger
Opportuun 12 - december 2011 - interview | 7

‘Ik vind dat
we niet alles
bij de rechter
hoeven neer
te leggen’
straffen wel zin om Nederland veiliger
te maken?
‘Ik ben niet voor strenger en meer,
ik pleit voor effectiever straffen. Wat
dat betekent, is een zoektocht.
Sommige jongens die bijvoorbeeld
worden opgepakt omdat ze met een
wapen hebben geschoten, beschouwen
een straf en de daarop volgende
terugkeer in de samenleving
als een heldendaad. “Ik kan het, ik
heb het gedurfd.” De klassieke straf
is in die gevallen niet doeltreffend.
In Nederland kennen we niet veel
smaken als het om straffen gaat. De
boete, de taakstraf, vrijheidsbeneming,
dat is het wel zo’n beetje. We
zouden ook naar andere straffen
moeten zoeken. Jaren geleden stond
er een artikel in de Volkskrant
waarin twee volledig gesluierde
dames doodsbedreigingen uitten
aan het adres van Ayaan Hirsi Ali.
“Hoe lang het ook duurt, we pakken
haar”, zeiden die vrouwen. Voor de
gevangenis waren ze niet bang. Wel
om Nederland te worden uitgestuurd.
Dat heeft mij toentertijd
gestimuleerd om als medeauteur
van het verkiezingsprogramma van
de PvdA uitzetting als passende straf
op te laten nemen bij zware delicten
zoals de moord op Theo van Gogh.
Tenzij we daardoor iemand stateloos
zouden maken, want daar ben ik
geen voorstander van. Het congres
heeft dit voorstel destijds verworpen,
maar het heeft mij wel aan het
denken gezet. Als mensen bereid
zijn een moord te plegen en niet
bang zijn voor de gevangenis, is dat
toch een vrij ernstige mededeling.’
Moeten straffen gedifferentieerd
worden naar etniciteit? Moet een
Turkse Nederlander met andere
woorden anders worden gestraft
dan een autochtone Nederlander?
‘Nee. Volgens mij hangen straffen
niet samen met culturen of etniciteiten,
maar wel met type delicten.
Het gaat erom doeltreffend te
straffen. Bij de uitvoering van
taakstraffen deelt de reclassering
tegenwoordig hesjes uit. Misschien
dat zoiets iets oplevert om iemand
ook schuld en schaamte te laten
ervaren. Ik ben geen specialist, het
is een zoektocht, maar duidelijk is
dat we niet altijd effectief straffen.
Het gaat me niet om de hoogte,
maar om het effect.’
In 2012 moet de herziening van de
gerechtelijke kaart zijn beslag krijgen
en wordt de Nationale Politie
verder opgetuigd. Wat betekent dat
voor u als bestuurder?
‘Iedereen weet dat ik geen voorstander
was van de Nationale
Politie, maar als ze er komt, dan
gaan we het doen. Het is nu een
politiek feit en we gaan er het beste
van maken. Hoe die grootschaligheid
gaat uitpakken, moeten we
afwachten. Als regioburgemeester
krijg ik de taak om te werken aan
capaciteitstoedeling. Met vijf, zes
burgemeesters uit de regio vormen
we op vrijwillige basis een soort
dagelijks bestuur en de andere
burgemeesters vormen een soort
parlement waaraan wij twee keer
per jaar verantwoording afleggen.
Op die manier kunnen we ook zelf
opschalen als er ergens een calamiteit
aan de hand is. Wat ik lastiger
vind is dat we straks met veertig
gemeenten moeten kijken wat er
leeft en wat de ideeën zijn. Laat ik
het voorzichtig stellen: makkelijk
zal het niet zijn.’
Het OM en u als burgemeester hebben
steeds meer mogelijkheden om
zelf op te treden zonder tussenkomst
van de rechter. Komt daardoor
de rechtsstaat niet teveel
onder druk te staan?
‘Nee, ik vind dat we niet alles bij de
rechter hoeven neer te leggen. De
bestuursrechtelijke maatregelen die
ik kan nemen zijn zorgvuldig
opgesteld voor een aantal duidelijk
afgebakende delicten en dat geldt
ook voor de OM-afdoeningen. Dat
vind ik eigenlijk wel goed.’
Wat zijn de grootste problemen
waarmee u nog kampt in uw probleemwijken?
‘Drugsoverlast en het waterbedeffect
wat daarmee gepaard gaat. In
de wijk De Esch bijvoorbeeld
klaagden bewoners enorm over de
overlast die drugskoeriers veroorzaakten.
Het OM heeft het toen
mogelijk gemaakt dat agenten
verkleed als gebruiker de straat op
gingen om drugs te kopen. Dat was
heel doeltreffend, de handel op de
Maasboulevard is voorbij. Maar een
deel komt terug – het waterbedeffect
– in andere delen van de stad
die makkelijk bereikbaar zijn vanaf
de snelweg. Drugshandel blijft dus
een hardnekkig probleem.
Daarnaast blijkt burengerucht een
moeilijk te bestrijden fenomeen.
Buren kunnen hard tegen elkaar
komen te staan en enorme problemen
in de wijk veroorzaken. Ik stuur
daar wel eens een stadsmarinier op
af en dat maakt indruk. We delen
een gele kaart uit als iemand echt
niet luistert. In zeven gevallen
hebben we het afgelopen jaar een
rode kaart uitgedeeld. Dat betekent
uitzetten uit de woning. En degene
die terugkomt in zo’n woning
screenen we om te voorkomen dat
met een andere bewoner weer
dezelfde ellende terugkeert.
Screenen werkt. Verspreiden en
verdunnen is soms ook een oplossing.’
De roep om veiligheid lijkt grenzeloos.
Is er een grens aan wat u burgers
kunt beloven als het om veiligheid
gaat?
‘We moeten niets beloven dat we
niet kunnen waarmaken. Maar we
moeten wel telkens opnieuw
proberen nieuwe wegen in te slaan
en burgers te betrekken bij hun
eigen veiligheid en die van de stad.
Twee jaar geleden heb ik zelf het
initiatief genomen om de klassieke
driehoeksvergadering te verplaatsen
naar de wijken om daar in het
openbaar met elkaar te vergaderen.
Er zijn delen van de stad waar ik
inmiddels voor de zesde keer ben
teruggekomen. Burgers reageren
daar positief op. We turven publiekelijk
af hoe het met de veiligheid
staat in een wijk, wat we wel hebben
bereikt en wat niet, we werken
intensief samen met de vuilnisophaaldienst,
de woningcorporaties,
de politie, het OM. Burgers brengen
actief hun ervaringen in en dragen
oplossingen aan. “De Buurt
bestuurt” noemen we dat. Volgens
dat concept kunnen burgers een
paar honderd uur politiecapaciteit
per jaar zelf invullen. Dat geeft
burgers het gevoel dat zij in the
driver’s seat zitten. Dat ze zelf
beslissen.’
Tekst: Miek Smilde
Foto's: Robin Utrecht
‘Drugshandel
en burengerucht
blijven
hardnekkige
fenomenen’
8 | interview - Opportuun 12 - december 2011 | 9

FP-aanklager Wil Frank:
‘We moeten
jeugd en
ouderen tegen
dit vuurwerkkwaad
beschermen’
‘een onverbeterlijke
Opnieuw celstraf voor handelaar in illegaal vuurwerk
recidivist’
10 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2011
Aanklager Wil Frank van
het Functioneel Parket
stond deze zomer oog in
oog met een oude bekende:
Hendrik B., een grote
handelaar in illegaal
vuurwerk. Vijf jaar celstraf
eiste hij tegen de man die
min of meer jubileerde
omdat hij zo’n twintig jaar
“in het vak” zit en zich van
niets of niemand iets wenst
aan te trekken.
‘De man is een onverbeterlijke recidivist. Al
vanaf de jaren tachtig verdient hij grof aan
zwaar en vaak levensgevaarlijk illegaal
vuurwerk, dat hij uit tal van landen haalt, en hij
wenst daar onder geen beding mee te stoppen.
Tot dusver heeft hij daar celstraffen van twee
tot drie jaar voor uitgezeten, maar van die
sancties leert hij blijkbaar niets. Nogal provocatief
schijnt hij bij strafrechtelijke veroordelingen
magistraten zelfs te hebben toegeroepen:
Nou, tot volgend jaar maar weer dan… Om
vanuit de gevangenis doodgemoedereerd weer
door te gaan met zijn illegale activiteiten.’
Op zijn niet echt ordelijk ogende kantoor op het
Functioneel Parket in Zwolle schetst mr. Wil
Frank in grove lijnen even de figuur van Hendrik
B., een zeer goede bekende van de opsporingsautoriteiten
en rechterlijke macht in de
noordelijke provincies van ons land. Een
bekende naam voor hemzelf ook, want B. is al
eens door de aanklager van het Functioneel
Parket vervolgd als hij zich op 8 juli 2011 bij de
rechtbank in Assen opnieuw moet verantwoorden
voor illegale vuurwerkhandel. ‘In die zitting
heb ik de rechtbank in mijn requisitoir inderdaad
voorgehouden dat dit onderzoek tegen
een uiterst weerbarstige verdachte een bijna
jaarlijks terugkerend ritueel is’, verklaart de
officier ernstig. ‘Dat de heer B. hoe dan ook
moet worden afgestopt en dat hij steeds
zwaarder moet worden gestraft voor zijn
Opportuun 12 - december 2011 - Alles afwegende | 11

