26.09.2013 Views

De zoektocht van Ahmed Aboutaleb ZSM blijkt “winstpakker ...

De zoektocht van Ahmed Aboutaleb ZSM blijkt “winstpakker ...

De zoektocht van Ahmed Aboutaleb ZSM blijkt “winstpakker ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>De</strong> <strong>zoektocht</strong> <strong>van</strong><br />

<strong>Ahmed</strong> <strong>Aboutaleb</strong><br />

RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | NR 12 | JAARGANG 17 | dEcEMBER 2011<br />

Strenge strafeis tegen<br />

vuurwerk-sjoemelaar<br />

<strong>ZSM</strong> <strong>blijkt</strong> <strong>“winstpakker</strong>”


Twee hoN<strong>De</strong>rD jAAr<br />

Feest in de Ridderzaal<br />

opeNbAAr MiNiSTerie<br />

Slechts drie jaar heerste Napoleon Bonaparte over Nederland.<br />

Toch heeft deze korte periode belangrijke sporen nagelaten in ons<br />

dagelijkse leven. Al vrij snel, in 1811, voert hij een rechterlijke<br />

organisatie naar Frans model in. deze bestaat uit onafhankelijke<br />

rechters en een zelfstandig orgaan, Le Ministère Public, het latere<br />

Openbaar Ministerie.<br />

Bij de viering <strong>van</strong> 200 jaar Rechterlijke Macht in Nederland op 11<br />

november 2011 kreeg de koningin uit handen <strong>van</strong> Geert corstens,<br />

president <strong>van</strong> de Hoge Raad, twee bundels uitgereikt over hoe de<br />

Rechtspraak en het Openbaar Ministerie zich als organisatie hebben<br />

ontwikkeld. Het feest werd opgeluisterd door zang en dans. Herman<br />

Bolhaar, voorzitter <strong>van</strong> het college, werd kort geïnterviewd door<br />

Margriet Vroomans: ‘We richten ons op de dader en staan voor het<br />

slachtoffer’.<br />

Foto: fotobureau Jos <strong>van</strong> Leeuwen<br />

2 | in Naam beeld artikel - Opportuun - Opportuun 12 - december 12 - december 2011 2011 Opportuun 12 - december 2011 - Naam artikel | 3


6<br />

10<br />

14<br />

26<br />

hij zoekt naar nieuwe methoden,<br />

technieken en allianties om Rotterdam veiliger te<br />

maken. Want de klassieke straf werkt niet altijd.<br />

Interview met de burgemeester <strong>van</strong> de Maasstad,<br />

<strong>Ahmed</strong> <strong>Aboutaleb</strong>. ‘Ik ben niet voor strenger en<br />

meer, maar voor effectiever straffen.’<br />

Schuld en schaamte laten ervaren<br />

hoe hoger de straf, hoe langer B. niet<br />

levensgevaarlijk illegaal vuurwerk kon verkopen.<br />

Dat was de afweging <strong>van</strong> FP-aanklager Wil Frank<br />

bij het formuleren <strong>van</strong> zijn strafeis tegen de<br />

onverbeterlijke vuurwerksjoemelaar. Eerdere<br />

straffen hadden niets uitgehaald. Dan zei B<br />

doodleuk tegen de rechters: ‘Nou, tot volgend jaar<br />

dan maar weer.’<br />

Eis: vijf jaar brommen<br />

Verhoren is een kunst.<br />

Maar voor deze “kunstwerken” moeten de<br />

voorwaarden wel geschapen zijn, hoorde<br />

Opportuun tijdens een studiedag <strong>van</strong> de<br />

Politieacademie. Over inspelen op verwarde,<br />

zwijgende en fantaserende verdachten.<br />

Een verhoorplan helpt. de tijd krijgen ook<br />

‘een glazen kastje’, daarin opereert de<br />

sectie Militaire Zaken <strong>van</strong> parket Arnhem. Om de<br />

mediagevoelige zaken zorgvuldig af te doen, heeft<br />

het parket de laatste jaren geïnvesteerd in<br />

kennisuitwisseling met de krijgsmacht. ‘Er is geen<br />

enkele achterdocht meer.’<br />

‘Militaire’ parketsecretarissen zijn niet <strong>van</strong> de ivoren<br />

toren<br />

OPPORTUUN | RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | JAARGANG 17 | NUMMER 12 | dEcEMBER 2011 Opportuun wordt gratis verstrekt<br />

aan de medewerkers <strong>van</strong> het OM en andere geïnteresseerden. Het magazine verschijnt twaalf keer per jaar. de redactie is verantwoordelijk voor de<br />

inhoud. Aan de in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname <strong>van</strong> artikelen met bronvermelding is toegestaan.<br />

Abonnementenadministratie Wijzigingen? Stuur de adresdrager met de aangebrachte wijzigingen naar het retouradres, of e-mail de wijzigingen naar<br />

opportuun@om.nl. Redactieadres Openbaar Ministerie, Parket-Generaal, afdeling communicatie, Prins clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH den Haag.<br />

Eindredacteur Pieter Vermaas, 070 - 3399840 of p.vermaas@om.nl. Plaatsver<strong>van</strong>gend eindredacteur Thea <strong>van</strong> der Geest, 070 - 3399825 of t.v.d.geest@om.nl.<br />

Aan dit nummer werkten mee Anna Italianer, Gerard Trentelman, Gerben Kor, Mary Hallebeek, Miek Smilde, Juriaan Simonis, Miranda <strong>van</strong> Turennout<br />

Foto omslag Robin Utrecht Bladformule en vormgeving Kris Kras design druk Tuijtel Oplage 8750<br />

Inhoud<br />

Vuurwerkverbod een brug te ver?<br />

Ieder jaar eindigt in Nederland het jaar op karakteristieke wijze met champagne,<br />

oliebollen, oudejaarsconference en… vuurwerk. Een traditie die zelfs na de vuurwerkramp<br />

in Enschede niet te doorbreken valt.<br />

<strong>De</strong> overheid doet haar best om de regels en toezicht rondom vuurwerkopslag en<br />

vuurwerkgebruik te optimaliseren. Een notoire handelaar in illegaal vuurwerk kreeg<br />

dit jaar terecht een hoge strafeis (zie pp 6-9 <strong>van</strong> dit nummer). <strong>De</strong>sondanks vallen er<br />

ieder jaar weer vele gewonden en soms doden bij het gebruik <strong>van</strong> vuurwerk.<br />

Om een betere indruk te krijgen <strong>van</strong> het landelijke aantal en ernst <strong>van</strong> dit probleem<br />

hebben we als Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG), waarin alle oogartsen<br />

vertegenwoordigd zijn, de laatste drie jaarwisselingen 826 vuurwerkslachtoffers met<br />

oogletsels geregistreerd.<br />

Tweederde loopt gelukkig goed af, echter 331 patiënten hielden blijvend oogletsel; 65<br />

ogen werden blind, waar<strong>van</strong> 21 niet meer te redden waren en operatief moesten<br />

worden verwijderd. Meer dan de helft <strong>van</strong> de patiënten zijn kinderen en tot onze<br />

verbazing bleek 57% <strong>van</strong> de slachtoffers omstanders te zijn, die zelf niet met vuurwerk<br />

bezig waren.<br />

Dit is de trieste oogheelkundige rekening <strong>van</strong> traditioneel vuurwerkvermaak tijdens<br />

een Nederlandse jaarwisseling. Wij oogartsen vinden deze rekening te hoog en pleiten<br />

daarom op puur medische gronden voor een verbod op afsteken <strong>van</strong> consumentenvuurwerk.<br />

Als alternatief stellen wij openbare vuurwerkshows door professionals<br />

voor. Dit voorkomt letsel bij kinderen, omstanders en letsel na ondeskundig afsteken<br />

<strong>van</strong> inferieur vuurwerk door mogelijk met alcohol benevelde leken. Zolang consumentenvuurwerk<br />

tijdens de jaarwisseling toegestaan is, adviseren de Nederlandse<br />

oogartsen bij het afsteken <strong>van</strong> en kijken naar vuurwerk een beschermende (vuurwerk)bril<br />

op te zetten en kleine kinderen binnen te houden.<br />

Een gelukkig 2012 en hopelijk zien we elkaar volgend jaar nog!<br />

Tjeerd de Faber, oogarts<br />

Het Oogziekenhuis Rotterdam<br />

Oud-voorzitter NOG<br />

En verder...<br />

5 Vragen > 17<br />

Historie > 18<br />

column > 21<br />

Kortom > 22<br />

Ut Recht > 25<br />

Expertise: Jeugdgroepen > 30<br />

de organisatie: <strong>ZSM</strong> > 32<br />

Gespot > 36<br />

Opportuun 12 - december 2011 - inhoudsopgave | 5


<strong>Ahmed</strong> <strong>Aboutaleb</strong> :<br />

‘Daders<br />

schuld en<br />

schaamte<br />

laten ervaren’<br />

6 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2011<br />

Rotterdam loopt al jaren voorop om de onveiligheid op straat, in de<br />

wijk en in de stad te lijf te gaan. Gebiedsverboden, preventief<br />

fouilleren, stadsmariniers, een persoonsgebonden aanpak <strong>van</strong><br />

criminelen, geen middel blijft onbeproefd om de stad veiliger te<br />

maken. <strong>Ahmed</strong> <strong>Aboutaleb</strong> (1961) zet de strakke lijn <strong>van</strong> zijn<br />