delicten. We moeten hem nu eindelijk aan het
verstand zien te peuteren dat hij moet kappen
met zijn handel in dit zeer gevaarlijke spul. De
gewone man mág dat vuurwerk simpelweg niet
in handen krijgen.’
Verminkingen
Het is eind oktober 2011 wanneer officier Frank
terugblikt op zijn grote, internationale onderzoek
tegen de inmiddels 65-jarige Hendrik B. Op dat
moment zijn op twee plaatsen in Nederland
alweer de eerste twee vuurwerkslachtoffers
gevallen.
Frank, die de incidenten nog niet kent: ‘Vreselijk,
die jaarlijks verwondingen, die foto’s van verminkingen.
We moeten jeugd én ouderen beschermen
tegen dit kwaad, dat ook steeds hogere
maatschappelijke kosten met zich meebrengt.
Door mensen als deze verdachte groeit dit kwaad
verder en daarom óók heb ik een zeer forse straf
tegen hem geëist. Vijf jaar gevangenisstraf, terwijl
mij was geadviseerd – en ik heb dat gememoreerd
in het requisitoir – een nog hogere straf te
vorderen.’
Als in de eerste helft van 2010 signalen worden
opgevangen dat vuurwerkhandelaar B. weer hoe
langer hoe meer duistere zaken doet, zetten het
Functioneel Parket in Zwolle en de politie Drenthe
in augustus/september een groot onderzoek
tegen hem op. Geen middel blijft onbenut om de
handel en wandel van de slimme rassjoemelaar
exact te volgen, omdat er aanwijzingen zijn dat de
man vanuit Duitsland zijn koers verder naar het
oosten en zuiden van Europa aan het verleggen is.
B. moet in het vuurwerkgekke Nederland worden
gestopt. Een fors deel van zijn gevaarlijke illegale
vuurwerk behoort tot de zwaarste categorie –
massa-explosief – en ook dat wordt zonder
scrupules op de markt gegooid. Tegen prijzen die
zomaar vier keer over de kop gaan.
opslagbunkers
Met milieuofficier Frank als coördinator wordt
een lijvig dossier-B. opgebouwd aan de hand van
verhoren in binnen- en buitenland, arbeidsintensieve
observaties (zie ook kader, red.), telefoontaps
en doorzoekingen waarbij verboden koopwaar
in beslag wordt genomen. Wil Frank
daarover: ‘Er ligt nu dus naar mijn mening een
zeer volledig dossier, maar in één ding zijn we
niet geslaagd: we hebben nooit de grote opslag
van de man kunnen ontdekken. Hij is goed thuis
in Duitsland, waar hij alle opslagbunkers van
vuurwerk kent, maar we denken dat hij steeds
weer alternatieve locaties zoekt, ook in andere
landen. We hebben hier te maken met een uiterst
slimme heer, een zestiger die waarschijnlijk niet
12 | Alles afwegende - Opportuun 12 - december 2011
anders kan dan illegale handel drijven. In
vuurwerk, maar ook in alcohol, valse merkkleding
en sigaretten. B. gaat, ook volgens de
reclassering, calculerend tewerk. Hij aanvaardt
gewoon de risico’s van het vak. Hij heeft ook
geen enkel bezit op zijn naam staan. Alles is
blijkbaar overgedragen en geld hebben we, ook
op banken, niet kunnen traceren. Wel zijn een
paar forse handelstransacties achterhaald,
waarin bedragen van vele tienduizenden euro’s
geen uitzondering zijn. Maar volgens deze
recidivist moet hij leven van een wajonguitkering.
Tja, hoe hij aan déze vorm van inkomen
komt, snap ik ook niet… Misschien dat de
gemeente een bepaalde financiële steun ooit
heeft omgezet in een wajonguitkering?’
Lawinepijlen
‘Binnen het kader van de Wet Economische
Delicten – met straffen tot maximaal zes jaar –
heb ik vijf jaar geëist tegen de man,’ licht de
Internationale aanpak
Aanklager Frank kwalificeert zijn case tegen verdachte
b. uit roderesch als “een groter dan normaal
onderzoek”, maar dat klinkt haast als een understatement
omdat er erg veel capaciteit in het onderzoek
is gaan zitten. Doordat de handelaar geldt als
een van de grotere leveranciers van illegaal vuurwerk
in Noord- Nederland kreeg de vervolging een
internationaal karakter. Tot in portugal werden
observatieteams ingezet en zeker vijftien rechtshulpverzoeken
gingen uit naar Duitsland, belgië,
Spanje, Frankrijk, Luxemburg, polen, portugal en de
Verenigde Staten. Voor zijn illegale transacties bleek
de verdachte zelfs speciale tolken te rekruteren.
aanklager toe. ‘Hoe hoger de straf des te langer
hij geen vuurwerk op zo grote schaal kwijt kan,
heb ik geredeneerd. En B. is natuurlijk allesbehalve
een first offender. De rechtbank heeft 22
juli jl. van mijn eis dertig maanden cel gemaakt
plus een jaar stillegging van zijn business. B.
werd schuldig bevonden aan het importeren, in
voorraad hebben en verkopen van professioneel
vuurwerk zonder vergunningen. Die halvering
van mijn strafeis heeft alles te maken met het
feit dat Hendrik B. werd vrijgesproken van de
import van zo’n vijftien ton zwaar vuurwerk,
waaronder 20.000 lawinepijlen, in november
2010. Die lawinepijlen kwamen vanuit Portugal
naar Duitsland. Middels een baken en een
observatieteam kon het transport vanaf het land
van herkomst lange tijd worden gevolgd, totdat
men het spoor – vrijwel op de plaats van
bestemming - onverwacht bijster raakte.’
In zijn reeks voorgaande veroordelingen ging de
Drentse handelaar automatisch in hoger beroep,
maar deze keer volgde er een appel van het OM.
Frank: ‘Vroeger werd je als aanklager dan haast
verplicht mee te appelleren, maar ditmaal
tekende ik zelf beroep aan omdat B. in mijn ogen
die hogere straf verdient. Hij moet langer uit de
roulatie. En we hebben er vertrouwen in dat we
tot een bewezenverklaring van zijn aanschaf van
die vijftien ton levensgevaarlijk spul kunnen
komen. Ik streef er, in de eerste helft van
december bij het Hof in Leeuwarden, naar dat
wordt bewezen dat hij die megapartij heeft
geïmporteerd in Nederland óf nog opgeslagen
heeft liggen ergens in Duitsland. Daarvoor
beschikken we over goede documenten. En extra
stukken van een nog lopend rechtshulpverzoek
zal ik de advocaat-generaal nog aanleveren. Er
wordt bovendien gewerkt aan een ontnemingsvordering.’
Opnieuw dus een “wordt vervolgd” van een case
die draait om milieudelicten van een goede
bekende van Justitie. ‘Zaken zijn zaken… ook in
de rechtspraak. Ik heb na het vonnis in Assen
gewoon goed geslapen, maar gelukkig ben ik
niet met deze uitspraak,’ erkent Wil Frank. Er
klinkt enige verontwaardiging door in zijn
slotopmerking. ‘Eigenlijk is het schandelijk dat
je als overheid zoveel energie en geld moet
besteden aan iemand, die al jaren, echt aan de
lopende band, bijna altijd wel een onderzoek
tegen zich heeft lopen. Het is van de gekke.
Zomer 2010 een groot onderzoek opgezet, daar
ontzettend veel opsporingscapaciteit ingestopt,
en nu zijn we er nog niet vanaf.
Tekst: Gerard Trentelman
Foto’s: Herman Engbers
‘Ik geniet
vooral van
grote onder-
zoeken’
oVer wiL h. FrANK (64):
‘ik wil minstens tot 68-jarige leeftijd werken
in dit mooie, spannende beroep, waarin ik
vooral geniet van grote onderzoeken.’
De in Groningen geboren wil Frank (ge-
trouwd, vier kinderen) had nooit kunnen
bevroeden dat hij nog eens officier van justitie
zou worden. ‘Als 26-jarige wilde ik economie
gaan doen, maar omdat je met rechten op
meer plekken terecht kunt, werd het die
avondstudie. Maar advocaat of aanklager
worden..? Dat was echt de ver-van-mijn-
bedshow.’
hij startte bij het oM als kandidaat-verkeers-
schout en werd in 1988 officier in Groningen
na twee jaar “plaatsvervangend” te zijn
geweest. Vier jaar specialiseerde hij zich in
fraude om in 1995 als milieuofficier in Almelo
te gaan werken. in die functie keerde Frank in
2001 terug naar zijn geboortestad. Vanaf 2005
ressorteert hij als milieuofficier onder het
Functioneel parket in Zwolle.
Typisch in zijn carrière? ‘Als men hoort dat ik
aanklager ben, veronderstelt íedereen dat de
naam Frank met ck wordt geschreven…’
Opportuun 12 - december 2011 - Naam artikel | 13

Verhoren is een kunst
Elke verdachte zijn eigen verhoor
Het ene verhoor is het andere niet: de ene verdachte
kán zich niets meer herinneren, de ander wíl zich niets
meer herinneren. En al heb je een verdachte die uit zijn
herinnering put, dan nog kunnen er fouten insluipen.
‘Vergeten is de regel en onthouden de uitzondering.’
Twee rechercheurs uit een TGO zitten
tegenover een minderjarige verdachte. Ze zijn
ervaren dienders, maar hebben geen verhoorexpertise.
Er was weinig voorbereidingtijd en
ze zagen geen mogelijkheid om een verhoorplan
te maken. Ze spraken met de teamleding
af om te beginnen met een zaaksgericht
verhoor. Ze hoopten dat de jonge verdachte
snel zou gaat verklaren. Maar de werkelijkheid
blijkt weerbarstiger.
De fantaserende verdachte (1)
Terwijl de ene rechercheur vragen stelt, typt
de ander. De verdachte zit in elkaar gedoken
en blijft ver weg van de waarheid. Het
meetypen stoort en is contraproductief, maar
moest van het OM. Als de verdachte de naam
van zijn school noemt, wil de rechercheur
weten hoe je dat spelt. Ook als de verdachte
14 | Actueel - Opportuun 12 - december 2011
een beetje los komt over computerspelletjes,
moet de verhoorder hem afkappen omdat er
niet snel genoeg meegetypt kan worden. De
jongen gaat weer in elkaar gedoken achterover
zitten met zijn armen over elkaar.
Tijdens het vierde verhoor geeft de jongen
eindelijk een verklaring. Het is een fantasierijk
verhaal dat steeds ongeloofwaardiger
wordt. De rechercheurs laten hem zijn gang
gaan en hopen dat ze, door zijn fantasie te
blijven linken met de werkelijkheid, uiteindelijk
bij de waarheid komen. Ze stellen zich zo
neutraal mogelijk op. Hij blijft ontkennen.
Tien maanden later neemt de jongen contact
op en komt hij met een bekennende verklaring.
‘Ik wist niet dat ik het had gedaan tot een
half jaar later.’
De verhoren zijn vastgelegd op film en worden
getoond tijdens de congresdag Verhoor dat
door verhoordocenten van de Politieacademie
georganiseerd is. Onder enorme belangstelling
van 350 verhoorders worden tijdens de
studiedag drie zaken behandeld. Hoe ga je
om met een ontkennende, fantaserende of
onwetende verdachte? Wat weten we over
geheugen en hoe stel je een verhoor daarop
af? Verhoren is een professionele deskundigheid:
daar is iedereen het over eens.
‘Er kan veel mis gaan in het geheugen,’
vertelt Marko Jelicic, universitair hoofddocent
experimentele psychologie aan de universiteit
Maastricht. ‘Bij een verhoor moeten verdachten
putten uit hun geheugen terwijl vergeten
de regel is en onthouden een uitzondering.’
Uit studies blijkt dat herinneringen aan
gebeurtenissen die ver weg in de tijd liggen
vergeten of vervormd zijn. Dit komt doordat
ervaringen op verschillende plekken in het
brein worden opgeslagen. Bij het ophalen van
herinneringen moeten de brokstukken aan
elkaar worden gelijmd, waarbij soms
‘weeffouten’ ontstaan.
Jelicic noemt het opmerkelijk dat 20 tot 30
procent van alle daders die zich schuldig
hebben gemaakt aan een ernstig misdrijf
geheugenverlies claimt. De meeste gevallen
zijn volgens hem gesimuleerd, omdat
emotionele gebeurtenissen doorgaans goed
worden onthouden. Tenslotte blijken slachtoffers
zelden aan geheugenverlies te lijden.
Zelfreportage
voor getuigen
Niet alleen verdachten, maar ook
getuigen putten uit hun geheugen.
Na het drama in Alphen moesten 50
getuigen op het bureau gehoord worden.
Om zo snel mogelijk de herinneringen
te consolideren (na de
eerste twee dagen is meer dan de
helft vergeten) kreeg iedereen een
vragenlijst. Dit formulier, ontwikkeld
in Engeland en omgezet naar een
Nederlandse variant, is verder
uitgewerkt in een Zelfrapportage
voor Getuigen (ZeG) en wordt binnenkort
landelijk geïmplementeerd.
De zwijgende verdachte (2)
Terug naar de gefilmde verhoren. Als een
verdachte van middelbare leeftijd wordt
geconfronteerd met een hele lijst tactische
aanwijzingen beroept hij zich op zijn zwijgrecht.
‘Ik zegt niks’, zegt hij.
De confrontatie door de verhoorders heeft
geen enkel effect. Verdachte blijft erbij dat hij
het zich niet kan herinneren en heeft moeite
met de samenhang. Er vallen tijdens het
| 15