voorganger voort. Met meer invloed <strong>van</strong> de Rotterdammers.<br />

‘NIET STRENGER, MAAR<br />

Burgemeester <strong>Aboutaleb</strong> wil nieuwe wegen inslaan<br />

EFFEcTIEVER STRAFFEN’<br />

‘Het is gelukt om de stad veiliger te<br />

maken’, meent <strong>Ahmed</strong> <strong>Aboutaleb</strong>,<br />

sinds 2009 burgemeester <strong>van</strong> de<br />

havenstad. ‘Een fors deel <strong>van</strong> het<br />

laaghangend fruit is geplukt. <strong>De</strong><br />

objectieve veiligheid scoort goed.<br />

Onze eigen Veiligheidsindex zit nu<br />

boven de 7. Er zijn wijken die<br />

slechter scoren, maar het gemiddelde<br />

is een 7.’<br />

Voor een deel gaat het nu om het<br />

onderhouden <strong>van</strong> het huidige<br />

veiligheidsniveau, zegt de burgemeester.<br />

‘Maar we moeten ook<br />

accelereren. Bepaalde thema’s en<br />

locaties vereisen extra aandacht.<br />

Rotterdam is een jonge stad. Daar<br />

zijn we blij mee, maar dat brengt op<br />

een aantal terreinen wel problemen<br />

met zich mee: jeugdoverlast,<br />

jeugdcriminaliteit. Daar moeten we<br />

wat mee. We zijn zoekende naar<br />

nieuwe technieken, methoden,<br />

nieuwe samenwerkingsverbanden<br />

ook, nieuwe allianties.’<br />

Wat verwacht u als burgemeester<br />

<strong>van</strong> het Openbaar Ministerie?<br />

‘Scherpte, alertheid, snelheid en<br />

effectiviteit in de hele keten.<br />

Alertheid heeft onder andere te<br />

maken met het ontdekken <strong>van</strong><br />

patronen, bijvoorbeeld rondom<br />

jeugd. Dat soort informatie moeten<br />

we met elkaar delen. We hebben<br />

hier in Rotterdam een heel goede<br />

jeugdofficier, Linda Dubbelman<br />

(tevens landelijk jeugdofficier) die<br />

zich niet alleen met de strafrechtelijke<br />

kant <strong>van</strong> de kwestie bezig<br />

houdt, maar ook met enige<br />

regelmaat hamert op maatregelen<br />

in de preventieve sfeer. Ze spreekt<br />

me daarop aan en dat waardeer ik.<br />

Mensen vinden tegenwoordig al<br />

snel dat het OM zwak is en dat de<br />

rechter slap straft. Alles wat wij<br />

daar tegenin brengen wordt<br />

weggehoond en beklijft niet.<br />

Justitie moet dus tegen de wind in<br />

roeien. Reden te meer om geen<br />

fouten te maken en niet iemand<br />

met een dagvaarding heen te<br />

sturen die in potentie gekke dingen<br />

kan doen. We hebben dat in het<br />

verleden wel een paar keer<br />

meegemaakt en zulke incidenten<br />

maken een organisatie kwetsbaar.<br />

Dit soort zaken voorkomen noem<br />

ik scherpte.’<br />

‘Met die scherpte en alertheid gaat<br />

het wel goed. <strong>De</strong> factor snelheid is<br />

nog minder goed ontwikkeld. <strong>De</strong><br />

molens <strong>van</strong> justitie malen soms<br />

langzamer dan die <strong>van</strong> het bestuur.<br />

Dat heeft overigens niet alleen met<br />

het OM te maken, maar ook met de<br />

effectiviteit <strong>van</strong> de rechtsplegingsketen<br />

in zijn algemeenheid. Ik<br />

verwijt het OM niet de opstopping bij<br />

de rechtbank. Maar <strong>van</strong> alle zaken<br />

die de politie doorspeelt naar het<br />

OM duurt een deel echt lang. <strong>De</strong><br />

grote rel bij Hoek <strong>van</strong> Holland is nu<br />

meer dan twee jaar geleden en de<br />

laatste verdachte is recent veroordeeld.<br />

Twee jaar na dato. Dat weet<br />

niemand meer. Dat is niet goed, ook<br />

niet voor het moreel <strong>van</strong> de troepen<br />

aan de kant <strong>van</strong> de politie. We<br />

spreken hierover wekelijks in de<br />

driehoek, maar ook in de vierhoek<br />

waaraan naast de hoofdofficier en<br />

de korpschef <strong>van</strong> politie ook de<br />

president <strong>van</strong> de rechtbank deelneemt.<br />

Dat is belangrijk. Veiligheid<br />

is een keten <strong>van</strong> verantwoordelijkheid.’<br />

Nederland staat in de top vijf <strong>van</strong><br />

Europa als het gaat om streng<br />

straffen. Toch beklijft die boodschap<br />

niet, zegt u. Heeft strenger<br />

Opportuun 12 - december 2011 - interview | 7


‘Ik vind dat<br />

we niet alles<br />

bij de rechter<br />

hoeven neer<br />

te leggen’<br />

straffen wel zin om Nederland veiliger<br />

te maken?<br />

‘Ik ben niet voor strenger en meer,<br />

ik pleit voor effectiever straffen. Wat<br />

dat betekent, is een <strong>zoektocht</strong>.<br />

Sommige jongens die bijvoorbeeld<br />

worden opgepakt omdat ze met een<br />

wapen hebben geschoten, beschouwen<br />

een straf en de daarop volgende<br />

terugkeer in de samenleving<br />

als een heldendaad. “Ik kan het, ik<br />

heb het gedurfd.” <strong>De</strong> klassieke straf<br />

is in die gevallen niet doeltreffend.<br />

In Nederland kennen we niet veel<br />

smaken als het om straffen gaat. <strong>De</strong><br />

boete, de taakstraf, vrijheidsbeneming,<br />

dat is het wel zo’n beetje. We<br />

zouden ook naar andere straffen<br />

moeten zoeken. Jaren geleden stond<br />

er een artikel in de Volkskrant<br />

waarin twee volledig gesluierde<br />

dames doodsbedreigingen uitten<br />

aan het adres <strong>van</strong> Ayaan Hirsi Ali.<br />

“Hoe lang het ook duurt, we pakken<br />

haar”, zeiden die vrouwen. Voor de<br />

ge<strong>van</strong>genis waren ze niet bang. Wel<br />

om Nederland te worden uitgestuurd.<br />

Dat heeft mij toentertijd<br />

gestimuleerd om als medeauteur<br />

<strong>van</strong> het verkiezingsprogramma <strong>van</strong><br />

de PvdA uitzetting als passende straf<br />

op te laten nemen bij zware delicten<br />

zoals de moord op Theo <strong>van</strong> Gogh.<br />

Tenzij we daardoor iemand stateloos<br />

zouden maken, want daar ben ik<br />

geen voorstander <strong>van</strong>. Het congres<br />

heeft dit voorstel destijds verworpen,<br />

maar het heeft mij wel aan het<br />

denken gezet. Als mensen bereid<br />

zijn een moord te plegen en niet<br />

bang zijn voor de ge<strong>van</strong>genis, is dat<br />

toch een vrij ernstige mededeling.’<br />

Moeten straffen gedifferentieerd<br />

worden naar etniciteit? Moet een<br />

Turkse Nederlander met andere<br />

woorden anders worden gestraft<br />

dan een autochtone Nederlander?<br />

‘Nee. Volgens mij hangen straffen<br />

niet samen met culturen of etniciteiten,<br />

maar wel met type delicten.<br />

Het gaat erom doeltreffend te<br />

straffen. Bij de uitvoering <strong>van</strong><br />

taakstraffen deelt de reclassering<br />

tegenwoordig hesjes uit. Misschien<br />

dat zoiets iets oplevert om iemand<br />

ook schuld en schaamte te laten<br />

ervaren. Ik ben geen specialist, het<br />

is een <strong>zoektocht</strong>, maar duidelijk is<br />

dat we niet altijd effectief straffen.<br />

Het gaat me niet om de hoogte,<br />

maar om het effect.’<br />

In 2012 moet de herziening <strong>van</strong> de<br />

gerechtelijke kaart zijn beslag krijgen<br />

en wordt de Nationale Politie<br />

verder opgetuigd. Wat betekent dat<br />

voor u als bestuurder?<br />

‘Iedereen weet dat ik geen voorstander<br />

was <strong>van</strong> de Nationale<br />

Politie, maar als ze er komt, dan<br />

gaan we het doen. Het is nu een<br />

politiek feit en we gaan er het beste<br />

<strong>van</strong> maken. Hoe die grootschaligheid<br />

gaat uitpakken, moeten we<br />

afwachten. Als regioburgemeester<br />

krijg ik de taak om te werken aan<br />

capaciteitstoedeling. Met vijf, zes<br />

burgemeesters uit de regio vormen<br />

we op vrijwillige basis een soort<br />

dagelijks bestuur en de andere<br />

burgemeesters vormen een soort<br />

parlement waaraan wij twee keer<br />

per jaar verantwoording afleggen.<br />

Op die manier kunnen we ook zelf<br />

opschalen als er ergens een calamiteit<br />

aan de hand is. Wat ik lastiger<br />

vind is dat we straks met veertig<br />

gemeenten moeten kijken wat er<br />

leeft en wat de ideeën zijn. Laat ik<br />

het voorzichtig stellen: makkelijk<br />

zal het niet zijn.’<br />

Het OM en u als burgemeester hebben<br />

steeds meer mogelijkheden om<br />

zelf op te treden zonder tussenkomst<br />

<strong>van</strong> de rechter. Komt daardoor<br />

de rechtsstaat niet teveel<br />

onder druk te staan?<br />

‘Nee, ik vind dat we niet alles bij de<br />

rechter hoeven neer te leggen. <strong>De</strong><br />

bestuursrechtelijke maatregelen die<br />

ik kan nemen zijn zorgvuldig<br />

opgesteld voor een aantal duidelijk<br />

afgebakende delicten en dat geldt<br />

ook voor de OM-afdoeningen. Dat<br />

vind ik eigenlijk wel goed.’<br />

Wat zijn de grootste problemen<br />

waarmee u nog kampt in uw probleemwijken?<br />

‘Drugsoverlast en het waterbedeffect<br />

wat daarmee gepaard gaat. In<br />

de wijk <strong>De</strong> Esch bijvoorbeeld<br />

klaagden bewoners enorm over de<br />

overlast die drugskoeriers veroorzaakten.<br />

Het OM heeft het toen<br />

mogelijk gemaakt dat agenten<br />

verkleed als gebruiker de straat op<br />

gingen om drugs te kopen. Dat was<br />

heel doeltreffend, de handel op de<br />

Maasboulevard is voorbij. Maar een<br />

deel komt terug – het waterbedeffect<br />

– in andere delen <strong>van</strong> de stad<br />

die makkelijk bereikbaar zijn <strong>van</strong>af<br />

de snelweg. Drugshandel blijft dus<br />

een hardnekkig probleem.<br />

Daarnaast <strong>blijkt</strong> burengerucht een<br />

moeilijk te bestrijden fenomeen.<br />

Buren kunnen hard tegen elkaar<br />

komen te staan en enorme problemen<br />

in de wijk veroorzaken. Ik stuur<br />

daar wel eens een stadsmarinier op<br />

af en dat maakt indruk. We delen<br />

een gele kaart uit als iemand echt<br />

niet luistert. In zeven gevallen<br />

hebben we het afgelopen jaar een<br />

rode kaart uitgedeeld. Dat betekent<br />

uitzetten uit de woning. En degene<br />

die terugkomt in zo’n woning<br />

screenen we om te voorkomen dat<br />

met een andere bewoner weer<br />

dezelfde ellende terugkeert.<br />

Screenen werkt. Verspreiden en<br />

verdunnen is soms ook een oplossing.’<br />

<strong>De</strong> roep om veiligheid lijkt grenzeloos.<br />

Is er een grens aan wat u burgers<br />

kunt beloven als het om veiligheid<br />

gaat?<br />

‘We moeten niets beloven dat we<br />

niet kunnen waarmaken. Maar we<br />

moeten wel telkens opnieuw<br />

proberen nieuwe wegen in te slaan<br />

en burgers te betrekken bij hun<br />

eigen veiligheid en die <strong>van</strong> de stad.<br />

Twee jaar geleden heb ik zelf het<br />

initiatief genomen om de klassieke<br />

driehoeksvergadering te verplaatsen<br />

naar de wijken om daar in het<br />

openbaar met elkaar te vergaderen.<br />

Er zijn delen <strong>van</strong> de stad waar ik<br />

inmiddels voor de zesde keer ben<br />

teruggekomen. Burgers reageren<br />

daar positief op. We turven publiekelijk<br />

af hoe het met de veiligheid<br />

staat in een wijk, wat we wel hebben<br />

bereikt en wat niet, we werken<br />

intensief samen met de vuilnisophaaldienst,<br />

de woningcorporaties,<br />

de politie, het OM. Burgers brengen<br />

actief hun ervaringen in en dragen<br />

oplossingen aan. “<strong>De</strong> Buurt<br />

bestuurt” noemen we dat. Volgens<br />

dat concept kunnen burgers een<br />

paar honderd uur politiecapaciteit<br />

per jaar zelf invullen. Dat geeft<br />

burgers het gevoel dat zij in the<br />

driver’s seat zitten. Dat ze zelf<br />

beslissen.’<br />

Tekst: Miek Smilde<br />

Foto's: Robin Utrecht<br />

‘Drugshandel<br />

en burengerucht<br />

blijven<br />

hardnekkige<br />

fenomenen’<br />

8 | interview - Opportuun 12 - december 2011 | 9


FP-aanklager Wil Frank:<br />

‘We moeten<br />

jeugd en<br />

ouderen tegen<br />

dit vuurwerkkwaad<br />

beschermen’<br />

‘een onverbeterlijke<br />

Opnieuw celstraf voor handelaar in illegaal vuurwerk<br />

recidivist’<br />

10 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2011<br />

Aanklager Wil Frank <strong>van</strong><br />

het Functioneel Parket<br />

stond deze zomer oog in<br />

oog met een oude bekende:<br />

Hendrik B., een grote<br />

handelaar in illegaal<br />

vuurwerk. Vijf jaar celstraf<br />

eiste hij tegen de man die<br />

min of meer jubileerde<br />

omdat hij zo’n twintig jaar<br />

“in het vak” zit en zich <strong>van</strong><br />

niets of niemand iets wenst<br />

aan te trekken.<br />

‘<strong>De</strong> man is een onverbeterlijke recidivist. Al<br />

<strong>van</strong>af de jaren tachtig verdient hij grof aan<br />

zwaar en vaak levensgevaarlijk illegaal<br />

vuurwerk, dat hij uit tal <strong>van</strong> landen haalt, en hij<br />

wenst daar onder geen beding mee te stoppen.<br />

Tot dusver heeft hij daar celstraffen <strong>van</strong> twee<br />

tot drie jaar voor uitgezeten, maar <strong>van</strong> die<br />

sancties leert hij blijkbaar niets. Nogal provocatief<br />

schijnt hij bij strafrechtelijke veroordelingen<br />

magistraten zelfs te hebben toegeroepen:<br />

Nou, tot volgend jaar maar weer dan… Om<br />

<strong>van</strong>uit de ge<strong>van</strong>genis doodgemoedereerd weer<br />

door te gaan met zijn illegale activiteiten.’<br />

Op zijn niet echt ordelijk ogende kantoor op het<br />

Functioneel Parket in Zwolle schetst mr. Wil<br />

Frank in grove lijnen even de figuur <strong>van</strong> Hendrik<br />

B., een zeer goede bekende <strong>van</strong> de opsporingsautoriteiten<br />

en rechterlijke macht in de<br />

noordelijke provincies <strong>van</strong> ons land. Een<br />

bekende naam voor hemzelf ook, want B. is al<br />

eens door de aanklager <strong>van</strong> het Functioneel<br />

Parket vervolgd als hij zich op 8 juli 2011 bij de<br />

rechtbank in Assen opnieuw moet verantwoorden<br />

voor illegale vuurwerkhandel. ‘In die zitting<br />

heb ik de rechtbank in mijn requisitoir inderdaad<br />

voorgehouden dat dit onderzoek tegen<br />

een uiterst weerbarstige verdachte een bijna<br />

jaarlijks terugkerend ritueel is’, verklaart de<br />

officier ernstig. ‘Dat de heer B. hoe dan ook<br />

moet worden afgestopt en dat hij steeds<br />

zwaarder moet worden gestraft voor zijn<br />

Opportuun 12 - december 2011 - Alles afwegende | 11


delicten. We moeten hem nu eindelijk aan het<br />

verstand zien te peuteren dat hij moet kappen<br />

met zijn handel in dit zeer gevaarlijke spul. <strong>De</strong><br />

gewone man mág dat vuurwerk simpelweg niet<br />

in handen krijgen.’<br />

Verminkingen<br />

Het is eind oktober 2011 wanneer officier Frank<br />

terugblikt op zijn grote, internationale onderzoek<br />

tegen de inmiddels 65-jarige Hendrik B. Op dat<br />

moment zijn op twee plaatsen in Nederland<br />

alweer de eerste twee vuurwerkslachtoffers<br />

gevallen.<br />

Frank, die de incidenten nog niet kent: ‘Vreselijk,<br />

die jaarlijks verwondingen, die foto’s <strong>van</strong> verminkingen.<br />

We moeten jeugd én ouderen beschermen<br />

tegen dit kwaad, dat ook steeds hogere<br />

maatschappelijke kosten met zich meebrengt.<br />

Door mensen als deze verdachte groeit dit kwaad<br />

verder en daarom óók heb ik een zeer forse straf<br />

tegen hem geëist. Vijf jaar ge<strong>van</strong>genisstraf, terwijl<br />

mij was geadviseerd – en ik heb dat gememoreerd<br />

in het requisitoir – een nog hogere straf te<br />

vorderen.’<br />

Als in de eerste helft <strong>van</strong> 2010 signalen worden<br />

opge<strong>van</strong>gen dat vuurwerkhandelaar B. weer hoe<br />

langer hoe meer duistere zaken doet, zetten het<br />

Functioneel Parket in Zwolle en de politie Drenthe<br />

in augustus/september een groot onderzoek<br />

tegen hem op. Geen middel blijft onbenut om de<br />

handel en wandel <strong>van</strong> de slimme rassjoemelaar<br />

exact te volgen, omdat er aanwijzingen zijn dat de<br />

man <strong>van</strong>uit Duitsland zijn koers verder naar het<br />

oosten en zuiden <strong>van</strong> Europa aan het verleggen is.<br />

B. moet in het vuurwerkgekke Nederland worden<br />

gestopt. Een fors deel <strong>van</strong> zijn gevaarlijke illegale<br />

vuurwerk behoort tot de zwaarste categorie –<br />

massa-explosief – en ook dat wordt zonder<br />

scrupules op de markt gegooid. Tegen prijzen die<br />

zomaar vier keer over de kop gaan.<br />

opslagbunkers<br />

Met milieuofficier Frank als coördinator wordt<br />

een lijvig dossier-B. opgebouwd aan de hand <strong>van</strong><br />

verhoren in binnen- en buitenland, arbeidsintensieve<br />

observaties (zie ook kader, red.), telefoontaps<br />

en doorzoekingen waarbij verboden koopwaar<br />

in beslag wordt genomen. Wil Frank<br />

daarover: ‘Er ligt nu dus naar mijn mening een<br />

zeer volledig dossier, maar in één ding zijn we<br />

niet geslaagd: we hebben nooit de grote opslag<br />

<strong>van</strong> de man kunnen ontdekken. Hij is goed thuis<br />

in Duitsland, waar hij alle opslagbunkers <strong>van</strong><br />

vuurwerk kent, maar we denken dat hij steeds<br />

weer alternatieve locaties zoekt, ook in andere<br />

landen. We hebben hier te maken met een uiterst<br />

slimme heer, een zestiger die waarschijnlijk niet<br />

12 | Alles afwegende - Opportuun 12 - december 2011<br />

anders kan dan illegale handel drijven. In<br />

vuurwerk, maar ook in alcohol, valse merkkleding<br />

en sigaretten. B. gaat, ook volgens de<br />

reclassering, calculerend tewerk. Hij aanvaardt<br />

gewoon de risico’s <strong>van</strong> het vak. Hij heeft ook<br />

geen enkel bezit op zijn naam staan. Alles is<br />

blijkbaar overgedragen en geld hebben we, ook<br />

op banken, niet kunnen traceren. Wel zijn een<br />

paar forse handelstransacties achterhaald,<br />

waarin bedragen <strong>van</strong> vele tienduizenden euro’s<br />

geen uitzondering zijn. Maar volgens deze<br />

recidivist moet hij leven <strong>van</strong> een wajonguitkering.<br />

Tja, hoe hij aan déze vorm <strong>van</strong> inkomen<br />

komt, snap ik ook niet… Misschien dat de<br />

gemeente een bepaalde financiële steun ooit<br />

heeft omgezet in een wajonguitkering?’<br />

Lawinepijlen<br />

‘Binnen het kader <strong>van</strong> de Wet Economische<br />

<strong>De</strong>licten – met straffen tot maximaal zes jaar –<br />

heb ik vijf jaar geëist tegen de man,’ licht de<br />

Internationale aanpak<br />

Aanklager Frank kwalificeert zijn case tegen verdachte<br />

b. uit roderesch als “een groter dan normaal<br />

onderzoek”, maar dat klinkt haast als een understatement<br />

omdat er erg veel capaciteit in het onderzoek<br />

is gaan zitten. Doordat de handelaar geldt als<br />

een <strong>van</strong> de grotere leveranciers <strong>van</strong> illegaal vuurwerk<br />

in Noord- Nederland kreeg de vervolging een<br />

internationaal karakter. Tot in portugal werden<br />

observatieteams ingezet en zeker vijftien rechtshulpverzoeken<br />

gingen uit naar Duitsland, belgië,<br />

Spanje, Frankrijk, Luxemburg, polen, portugal en de<br />

Verenigde Staten. Voor zijn illegale transacties bleek<br />

de verdachte zelfs speciale tolken te rekruteren.<br />

aanklager toe. ‘Hoe hoger de straf des te langer<br />

hij geen vuurwerk op zo grote schaal kwijt kan,<br />

heb ik geredeneerd. En B. is natuurlijk allesbehalve<br />

een first offender. <strong>De</strong> rechtbank heeft 22<br />

juli jl. <strong>van</strong> mijn eis dertig maanden cel gemaakt<br />

plus een jaar stillegging <strong>van</strong> zijn business. B.<br />

werd schuldig bevonden aan het importeren, in<br />

voorraad hebben en verkopen <strong>van</strong> professioneel<br />

vuurwerk zonder vergunningen. Die halvering<br />

<strong>van</strong> mijn strafeis heeft alles te maken met het<br />

feit dat Hendrik B. werd vrijgesproken <strong>van</strong> de<br />

import <strong>van</strong> zo’n vijftien ton zwaar vuurwerk,<br />

waaronder 20.000 lawinepijlen, in november<br />

2010. Die lawinepijlen kwamen <strong>van</strong>uit Portugal<br />

naar Duitsland. Middels een baken en een<br />

observatieteam kon het transport <strong>van</strong>af het land<br />

<strong>van</strong> herkomst lange tijd worden gevolgd, totdat<br />

men het spoor – vrijwel op de plaats <strong>van</strong><br />

bestemming - onverwacht bijster raakte.’<br />

In zijn reeks voorgaande veroordelingen ging de<br />

Drentse handelaar automatisch in hoger beroep,<br />

maar deze keer volgde er een appel <strong>van</strong> het OM.<br />

Frank: ‘Vroeger werd je als aanklager dan haast<br />

verplicht mee te appelleren, maar ditmaal<br />

tekende ik zelf beroep aan omdat B. in mijn ogen<br />

die hogere straf verdient. Hij moet langer uit de<br />

roulatie. En we hebben er vertrouwen in dat we<br />

tot een bewezenverklaring <strong>van</strong> zijn aanschaf <strong>van</strong><br />

die vijftien ton levensgevaarlijk spul kunnen<br />

komen. Ik streef er, in de eerste helft <strong>van</strong><br />

december bij het Hof in Leeuwarden, naar dat<br />

wordt bewezen dat hij die megapartij heeft<br />

geïmporteerd in Nederland óf nog opgeslagen<br />

heeft liggen ergens in Duitsland. Daarvoor<br />

beschikken we over goede documenten. En extra<br />

stukken <strong>van</strong> een nog lopend rechtshulpverzoek<br />

zal ik de advocaat-generaal nog aanleveren. Er<br />

wordt bovendien gewerkt aan een ontnemingsvordering.’<br />

Opnieuw dus een “wordt vervolgd” <strong>van</strong> een case<br />

die draait om milieudelicten <strong>van</strong> een goede<br />

bekende <strong>van</strong> Justitie. ‘Zaken zijn zaken… ook in<br />

de rechtspraak. Ik heb na het vonnis in Assen<br />

gewoon goed geslapen, maar gelukkig ben ik<br />

niet met deze uitspraak,’ erkent Wil Frank. Er<br />

klinkt enige verontwaardiging door in zijn<br />

slotopmerking. ‘Eigenlijk is het schandelijk dat<br />

je als overheid zoveel energie en geld moet<br />

besteden aan iemand, die al jaren, echt aan de<br />

lopende band, bijna altijd wel een onderzoek<br />

tegen zich heeft lopen. Het is <strong>van</strong> de gekke.<br />

Zomer 2010 een groot onderzoek opgezet, daar<br />

ontzettend veel opsporingscapaciteit ingestopt,<br />

en nu zijn we er nog niet <strong>van</strong>af.<br />

Tekst: Gerard Trentelman<br />

Foto’s: Herman Engbers<br />

‘Ik geniet<br />

vooral <strong>van</strong><br />

grote onder-<br />

zoeken’<br />

oVer wiL h. FrANK (64):<br />

‘ik wil minstens tot 68-jarige leeftijd werken<br />

in dit mooie, spannende beroep, waarin ik<br />

vooral geniet <strong>van</strong> grote onderzoeken.’<br />

<strong>De</strong> in Groningen geboren wil Frank (ge-<br />

trouwd, vier kinderen) had nooit kunnen<br />

bevroeden dat hij nog eens officier <strong>van</strong> justitie<br />

zou worden. ‘Als 26-jarige wilde ik economie<br />

gaan doen, maar omdat je met rechten op<br />

meer plekken terecht kunt, werd het die<br />

avondstudie. Maar advocaat of aanklager<br />

worden..? Dat was echt de ver-<strong>van</strong>-mijn-<br />

bedshow.’<br />

hij startte bij het oM als kandidaat-verkeers-<br />

schout en werd in 1988 officier in Groningen<br />

na twee jaar “plaatsver<strong>van</strong>gend” te zijn<br />

geweest. Vier jaar specialiseerde hij zich in<br />

fraude om in 1995 als milieuofficier in Almelo<br />

te gaan werken. in die functie keerde Frank in<br />

2001 terug naar zijn geboortestad. Vanaf 2005<br />

ressorteert hij als milieuofficier onder het<br />

Functioneel parket in Zwolle.<br />

Typisch in zijn carrière? ‘Als men hoort dat ik<br />

aanklager ben, veronderstelt íedereen dat de<br />

naam Frank met ck wordt geschreven…’<br />

Opportuun 12 - december 2011 - Naam artikel | 13


Verhoren is een kunst<br />

Elke verdachte zijn eigen verhoor<br />

Het ene verhoor is het andere niet: de ene verdachte<br />

kán zich niets meer herinneren, de ander wíl zich niets<br />

meer herinneren. En al heb je een verdachte die uit zijn<br />

herinnering put, dan nog kunnen er fouten insluipen.<br />

‘Vergeten is de regel en onthouden de uitzondering.’<br />

Twee rechercheurs uit een TGO zitten<br />

tegenover een minderjarige verdachte. Ze zijn<br />

ervaren dienders, maar hebben geen verhoorexpertise.<br />

Er was weinig voorbereidingtijd en<br />

ze zagen geen mogelijkheid om een verhoorplan<br />

te maken. Ze spraken met de teamleding<br />

af om te beginnen met een zaaksgericht<br />

verhoor. Ze hoopten dat de jonge verdachte<br />

snel zou gaat verklaren. Maar de werkelijkheid<br />

<strong>blijkt</strong> weerbarstiger.<br />

<strong>De</strong> fantaserende verdachte (1)<br />

Terwijl de ene rechercheur vragen stelt, typt<br />

de ander. <strong>De</strong> verdachte zit in elkaar gedoken<br />

en blijft ver weg <strong>van</strong> de waarheid. Het<br />

meetypen stoort en is contraproductief, maar<br />

moest <strong>van</strong> het OM. Als de verdachte de naam<br />

<strong>van</strong> zijn school noemt, wil de rechercheur<br />

weten hoe je dat spelt. Ook als de verdachte<br />

14 | Actueel - Opportuun 12 - december 2011<br />

een beetje los komt over computerspelletjes,<br />

moet de verhoorder hem afkappen omdat er<br />

niet snel genoeg meegetypt kan worden. <strong>De</strong><br />

jongen gaat weer in elkaar gedoken achterover<br />

zitten met zijn armen over elkaar.<br />

Tijdens het vierde verhoor geeft de jongen<br />

eindelijk een verklaring. Het is een fantasierijk<br />

verhaal dat steeds ongeloofwaardiger<br />

wordt. <strong>De</strong> rechercheurs laten hem zijn gang<br />

gaan en hopen dat ze, door zijn fantasie te<br />

blijven linken met de werkelijkheid, uiteindelijk<br />

bij de waarheid komen. Ze stellen zich zo<br />

neutraal mogelijk op. Hij blijft ontkennen.<br />

Tien maanden later neemt de jongen contact<br />

op en komt hij met een bekennende verklaring.<br />

‘Ik wist niet dat ik het had gedaan tot een<br />

half jaar later.’<br />

<strong>De</strong> verhoren zijn vastgelegd op film en worden<br />

getoond tijdens de congresdag Verhoor dat<br />

door verhoordocenten <strong>van</strong> de Politieacademie<br />

georganiseerd is. Onder enorme belangstelling<br />

<strong>van</strong> 350 verhoorders worden tijdens de<br />

studiedag drie zaken behandeld. Hoe ga je<br />

om met een ontkennende, fantaserende of<br />

onwetende verdachte? Wat weten we over<br />

geheugen en hoe stel je een verhoor daarop<br />

af? Verhoren is een professionele deskundigheid:<br />

daar is iedereen het over eens.<br />

‘Er kan veel mis gaan in het geheugen,’<br />

vertelt Marko Jelicic, universitair hoofddocent<br />

experimentele psychologie aan de universiteit<br />

Maastricht. ‘Bij een verhoor moeten verdachten<br />

putten uit hun geheugen terwijl vergeten<br />

de regel is en onthouden een uitzondering.’<br />

Uit studies <strong>blijkt</strong> dat herinneringen aan<br />

gebeurtenissen die ver weg in de tijd liggen<br />

vergeten of vervormd zijn. Dit komt doordat<br />

ervaringen op verschillende plekken in het<br />

brein worden opgeslagen. Bij het ophalen <strong>van</strong><br />

herinneringen moeten de brokstukken aan<br />

elkaar worden gelijmd, waarbij soms<br />

‘weeffouten’ ontstaan.<br />

Jelicic noemt het opmerkelijk dat 20 tot 30<br />

procent <strong>van</strong> alle daders die zich schuldig<br />

hebben gemaakt aan een ernstig misdrijf<br />

geheugenverlies claimt. <strong>De</strong> meeste gevallen<br />

zijn volgens hem gesimuleerd, omdat<br />

emotionele gebeurtenissen doorgaans goed<br />

worden onthouden. Tenslotte blijken slachtoffers<br />

zelden aan geheugenverlies te lijden.<br />

Zelfreportage<br />

voor getuigen<br />

Niet alleen verdachten, maar ook<br />

getuigen putten uit hun geheugen.<br />

Na het drama in Alphen moesten 50<br />

getuigen op het bureau gehoord worden.<br />

Om zo snel mogelijk de herinneringen<br />

te consolideren (na de<br />

eerste twee dagen is meer dan de<br />

helft vergeten) kreeg iedereen een<br />

vragenlijst. Dit formulier, ontwikkeld<br />

in Engeland en omgezet naar een<br />

Nederlandse variant, is verder<br />

uitgewerkt in een Zelfrapportage<br />

voor Getuigen (ZeG) en wordt binnenkort<br />

landelijk geïmplementeerd.<br />

<strong>De</strong> zwijgende verdachte (2)<br />

Terug naar de gefilmde verhoren. Als een<br />

verdachte <strong>van</strong> middelbare leeftijd wordt<br />

geconfronteerd met een hele lijst tactische<br />

aanwijzingen beroept hij zich op zijn zwijgrecht.<br />

‘Ik zegt niks’, zegt hij.<br />

<strong>De</strong> confrontatie door de verhoorders heeft<br />

geen enkel effect. Verdachte blijft erbij dat hij<br />

het zich niet kan herinneren en heeft moeite<br />

met de samenhang. Er vallen tijdens het<br />

| 15


verhoor stiltes <strong>van</strong> een half uur of langer..<br />

<strong>De</strong> rechercheurs roepen de hulp in <strong>van</strong> een<br />