verhoor stiltes van een half uur of langer..
De rechercheurs roepen de hulp in van een
gedragsdeskundige die adviseert om de
confrontaties visueel te maken. ‘Ondermijn
zijn geheugenverlies door te verwijzen naar
alle bewijs’. De rechercheurs maken een
PowerPoint waarop alle bewijs is uitgelegd en
opgesomd. Sheets plakken ze op de muur van
de verhoorkamer. De verhoorders houden de
vaart erin. Ze geven hem geen mogelijkheid
om na te denken of een ontwijkend antwoord
te bedenken. Na tien sheets op de muur
reageert de verdachte:
‘Het is wel heel veel.’
‘Ja, en allemaal belastend.’
Verdachte is blijven ontkennen en in eerste
aanleg vrijgesproken.
De verwarde verdachte (3)
Een persoon belt 112: ‘Ik denk dat ik een tijd
terug geleden iets heel ergs heb gedaan.’
Uiteindelijk wordt de melder aangehouden en
gehoord. De verdachte blijkt geestesziek,
agressief, onberekenbaar en heeft een
justitieverleden. De eerste twee verhoren zijn
chaotisch en men komt niet toe aan een
verhoorplan. De verdachte schreeuwt, dreigt
en tiert. Voor het derde verhoor winnen de
verhoorders advies in bij een gedragsdeskundige.
Kan verdachte wel gehoord worden? Ze
krijgen een reeks aanbevelingen waaronder
het bieden van veiligheid door de verhoren
16 | Actueel - Opportuun 12 - december 2011
steeds in dezelfde kamer af te nemen en door
hetzelfde team. Dat zorgt voor de nodige
moeilijkheden. Als voorbereiding op het
volgende verhoor laten de rechercheurs zich
coachen door de gedragsdeskundige. Ze
brengen 24 uur, verdeeld over meerdere
verhoren, door met de verdachte. De rechercheurs
proberen zijn achterdocht te beperken
door structuur te bieden en transparant te
zijn. De verdachte laat zich niet dwingen. De
verdachte moet kunnen bepalen hoe het
verhoor verloopt. Dat voelt tegenstrijdig, maar
het werkt. Verdachte is kwaad, vertelt de
grootste onzin, maar de rechercheurs tonen
geen emotie, gaan niet in discussie en
voorkomen conflicten. Uiteindelijk wordt de
verdachte rustig en kan hij een bekennende
verklaring afleggen.
Verhoren is een kunst, was de conclusie. Om
die kunst te benutten moet aan een aantal
voorwaarden voldaan zijn. Een teamleider
moet zijn verhoorders tijd geven. Verhoorders
werken op basis van een verhoorplan. En
gedragsdeskundigen kunnen zo nodig snel
worden ingevlogen.
Tekst: Thea van der Geest
Foto's: Fons Sluiter
5Vragen
Met een meld-
nummer 144,
dierenpolitie en een
strenger OM wordt
dierenleed steviger
aangepakt.
Vijf vragen daarover.
1. Waarom een meldnummer “144, red een dier”?
Daarmee kunnen meldingen over dierenleed beter en effectiever worden
opgevolgd door de politie en andere hulpverleners en handhavers. “144, red
een dier” is op 15 november 2011 opengesteld voor het publiek.
2. Waar is het meldpunt ondergebracht?
144 is ondergebracht bij het Korps Landelijk Politiediensten (KLPD). De
meldingen bij 144 worden beoordeeld door speciaal opgeleide politiemensen.
Het meldnummer maakt een schifting in de meldingen rond dierenhandhaving
en dierenhulpverlening. Het zet de meldingen via een protocol
door naar partners in handhaving en hulpverlening. Een melding met
strafrechtelijke elementen wordt bijvoorbeeld doorgezet naar de regionale
politiekorpsen, terwijl een melding over hulpverlening wordt doorgezet naar
een dierenambulance.
Het meldnummer maakt deel uit van een KLPD-expertisecentrum, dat onder
andere onderzoek verricht naar internationale illegale dierenhandel en naar
verbanden tussen dierenmishandeling en andere strafbare feiten zoals
partner- en kindermishandeling.
3. Hoe staat het met de aangekondigde dierenpolitie?
In het regeerakkoord is afgesproken dat er deze kabinetsperiode in totaal 500
dierenpolitieagenten komen. Dit jaar worden er 125 medewerkers dierenpolitie
opgeleid aan de Politieacademie. De agenten maken deel uit van de
basispolitiezorg, maar zijn volledig vrijgesteld voor hun taak. Hun belangrijkste
taak is de aanpak van dierenmishandeling en dierenverwaarlozing. Zij
treden preventief, hulpverlenend, handhavend en strafrechtelijk op bij
dierenleed. De opleiding tot medewerker dierenpolitie aan de Politie academie
is onlangs aangepast na evaluatie van de eerste opleiding die in mei van start
ging. In de nieuwe opleiding wordt onder andere meer aandacht besteed aan
praktijkvoorbeelden. De nieuwe lichting cursisten wordt opgeleid tot voltijds
dierenagent. Zij gaan vanaf eind november aan de slag.
4. Hoe komen zaken na 144 bij het OM terecht?
Bij landbouwdieren volgt inzet van de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit
(nVWA). Aan de hand van de inzetcriteria voor het strafrecht maken zij
proces-verbaal op en sturen dat in naar het Functioneel Parket. Als er
bestuursrechtelijk wordt opgetreden gaat dit via inschakeling van Dienst
Regelingen van het ministerie van EZ, Landbouw en Innovatie.
Bij hobbydieren, gezelschapsdieren of wilde dieren volgt inzet van de
Dierenpolitie met insturen van pv’s naar de arrondissementsparketten. De
parketten behandelen deze zaken. De andere zaken worden afgedaan door FP
of langs de weg van het bestuursrecht.
Bij het vermoeden van een strafbaar “dierenfeit” hanteren de handhavingspartners
politie, Nieuwe Voedsel- en Waren Autoriteit (nVWA) en de
Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming (LID) een door het OM
opgesteld afwegingskader voor de inzet van strafrecht, bestuursrecht of een
combinatie van beide. Het OM stelt dit afwegingskader op in overleg met de
handhavingspartners. Het OM stelt per arrondissement een contactpersoon
aan. Deze contactpersoon adviseert de handhavingspartners over het te
volgen traject.
5. Gaan aanklagers strenger tegen dierenleed optreden?
Ja, de bestrijding van dierenleed wordt verder versterkt met een verhoging
van de strafeisen tegen mensen die zich schuldig maken aan dierenmishandeling.
Het OM heeft het strafvorderingsbeleid per 1 oktober verzwaard. Bij de
strafeis wordt voortaan ook rekening gehouden met het letsel dat een dier is
toegebracht of met de dood van het dier. Daarnaast kan een reclasseringsrapport
worden gevraagd bij delicten met een sadistische inslag of in gevallen
waarin sprake is van grote maatschappelijke verontwaardiging.
Opportuun 12 - december 2011 - 5 Vragen | 17

hiSToriSChe oM'erS
200 jaar rechterlijke macht
de vreemdelingen-aanmoediger, de liberale
remonstrant en de schrik van oorlogsmisdadigers
hendrik Ludolf wichers
(1800-1853)
‘Vreemdelingen moeten
veel meer worden aangemoedigd,
dan afgeschrikt
als ze dit rijk bezoeken’
Op 21 juni 1800 werd Hendrik
Ludolf Wichers geboren in de
gemeente Roden, als telg van
een vooraanstaande hervormde
juristenfamilie.
Slechts 23 was hij toen hij aan de Hogeschool Groningen
promoveerde. Hij werd in 1824 benoemd tot procureur bij
de arrondissementsrechtbank te Winschoten. Drie jaar
later werd hij benoemd tot officier van justitie in
Winschoten. Dit bleef hij tot 1838,waarna hij in
Groningen officier van justitie werd. In 1828 trouwde hij
Hillegonda Adriana Feith, een huwelijk waaruit vijf zonen
en vijf dochters werden geboren.
In 1844 werd hij benoemd tot lid van de Raad van State,
om vervolgens in 1846 voorzitter te worden van de Hoge
en Militaire gerechtshoven in Nederlands Indië. Hij
woonde daar tot en met voorjaar 1849. Wichers kreeg als
opdracht mee om de nieuwe wetboeken van Nederlands
Indië te voltooien. Dit lukte hem in 1848 waarna de
rechterlijke colleges in Nederlands Indië geïnstalleerd
en beëdigd konden worden.
Het was een succesvol jaar voor Wichers, want op 29
december 1848 werd hij voor zijn verdiensten door
Koning Willem II geridderd tot Commandeur in de Orde
van de Nederlandse Leeuw.
Op 4 juni 1849 werd de liberaal Wichers tot minister van
Justitie benoemd. Het was een turbulente periode
waarin dit kabinet was gestart. Een jaar eerder was de
grondwetsherziening van Thorbecke tot stand gebracht.
Op 13 februari 1849 kwam de nieuwe Tweede Kamer
bijeen nadat voor het eerst de parlementariërs rechtstreeks
waren verkozen. Voor het eerst ook gold de
18 | historie - Opportuun 12 - december 2011
ministeriële verantwoordelijkheid en was de Koning
onschendbaar.
Wichers had onder meer de afronding van de
Vreemdelingenwet in zijn portefeuille. Over deze wet
was veel discussie in de Tweede Kamer. De vraag die
onder meer speelde was of een vreemdeling de toegang
tot Nederland kon worden geweigerd, als hij niet in zijn
eigen levensbehoefte kon voorzien. Sommigen vreesden
dat “behoeftige vreemdelingen” zelfs naar Nederland
werden gestuurd en verzetten zich tegen een liberaal
vreemdelingenbeleid. Wichers was juist van mening dat
er niet te veel belemmeringen moesten worden opgeworpen
en zelfs dat men aangemoedigd moest worden.
Op 13 augustus 1849 kon Koning Willem III de bewuste
Wet ondertekenen. Wichers was er in geslaagd de wet
door beide Kamers te loodsen. Vreemdelingen moesten
bij binnenkomst hun geldig buitenlands paspoort door
een Nederlandse diplomatieke of consulaire ambtenaar
laten controleren en dezen moesten zich bij aankomst
bovendien melden bij het hoofd van de Politie voor het
verkrijgen van een binnenlands reis-en verblijfpas.
Alleen als men niet voldoende middelen van bestaan had
of die kon verkrijgen kon iemand geweigerd worden, dan
wel op last van de Koning.
Zo goed als het hem ging als minister in dit kabinet, zo
slecht verging het hem met zijn gezondheid. Om die
reden moest hij op 25 augustus 1849 zijn taak neerleggen.
Dat was overigens vlak voor het moment waarop
het kabinet waarin hij zat demissionair werd. Reeds op 1
november 1849 startte het eerste kabinet-Thorbecke.
Wichers’ gezonheid bleek echter nog geen belemmering
om kort daarna tot lid van de Raad van State te worden
benoemd. Zijn politieke betrokkenheid bleef. Hij stelde
zich in 1850 kandidaat als lid voor de Tweede Kamer in
het district Groningen - hij werd echter niet gekozen.
Slechts enkele jaren later overleed Wichers op 4 maart
1853 in Den Haag.
Tekst: Albert Hazelhoff
herman jacob Kist
(1836-1912)
een geëngageerde negentiende-eeuwse
jurist, dat
was herman jacob Kist.
Herman Jacob werd in 1836
geboren als zoon van
Nicolaas Kist, hoogleraar
theologie in Leiden, en
Catharina Dijckmeester. Hij
studeerde Romeins en
hedendaags recht te Leiden en promoveerde in 1861 op
de dissertatie Over de verbindtenissen die uit onrechtmatige
daad ontstaan volgens artt. 1401 en 1402 B.W.
De beide ouders van Herman waren afkomstig uit het
rivierengebied. Zijn grootvader (van vaderszijde) Joost
Gerard Kist was predikant in Leeuwen en Zaltbommel,
diens vader was eveneens predikant. De belangstelling
voor het recht kreeg Herman mee van de familie van zijn
moeder. De Dijckmeesters waren in Tiel een vooraanstaand
geslacht van juristen en bestuurders. Ook
Hermans oudste broer Joost studeerde in Leiden
rechten, werd er advocaat en schopte het zelfs tot
president van de Hoge Raad.
In 1861 werd Herman advocaat in Leiden, een gebruikelijke
aanvang van een juridische carrière in die tijd. Twee
jaar later al maakte hij de overstap naar het OM en werd
hij substituut-officier van Justitie te Tiel, waar zijn
moeder vandaan kwam. In 1868 promoveerde hij tot
substituut-officier van Justitie te Amsterdam. In de
hoofdstad bleef hij sindsdien werkzaam. In 1875 werd hij
advocaat-generaal bij het Gerechtshof te Amsterdam, in
1877 klom hij op tot procureur-generaal bij datzelfde
Gerechtshof te Amsterdam, welke functie hij bleef
bekleden tot 1 januari 1904.
Komend vanuit een familie van predikanten en juristen
kreeg Kist mee dat hij zich diende in te zetten voor de
samenleving. Hij was remonstrant van belijdenis en
liberaal van overtuiging. Het negentiende-eeuwse
liberalisme schreef voor dat de staat zich zoveel
mogelijk moest onthouden van ingrijpen in het economi-
sche en maatschappelijke leven. Op staatkundig gebied
waren liberalen voorstanders van directe invloed van de
burgers. Burgerlijke vrijheden, zoals vrijheid van
godsdienst, persvrijheid en het recht van vereniging en
vergadering, stonden hoog in het vaandel.
In 1871 werd Herman gekozen in Provinciale Staten van
Noord-Holland voor het kiesdistrict Amsterdam. Voor dit
kiesdistrict kwam hij in 1881 ook in de Tweede Kamer,
waar hij zijn zetel bekleedde tot 1888. Dat hij steeds in
de eerste stemmingsronden gekozen werd, tekent zijn
populariteit en gezag. In de jaren 1881-1888 werd
gediscussieerd over het kiesrecht en over de financiële
gelijkstelling van openbaar en bijzonder onderwijs. In
1886 kwam het Wetboek van strafrecht tot stand.
In 1885 trad Kist toe als lid van de nieuwe Liberale Unie
opgericht. De Unie, die als gematigd vooruitstrevend
gold, vond haar aanhang vooral onder rijkere burgers
(advocaten, notarissen, officieren, rechters, artsen),
hogere ambtenaren, gegoede middenstanders en rijke
boeren. Traditioneel was de unie sterk in de grote
steden.
Kist keerde terug aan het Binnenhof in Den Haag in
1894, maar dan als lid van de Eerste Kamer. Hij was
voorzitter van de commissie tot het beramen van
maatregelen ter verbetering van het politiewezen te
Amsterdam, en lid van de Ereraad die in 1910 helderheid
moest verschaffen in de Lintjesaffaire. Abraham Kuyper
werd ervan beschuldigd tegen giften voor de partijkas
lintjes te hebben ‘uitgedeeld’.
Zijn engagement als Kamerlid weerspiegelde zich ook in
wat hij naast zijn werk deed. Hij was lid van het hoofdbestuur
van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, die
zich inzette voor de ontwikkeling van brede lagen van de
bevolking. Voor zijn werk werd hij in 1889 Ridder in de
Orde van de Nederlandse Leeuw en in 1901
Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau. Hij
overleed op 2 juni 1912 aan een hartverlamming tijdens
een wandeling in zijn woonplaats Laren (N.H.).
Tekst: Paul Brood
| 19

harry van Doorn
(1915-1992)
hij begon zijn carrière als
de schrik van oorlogsmisdadigers.
en eindigde als
minister van Cultuur,
recreatie en
Maatschappelijk werk. De
progressieve katholieke
magistraat harry van
Doorn stond bekend als
een bekwame bestuurder,
maar ook als eigenzinnig en autoritair.
een serieuze en serieus te nemen man. Aan
de andere kant: hoeveel Nederlanders kunnen
zeggen dat er een bekend radiospelletje naar
hen is vernoemd?
Harry van Doorn groeide op in een katholiek middenstandsgezin
in Voorburg. Na zijn studie rechten in Leiden
ging hij in 1942 aan de slag bij het Rotterdamse
Openbaar Ministerie. Hier kreeg hij na de bevrijding de
leiding over de Politieke Opsporingsdienst die onderzoek
deed naar oorlogsmisdadigers. Daar kreeg hij de naam
hard en onverbiddelijk te zijn.
In 1947 volgde zijn benoeming tot advocaat-fiscaal bij het
Bijzonder Gerechtshof in Den Haag. Hij eiste regelmatig
de doodstraf, maar die werd meestal omgezet in
levenslang. Met uitzondering van het geval Anton van
Waals. Bij de executie van deze SD-infiltrant was Van
Doorn persoonlijk aanwezig.
Ook politiek was Van Doorn actief. Hij werd in 1954
aangezocht als voorzitter van de KVP. In korte tijd
slaagde hij erin de partij te laten groeien.
Fractievoorzitter Romme voelde zich bedreigd door de
ambitieuze partijvoorzitter die later ook zou toetreden
tot de Tweede Kamer. Van Doorn kreeg een plaats in het
groene bankje precies vóór het zijne.
In de fractie botsten Van Doorn en Romme regelmatig.
Maar ook nadat Romme in 1960 was vertrokken, bleven
de dubbele petten van Van Doorn voor problemen
zorgen. In 1961 besloot hij daarom het partijvoorzitterschap
op te geven. Hij werd voorzitter bij de KRO, maar
bleef lid van de KVP-fractie.
20 | historie - Opportuun 12 - december 2011
Toen KVP-fractieleider Schmelzer in 1966 het confessioneel-socialistische
kabinet-Cals liet vallen, stemde Van
Doorn tegen de motie van zijn fractieleider. De KVP
kreeg er in KRO-uitzendingen flink van langs. Van Doorn
presenteerde zichzelf steeds meer als een KVP-radicaal.
In 1968 trok hij daaruit de consequentie. Hij gaf hij zijn
parlementszetel op en sloot zich aan bij de net opgerichte
Politieke Partij Radicalen.
Namens die partij nam Van Doorn in 1973 als minister
van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk zitting
in het kabinet-Den Uyl. Hij toonde zich een fervent
voorstander van het publieke omroepbestel en deed zijn
uiterste best om commerciële zenders buiten de deur te
houden.
Vanwege Van Doorns gebetenheid op zendpiraten
introduceerde Veronica-dj Will Luijkinga in zijn radiospelletje
‘Will wil wel’ Harry de Fruitautomaat. Op
verzoek van de luisteraars gooide Luijkinga muntjes in
deze ‘eenarmige bandiet’ wat steevast leidde tot veel
geknars en geraas en soms tot mooie prijzen.
Uiteindelijk wist Van Doorn toch Veronica uit de lucht te
halen. Maar niet voor lang. Tot zijn ongetwijfeld grote
verdriet trad Veronica toe tot het publieke bestel. En
Harry de Fruitautomaat? Die staat inmiddels in het
omroepmuseum.
Tekst: Frans Zonneveld
Harde kribbe
Ik zit hier heel alleen kerstfeest te vieren/de straf die ik verdiend heb zit ik uit/ik stal voor
mijn gezin/maar dat had toch geen zin/want jij viert nou kerstfeest met een ander. Dit
zijn de openingszinnen van ‘Eenzame kerst’, de eerste hit van André Hazes. Bron van
inspiratie voor onze ganse natie.
Ik ben als parttime rechtsfilosoof altijd geïnteresseerd geweest in de morele implicaties
van de kerstgedachte voor hechtenis en afstraffing. Gooi je iemand juist niet of juist wel
in de bak rond kerst? Dat is de laatste jaren een boeiend gezelschapsspel geweest voor
politie, justitie, politiek en media. Zelf neig ik rondom de langste nacht altijd naar vergiffenis,
zwijgende wapenen, liefde en in den menschen welbehagen. De neoschandpalers
denken daar echter heel anders over; juist met de feestdagen moet het geboefte extra
hard aangepakt worden! Als je Hazes goed leest dan zit daar ook wel wat in, hij heeft die
straf nou eenmaal verdiend. Bezinning is nooit zo bezinnend als wanneer je de kerstklokken
door tralies hoort luiden. En bezinning is de genesis van levensverbetering.
Toch?
Eenieder moet ooit penitentie doen of een ander penitentie laten doen. Straf en gratie
liggen soms heel dicht bij elkaar. Ik zou graag eens door de ogen van een OvJ, RC, smeris
of PIW’er de kerstdagen willen bekijken. Wie zet je waarom in de cel en wat doet dat
met je? Kerstbezinning is niet alleen iets voor gedetineerden, maar ook voor de good
guys. Waar ligt voor jou de rechtvaardigheid, de schoonheid en de troost? Neig je meer
naar Scrooge of naar Moeder Theresa?
Misschien vinden de gevangene, die in de kerstnacht de slaap niet kan vatten en ligt te
draaien op zijn harde brits, en de gevangennemer, die in de kerstnacht de slaap niet kan
vatten omdat hij veel teveel gegeten en gedronken heeft, wel troost in dezelfde woorden
uit de heftigste Aria van het Weinachtsoratorium van Bach: Grote Heer, oh sterke
Koning/ geliefde Heiland/ ach hoe weinig/ hecht u aan de aardse pracht/ zelfs Hij die de
hele wereld redt/ geschapen uit uw schoonheid en uw kracht/moet in een harde kribbe
slapen.
Gerben Kor, advocaat en mediaconsultant
Column Gerben Kor
Opportuun 12 - - december 2011 - - Naam Kor-column artikel | 21