gedragsdeskundige die adviseert om de<br />

confrontaties visueel te maken. ‘Ondermijn<br />

zijn geheugenverlies door te verwijzen naar<br />

alle bewijs’. <strong>De</strong> rechercheurs maken een<br />

PowerPoint waarop alle bewijs is uitgelegd en<br />

opgesomd. Sheets plakken ze op de muur <strong>van</strong><br />

de verhoorkamer. <strong>De</strong> verhoorders houden de<br />

vaart erin. Ze geven hem geen mogelijkheid<br />

om na te denken of een ontwijkend antwoord<br />

te bedenken. Na tien sheets op de muur<br />

reageert de verdachte:<br />

‘Het is wel heel veel.’<br />

‘Ja, en allemaal belastend.’<br />

Verdachte is blijven ontkennen en in eerste<br />

aanleg vrijgesproken.<br />

<strong>De</strong> verwarde verdachte (3)<br />

Een persoon belt 112: ‘Ik denk dat ik een tijd<br />

terug geleden iets heel ergs heb gedaan.’<br />

Uiteindelijk wordt de melder aangehouden en<br />

gehoord. <strong>De</strong> verdachte <strong>blijkt</strong> geestesziek,<br />

agressief, onberekenbaar en heeft een<br />

justitieverleden. <strong>De</strong> eerste twee verhoren zijn<br />

chaotisch en men komt niet toe aan een<br />

verhoorplan. <strong>De</strong> verdachte schreeuwt, dreigt<br />

en tiert. Voor het derde verhoor winnen de<br />

verhoorders advies in bij een gedragsdeskundige.<br />

Kan verdachte wel gehoord worden? Ze<br />

krijgen een reeks aanbevelingen waaronder<br />

het bieden <strong>van</strong> veiligheid door de verhoren<br />

16 | Actueel - Opportuun 12 - december 2011<br />

steeds in dezelfde kamer af te nemen en door<br />

hetzelfde team. Dat zorgt voor de nodige<br />

moeilijkheden. Als voorbereiding op het<br />

volgende verhoor laten de rechercheurs zich<br />

coachen door de gedragsdeskundige. Ze<br />

brengen 24 uur, verdeeld over meerdere<br />

verhoren, door met de verdachte. <strong>De</strong> rechercheurs<br />

proberen zijn achterdocht te beperken<br />

door structuur te bieden en transparant te<br />

zijn. <strong>De</strong> verdachte laat zich niet dwingen. <strong>De</strong><br />

verdachte moet kunnen bepalen hoe het<br />

verhoor verloopt. Dat voelt tegenstrijdig, maar<br />

het werkt. Verdachte is kwaad, vertelt de<br />

grootste onzin, maar de rechercheurs tonen<br />

geen emotie, gaan niet in discussie en<br />

voorkomen conflicten. Uiteindelijk wordt de<br />

verdachte rustig en kan hij een bekennende<br />

verklaring afleggen.<br />

Verhoren is een kunst, was de conclusie. Om<br />

die kunst te benutten moet aan een aantal<br />

voorwaarden voldaan zijn. Een teamleider<br />

moet zijn verhoorders tijd geven. Verhoorders<br />

werken op basis <strong>van</strong> een verhoorplan. En<br />

gedragsdeskundigen kunnen zo nodig snel<br />

worden ingevlogen.<br />

Tekst: Thea <strong>van</strong> der Geest<br />

Foto's: Fons Sluiter<br />

5Vragen<br />

Met een meld-<br />

nummer 144,<br />

dierenpolitie en een<br />

strenger OM wordt<br />

dierenleed steviger<br />

aangepakt.<br />

Vijf vragen daarover.<br />

1. Waarom een meldnummer “144, red een dier”?<br />

Daarmee kunnen meldingen over dierenleed beter en effectiever worden<br />

opgevolgd door de politie en andere hulpverleners en handhavers. “144, red<br />

een dier” is op 15 november 2011 opengesteld voor het publiek.<br />

2. Waar is het meldpunt ondergebracht?<br />

144 is ondergebracht bij het Korps Landelijk Politiediensten (KLPD). <strong>De</strong><br />

meldingen bij 144 worden beoordeeld door speciaal opgeleide politiemensen.<br />

Het meldnummer maakt een schifting in de meldingen rond dierenhandhaving<br />

en dierenhulpverlening. Het zet de meldingen via een protocol<br />

door naar partners in handhaving en hulpverlening. Een melding met<br />

strafrechtelijke elementen wordt bijvoorbeeld doorgezet naar de regionale<br />

politiekorpsen, terwijl een melding over hulpverlening wordt doorgezet naar<br />

een dierenambulance.<br />

Het meldnummer maakt deel uit <strong>van</strong> een KLPD-expertisecentrum, dat onder<br />

andere onderzoek verricht naar internationale illegale dierenhandel en naar<br />

verbanden tussen dierenmishandeling en andere strafbare feiten zoals<br />

partner- en kindermishandeling.<br />

3. Hoe staat het met de aangekondigde dierenpolitie?<br />

In het regeerakkoord is afgesproken dat er deze kabinetsperiode in totaal 500<br />

dierenpolitieagenten komen. Dit jaar worden er 125 medewerkers dierenpolitie<br />

opgeleid aan de Politieacademie. <strong>De</strong> agenten maken deel uit <strong>van</strong> de<br />

basispolitiezorg, maar zijn volledig vrijgesteld voor hun taak. Hun belangrijkste<br />

taak is de aanpak <strong>van</strong> dierenmishandeling en dierenverwaarlozing. Zij<br />

treden preventief, hulpverlenend, handhavend en strafrechtelijk op bij<br />

dierenleed. <strong>De</strong> opleiding tot medewerker dierenpolitie aan de Politie academie<br />

is onlangs aangepast na evaluatie <strong>van</strong> de eerste opleiding die in mei <strong>van</strong> start<br />

ging. In de nieuwe opleiding wordt onder andere meer aandacht besteed aan<br />

praktijkvoorbeelden. <strong>De</strong> nieuwe lichting cursisten wordt opgeleid tot voltijds<br />

dierenagent. Zij gaan <strong>van</strong>af eind november aan de slag.<br />

4. Hoe komen zaken na 144 bij het OM terecht?<br />

Bij landbouwdieren volgt inzet <strong>van</strong> de nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit<br />

(nVWA). Aan de hand <strong>van</strong> de inzetcriteria voor het strafrecht maken zij<br />

proces-verbaal op en sturen dat in naar het Functioneel Parket. Als er<br />

bestuursrechtelijk wordt opgetreden gaat dit via inschakeling <strong>van</strong> Dienst<br />

Regelingen <strong>van</strong> het ministerie <strong>van</strong> EZ, Landbouw en Innovatie.<br />

Bij hobbydieren, gezelschapsdieren of wilde dieren volgt inzet <strong>van</strong> de<br />

Dierenpolitie met insturen <strong>van</strong> pv’s naar de arrondissementsparketten. <strong>De</strong><br />

parketten behandelen deze zaken. <strong>De</strong> andere zaken worden afgedaan door FP<br />

of langs de weg <strong>van</strong> het bestuursrecht.<br />

Bij het vermoeden <strong>van</strong> een strafbaar “dierenfeit” hanteren de handhavingspartners<br />

politie, Nieuwe Voedsel- en Waren Autoriteit (nVWA) en de<br />

Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming (LID) een door het OM<br />

opgesteld afwegingskader voor de inzet <strong>van</strong> strafrecht, bestuursrecht of een<br />

combinatie <strong>van</strong> beide. Het OM stelt dit afwegingskader op in overleg met de<br />

handhavingspartners. Het OM stelt per arrondissement een contactpersoon<br />

aan. <strong>De</strong>ze contactpersoon adviseert de handhavingspartners over het te<br />

volgen traject.<br />

5. Gaan aanklagers strenger tegen dierenleed optreden?<br />

Ja, de bestrijding <strong>van</strong> dierenleed wordt verder versterkt met een verhoging<br />

<strong>van</strong> de strafeisen tegen mensen die zich schuldig maken aan dierenmishandeling.<br />

Het OM heeft het strafvorderingsbeleid per 1 oktober verzwaard. Bij de<br />

strafeis wordt voortaan ook rekening gehouden met het letsel dat een dier is<br />

toegebracht of met de dood <strong>van</strong> het dier. Daarnaast kan een reclasseringsrapport<br />

worden gevraagd bij delicten met een sadistische inslag of in gevallen<br />

waarin sprake is <strong>van</strong> grote maatschappelijke verontwaardiging.<br />

Opportuun 12 - december 2011 - 5 Vragen | 17


hiSToriSChe oM'erS<br />

200 jaar rechterlijke macht<br />

de vreemdelingen-aanmoediger, de liberale<br />

remonstrant en de schrik <strong>van</strong> oorlogsmisdadigers<br />

hendrik Ludolf wichers<br />

(1800-1853)<br />

‘Vreemdelingen moeten<br />

veel meer worden aangemoedigd,<br />

dan afgeschrikt<br />

als ze dit rijk bezoeken’<br />

Op 21 juni 1800 werd Hendrik<br />

Ludolf Wichers geboren in de<br />

gemeente Roden, als telg <strong>van</strong><br />

een vooraanstaande hervormde<br />

juristenfamilie.<br />

Slechts 23 was hij toen hij aan de Hogeschool Groningen<br />

promoveerde. Hij werd in 1824 benoemd tot procureur bij<br />

de arrondissementsrechtbank te Winschoten. Drie jaar<br />

later werd hij benoemd tot officier <strong>van</strong> justitie in<br />

Winschoten. Dit bleef hij tot 1838,waarna hij in<br />

Groningen officier <strong>van</strong> justitie werd. In 1828 trouwde hij<br />

Hillegonda Adriana Feith, een huwelijk waaruit vijf zonen<br />

en vijf dochters werden geboren.<br />

In 1844 werd hij benoemd tot lid <strong>van</strong> de Raad <strong>van</strong> State,<br />

om vervolgens in 1846 voorzitter te worden <strong>van</strong> de Hoge<br />

en Militaire gerechtshoven in Nederlands Indië. Hij<br />

woonde daar tot en met voorjaar 1849. Wichers kreeg als<br />

opdracht mee om de nieuwe wetboeken <strong>van</strong> Nederlands<br />

Indië te voltooien. Dit lukte hem in 1848 waarna de<br />

rechterlijke colleges in Nederlands Indië geïnstalleerd<br />

en beëdigd konden worden.<br />

Het was een succesvol jaar voor Wichers, want op 29<br />

december 1848 werd hij voor zijn verdiensten door<br />

Koning Willem II geridderd tot Commandeur in de Orde<br />

<strong>van</strong> de Nederlandse Leeuw.<br />

Op 4 juni 1849 werd de liberaal Wichers tot minister <strong>van</strong><br />

Justitie benoemd. Het was een turbulente periode<br />

waarin dit kabinet was gestart. Een jaar eerder was de<br />

grondwetsherziening <strong>van</strong> Thorbecke tot stand gebracht.<br />

Op 13 februari 1849 kwam de nieuwe Tweede Kamer<br />

bijeen nadat voor het eerst de parlementariërs rechtstreeks<br />

waren verkozen. Voor het eerst ook gold de<br />

18 | historie - Opportuun 12 - december 2011<br />

ministeriële verantwoordelijkheid en was de Koning<br />

onschendbaar.<br />

Wichers had onder meer de afronding <strong>van</strong> de<br />

Vreemdelingenwet in zijn portefeuille. Over deze wet<br />

was veel discussie in de Tweede Kamer. <strong>De</strong> vraag die<br />

onder meer speelde was of een vreemdeling de toegang<br />

tot Nederland kon worden geweigerd, als hij niet in zijn<br />

eigen levensbehoefte kon voorzien. Sommigen vreesden<br />

dat “behoeftige vreemdelingen” zelfs naar Nederland<br />

werden gestuurd en verzetten zich tegen een liberaal<br />

vreemdelingenbeleid. Wichers was juist <strong>van</strong> mening dat<br />

er niet te veel belemmeringen moesten worden opgeworpen<br />

en zelfs dat men aangemoedigd moest worden.<br />

Op 13 augustus 1849 kon Koning Willem III de bewuste<br />

Wet ondertekenen. Wichers was er in geslaagd de wet<br />

door beide Kamers te loodsen. Vreemdelingen moesten<br />

bij binnenkomst hun geldig buitenlands paspoort door<br />

een Nederlandse diplomatieke of consulaire ambtenaar<br />

laten controleren en dezen moesten zich bij aankomst<br />

bovendien melden bij het hoofd <strong>van</strong> de Politie voor het<br />

verkrijgen <strong>van</strong> een binnenlands reis-en verblijfpas.<br />

Alleen als men niet voldoende middelen <strong>van</strong> bestaan had<br />

of die kon verkrijgen kon iemand geweigerd worden, dan<br />

wel op last <strong>van</strong> de Koning.<br />

Zo goed als het hem ging als minister in dit kabinet, zo<br />

slecht verging het hem met zijn gezondheid. Om die<br />

reden moest hij op 25 augustus 1849 zijn taak neerleggen.<br />

Dat was overigens vlak voor het moment waarop<br />

het kabinet waarin hij zat demissionair werd. Reeds op 1<br />

november 1849 startte het eerste kabinet-Thorbecke.<br />

Wichers’ gezonheid bleek echter nog geen belemmering<br />

om kort daarna tot lid <strong>van</strong> de Raad <strong>van</strong> State te worden<br />

benoemd. Zijn politieke betrokkenheid bleef. Hij stelde<br />

zich in 1850 kandidaat als lid voor de Tweede Kamer in<br />

het district Groningen - hij werd echter niet gekozen.<br />

Slechts enkele jaren later overleed Wichers op 4 maart<br />

1853 in <strong>De</strong>n Haag.<br />

Tekst: Albert Hazelhoff<br />

herman jacob Kist<br />

(1836-1912)<br />

een geëngageerde negentiende-eeuwse<br />

jurist, dat<br />

was herman jacob Kist.<br />

Herman Jacob werd in 1836<br />

geboren als zoon <strong>van</strong><br />

Nicolaas Kist, hoogleraar<br />

theologie in Leiden, en<br />

Catharina Dijckmeester. Hij<br />

studeerde Romeins en<br />

hedendaags recht te Leiden en promoveerde in 1861 op<br />

de dissertatie Over de verbindtenissen die uit onrechtmatige<br />

daad ontstaan volgens artt. 1401 en 1402 B.W.<br />

<strong>De</strong> beide ouders <strong>van</strong> Herman waren afkomstig uit het<br />

rivierengebied. Zijn grootvader (<strong>van</strong> vaderszijde) Joost<br />

Gerard Kist was predikant in Leeuwen en Zaltbommel,<br />

diens vader was eveneens predikant. <strong>De</strong> belangstelling<br />

voor het recht kreeg Herman mee <strong>van</strong> de familie <strong>van</strong> zijn<br />

moeder. <strong>De</strong> Dijckmeesters waren in Tiel een vooraanstaand<br />

geslacht <strong>van</strong> juristen en bestuurders. Ook<br />

Hermans oudste broer Joost studeerde in Leiden<br />

rechten, werd er advocaat en schopte het zelfs tot<br />

president <strong>van</strong> de Hoge Raad.<br />

In 1861 werd Herman advocaat in Leiden, een gebruikelijke<br />

aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> een juridische carrière in die tijd. Twee<br />

jaar later al maakte hij de overstap naar het OM en werd<br />

hij substituut-officier <strong>van</strong> Justitie te Tiel, waar zijn<br />

moeder <strong>van</strong>daan kwam. In 1868 promoveerde hij tot<br />

substituut-officier <strong>van</strong> Justitie te Amsterdam. In de<br />

hoofdstad bleef hij sindsdien werkzaam. In 1875 werd hij<br />

advocaat-generaal bij het Gerechtshof te Amsterdam, in<br />

1877 klom hij op tot procureur-generaal bij datzelfde<br />

Gerechtshof te Amsterdam, welke functie hij bleef<br />

bekleden tot 1 januari 1904.<br />

Komend <strong>van</strong>uit een familie <strong>van</strong> predikanten en juristen<br />

kreeg Kist mee dat hij zich diende in te zetten voor de<br />

samenleving. Hij was remonstrant <strong>van</strong> belijdenis en<br />

liberaal <strong>van</strong> overtuiging. Het negentiende-eeuwse<br />

liberalisme schreef voor dat de staat zich zoveel<br />

mogelijk moest onthouden <strong>van</strong> ingrijpen in het economi-<br />

sche en maatschappelijke leven. Op staatkundig gebied<br />

waren liberalen voorstanders <strong>van</strong> directe invloed <strong>van</strong> de<br />

burgers. Burgerlijke vrijheden, zoals vrijheid <strong>van</strong><br />

godsdienst, persvrijheid en het recht <strong>van</strong> vereniging en<br />

vergadering, stonden hoog in het vaandel.<br />

In 1871 werd Herman gekozen in Provinciale Staten <strong>van</strong><br />

Noord-Holland voor het kiesdistrict Amsterdam. Voor dit<br />

kiesdistrict kwam hij in 1881 ook in de Tweede Kamer,<br />

waar hij zijn zetel bekleedde tot 1888. Dat hij steeds in<br />

de eerste stemmingsronden gekozen werd, tekent zijn<br />

populariteit en gezag. In de jaren 1881-1888 werd<br />

gediscussieerd over het kiesrecht en over de financiële<br />

gelijkstelling <strong>van</strong> openbaar en bijzonder onderwijs. In<br />

1886 kwam het Wetboek <strong>van</strong> strafrecht tot stand.<br />

In 1885 trad Kist toe als lid <strong>van</strong> de nieuwe Liberale Unie<br />

opgericht. <strong>De</strong> Unie, die als gematigd vooruitstrevend<br />

gold, vond haar aanhang vooral onder rijkere burgers<br />

(advocaten, notarissen, officieren, rechters, artsen),<br />

hogere ambtenaren, gegoede middenstanders en rijke<br />

boeren. Traditioneel was de unie sterk in de grote<br />

steden.<br />

Kist keerde terug aan het Binnenhof in <strong>De</strong>n Haag in<br />

1894, maar dan als lid <strong>van</strong> de Eerste Kamer. Hij was<br />

voorzitter <strong>van</strong> de commissie tot het beramen <strong>van</strong><br />

maatregelen ter verbetering <strong>van</strong> het politiewezen te<br />

Amsterdam, en lid <strong>van</strong> de Ereraad die in 1910 helderheid<br />

moest verschaffen in de Lintjesaffaire. Abraham Kuyper<br />

werd er<strong>van</strong> beschuldigd tegen giften voor de partijkas<br />

lintjes te hebben ‘uitgedeeld’.<br />

Zijn engagement als Kamerlid weerspiegelde zich ook in<br />

wat hij naast zijn werk deed. Hij was lid <strong>van</strong> het hoofdbestuur<br />

<strong>van</strong> de Maatschappij tot Nut <strong>van</strong> ’t Algemeen, die<br />

zich inzette voor de ontwikkeling <strong>van</strong> brede lagen <strong>van</strong> de<br />

bevolking. Voor zijn werk werd hij in 1889 Ridder in de<br />

Orde <strong>van</strong> de Nederlandse Leeuw en in 1901<br />

Commandeur in de Orde <strong>van</strong> Oranje-Nassau. Hij<br />

overleed op 2 juni 1912 aan een hartverlamming tijdens<br />

een wandeling in zijn woonplaats Laren (N.H.).<br />

Tekst: Paul Brood<br />

| 19


harry <strong>van</strong> Doorn<br />

(1915-1992)<br />

hij begon zijn carrière als<br />

de schrik <strong>van</strong> oorlogsmisdadigers.<br />

en eindigde als<br />

minister <strong>van</strong> Cultuur,<br />

recreatie en<br />

Maatschappelijk werk. <strong>De</strong><br />

progressieve katholieke<br />

magistraat harry <strong>van</strong><br />

Doorn stond bekend als<br />

een bekwame bestuurder,<br />

maar ook als eigenzinnig en autoritair.<br />

een serieuze en serieus te nemen man. Aan<br />

de andere kant: hoeveel Nederlanders kunnen<br />

zeggen dat er een bekend radiospelletje naar<br />

hen is vernoemd?<br />

Harry <strong>van</strong> Doorn groeide op in een katholiek middenstandsgezin<br />

in Voorburg. Na zijn studie rechten in Leiden<br />

ging hij in 1942 aan de slag bij het Rotterdamse<br />

Openbaar Ministerie. Hier kreeg hij na de bevrijding de<br />

leiding over de Politieke Opsporingsdienst die onderzoek<br />

deed naar oorlogsmisdadigers. Daar kreeg hij de naam<br />

hard en onverbiddelijk te zijn.<br />

In 1947 volgde zijn benoeming tot advocaat-fiscaal bij het<br />

Bijzonder Gerechtshof in <strong>De</strong>n Haag. Hij eiste regelmatig<br />

de doodstraf, maar die werd meestal omgezet in<br />

levenslang. Met uitzondering <strong>van</strong> het geval Anton <strong>van</strong><br />

Waals. Bij de executie <strong>van</strong> deze SD-infiltrant was Van<br />

Doorn persoonlijk aanwezig.<br />

Ook politiek was Van Doorn actief. Hij werd in 1954<br />

aangezocht als voorzitter <strong>van</strong> de KVP. In korte tijd<br />

slaagde hij erin de partij te laten groeien.<br />

Fractievoorzitter Romme voelde zich bedreigd door de<br />

ambitieuze partijvoorzitter die later ook zou toetreden<br />

tot de Tweede Kamer. Van Doorn kreeg een plaats in het<br />

groene bankje precies vóór het zijne.<br />

In de fractie botsten Van Doorn en Romme regelmatig.<br />

Maar ook nadat Romme in 1960 was vertrokken, bleven<br />

de dubbele petten <strong>van</strong> Van Doorn voor problemen<br />

zorgen. In 1961 besloot hij daarom het partijvoorzitterschap<br />

op te geven. Hij werd voorzitter bij de KRO, maar<br />

bleef lid <strong>van</strong> de KVP-fractie.<br />

20 | historie - Opportuun 12 - december 2011<br />

Toen KVP-fractieleider Schmelzer in 1966 het confessioneel-socialistische<br />

kabinet-Cals liet vallen, stemde Van<br />

Doorn tegen de motie <strong>van</strong> zijn fractieleider. <strong>De</strong> KVP<br />

kreeg er in KRO-uitzendingen flink <strong>van</strong> langs. Van Doorn<br />

presenteerde zichzelf steeds meer als een KVP-radicaal.<br />

In 1968 trok hij daaruit de consequentie. Hij gaf hij zijn<br />

parlementszetel op en sloot zich aan bij de net opgerichte<br />

Politieke Partij Radicalen.<br />

Namens die partij nam Van Doorn in 1973 als minister<br />

<strong>van</strong> Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk zitting<br />

in het kabinet-<strong>De</strong>n Uyl. Hij toonde zich een fervent<br />

voorstander <strong>van</strong> het publieke omroepbestel en deed zijn<br />

uiterste best om commerciële zenders buiten de deur te<br />

houden.<br />

Vanwege Van Doorns gebetenheid op zendpiraten<br />

introduceerde Veronica-dj Will Luijkinga in zijn radiospelletje<br />

‘Will wil wel’ Harry de Fruitautomaat. Op<br />

verzoek <strong>van</strong> de luisteraars gooide Luijkinga muntjes in<br />

deze ‘eenarmige bandiet’ wat steevast leidde tot veel<br />

geknars en geraas en soms tot mooie prijzen.<br />

Uiteindelijk wist Van Doorn toch Veronica uit de lucht te<br />

halen. Maar niet voor lang. Tot zijn ongetwijfeld grote<br />

verdriet trad Veronica toe tot het publieke bestel. En<br />

Harry de Fruitautomaat? Die staat inmiddels in het<br />

omroepmuseum.<br />

Tekst: Frans Zonneveld<br />

Harde kribbe<br />

Ik zit hier heel alleen kerstfeest te vieren/de straf die ik verdiend heb zit ik uit/ik stal voor<br />

mijn gezin/maar dat had toch geen zin/want jij viert nou kerstfeest met een ander. Dit<br />

zijn de openingszinnen <strong>van</strong> ‘Eenzame kerst’, de eerste hit <strong>van</strong> André Hazes. Bron <strong>van</strong><br />

inspiratie voor onze ganse natie.<br />

Ik ben als parttime rechtsfilosoof altijd geïnteresseerd geweest in de morele implicaties<br />

<strong>van</strong> de kerstgedachte voor hechtenis en afstraffing. Gooi je iemand juist niet of juist wel<br />

in de bak rond kerst? Dat is de laatste jaren een boeiend gezelschapsspel geweest voor<br />

politie, justitie, politiek en media. Zelf neig ik rondom de langste nacht altijd naar vergiffenis,<br />

zwijgende wapenen, liefde en in den menschen welbehagen. <strong>De</strong> neoschandpalers<br />

denken daar echter heel anders over; juist met de feestdagen moet het geboefte extra<br />

hard aangepakt worden! Als je Hazes goed leest dan zit daar ook wel wat in, hij heeft die<br />

straf nou eenmaal verdiend. Bezinning is nooit zo bezinnend als wanneer je de kerstklokken<br />

door tralies hoort luiden. En bezinning is de genesis <strong>van</strong> levensverbetering.<br />