KORTOM
Kijk voor meer actueel nieuws op www.om.nl
hogere straffen voor vuurwerkbommen
Het Openbaar Ministerie
(OM) zal hogere straffen
eisen voor het afsteken van
illegale vuurwerkbommen
dan voorheen. dit staat in de
aangepaste vuurwerkrichtlijn
die op 10 november in
werking is getreden.
Veel bommenmakers gebruiken
internet als podium en inspireren
zo anderen met hun levensgevaarlijke
stunts. Een Task Force is
opgericht om online te speuren
naar vuurwerkbommenmakers,
hen het podium te ontnemen én te
waarschuwen voor de nieuwe
strafeis van het OM. De campagne
vindt plaats rond Oud en Nieuw. De
voornaamste insteek is preventie:
het online waarschuwen voor het
gevaar.
De Task Force is een publiekprivate
samenwerking van
organisaties op het terrein van
preventie en repressie omtrent
vuurwerk. Deze bestaat uit
Consument en Veiligheid, het OM,
het Ministerie van Infrastructuur
en Milieu, het Ministerie van
Veiligheid en Justitie, de VROM-
Lokauto moet autokraken terugdringen
de politie zet tien lokauto’s
met videoregistratie in
om criminelen op heterdaad
te betrappen.
Jaarlijks wordt één op de vijftien
automobilisten geconfronteerd
met autokraak. De maatschappelijke
schade is ruim € 438
mln. Dieven hebben het naast
laptops en mobiele telefoons,
ook voorzien op onderdelen
Inspectie, Stichting M en Politie.
Politie en OM geven rond de jaarwisseling
hoge prioriteit aan opsporing,
aanhouding en vervolging
van vuurwerkbommenmakers.
Hoofdofficier Hessel Schuth: ‘Het
OM introduceert een hogere
strafeis voor iedereen die stunt
zoals navigatie, airbags en
koplampunits. Auto-inbraken
worden overwegend gepleegd
door professionele veelplegers.
Zij veroorzaken hiermee niet
alleen veel schade, maar zorgen
ook voor overlast en geven
burgers een onveilig gevoel.
De inzet van lokauto’s was in
Utrecht succesvol. In een pilot
konden door de inzet van lokauto’s
diverse daders worden
met zwaar professioneel (illegaal)
vuurwerk of zelf
vuurwerkbommen maakt.
Overtreders komen er niet meer
vanaf met een lichte straf, maar
kunnen zelfs een gevangenisstraf
en dus een strafblad krijgen.’
opgepakt en daalde het aantal
autokraken in de regio met 40
procent. Naar aanleiding van het
succes van de Utrechtse aanpak
zal een landelijke coördinator bij
de politie worden aangewezen.
Bovendien wordt door het
Ministerie van Veiligheid en
Justitie onderzocht of verzekeraars
zich voegen als afgeleid
benadeelde in een strafzaak.
Nationaal bomdatasysteem
Het nationale
Bomdatasysteem (BdS) is
afgelopen maand officieel in
gebruik genomen.
In de database wordt kennis
opgeslagen over explosieven,
verdachte pakketjes en
bommeldingen. Het BDS biedt de
mogelijkheid om kennis razendsnel
en in ‘real time’ te delen met (inter)
Kabinet wil verdachten vaker vast na
“publiek” geweldsmisdrijf
Verdachten van geweldsmisdrijven
in de publieke ruimte
of geweld tegen personen
met een publieke taak zoals
politie, brandweer en ambulancepersoneel,
kunnen
straks in afwachting van hun
berechting via snelrecht
worden vastgehouden.
Verdachten van deze feiten komen
dan niet op vrije voeten, voordat de
snelrechtzitting heeft
plaatsgevonden. De ministerraad
heeft daar op 11 november mee
ingestemd op voorstel van minister
Opstelten en staatssecretaris
Teeven van Veiligheid en Justitie.
De maatregel maakt het mogelijk
verdachten tot een snelrechtzitting
in hechtenis te houden. De huidige
wetgeving biedt daarvoor
onvoldoende mogelijkheden. Nu
moeten verdachten in deze zaken
voor de zitting in vrijheid worden
gesteld, tenzij zogeheten
supersnelrecht mogelijk is, waarbij
berechting binnen drie dagen volgt.
Dit is vooral bij de wat zwaardere
nationale collega’s. Het systeem is
ook toegankelijk via mobiele
telefoon, wat uitkomst kan bieden
op een plaats delict.
Politieregio’s, het KLPD, Defensie,
EODD, het NFI en andere diensten
kunnen hun data eenvoudig in het
Bomdatasysteem aanvullen. Niet
alleen NFI-zaken komen in de
database. Zo kan Defensie
bijvoorbeeld beschrijvingen van
oude munitie in het systeem zetten,
misdrijven onhaalbaar omdat het
bewijs dan nog niet rond is.
De nieuwe regeling introduceert
een nieuwe grond voor voorlopige
hechtenis bij toepassing van
snelrecht, dat wil zeggen,
berechting binnen 17 dagen.
de politie kan er bommeldingen in
kwijt. Elke betrokken partij kan
ook data opvragen op basis van
specifieke vragen. De database
levert niet alleen operationele
informatie op een plaats delict
over veiligheid, risicoanalyse of al
dan niet opschalen. Het BDS
ontsluit ook informatie voor
opsporing en maakt het leggen van
verbanden mogelijk.
Hierdoor is er meer tijd en kan
bewijsmateriaal worden aangevuld.
Zo kunnen bijvoorbeeld getuigen
worden gehoord. Bovendien heeft
het slachtoffer meer tijd zich in de
strafzaak te voegen en een
schadeclaim voor te bereiden.
22 | KortoM - Opportuun 12 - december 2011 | 23

Met 17 achter het stuur
Jongeren kunnen vanaf 16 jaar en 6
maanden starten met het volgen
van een rijopleiding. Na het
theorie-examen kunnen zij op of na
hun 17e jaar het normale
praktijkexamen voor het rijbewijs
met categorie B doen. Als zij
hiervoor slagen, mogen zij met het
behaalde rijbewijs tot hun 18e
verjaardag slechts rijden met een
begeleider.
Dat is mogelijk in het experiment
‘begeleid rijden’ dat sinds 1
november is gestart.
De deelnemers aan het experiment
zijn in het bezit van het rijbewijs en
zijn daarom zowel juridisch als
LoVerboYS
‘Ik dacht altijd dat het probleem van
loverboys verzonnen was, een mediahype.
Maar er zijn zo veel Nederlandse meisjes
van 14, 15 jaar die als prostituee moeten
werken. Ze gaan niet naar school, maar
moeten klanten bevredigen.’
Maria Genova, schrijfster van het boek
“Vrouwen te koop”
Algemeen dagblad, 15 november 2011
LiChT UiT
‘de overheid zou alle bedrijven waar vitale
dingen gebeuren, moeten bijstaan om te
zorgen dat niet de chinezen hier het licht uit
kunnen zetten.’
Ronald Prins, directeur Fox-IT
Blauw, 5 november 2011
24 | oMgeslagen - Opportuun 12 - december 2011
feitelijk bestuurder en zijn zelf
aansprakelijk voor alle
verkeersovertredingen. Zij vallen
onder de bepalingen voor de
beginnende bestuurders.
Als de politie blijkt dat de
deelnemer aan het experiment
zonder begeleider, zonder een op
de begeleiderpas vermelde
begeleider of met een begeleider
onder invloed van alcohol of drugs
rijdt, terwijl de bestuurder daarvan
de wetenschap had, zal daarvan op
grond van het bepaalde in artikel
173aa leden 1 en twee van
Reglement Rijbewijzen mededeling
oMGeSLAGeN
phiShiNG
aan het CBR worden gedaan. Het
rijbewijs wordt door het CBR
ongeldig verklaard en de
betrokkene kan vanaf zijn 18e
verjaardag opnieuw rijexamen
doen. Daarnaast zal sprake zijn
van overtreding van artikel 110,
eerste lid van de WVW1994,
strafbaar gesteld in artikel 177, lid
1 WVW1994, omdat niet is
gehandeld overeenkomstig de
voorwaarden om te mogen
afwijken van de verplichting dat de
leeftijd voor het besturen van een
personenauto 18 jaar is.
Meer info: www.2todrive.nl.
‘Mensen ontvangen dan bijvoorbeeld nep-emails
waarin hun wordt gevraagd
bankgegevens of inlogcodes terug te sturen.
Maar banken vragen nooit telefonisch of per
e-mail om dergelijke gegevens.’
Boele Staal voorzitter van de Nederlandse
Vereniging van Banken
de Volkskrant, 15 november 2011
pASSieF GeDoGeN
‘Stilzwijgend gedogen is een belangrijk
afbreukrisico voor strafzaken. Als een
overheid weet dat een bedrijf milieunormen
overschrijdt, maar geen actie onderneemt
en evenmin een transparant besluit neemt,
krijg je problemen.’
Eva cornelissen, rechercheur politie
Rotterdam-Rijnmond
Handhaving, nr. 5, 2011
Hoofd en hart
Een 93-jarige man woont op zichzelf in een flatwijk van Utrecht. Als hij op een avond de
vuilnisbak buiten gaat zetten, wordt hij overvallen en opgesloten in de berging. De jonge
overvaller dwingt hem te zeggen in welke flatwoning hij woont en zijn sleutel af te geven.
Als de man een verkeerd nummer opgeeft, komt de overvaller terug en randt hem in de
berging aan. Nu moet hij, met zijn rollator, mee naar boven, naar zijn woning. Hij gaat
dan niet naar zijn eigen woning maar naar die van de buurvrouw. Als de 82-jarige vrouw
open doet, wordt zij bedreigd met een mes. Maar ze weet de deur te sluiten en belt snel
de politie.
Op de bijeenkomst voor buurtbewoners zegt de wijkagent “nog nooit zoiets te hebben
meegemaakt”. Klopt, denk ik. Een keer hebben we een verdenking gehad van een jonge
jongen die zich tijdens een baantje in een verzorgingshuis zou hebben vergrepen aan
een oude dame, maar daar was geen bewijs voor. Gelukkig maar. Want zoiets afschuwelijks,
bizars, onvoorstelbaars zal toch zelden of nooit voorkomen.
Het tegendeel is het geval. In dezelfde week dat we iemand weten aan te houden voor
bovenstaande feiten, wordt er in Rotterdam vier jaar cel en tbs geëist tegen een
55-jarige man die een 79-jarige vrouw heeft verkracht. De vrouw was zo aardig de man
mee te laten lopen onder haar paraplu en eenmaal bij haar huis, gaat hij mee naar binnen
en vergrijpt zich aan haar. Pas als ze hem geld biedt om naar de hoeren te gaan,
gaat hij weg.
Nog erger is het Amsterdamse verhaal, ook in diezelfde week, van een man die midden
in de nacht een raampje inslaat bij een 85-jarige vrouw. Hij doorzoekt het huis en verkracht
haar op een gewelddadige manier. De vrouw blijft hulpeloos achter met een
gebroken halswervel, gebroken ribben en zware verwondingen aan haar gezicht. De
man neemt haar portemonnee, sieraden en identiteitskaart mee.
Als OM’er moet je de veelheid aan zaken die langskomen zakelijk benaderen. De feiten
moeten op een rijtje, de omstandigheden meegewogen en dat alles langs de meetlat van
de wet gelegd. Je kunt je niet boos maken om elke winkeldiefstal of meehuilen met
slachtoffers: het werk moet gedaan en dus bewaar je afstand en houd je het hoofd koel.
Maar het is ook goed je te blijven verbazen en in te leven: deze slachtoffers hebben de
crisisjaren meegemaakt, een wereldoorlog, het land weer opgebouwd met hard werken
en kinderen grootgebracht in soms schaarse jaren. En dan worden ze niet alleen overvallen
in hun eigen woning en beroofd, maar ook nog eens mishandeld, aangerand,
verkracht. WOEDEND word ik daarvan. Ik hoop dat de officieren die deze zaken
afdoen, er in slagen om een koel hoofd te combineren met een vlammend hart.
Mary Hallebeek, persvoorlichter parket Utrecht
UT Recht
Opportuun 12 - 12 december - december 2011 2011 - Naam - UT artikel recht | 25