Toch?<br />

Eenieder moet ooit penitentie doen of een ander penitentie laten doen. Straf en gratie<br />

liggen soms heel dicht bij elkaar. Ik zou graag eens door de ogen <strong>van</strong> een OvJ, RC, smeris<br />

of PIW’er de kerstdagen willen bekijken. Wie zet je waarom in de cel en wat doet dat<br />

met je? Kerstbezinning is niet alleen iets voor gedetineerden, maar ook voor de good<br />

guys. Waar ligt voor jou de rechtvaardigheid, de schoonheid en de troost? Neig je meer<br />

naar Scrooge of naar Moeder Theresa?<br />

Misschien vinden de ge<strong>van</strong>gene, die in de kerstnacht de slaap niet kan vatten en ligt te<br />

draaien op zijn harde brits, en de ge<strong>van</strong>gennemer, die in de kerstnacht de slaap niet kan<br />

vatten omdat hij veel teveel gegeten en gedronken heeft, wel troost in dezelfde woorden<br />

uit de heftigste Aria <strong>van</strong> het Weinachtsoratorium <strong>van</strong> Bach: Grote Heer, oh sterke<br />

Koning/ geliefde Heiland/ ach hoe weinig/ hecht u aan de aardse pracht/ zelfs Hij die de<br />

hele wereld redt/ geschapen uit uw schoonheid en uw kracht/moet in een harde kribbe<br />

slapen.<br />

Gerben Kor, advocaat en mediaconsultant<br />

Column Gerben Kor<br />

Opportuun 12 - - december 2011 - - Naam Kor-column artikel | 21


KORTOM<br />

Kijk voor meer actueel nieuws op www.om.nl<br />

hogere straffen voor vuurwerkbommen<br />

Het Openbaar Ministerie<br />

(OM) zal hogere straffen<br />

eisen voor het afsteken <strong>van</strong><br />

illegale vuurwerkbommen<br />

dan voorheen. dit staat in de<br />

aangepaste vuurwerkrichtlijn<br />

die op 10 november in<br />

werking is getreden.<br />

Veel bommenmakers gebruiken<br />

internet als podium en inspireren<br />

zo anderen met hun levensgevaarlijke<br />

stunts. Een Task Force is<br />

opgericht om online te speuren<br />

naar vuurwerkbommenmakers,<br />

hen het podium te ontnemen én te<br />

waarschuwen voor de nieuwe<br />

strafeis <strong>van</strong> het OM. <strong>De</strong> campagne<br />

vindt plaats rond Oud en Nieuw. <strong>De</strong><br />

voornaamste insteek is preventie:<br />

het online waarschuwen voor het<br />

gevaar.<br />

<strong>De</strong> Task Force is een publiekprivate<br />

samenwerking <strong>van</strong><br />

organisaties op het terrein <strong>van</strong><br />

preventie en repressie omtrent<br />

vuurwerk. <strong>De</strong>ze bestaat uit<br />

Consument en Veiligheid, het OM,<br />

het Ministerie <strong>van</strong> Infrastructuur<br />

en Milieu, het Ministerie <strong>van</strong><br />

Veiligheid en Justitie, de VROM-<br />

Lokauto moet autokraken terugdringen<br />

de politie zet tien lokauto’s<br />

met videoregistratie in<br />

om criminelen op heterdaad<br />

te betrappen.<br />

Jaarlijks wordt één op de vijftien<br />

automobilisten geconfronteerd<br />

met autokraak. <strong>De</strong> maatschappelijke<br />

schade is ruim € 438<br />

mln. Dieven hebben het naast<br />

laptops en mobiele telefoons,<br />

ook voorzien op onderdelen<br />

Inspectie, Stichting M en Politie.<br />

Politie en OM geven rond de jaarwisseling<br />

hoge prioriteit aan opsporing,<br />

aanhouding en vervolging<br />

<strong>van</strong> vuurwerkbommenmakers.<br />

Hoofdofficier Hessel Schuth: ‘Het<br />

OM introduceert een hogere<br />

strafeis voor iedereen die stunt<br />

zoals navigatie, airbags en<br />

koplampunits. Auto-inbraken<br />

worden overwegend gepleegd<br />

door professionele veelplegers.<br />

Zij veroorzaken hiermee niet<br />

alleen veel schade, maar zorgen<br />

ook voor overlast en geven<br />

burgers een onveilig gevoel.<br />

<strong>De</strong> inzet <strong>van</strong> lokauto’s was in<br />

Utrecht succesvol. In een pilot<br />

konden door de inzet <strong>van</strong> lokauto’s<br />

diverse daders worden<br />

met zwaar professioneel (illegaal)<br />

vuurwerk of zelf<br />

vuurwerkbommen maakt.<br />

Overtreders komen er niet meer<br />

<strong>van</strong>af met een lichte straf, maar<br />

kunnen zelfs een ge<strong>van</strong>genisstraf<br />

en dus een strafblad krijgen.’<br />

opgepakt en daalde het aantal<br />

autokraken in de regio met 40<br />

procent. Naar aanleiding <strong>van</strong> het<br />

succes <strong>van</strong> de Utrechtse aanpak<br />

zal een landelijke coördinator bij<br />

de politie worden aangewezen.<br />

Bovendien wordt door het<br />

Ministerie <strong>van</strong> Veiligheid en<br />

Justitie onderzocht of verzekeraars<br />

zich voegen als afgeleid<br />

benadeelde in een strafzaak.<br />

Nationaal bomdatasysteem<br />

Het nationale<br />

Bomdatasysteem (BdS) is<br />

afgelopen maand officieel in<br />

gebruik genomen.<br />

In de database wordt kennis<br />

opgeslagen over explosieven,<br />

verdachte pakketjes en<br />

bommeldingen. Het BDS biedt de<br />

mogelijkheid om kennis razendsnel<br />

en in ‘real time’ te delen met (inter)<br />

Kabinet wil verdachten vaker vast na<br />

“publiek” geweldsmisdrijf<br />

Verdachten <strong>van</strong> geweldsmisdrijven<br />

in de publieke ruimte<br />

of geweld tegen personen<br />

met een publieke taak zoals<br />

politie, brandweer en ambulancepersoneel,<br />

kunnen<br />

straks in afwachting <strong>van</strong> hun<br />

berechting via snelrecht<br />

worden vastgehouden.<br />

Verdachten <strong>van</strong> deze feiten komen<br />

dan niet op vrije voeten, voordat de<br />

snelrechtzitting heeft<br />

plaatsgevonden. <strong>De</strong> ministerraad<br />

heeft daar op 11 november mee<br />

ingestemd op voorstel <strong>van</strong> minister<br />

Opstelten en staatssecretaris<br />

Teeven <strong>van</strong> Veiligheid en Justitie.<br />

<strong>De</strong> maatregel maakt het mogelijk<br />

verdachten tot een snelrechtzitting<br />

in hechtenis te houden. <strong>De</strong> huidige<br />

wetgeving biedt daarvoor<br />

onvoldoende mogelijkheden. Nu<br />

moeten verdachten in deze zaken<br />

voor de zitting in vrijheid worden<br />

gesteld, tenzij zogeheten<br />

supersnelrecht mogelijk is, waarbij<br />

berechting binnen drie dagen volgt.<br />

Dit is vooral bij de wat zwaardere<br />

nationale collega’s. Het systeem is<br />

ook toegankelijk via mobiele<br />

telefoon, wat uitkomst kan bieden<br />

op een plaats delict.<br />

Politieregio’s, het KLPD, <strong>De</strong>fensie,<br />

EODD, het NFI en andere diensten<br />

kunnen hun data eenvoudig in het<br />

Bomdatasysteem aanvullen. Niet<br />

alleen NFI-zaken komen in de<br />

database. Zo kan <strong>De</strong>fensie<br />

bijvoorbeeld beschrijvingen <strong>van</strong><br />

oude munitie in het systeem zetten,<br />

misdrijven onhaalbaar omdat het<br />

bewijs dan nog niet rond is.<br />

<strong>De</strong> nieuwe regeling introduceert<br />

een nieuwe grond voor voorlopige<br />

hechtenis bij toepassing <strong>van</strong><br />

snelrecht, dat wil zeggen,<br />

berechting binnen 17 dagen.<br />

de politie kan er bommeldingen in<br />

kwijt. Elke betrokken partij kan<br />

ook data opvragen op basis <strong>van</strong><br />

specifieke vragen. <strong>De</strong> database<br />

levert niet alleen operationele<br />

informatie op een plaats delict<br />

over veiligheid, risicoanalyse of al<br />

dan niet opschalen. Het BDS<br />

ontsluit ook informatie voor<br />

opsporing en maakt het leggen <strong>van</strong><br />

verbanden mogelijk.<br />

Hierdoor is er meer tijd en kan<br />

bewijsmateriaal worden aangevuld.<br />

Zo kunnen bijvoorbeeld getuigen<br />

worden gehoord. Bovendien heeft<br />

het slachtoffer meer tijd zich in de<br />

strafzaak te voegen en een<br />

schadeclaim voor te bereiden.<br />

22 | KortoM - Opportuun 12 - december 2011 | 23


Met 17 achter het stuur<br />

Jongeren kunnen <strong>van</strong>af 16 jaar en 6<br />

maanden starten met het volgen<br />

<strong>van</strong> een rijopleiding. Na het<br />

theorie-examen kunnen zij op of na<br />

hun 17e jaar het normale<br />

praktijkexamen voor het rijbewijs<br />

met categorie B doen. Als zij<br />

hiervoor slagen, mogen zij met het<br />

behaalde rijbewijs tot hun 18e<br />

verjaardag slechts rijden met een<br />

begeleider.<br />

Dat is mogelijk in het experiment<br />

‘begeleid rijden’ dat sinds 1<br />

november is gestart.<br />

<strong>De</strong> deelnemers aan het experiment<br />

zijn in het bezit <strong>van</strong> het rijbewijs en<br />

zijn daarom zowel juridisch als<br />

LoVerboYS<br />

‘Ik dacht altijd dat het probleem <strong>van</strong><br />

loverboys verzonnen was, een mediahype.<br />

Maar er zijn zo veel Nederlandse meisjes<br />

<strong>van</strong> 14, 15 jaar die als prostituee moeten<br />

werken. Ze gaan niet naar school, maar<br />

moeten klanten bevredigen.’<br />

Maria Genova, schrijfster <strong>van</strong> het boek<br />

“Vrouwen te koop”<br />

Algemeen dagblad, 15 november 2011<br />

LiChT UiT<br />

‘de overheid zou alle bedrijven waar vitale<br />

dingen gebeuren, moeten bijstaan om te<br />

zorgen dat niet de chinezen hier het licht uit<br />

kunnen zetten.’<br />

Ronald Prins, directeur Fox-IT<br />

Blauw, 5 november 2011<br />

24 | oMgeslagen - Opportuun 12 - december 2011<br />

feitelijk bestuurder en zijn zelf<br />

aansprakelijk voor alle<br />

verkeersovertredingen. Zij vallen<br />

onder de bepalingen voor de<br />

beginnende bestuurders.<br />

Als de politie <strong>blijkt</strong> dat de<br />

deelnemer aan het experiment<br />

zonder begeleider, zonder een op<br />

de begeleiderpas vermelde<br />

begeleider of met een begeleider<br />

onder invloed <strong>van</strong> alcohol of drugs<br />

rijdt, terwijl de bestuurder daar<strong>van</strong><br />

de wetenschap had, zal daar<strong>van</strong> op<br />

grond <strong>van</strong> het bepaalde in artikel<br />

173aa leden 1 en twee <strong>van</strong><br />

Reglement Rijbewijzen mededeling<br />

oMGeSLAGeN<br />

phiShiNG<br />

aan het CBR worden gedaan. Het<br />

rijbewijs wordt door het CBR<br />

ongeldig verklaard en de<br />

betrokkene kan <strong>van</strong>af zijn 18e<br />

verjaardag opnieuw rijexamen<br />

doen. Daarnaast zal sprake zijn<br />

<strong>van</strong> overtreding <strong>van</strong> artikel 110,<br />

eerste lid <strong>van</strong> de WVW1994,<br />

strafbaar gesteld in artikel 177, lid<br />

1 WVW1994, omdat niet is<br />

gehandeld overeenkomstig de<br />

voorwaarden om te mogen<br />

afwijken <strong>van</strong> de verplichting dat de<br />

leeftijd voor het besturen <strong>van</strong> een<br />

personenauto 18 jaar is.<br />

Meer info: www.2todrive.nl.<br />

‘Mensen ont<strong>van</strong>gen dan bijvoorbeeld nep-emails<br />

waarin hun wordt gevraagd<br />

bankgegevens of inlogcodes terug te sturen.<br />

Maar banken vragen nooit telefonisch of per<br />

e-mail om dergelijke gegevens.’<br />

Boele Staal voorzitter <strong>van</strong> de Nederlandse<br />

Vereniging <strong>van</strong> Banken<br />

de Volkskrant, 15 november 2011<br />

pASSieF GeDoGeN<br />

‘Stilzwijgend gedogen is een belangrijk<br />

afbreukrisico voor strafzaken. Als een<br />

overheid weet dat een bedrijf milieunormen<br />

overschrijdt, maar geen actie onderneemt<br />

en evenmin een transparant besluit neemt,<br />

krijg je problemen.’<br />

Eva cornelissen, rechercheur politie<br />

Rotterdam-Rijnmond<br />

Handhaving, nr. 5, 2011<br />

Hoofd en hart<br />

Een 93-jarige man woont op zichzelf in een flatwijk <strong>van</strong> Utrecht. Als hij op een avond de<br />

vuilnisbak buiten gaat zetten, wordt hij overvallen en opgesloten in de berging. <strong>De</strong> jonge<br />

overvaller dwingt hem te zeggen in welke flatwoning hij woont en zijn sleutel af te geven.<br />

Als de man een verkeerd nummer opgeeft, komt de overvaller terug en randt hem in de<br />

berging aan. Nu moet hij, met zijn rollator, mee naar boven, naar zijn woning. Hij gaat<br />

dan niet naar zijn eigen woning maar naar die <strong>van</strong> de buurvrouw. Als de 82-jarige vrouw<br />

open doet, wordt zij bedreigd met een mes. Maar ze weet de deur te sluiten en belt snel<br />

de politie.<br />

Op de bijeenkomst voor buurtbewoners zegt de wijkagent “nog nooit zoiets te hebben<br />

meegemaakt”. Klopt, denk ik. Een keer hebben we een verdenking gehad <strong>van</strong> een jonge<br />

jongen die zich tijdens een baantje in een verzorgingshuis zou hebben vergrepen aan<br />

een oude dame, maar daar was geen bewijs voor. Gelukkig maar. Want zoiets afschuwelijks,<br />

bizars, onvoorstelbaars zal toch zelden of nooit voorkomen.<br />

Het tegendeel is het geval. In dezelfde week dat we iemand weten aan te houden voor<br />

bovenstaande feiten, wordt er in Rotterdam vier jaar cel en tbs geëist tegen een<br />

55-jarige man die een 79-jarige vrouw heeft verkracht. <strong>De</strong> vrouw was zo aardig de man<br />

mee te laten lopen onder haar paraplu en eenmaal bij haar huis, gaat hij mee naar binnen<br />

en vergrijpt zich aan haar. Pas als ze hem geld biedt om naar de hoeren te gaan,<br />

gaat hij weg.<br />

Nog erger is het Amsterdamse verhaal, ook in diezelfde week, <strong>van</strong> een man die midden<br />

in de nacht een raampje inslaat bij een 85-jarige vrouw. Hij doorzoekt het huis en verkracht<br />

haar op een gewelddadige manier. <strong>De</strong> vrouw blijft hulpeloos achter met een<br />

gebroken halswervel, gebroken ribben en zware verwondingen aan haar gezicht. <strong>De</strong><br />

man neemt haar portemonnee, sieraden en identiteitskaart mee.<br />

Als OM’er moet je de veelheid aan zaken die langskomen zakelijk benaderen. <strong>De</strong> feiten<br />

moeten op een rijtje, de omstandigheden meegewogen en dat alles langs de meetlat <strong>van</strong><br />

de wet gelegd. Je kunt je niet boos maken om elke winkeldiefstal of meehuilen met<br />

slachtoffers: het werk moet gedaan en dus bewaar je afstand en houd je het hoofd koel.<br />

Maar het is ook goed je te blijven verbazen en in te leven: deze slachtoffers hebben de<br />

crisisjaren meegemaakt, een wereldoorlog, het land weer opgebouwd met hard werken<br />

en kinderen grootgebracht in soms schaarse jaren. En dan worden ze niet alleen overvallen<br />

in hun eigen woning en beroofd, maar ook nog eens mishandeld, aangerand,<br />

verkracht. WOEDEND word ik daar<strong>van</strong>. Ik hoop dat de officieren die deze zaken<br />

afdoen, er in slagen om een koel hoofd te combineren met een vlammend hart.<br />

Mary Hallebeek, persvoorlichter parket Utrecht<br />

UT Recht<br />

Opportuun 12 - 12 december - december 2011 2011 - Naam - UT artikel recht | 25


MILITAIRE ZAKEN<br />

Wikken en wegen in een glazen kastje<br />

OP PARKET ARNHEM<br />

OM’ers landen regelmatig in missiegebieden en militairen bivakkeren<br />

als verbindingsofficier op “militair” parket Arnhem. defensie en OM<br />

hebben meer kennis <strong>van</strong> elkaars werk gekregen. Parketsecretarissen<br />

denken met commandanten mee: ‘Als jij een incident zélf afdoet, is dat<br />

voor je gezag soms beter dan een transactie <strong>van</strong> ons.’<br />

‘Oké,’ rondt parketsecretaris Ben <strong>van</strong> Huet zijn<br />

telefoongesprek met een marechaussee af. ‘Als<br />

dát op papier staat en je weet welke wapens zijn<br />

gebruikt, dan bespreek ik het met de officier <strong>van</strong><br />

justitie. We nodigen ze uit en dan krijgen ze<br />

waarschijnlijk een taakstraf.’<br />

“Ze” zijn twee militairen die in juli meededen aan<br />

een militaire oefening waarbij bewapende<br />

voertuigen werden gebruikt. Tijdens de wacht<br />

waren ze in slaap gevallen. Van Huet: ‘Dat leverde<br />

gevaarzetting op, want derden hadden zich die<br />

wapens kunnen toe-eigenen. Hun commandant<br />

was gelet op de gevaarzetting verplicht om<br />

aangifte te doen en kon om die reden in dit geval<br />

de zaak niet zelf tuchtrechtelijk afdoen.<br />

Inmiddels zijn alle betrokkenen en getuigen<br />

gehoord.’<br />

‘Tijdens de wacht in slaap vallen is een militair<br />

delict, waarvoor we meestal een taakstraf eisen’,<br />

weet collega-parketsecretaris Maurice Rientjes.<br />

‘Opzet en gevaar spelen daarbij een rol voor de<br />

strafmaat.’<br />

<strong>De</strong> parketsecretarissen <strong>van</strong> de sectie Militaire<br />

Zaken <strong>van</strong> parket Arnhem krijgen dagelijks<br />

vragen <strong>van</strong> de KMar, politie en commandanten.<br />

Een soldaat die in Rotterdam in zijn vrije tijd te<br />

hard rijdt, is dat nou ook voor de militaire kamer<br />

in Arnhem? En moet de Maastrichtse militair die<br />

zijn partner slaat, ook naar “Arnhem”? Jazeker,<br />

zeggen de twee. ‘Je bent 24 uur per dag militair,<br />

ook als je je uniform niet aan hebt.’<br />

wereldkaart<br />

Bas <strong>van</strong> Hoek, coördinator <strong>van</strong> het binnen de<br />

sectie Militaire Zaken ondergebrachte<br />

Expertisecentrum Militaire Strafrecht OM<br />

Binnen de sectie Militaire<br />

zaken werken parket-<br />

secretarissen en offi-<br />

cieren nauw samen. Op de<br />

foto parketsecretaris Rob<br />

Kurvers (l.) en officier<br />

Jacques Stikkelman.‘<br />

(EMSOM), bevestigt het. ‘<strong>De</strong> vuistregel in het<br />

Wetboek voor Militair Strafrecht is: een militair<br />

komt altijd voor de militaire kamer in Arnhem,<br />

ongeacht plaats en tijd waar hij een strafbaar feit<br />

heeft gepleegd. Ook voor commune feiten. Er zijn<br />

uitzonderingen. Bijvoorbeeld als een militair met<br />

burgers deelneemt aan een strafbaar feit. En als<br />

een militair bepaalde strafbare feiten binnen zijn<br />

militaire tijd pleegt en andere feiten na zijn<br />

diensttijd, moet je die zaken splitsen over de<br />

militaire en de gewone strafrechter.’<br />

Aan de wand <strong>van</strong> zijn werkkamer hangt een<br />

wereldkaart. Blauwe magneetjes daarop<br />

markeren militaire missies. Aan de andere muur<br />

hangen schildjes, die internationaal opererende<br />

functionarissen elkaar zo graag schenken.<br />

Kasten puilen uit met dossiers, rapporten,<br />

jurisprudentie, militaire wetboeken, plus het<br />

lijvige Srebrenica-rapport <strong>van</strong> het Nederlands<br />

Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD).<br />

Elk geweldsgebruik door militairen wordt door<br />

defensie via de KMar aan het OM gerapporteerd.<br />

Maar hoe toetsen parketsecretaris en officier de<br />

rechtmatigheid daar<strong>van</strong>, nu missies (Irak,<br />

Afghanistan, piraterij op zee) steeds internationaler,<br />

robuuster en complexer zijn geworden?<br />

Van Hoek: ‘Om een vertaling te kunnen maken<br />

<strong>van</strong> een militaire actie naar een juridisch<br />

(toetsings)kader, moet je veel weten. Hoe treedt<br />

een militaire eenheid op? Welke wapensystemen<br />

hebben ze en wat kunnen die? Welke procedures<br />

worden gehanteerd? Zelf heb ik 9 jaar als legal<br />

advisor voor <strong>De</strong>fensie gewerkt. Officieren <strong>van</strong><br />

justitie en parketsecretarissen kunnen via<br />

Er is veel contact met<br />

<strong>De</strong>fensie, met de hoofd-<br />

officier en het College,<br />

zegt parketsecretaris<br />

Ben <strong>van</strong> Huet (links). 'Dat<br />

is niet bureaucratisch,<br />

maar zorgvúldig.'<br />

Sectie Militaire Zaken<br />

oM Arnhem<br />

wie werken er?<br />

Sectiechef Zwacri en Miza Ank Verhaar.<br />

Officieren <strong>van</strong> Justitie Jacques Stikkelman,<br />

Huig Velders, Sandra Wiarda.<br />

Parketsecretarissen Ben <strong>van</strong> Huet, Pierre<br />

Jacobs, Rob Kurvers, Maurice Rientjes.<br />

Administratief juridisch medewerker Jacqueline<br />

Eikenaar.<br />

Bij het EMSOM werken Bas <strong>van</strong> Hoek en Don<br />

Ammeraal.<br />

Vanuit <strong>De</strong>fensie werken Sander Niekamp en Jos<br />

Vink bij het Bureau Verbindingsofficier<br />

Krijgsmacht en Martin Beek als Liaison Officier<br />

<strong>van</strong> de Koninklijke Marechaussee op het parket<br />

in Arnhem.<br />

Taak<br />

Het opsporen en vervolgen <strong>van</strong> strafbare feiten<br />

gepleegd door Nederlandse militairen (in binnen-<br />

en buitenland), in samenwerking met de<br />

Koninklijke Marechaussee.<br />

Naast het commune strafrecht zijn hierbij ook<br />

de bepalingen <strong>van</strong> het Wetboek <strong>van</strong> Militair<br />

Strafrecht <strong>van</strong> belang.<br />

Daarnaast dienen alle geweldsaanwendingen<br />

door militairen gemeld te worden aan de KMar<br />

en het OM. <strong>De</strong>ze geweldsaanwendingen worden<br />

getoetst op rechtmatigheid. In de afgelopen<br />

jaren zijn er rond de 1500 geweldsaanwendingen<br />

door militairen getoetst door het Openbaar<br />

Ministerie Arnhem. Tot nu toe heeft dit geen<br />

enkele keer tot een strafrechtelijk onderzoek<br />

geleid.<br />

Opportuun 12 - december 2011 - het parket | 27


verbindingsofficier en militair jurist Sander<br />

Niekamp álles over het militair-operationele te<br />

weten komen.’<br />

in gevaar brengen<br />

<strong>De</strong> in “Luchtmacht-blauw” gestoken luitenantkolonel<br />

Niekamp, gedetacheerd bij het OM<br />

Arnhem, benadrukt dat <strong>De</strong>fensie graag openheid<br />

geeft aan het OM, ‘want onze belangen zijn<br />

hetzelfde: we willen geen onrechtmatig geweld.’<br />

Over en weer geven OM en defensie presentaties<br />

en cursussen. Voordat militairen naar missiegebieden<br />

worden gestuurd briefen commandanten<br />

en officieren militaire zaken elkaar: wat zijn de<br />

militaire ins en outs <strong>van</strong> de missie en hoe en waar<br />

melden commandanten geweldsgebruik en<br />

eventuele vermoedens <strong>van</strong> delicten.<br />

Het OM vertrouwt erop dat defensie geweldsaanwendingen<br />

correct rapporteert en heeft geen<br />

aanwijzingen voor het tegendeel. Bekijk het eens<br />

door de ogen <strong>van</strong> defénsie, zegt Bas <strong>van</strong> Hoek.<br />

‘Voor defensie zelf is het <strong>van</strong> belang dat informatie<br />

naar buiten komt. Houd je binnen defensie<br />

informatie voor je commandant achter, dan kun je<br />

de operatie schaden en collega’s in gevaar<br />

brengen.’<br />

Commandanten wíllen dat het OM optreedt bij<br />

strafbare feiten, zegt verbindingsofficier<br />

Niekamp. ‘Of het nu gaat om drugsgebruik,<br />

geweldsgebruik, bepaalde fraudedelicten of<br />

zedendelicten: defensie heeft een zwaarwegend<br />

belang bij de integriteit <strong>van</strong> haar organisatie. Die<br />

integriteit vereist ook toetsing door het OM <strong>van</strong><br />

geweldsgebruik. <strong>De</strong>fensie krijgt op haar beurt<br />

–conform privacyregelgeving- <strong>van</strong> het OM<br />

strafrechtelijke informatie over militairen. Die<br />

informatie hebben commandanten nodig om goed<br />

leiding te kunnen geven.’<br />

<strong>De</strong> verhoudingen tussen OM en <strong>De</strong>fensie zijn<br />