MILITAIRE ZAKEN
Wikken en wegen in een glazen kastje
OP PARKET ARNHEM
OM’ers landen regelmatig in missiegebieden en militairen bivakkeren
als verbindingsofficier op “militair” parket Arnhem. defensie en OM
hebben meer kennis van elkaars werk gekregen. Parketsecretarissen
denken met commandanten mee: ‘Als jij een incident zélf afdoet, is dat
voor je gezag soms beter dan een transactie van ons.’
‘Oké,’ rondt parketsecretaris Ben van Huet zijn
telefoongesprek met een marechaussee af. ‘Als
dát op papier staat en je weet welke wapens zijn
gebruikt, dan bespreek ik het met de officier van
justitie. We nodigen ze uit en dan krijgen ze
waarschijnlijk een taakstraf.’
“Ze” zijn twee militairen die in juli meededen aan
een militaire oefening waarbij bewapende
voertuigen werden gebruikt. Tijdens de wacht
waren ze in slaap gevallen. Van Huet: ‘Dat leverde
gevaarzetting op, want derden hadden zich die
wapens kunnen toe-eigenen. Hun commandant
was gelet op de gevaarzetting verplicht om
aangifte te doen en kon om die reden in dit geval
de zaak niet zelf tuchtrechtelijk afdoen.
Inmiddels zijn alle betrokkenen en getuigen
gehoord.’
‘Tijdens de wacht in slaap vallen is een militair
delict, waarvoor we meestal een taakstraf eisen’,
weet collega-parketsecretaris Maurice Rientjes.
‘Opzet en gevaar spelen daarbij een rol voor de
strafmaat.’
De parketsecretarissen van de sectie Militaire
Zaken van parket Arnhem krijgen dagelijks
vragen van de KMar, politie en commandanten.
Een soldaat die in Rotterdam in zijn vrije tijd te
hard rijdt, is dat nou ook voor de militaire kamer
in Arnhem? En moet de Maastrichtse militair die
zijn partner slaat, ook naar “Arnhem”? Jazeker,
zeggen de twee. ‘Je bent 24 uur per dag militair,
ook als je je uniform niet aan hebt.’
wereldkaart
Bas van Hoek, coördinator van het binnen de
sectie Militaire Zaken ondergebrachte
Expertisecentrum Militaire Strafrecht OM
Binnen de sectie Militaire
zaken werken parket-
secretarissen en offi-
cieren nauw samen. Op de
foto parketsecretaris Rob
Kurvers (l.) en officier
Jacques Stikkelman.‘
(EMSOM), bevestigt het. ‘De vuistregel in het
Wetboek voor Militair Strafrecht is: een militair
komt altijd voor de militaire kamer in Arnhem,
ongeacht plaats en tijd waar hij een strafbaar feit
heeft gepleegd. Ook voor commune feiten. Er zijn
uitzonderingen. Bijvoorbeeld als een militair met
burgers deelneemt aan een strafbaar feit. En als
een militair bepaalde strafbare feiten binnen zijn
militaire tijd pleegt en andere feiten na zijn
diensttijd, moet je die zaken splitsen over de
militaire en de gewone strafrechter.’
Aan de wand van zijn werkkamer hangt een
wereldkaart. Blauwe magneetjes daarop
markeren militaire missies. Aan de andere muur
hangen schildjes, die internationaal opererende
functionarissen elkaar zo graag schenken.
Kasten puilen uit met dossiers, rapporten,
jurisprudentie, militaire wetboeken, plus het
lijvige Srebrenica-rapport van het Nederlands
Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD).
Elk geweldsgebruik door militairen wordt door
defensie via de KMar aan het OM gerapporteerd.
Maar hoe toetsen parketsecretaris en officier de
rechtmatigheid daarvan, nu missies (Irak,
Afghanistan, piraterij op zee) steeds internationaler,
robuuster en complexer zijn geworden?
Van Hoek: ‘Om een vertaling te kunnen maken
van een militaire actie naar een juridisch
(toetsings)kader, moet je veel weten. Hoe treedt
een militaire eenheid op? Welke wapensystemen
hebben ze en wat kunnen die? Welke procedures
worden gehanteerd? Zelf heb ik 9 jaar als legal
advisor voor Defensie gewerkt. Officieren van
justitie en parketsecretarissen kunnen via
Er is veel contact met
Defensie, met de hoofd-
officier en het College,
zegt parketsecretaris
Ben van Huet (links). 'Dat
is niet bureaucratisch,
maar zorgvúldig.'
Sectie Militaire Zaken
oM Arnhem
wie werken er?
Sectiechef Zwacri en Miza Ank Verhaar.
Officieren van Justitie Jacques Stikkelman,
Huig Velders, Sandra Wiarda.
Parketsecretarissen Ben van Huet, Pierre
Jacobs, Rob Kurvers, Maurice Rientjes.
Administratief juridisch medewerker Jacqueline
Eikenaar.
Bij het EMSOM werken Bas van Hoek en Don
Ammeraal.
Vanuit Defensie werken Sander Niekamp en Jos
Vink bij het Bureau Verbindingsofficier
Krijgsmacht en Martin Beek als Liaison Officier
van de Koninklijke Marechaussee op het parket
in Arnhem.
Taak
Het opsporen en vervolgen van strafbare feiten
gepleegd door Nederlandse militairen (in binnen-
en buitenland), in samenwerking met de
Koninklijke Marechaussee.
Naast het commune strafrecht zijn hierbij ook
de bepalingen van het Wetboek van Militair
Strafrecht van belang.
Daarnaast dienen alle geweldsaanwendingen
door militairen gemeld te worden aan de KMar
en het OM. Deze geweldsaanwendingen worden
getoetst op rechtmatigheid. In de afgelopen
jaren zijn er rond de 1500 geweldsaanwendingen
door militairen getoetst door het Openbaar
Ministerie Arnhem. Tot nu toe heeft dit geen
enkele keer tot een strafrechtelijk onderzoek
geleid.
Opportuun 12 - december 2011 - het parket | 27

verbindingsofficier en militair jurist Sander
Niekamp álles over het militair-operationele te
weten komen.’
in gevaar brengen
De in “Luchtmacht-blauw” gestoken luitenantkolonel
Niekamp, gedetacheerd bij het OM
Arnhem, benadrukt dat Defensie graag openheid
geeft aan het OM, ‘want onze belangen zijn
hetzelfde: we willen geen onrechtmatig geweld.’
Over en weer geven OM en defensie presentaties
en cursussen. Voordat militairen naar missiegebieden
worden gestuurd briefen commandanten
en officieren militaire zaken elkaar: wat zijn de
militaire ins en outs van de missie en hoe en waar
melden commandanten geweldsgebruik en
eventuele vermoedens van delicten.
Het OM vertrouwt erop dat defensie geweldsaanwendingen
correct rapporteert en heeft geen
aanwijzingen voor het tegendeel. Bekijk het eens
door de ogen van defénsie, zegt Bas van Hoek.
‘Voor defensie zelf is het van belang dat informatie
naar buiten komt. Houd je binnen defensie
informatie voor je commandant achter, dan kun je
de operatie schaden en collega’s in gevaar
brengen.’
Commandanten wíllen dat het OM optreedt bij
strafbare feiten, zegt verbindingsofficier
Niekamp. ‘Of het nu gaat om drugsgebruik,
geweldsgebruik, bepaalde fraudedelicten of
zedendelicten: defensie heeft een zwaarwegend
belang bij de integriteit van haar organisatie. Die
integriteit vereist ook toetsing door het OM van
geweldsgebruik. Defensie krijgt op haar beurt
–conform privacyregelgeving- van het OM
strafrechtelijke informatie over militairen. Die
informatie hebben commandanten nodig om goed
leiding te kunnen geven.’
De verhoudingen tussen OM en Defensie zijn
uitstekend, zegt Niekamp. ‘Er is over en weer
sprake van vertrouwen bij de samenwerking.
Dankzij de inspanningen van beide organisaties is
de onderlinge relatie sinds de aanbevelingen van
de Commissie Borghouts zijn ingevuld op alle
fronten sterk verbeterd.’
Officier van justitie militaire zaken Jacques
Stikkelman heeft ervaren hoe nuttig het is dat hij
een aantal keer in missiegebieden is ingevlogen.
‘Het helpt als je de militairen in Afghanistan
gesproken hebt. Daarmee pareer je het klassieke
verwijt dat wij, van achter ons bureau, niet weten
waar we over praten. Als je zelf de temperatuur
hebt gevoeld, de sfeer geproefd en ook buiten de
poort van het kamp bent geweest, praat dat veel
makkelijker. Ik heb meer begrip gekregen.
Normaal wil je als officier snel na een incident
weten wat er gebeurd is. Nu snap je dat na een
geweldsincident tijdens een missie de Kmar ook
niet direct op de nek van die militairen springt. Ik
kan makkelijker mijn haast inslikken, zeker nu
het vertrouwen zo groot is.’
Links of rechts
Wel zal het OM richting krijgsmacht “zendeling”
moeten blijven, zegt de officier militaire zaken. De
juridische kennis wil hij blijven verspreiden onder
de krijgsmacht. ‘Want er is nu eenmaal een
spanning tussen juridisch en operationeel
denken. Het juridische, dat spreekt veel militairen
niet zo aan, hè? De militairen willen gewoon
duidelijkheid van de commandant: moeten we nu
naar links, of moeten we nu naar rechts? En liever
niet zo’n verhaal van: ja, in principe links, maar
dat kan wel afhankelijk zijn van dit of dat. Die
natuurlijke spanning kun je niet helemaal
wegnemen. Wij proberen zo goed mogelijk te
begrijpen wat de operationele belangen zijn en
omgekeerd vragen we hen om begrip voor de
noodzaak om gebruikt geweld te kunnen toetsen.
De OM-Aanwijzing Handelwijze bij geweldsaan-
Officier van justitie
Sandra Wiarda op een
'Militaire Meervoudige
Kamer'-zitting. Eén
van de drie rechters
is militair.
wending door militairen is een regeling om die
belangen te harmoniseren.’
De OM-houding is niet “we zijn van de ivoren
toren en we weten het wel”, zeggen parketsecretarissen
Rientjes en Van Huet. ‘Nee, we weten
níet alles en daarom hebben we hier het EMSOM
en de verbindingsofficier. Ze noemen een even
eenvoudig als triest voorbeeld. Tijdens een
oefening in Duitsland overleed een militair
omdat een ander vlak voor het schieten niet door
zijn kijker had gekeken. Dat is een grote fout.
‘Maar je moet je als OM’er ook kunnen verplaatsen.
Je moet weten dat tijdens oefeningen de
druk steeds hoger wordt, de oefening steeds
zwaarder wordt. Deze militair voelde veel druk,
was blij dat ie lag, zag het doel en drukt af
zonder eerst door je kijker kijken of het schotsveld
vrij is. Die man die geschoten had, zat
emotioneel helemaal stuk. Hij kreeg uiteindelijk
een werkstraf.’
Mediagevoelig
Politieke gevoeligheid, veiligheidsbelangen en
media-aandacht hebben de sectie Militaire
zaken in een glazen kastje geplaatst, zeggen
parketsecretarissen Maurice Rientjes en Ben
van Huet. ‘Er is veel contact met defensie. Per
zaak kijken we, vaak via de verbindingsofficier
Sander Niekamp, wat we prijs kunnen geven aan
defensie. Bijvoorbeeld: wanneer willen we
iemand gaan aanhouden? Als aanhouding gevaar
oplevert voor een missie, bijvoorbeeld omdat
iemand onmisbaar is op een schip, dan kunnen
we de aanhouding uitstellen. Het is steeds
afwegen, er zijn geen automatismen in ons
werk.’
‘Er is een beperkt aantal delicten dat een
commandant ook zelf kan afdoen. Daar stuur je
als parketsecretaris in die gevallen ook wel op,
want dat is voor iedereen vaak beter dan een
Zaken
Jaarlijks behandelen de medewerkers van Miza
rond de 1200 zaken waarin militairen verdachte zijn.
Aantal zaken behandeld voor de militaire rechtbank
in Arnhem, 1999-2010:
1999 2000 2001 2002 2003 2004
850 638 676 609 943 724
2005 2006 2007 2008 2009 2010
725 600 572 612 490 561
Van alle aangebrachte zaken wordt gemiddeld ongeveer
10 % door de meervoudige militaire kamer
afgedaan. Het betreft hier de meer complexe en
ernstige misdrijven. De overige zaken, misdrijven
waarvoor het Openbaar Ministerie in de regel niet
meer dan zes maanden gevangenisstraf eist, worden
door de militaire politierechter (60%) afgedaan
terwijl de militaire kantonrechter belast is met de
afdoening van overtredingen (30%).
transactie van ons. Met zelf afdoen kan hij laten
zien dat hij zijn gezag waarmaakt.’
Omdat de zaken zo mediagevoelig zijn, is er veel
contact met de hoofdofficier en met het College
van procureurs-generaal. ‘Dat vind ik niet
bureaucratisch, maar zorgvúldig. Ingewikkelde
beslissingen even snel nemen door op een
tabelletje te kijken, dát vind ik bureaucratisch. In
militaire zaken moet je vaak zorgvuldig wikken
en wegen. Ze kunnen grote gevolgen hebben,
zoals ontslag. En je moet een goed verhaal
hebben als een zaak twee weken later op de
voorpagina van de krant staat.’
Tekst: Pieter Vermaas
Foto’s: Willem Jan Ritman
We zijn niet "van de ivoren toren",
zegt parketsecretaris Maurice
Rientjes (links) 'Nee, we weten níet
alles, en daarom hebben we hier
het Expertise cenrum Militaire
Strafrecht OM en de verbindings-
officieren van Defensie.'
Opportuun 12 - december 2011 - het parket | 29

Op een werkbijeenkomst plaatsten aanklagers kanttekeningen bij
de methode Beke. de methode houdt te weinig rekening met de
mobiliteit en leeftijdsverschil van criminele jeugdgroepen. de
zogenoemde jongeren zijn meestal 18+. Landelijk jeugdofficier
dubbelman: ‘dat heeft consequenties voor de aanpak.’
CriMiNeLe jeUGD
Methode voor aanpak bendes moet worden aangescherpt
STopT NieT bij 18 jAAr
De veel gebruikte Beke-methode om problematische
jeugdgroepen in te delen en aan te pakken moet
worden aangescherpt. Dat stelden de jeugdofficieren
van Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag (de
G4) vast tijdens een werkbijeenkomst over de aanpak
van criminele jeugdgroepen.
Minister Opstelten heeft als doel gesteld om binnen
twee jaar alle criminele jeugdgroepen aan te pakken.
Volgens onderzoeksbureau Beke zijn er bij een meting
Aanpak van de G4
Utrecht heeft relatief een groot aantal jeugdgroepen
(19). Besloten is om van iedere criminele
jeugdgroep drie negatieve kopstukken aan
te pakken. Lastig daarbij is om deze kopstukken
in kaart te brengen, omdat zij vaak op de achtergrond
actief zijn. Daarom is er contact gelegd
met parket Rotterdam die zich richt op de
heroriëntatie van de shortlistmethodiek van
bureau Beke. In Rotterdam was naar aanleiding
van het lage aantal criminele jeugdgroepen (3)
al de vraag gesteld of de Beke-methodiek wel
afdoende was. Ook maakte Den Haag kanttekeningen
bij het aantal criminele jeugdgroepen
(18) en is de politie verzocht om de leden van
criminele jeugdgroepen met naam en rugnummer
op een lijst aan te leveren. In Amsterdam
werken ze inmiddels met een Top600-aanpak.
Een persoonsgebonden aanpak waarbij, volgens
de politie, een overlap bestaat tussen de
criminele jeugdgroepen (7) en de Top600-lijst.
30 | expertise - Opportuun 12 - december 2011
eind 2010 landelijk 89 criminele jeugdgroepen actief,
waarvan zeven groepen in Amsterdam, achttien in Den
Haag, drie in Rotterdam en negentien in Utrecht. De
overgrote meerderheid van de 1527 problematische
jeugdgroepen in Nederland vormen hoofdzakelijk de
hinderlijke jeugdgroepen. Daarvan zijn bijna driehonderd
overlastgevend. Maar 89 criminele jeugdgroepen
zijn ronduit crimineel. Het zijn jongeren die vaker met
de politie in aanraking zijn gekomen, criminaliteit
plegen voor financieel gewin en niet meer voor de kick
of aanzien. .
Leeftijdsverschil
Sinds een aantal jaren wordt in de aanpak van jeugdcriminaliteit
gebruik gemaakt van de methode Beke. Met
deze methode worden problematische jeugdgroepen in
beeld gebracht en onderverdeeld in hinderlijke,
overlastgevende of criminele jeugdgroepen. Met een
vastgestelde check- of zogenoemde shortlist die
opgesteld is door het onderzoeksbureau Beke worden
karakter en ledensamenstelling van de criminele groep
vastgesteld. Een analyse dat criminele jeugdgroepen
voornamelijk uit jongeren bestaat klopt echter niet met
de werkelijkheid. De samenstelling van een criminele
jeugdgroep is juist heel divers. Een lidmaatschap houdt
niet op zodra iemand de 18-jarige leeftijd heeft bereikt.
In tegendeel: veel leden zijn 18+.
Zo kent Peter Bruins, teamleider uit Den Haag, een
criminele jeugdgroep in Delft die in de leeftijd varieert
van 14 tot 60 jaar. De constatering dat criminele
jeugdgroepen alleen uit jongeren bestaan is fout.
Dat vindt ook de landelijk jeugdofficier Linda
Dubbelman. ‘De aanpak van criminele jeugdgroepen
zal een jeugdofficier alléén nooit redden. Het is
belangrijk om verbinding te leggen met recherche- en
informatie-officieren. De verbetering van analyse en
opsporing van criminele jeugdgroepen zou goed
passen binnen het project High impact crime van het
Intensiveringsprogramma. Daarmee kan ook de
verbinding met aanpak van andere vormen van
ernstige criminaliteit, zoals overvallen gerealiseerd
worden.’
Mobiliteit
Terug naar de Beke-methode die volgens de G4 ook te
weinig rekening houdt met het feit dat criminele
groepsleden districtsoverstijgend of zelfs bovenregionaal
actief zijn. Criminele jeugdgroepen zijn mobiel en
veranderen steeds van samenstelling.
‘Ik ken een groep die vanuit Den Haag naar Drenthe
reed om daar iemand de hersens in te slaan,’ houdt
jeugdofficier Peter Bruins de anderen voor. Dat
criminele jeugdgroepen vanuit hun eigen wijk opereren
is lang niet altijd de werkelijkheid.
Daarnaast voorziet de Beke-methodiek in een zeer
globale schets van de problematiek van een jeugdgroep.
Daardoor komt de werkelijkheid niet altijd
overeen met de classificatie zoals de politie, op basis
van haar feiten en ervaringen, groepen typeert. Er is
geen duidelijke afbakening tussen hinderlijke, overlastgevende
en criminele jeugdgroepen.
De overlastgevende jeugdgroepen die getypeerd zijn
met behulp van de Beke-methode plegen ook criminele
delicten en zouden daarmee net zo goed als criminele
jeugdgroep aangemerkt kunnen worden, of andersom.
Daarbij zijn de delicten zeker niet alleen ‘zichtbare’
delicten op straat, maar spelen ze zich ook af op
internet en social media.
‘De nu gehanteerde shortlist blijkt niet voldoende
adequaat’, klonk het op de werkbijeenkomst.
Heroriëntatie op de gehanteerde methode is noodzakelijk.
Jeugdgroepen, in het bijzonder criminele jeugdgroepen
zijn niet uitsluitend fysieke entiteiten die
gebonden zijn aan plaats en tijd. Met een aangescherpte
analyse kunnen meerdere groepen naar
boven komen.
Tekst: Thea van der Geest
Foto’s: Judith Dekker
| 31

SNEL, SLIM, SIMPEL,
Revolutie van werken “als op de poli van een academisch ziekenhuis” slaat aan
SAMEN EN SELEcTIEF
Een torenhoge ambitie van het OM en ketenpartners lijkt te worden
waargemaakt. In minder dan driekwart jaar na de start lijkt het
project ZSM af te stevenen op een doorslaand succes.
“Winstpakkers” te over in de nieuwe werkwijze van snel, slim, simpel,
samen en selectief criminaliteit afdoen.
Snel. Dat is het woord dat het meest blijft hangen bij
het revolutionaire project ZSM, dat staat voor Zo Snel,
Slim, Simpel, Selectief en Samen Mogelijk. Ook in
politiek Den Haag is snel-snel-snel optreden tegen
criminaliteit het credo. ‘Snelheid en het reduceren van
doorlooptijden is ook zeer belangrijk’ zegt procureurgeneraal
Marc van Nimwegen, die vanuit het College
van PG’s opdrachtgever voor ZSM is. ‘Het is een
kenmerk van de moderne tijd en snelheid ís een
onderdeel van kwaliteit. Tegelijkertijd gaat het ons om
nog veel meer.’
De PG wijst op het “onderscheidende vermogen” dat
met ZSM zo groeit. Op de professionals die bij veelvoorkomende
criminaliteit al aan de voorkant – dus op het
politiebureau – kiezen. Dít is voor het strafrecht;
dát niet. Déze zaken hebben nog wat meer aandacht
nodig, maar al die andere doen we direct af. Simpel,
creatief, passend bij de verdachte en met oog voor
het slachtoffer.
Met de Centrale Verwerking OM (CVOM) had het OM al
een onderdeel in huis dat grote hoeveelheden zaken
snel verwerkt. Maar daarbij gaat het vaak om een
standaardafdoening. Wat gechargeerd: delict A leidt
met een druk op de knop vanzelf tot straf X.
In ZSM moet je onderscheid kunnen maken. ‘Dat wordt
niet alleen door de juridische context bepaald’, zegt
Van Nimwegen. ‘Bijvoorbeeld een vernieling, artikel
350 Wetboek van strafrecht. Hoe kijk je daarnaar? Is
een gebroken ruit het gevolg van een mislukte trap op
een voetbalveldje? Of is er een steen gegooid om het
homo-stel dat daar woont, te intimideren? Dat maakt
wat betreft impact op slachtoffers veel verschil, dus
daar geen standaardreactie van het OM. En wat kunnen
ánderen dan het OM in zo’n zaak betekenen?’
PG Marc van Nimwegen:
‘In ZSM opereren
officieren rechtstreeks
in de rauwe
werkelijkheid’
Hoe verder
ZSM wordt binnen het oM als niets minder dan
een “revolutie” ervaren. parketten die geen
pilots draaien zijn benieuwd naar wat er straks
allemaal op hun afkomt.
Projectleider Johan Bac geeft al veel ZSMpresentaties
en blijft dat met zijn mensen doen.
‘Aan alle “niet-pilotparketten” vragen we wat zij
als belangrijk zien om binnen ZSM mee te
nemen. Verder evalueren we nu de pilotervaringen
en vinden ontwerpsessies plaats:
over onder meer ZSM & HRM; ZSM & ICT; ZSM
& Veiligheidshuizen; ZSM & Jeugd. Daartoe gaan
we veel toetsen bij de pilot- en nietpilotparketten.’
De alles wordt verwerkt tot eerste ontwerpkader
ZSM dat eind december wordt vastgesteld. Begin
tweede kwartaal 2012 wordt een ontwerp
voorgelegd aan het College waarna een landelijk
model kan worden “uitgerold”.
Diagnose
De PG vergelijkt ZSM met werken in een poli van een
goed academisch ziekenhuis. Daar zijn op de eerste
hulp ook specialisten aanwezig. Niet voor het leggen
van een gipsverbandje, maar voor een goede diagnose.
Voor de juiste doorverwijzing. ‘De klant staat er
centraal, die moet goed “door de molen heen” en niet
van het kastje naar de muur worden gestuurd. Dat doen
we ook bij ZSM, waarmee we al heel veel hebben
losgemaakt. Positieve dingen, en soms ook lastige
dingen.’
En óf er veel is losgemaakt, weet de Utrechtse hoofdofficier
Johan Bac. En daar was hij, ZSM-projectleider bij
het OM, zelf één van de veroorzakers van. Buikpijn
kregen OM en politie ervan, vertelde hij eerder in
Opportuun (nr.5, mei 2011) Ál die plankzaken. Die
doorlooptijden. Die matige oplossingspercentages. Hij
stortte zich met andere OM’ers en politiemensen op het
ZSM-concept. De kern daarvan: de politie meldt alle
verdachten in relatief eenvoudige zaken in één keer aan
in een ZSM-ruimte. Daar treft de verdachte een officier
of senior-parketsecretaris, een politiemedewerker, een
advocaat, de reclassering, de kinderbescherming,
slachtofferhulp. De zaak gaat eerst over de selectietafel.
En als er geen beletsels zijn direct door naar de
afdoeningstafel voor een creatief besluit, waarbij ieders
inbreng in één keer wordt meegenomen. Is een besluit
genomen, dan door naar de executietafel: áfronden,
die zaak.
32 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2011 Opportuun 12 - december 2011 - De organisatie | 33

Hoofdofficier Johan Bac (l.) en PG Marc van Nimwegen
‘Duimen omhoog voor hoe alle OM’ers in pilots dat hebben
opgepakt. Ongelooflijk, wat ís er niet aan ondernemersschap
getoond!’ zegt Bac. ‘ZSM vergt veel hoor;
als medewerker en leidinggevende kun je er grijze
haren van krijgen.’
Bac somt maar eens op. Medewerkers die tijdens de
pilots moeten produceren én ontwikkelen: echte zaken
draaien en daarbij nieuwe werkvormen uittesten.
Medewerkers die ’s avonds, op zaterdagen en zondagen
werken. Die werken met een ICT-systeem dat er
aanvankelijk niet klaar voor was en dat juist in het
weekend er uit ligt voor updates. OM’ers die politie en
andere ketenpartners voortdurend op hun lip weten, en
“live” commentaar incasseren (“Hé, ik ben als agent
beledigd, en nu slechts 300 euro boete voor de
dader?!”). Die een klok onverbiddelijk horen doortikken
omdat zaken moeten worden afgedaan binnen de
zesuursperiode dat een verdachte kan worden opgehouden
voor verhoor. OM’ers die direct aan slachtoffers
en verdachten moeten uitleggen wat hun beslissing is:
juridisch juist én in begrijpelijk Nederlands.
rennen
Maar Bac en Van Nimwegen zagen bij OM’ers niet
alleen grijze haren, ze zagen glimmende ogen, energie
en arbeidsplezier. ‘De grootste “winstpakker” zit ‘m bij
de slachtoffers’, zeg de hoofdofficier. ‘Als je hen kan
melden dat je de zaak direct hebt opgepakt en al een
bekennende verdachte hebt, dat scoort. En als we dan
Hoofdofficier Johan Bac:
‘En als het slachtoffer
dan ook nog
direct zijn
schade vergoed
ziet, is het 2-0’
ook nog de schade direct kunnen regelen, is het 2-0.’
Voor de politie, die ZSM soms als “OM-feestje” beziet
(wat Bac bestrijdt) geeft het ook winst. De politie was
het al wel gewend om 24 uur per dag te werken, maar
dat de individuele agent na het horen van een verdachten
niet eerst een sjekkie kan gaan draaien maar direct
naar ZSM moet rennen, is wel wennen. Maar de politie
wordt met ZSM vooral gehólpen, meent Johan Bac.
‘Aan de selectietafel kunnen wij hen kwaliteitsaanwijzingen
geven (“we zijn bijna klaar, missen alleen dit
nog”) En door direct te seponeren besparen we ze veel
werk.’
Dat ketenpartners direct aanwezig zijn en hun expertise
inbrengen, noemt PG Marc van Nimwegen als ander
Pilot-resultaten
Utrecht is de “beeldtrekker” van ZSM geweest,
maar Marc van Nimwegen ziet successen in alle
pilots. De procureur-generaal over de andere
pilots:
'Het interessante van rotterdam is dat ze ZSM
daar zo breed inzetten. Ook “weekdiensttaken”
en zelfs maatwerkzaken worden waar mogelijk
via het ZSM-concept afgehandeld. Ze maken
gebruik van drie centrale intake-punten, dat is
een nieuw element.’
‘Den haag legt een sterke verbinding met
lik-op-stuk bij zittingsafdoening. Want ZSM moet
niet gezien worden als synoniem voor
OM-afdoeningen buiten de rechter om. ZSM kan
ook worden ingezet bij snelrecht en
supersnelrecht; er is dus een verbinding met de
zittende magistratuur.’
‘In Den bosch/eindhoven ligt het taakaccent
weer op slachtoffers. Het is vaak echt lastig:
welke schade heeft een slachtoffer opgelopen
door de schuld van de dader? Kan je dat met het
slachtoffer in een paar uur tijd helder krijgen?
Uit de ZSM-ervaringen met slachtoffer lijkt het
beeld op te rijzen dat slachtoffers liever snél 350
euro ontvangen dan na vier maanden tijd 362
euro en 45 cent.’
‘In Amsterdam zijn ze heel ver in het bereiken
van “betekenisvolle” interventies, in selectieve
inzet van het strafrecht. Bijvoorbeeld
Marokkaanse jongens die hun taakstraf voor
discriminatoire delicten moeten uitvoeren op
een Joods kerkhof. Dán heb je er over
nagedacht!’
winstpunt. ‘We hebben voorbeelden dat de
Reclassering niet aanwezig was bij de ZSM-afdoening.
Dan zie je direct dat zaken worden gedagvaard in plaats
van afgedaan. Is de reclassering er wél bij, dan kan de
officier met diens inbreng direct komen tot een
creatieve beslissing. Of tot een alternatieve interventie.’
Volgens de PG, binnen het College tevens portefeuillehouder
HRM, biedt ZSM grote kansen voor de ontwikkeling
van medewerkers. ‘In de ZSM-setting oefenen
officieren hun functie rechtstreeks in de rauwe werkelijkheid
uit. Tussen verdachte, politie, advocaat,
benadeelde. Dát is waar je een goede officier van wordt.
En als ik “officier” zeg, bedoel ik het OM in den brede,
want ook veel parketsecretarissen zullen zich in dit verhaal
herkennen. De rol van parketsecretaris wordt niet
kleiner. Wel komen er meer officieren, om het ZSM-
werk van 7 dagen 16 uur te realiseren. Niet iedereen hoeft
een hele “zware” officier te zijn. ZSM is er niet alleen voor
de gebiedsofficier die thuis is in zijn lokale netwerk. ZSM
biedt een moderne praktijkomgeving voor “assistenten”
en “coassistenten” van het OM. Voor jonge juristen die
zich professioneel kunnen ontwikkelen en tot officier van
justitie kunnen worden gesmeed.’
Ook Johan Bac wil in het ZSM een goede mix van functies
zien. ‘Laat verschillende OM’ers maar meedraaien. Want
je wilt de ervaren “doorpakker” én de creatieve nieuweling
die nog niet “besmet” is met OM-ervaring.’
ZSM bewijst dat het echt mogelijk is om inhoud te geven
aan de selectiviteit van het strafrecht, ziet Van Nimwegen.
Aan het maken van onderscheid. Aan leveren wat de
maatschappij van het OM vraagt. ‘Dat is een eigen ambitie
van het OM, zoals we dat al hebben verwoord in de nota
Perspectief op 2015.’
Terug naar de snelheid. Gaat ZSM niet té snel? Johan Bac:
‘Ik durf te zeggen dat we het ook verantwoord doen. Dat
moeten we elke dag weer waarmaken; scherp zijn en
anderen scherp op ons laten zijn. De advocatuur moet
ZSM-zaken actief volgen, maar ik merk dat er weinig
zaken ZSM worden afgedaan in aanwezigheid van advocaten.
Daar word ik soms een beetje ongerust van. We
wijzen verdachten altijd op die mogelijkheid, maar ze
kiezen er niet vaak voor. Dat is ook een succes. Kennelijk
vinden zij dat hun rechten door het OM voldoende worden
gewaarborgd – en daar zíjn we ook voor.’
Tekst: Pieter Vermaas
Foto's: Johan Huizing
34 | De organisatie - Opportuun 12 - december 2011 | 35

Handlezen als hobby
Je leven in de
palm van je hand
GESPOT:
Thuis in Sittard
NAAM :
Martien van Kemenade
LEEFTIJd:
52 jaar
FUNcTIE:
Regionaal afdelingshoofd
administratie parket Maastricht
Foto: Arjen Schmitz
‘Eerst bekijk ik beide handen. Dan maak ik aantekeningen van wat ik zie en maak ik
een afdruk.’ Martien van Kemenade, getrouwd met Thea en vader van Koen, is
chiroloog, oftewel handleeskundige in zijn vrije tijd.
‘Mijn moeder deed aan handleeskunde en astrologie. Toen ik op een avond “model”
moest staan voor de club van mijn moeder, werd mijn interesse gewekt door de
specifieke details die totale vreemden “aan de hand” van mijn hand wisten te vertellen
over mijn karakter.’
Martiens interesse was daarmee gewekt, zelfs zozeer dat hij jaren later een eigen
boek over chirologie “Je leven in je hand” heeft geschreven.
Martien analyseert handen door te kijkt naar lijnen, vormen en tekens (bijvoorbeeld
door lijnen gevormde driehoeken en/of eilandjes). Die analyse duurt doorgaans tussen
de 10 en 15 uur. Voor een deel bestaat dit uit de theorie die hoort bij de chirologie, het
andere deel bestaat uit intuïtie die noodzakelijk is om deze theorie te duiden.
‘Ik kan op basis van deze analyse een goed beeld krijgen van het karakter, gezondheid,
het gevoelsleven en de (on)mogelijkheden van een persoon. En ik kan ook
ongeveer duiden wat er in het leven van die persoon al gebeurd is en welke kant het
op lijkt te gaan.’
Helaas kan Martien niet in de toekomst kijken. Een voorspelling voor 2012 zit er dan
ook niet in. Wel hoopt hij in 2012 een eerste cursus te starten waarbij hij zijn cursisten
aan de hand van zijn eigen boek, mee kan nemen in de wereld van de chirologie.