uitstekend, zegt Niekamp. ‘Er is over en weer<br />

sprake <strong>van</strong> vertrouwen bij de samenwerking.<br />

Dankzij de inspanningen <strong>van</strong> beide organisaties is<br />

de onderlinge relatie sinds de aanbevelingen <strong>van</strong><br />

de Commissie Borghouts zijn ingevuld op alle<br />

fronten sterk verbeterd.’<br />

Officier <strong>van</strong> justitie militaire zaken Jacques<br />

Stikkelman heeft ervaren hoe nuttig het is dat hij<br />

een aantal keer in missiegebieden is ingevlogen.<br />

‘Het helpt als je de militairen in Afghanistan<br />

gesproken hebt. Daarmee pareer je het klassieke<br />

verwijt dat wij, <strong>van</strong> achter ons bureau, niet weten<br />

waar we over praten. Als je zelf de temperatuur<br />

hebt gevoeld, de sfeer geproefd en ook buiten de<br />

poort <strong>van</strong> het kamp bent geweest, praat dat veel<br />

makkelijker. Ik heb meer begrip gekregen.<br />

Normaal wil je als officier snel na een incident<br />

weten wat er gebeurd is. Nu snap je dat na een<br />

geweldsincident tijdens een missie de Kmar ook<br />

niet direct op de nek <strong>van</strong> die militairen springt. Ik<br />

kan makkelijker mijn haast inslikken, zeker nu<br />

het vertrouwen zo groot is.’<br />

Links of rechts<br />

Wel zal het OM richting krijgsmacht “zendeling”<br />

moeten blijven, zegt de officier militaire zaken. <strong>De</strong><br />

juridische kennis wil hij blijven verspreiden onder<br />

de krijgsmacht. ‘Want er is nu eenmaal een<br />

spanning tussen juridisch en operationeel<br />

denken. Het juridische, dat spreekt veel militairen<br />

niet zo aan, hè? <strong>De</strong> militairen willen gewoon<br />

duidelijkheid <strong>van</strong> de commandant: moeten we nu<br />

naar links, of moeten we nu naar rechts? En liever<br />

niet zo’n verhaal <strong>van</strong>: ja, in principe links, maar<br />

dat kan wel afhankelijk zijn <strong>van</strong> dit of dat. Die<br />

natuurlijke spanning kun je niet helemaal<br />

wegnemen. Wij proberen zo goed mogelijk te<br />

begrijpen wat de operationele belangen zijn en<br />

omgekeerd vragen we hen om begrip voor de<br />

noodzaak om gebruikt geweld te kunnen toetsen.<br />

<strong>De</strong> OM-Aanwijzing Handelwijze bij geweldsaan-<br />

Officier <strong>van</strong> justitie<br />

Sandra Wiarda op een<br />

'Militaire Meervoudige<br />

Kamer'-zitting. Eén<br />

<strong>van</strong> de drie rechters<br />

is militair.<br />

wending door militairen is een regeling om die<br />

belangen te harmoniseren.’<br />

<strong>De</strong> OM-houding is niet “we zijn <strong>van</strong> de ivoren<br />

toren en we weten het wel”, zeggen parketsecretarissen<br />

Rientjes en Van Huet. ‘Nee, we weten<br />

níet alles en daarom hebben we hier het EMSOM<br />

en de verbindingsofficier. Ze noemen een even<br />

eenvoudig als triest voorbeeld. Tijdens een<br />

oefening in Duitsland overleed een militair<br />

omdat een ander vlak voor het schieten niet door<br />

zijn kijker had gekeken. Dat is een grote fout.<br />

‘Maar je moet je als OM’er ook kunnen verplaatsen.<br />

Je moet weten dat tijdens oefeningen de<br />

druk steeds hoger wordt, de oefening steeds<br />

zwaarder wordt. <strong>De</strong>ze militair voelde veel druk,<br />

was blij dat ie lag, zag het doel en drukt af<br />

zonder eerst door je kijker kijken of het schotsveld<br />

vrij is. Die man die geschoten had, zat<br />

emotioneel helemaal stuk. Hij kreeg uiteindelijk<br />

een werkstraf.’<br />

Mediagevoelig<br />

Politieke gevoeligheid, veiligheidsbelangen en<br />

media-aandacht hebben de sectie Militaire<br />

zaken in een glazen kastje geplaatst, zeggen<br />

parketsecretarissen Maurice Rientjes en Ben<br />

<strong>van</strong> Huet. ‘Er is veel contact met defensie. Per<br />

zaak kijken we, vaak via de verbindingsofficier<br />

Sander Niekamp, wat we prijs kunnen geven aan<br />

defensie. Bijvoorbeeld: wanneer willen we<br />

iemand gaan aanhouden? Als aanhouding gevaar<br />

oplevert voor een missie, bijvoorbeeld omdat<br />

iemand onmisbaar is op een schip, dan kunnen<br />

we de aanhouding uitstellen. Het is steeds<br />

afwegen, er zijn geen automatismen in ons<br />

werk.’<br />

‘Er is een beperkt aantal delicten dat een<br />

commandant ook zelf kan afdoen. Daar stuur je<br />

als parketsecretaris in die gevallen ook wel op,<br />

want dat is voor iedereen vaak beter dan een<br />

Zaken<br />

Jaarlijks behandelen de medewerkers <strong>van</strong> Miza<br />

rond de 1200 zaken waarin militairen verdachte zijn.<br />

Aantal zaken behandeld voor de militaire rechtbank<br />

in Arnhem, 1999-2010:<br />

1999 2000 2001 2002 2003 2004<br />

850 638 676 609 943 724<br />

2005 2006 2007 2008 2009 2010<br />

725 600 572 612 490 561<br />

Van alle aangebrachte zaken wordt gemiddeld ongeveer<br />

10 % door de meervoudige militaire kamer<br />

afgedaan. Het betreft hier de meer complexe en<br />

ernstige misdrijven. <strong>De</strong> overige zaken, misdrijven<br />

waarvoor het Openbaar Ministerie in de regel niet<br />

meer dan zes maanden ge<strong>van</strong>genisstraf eist, worden<br />

door de militaire politierechter (60%) afgedaan<br />

terwijl de militaire kantonrechter belast is met de<br />

afdoening <strong>van</strong> overtredingen (30%).<br />

transactie <strong>van</strong> ons. Met zelf afdoen kan hij laten<br />

zien dat hij zijn gezag waarmaakt.’<br />

Omdat de zaken zo mediagevoelig zijn, is er veel<br />

contact met de hoofdofficier en met het College<br />

<strong>van</strong> procureurs-generaal. ‘Dat vind ik niet<br />

bureaucratisch, maar zorgvúldig. Ingewikkelde<br />

beslissingen even snel nemen door op een<br />

tabelletje te kijken, dát vind ik bureaucratisch. In<br />

militaire zaken moet je vaak zorgvuldig wikken<br />

en wegen. Ze kunnen grote gevolgen hebben,<br />

zoals ontslag. En je moet een goed verhaal<br />

hebben als een zaak twee weken later op de<br />

voorpagina <strong>van</strong> de krant staat.’<br />

Tekst: Pieter Vermaas<br />

Foto’s: Willem Jan Ritman<br />

We zijn niet "<strong>van</strong> de ivoren toren",<br />

zegt parketsecretaris Maurice<br />

Rientjes (links) 'Nee, we weten níet<br />

alles, en daarom hebben we hier<br />

het Expertise cenrum Militaire<br />

Strafrecht OM en de verbindings-<br />

officieren <strong>van</strong> <strong>De</strong>fensie.'<br />

Opportuun 12 - december 2011 - het parket | 29


Op een werkbijeenkomst plaatsten aanklagers kanttekeningen bij<br />

de methode Beke. de methode houdt te weinig rekening met de<br />

mobiliteit en leeftijdsverschil <strong>van</strong> criminele jeugdgroepen. de<br />

zogenoemde jongeren zijn meestal 18+. Landelijk jeugdofficier<br />

dubbelman: ‘dat heeft consequenties voor de aanpak.’<br />

CriMiNeLe jeUGD<br />

Methode voor aanpak bendes moet worden aangescherpt<br />

STopT NieT bij 18 jAAr<br />

<strong>De</strong> veel gebruikte Beke-methode om problematische<br />

jeugdgroepen in te delen en aan te pakken moet<br />

worden aangescherpt. Dat stelden de jeugdofficieren<br />

<strong>van</strong> Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en <strong>De</strong>n Haag (de<br />

G4) vast tijdens een werkbijeenkomst over de aanpak<br />

<strong>van</strong> criminele jeugdgroepen.<br />

Minister Opstelten heeft als doel gesteld om binnen<br />

twee jaar alle criminele jeugdgroepen aan te pakken.<br />

Volgens onderzoeksbureau Beke zijn er bij een meting<br />

Aanpak <strong>van</strong> de G4<br />

Utrecht heeft relatief een groot aantal jeugdgroepen<br />

(19). Besloten is om <strong>van</strong> iedere criminele<br />

jeugdgroep drie negatieve kopstukken aan<br />

te pakken. Lastig daarbij is om deze kopstukken<br />

in kaart te brengen, omdat zij vaak op de achtergrond<br />

actief zijn. Daarom is er contact gelegd<br />

met parket Rotterdam die zich richt op de<br />

heroriëntatie <strong>van</strong> de shortlistmethodiek <strong>van</strong><br />

bureau Beke. In Rotterdam was naar aanleiding<br />

<strong>van</strong> het lage aantal criminele jeugdgroepen (3)<br />

al de vraag gesteld of de Beke-methodiek wel<br />

afdoende was. Ook maakte <strong>De</strong>n Haag kanttekeningen<br />

bij het aantal criminele jeugdgroepen<br />

(18) en is de politie verzocht om de leden <strong>van</strong><br />

criminele jeugdgroepen met naam en rugnummer<br />

op een lijst aan te leveren. In Amsterdam<br />

werken ze inmiddels met een Top600-aanpak.<br />

Een persoonsgebonden aanpak waarbij, volgens<br />

de politie, een overlap bestaat tussen de<br />

criminele jeugdgroepen (7) en de Top600-lijst.<br />

30 | expertise - Opportuun 12 - december 2011<br />

eind 2010 landelijk 89 criminele jeugdgroepen actief,<br />

waar<strong>van</strong> zeven groepen in Amsterdam, achttien in <strong>De</strong>n<br />

Haag, drie in Rotterdam en negentien in Utrecht. <strong>De</strong><br />

overgrote meerderheid <strong>van</strong> de 1527 problematische<br />

jeugdgroepen in Nederland vormen hoofdzakelijk de<br />

hinderlijke jeugdgroepen. Daar<strong>van</strong> zijn bijna driehonderd<br />

overlastgevend. Maar 89 criminele jeugdgroepen<br />

zijn ronduit crimineel. Het zijn jongeren die vaker met<br />

de politie in aanraking zijn gekomen, criminaliteit<br />

plegen voor financieel gewin en niet meer voor de kick<br />

of aanzien. .<br />

Leeftijdsverschil<br />

Sinds een aantal jaren wordt in de aanpak <strong>van</strong> jeugdcriminaliteit<br />

gebruik gemaakt <strong>van</strong> de methode Beke. Met<br />

deze methode worden problematische jeugdgroepen in<br />

beeld gebracht en onderverdeeld in hinderlijke,<br />

overlastgevende of criminele jeugdgroepen. Met een<br />

vastgestelde check- of zogenoemde shortlist die<br />

opgesteld is door het onderzoeksbureau Beke worden<br />

karakter en ledensamenstelling <strong>van</strong> de criminele groep<br />

vastgesteld. Een analyse dat criminele jeugdgroepen<br />

voornamelijk uit jongeren bestaat klopt echter niet met<br />

de werkelijkheid. <strong>De</strong> samenstelling <strong>van</strong> een criminele<br />

jeugdgroep is juist heel divers. Een lidmaatschap houdt<br />

niet op zodra iemand de 18-jarige leeftijd heeft bereikt.<br />

In tegendeel: veel leden zijn 18+.<br />

Zo kent Peter Bruins, teamleider uit <strong>De</strong>n Haag, een<br />

criminele jeugdgroep in <strong>De</strong>lft die in de leeftijd varieert<br />

<strong>van</strong> 14 tot 60 jaar. <strong>De</strong> constatering dat criminele<br />

jeugdgroepen alleen uit jongeren bestaan is fout.<br />

Dat vindt ook de landelijk jeugdofficier Linda<br />

Dubbelman. ‘<strong>De</strong> aanpak <strong>van</strong> criminele jeugdgroepen<br />

zal een jeugdofficier alléén nooit redden. Het is<br />

belangrijk om verbinding te leggen met recherche- en<br />

informatie-officieren. <strong>De</strong> verbetering <strong>van</strong> analyse en<br />

opsporing <strong>van</strong> criminele jeugdgroepen zou goed<br />

passen binnen het project High impact crime <strong>van</strong> het<br />

Intensiveringsprogramma. Daarmee kan ook de<br />

verbinding met aanpak <strong>van</strong> andere vormen <strong>van</strong><br />

ernstige criminaliteit, zoals overvallen gerealiseerd<br />

worden.’<br />

Mobiliteit<br />

Terug naar de Beke-methode die volgens de G4 ook te<br />

weinig rekening houdt met het feit dat criminele<br />

groepsleden districtsoverstijgend of zelfs bovenregionaal<br />

actief zijn. Criminele jeugdgroepen zijn mobiel en<br />

veranderen steeds <strong>van</strong> samenstelling.<br />

‘Ik ken een groep die <strong>van</strong>uit <strong>De</strong>n Haag naar Drenthe<br />

reed om daar iemand de hersens in te slaan,’ houdt<br />

jeugdofficier Peter Bruins de anderen voor. Dat<br />

criminele jeugdgroepen <strong>van</strong>uit hun eigen wijk opereren<br />

is lang niet altijd de werkelijkheid.<br />

Daarnaast voorziet de Beke-methodiek in een zeer<br />

globale schets <strong>van</strong> de problematiek <strong>van</strong> een jeugdgroep.<br />

Daardoor komt de werkelijkheid niet altijd<br />

overeen met de classificatie zoals de politie, op basis<br />

<strong>van</strong> haar feiten en ervaringen, groepen typeert. Er is<br />

geen duidelijke afbakening tussen hinderlijke, overlastgevende<br />

en criminele jeugdgroepen.<br />

<strong>De</strong> overlastgevende jeugdgroepen die getypeerd zijn<br />

met behulp <strong>van</strong> de Beke-methode plegen ook criminele<br />

delicten en zouden daarmee net zo goed als criminele<br />

jeugdgroep aangemerkt kunnen worden, of andersom.<br />

Daarbij zijn de delicten zeker niet alleen ‘zichtbare’<br />

delicten op straat, maar spelen ze zich ook af op<br />

internet en social media.<br />

‘<strong>De</strong> nu gehanteerde shortlist <strong>blijkt</strong> niet voldoende<br />

adequaat’, klonk het op de werkbijeenkomst.<br />

Heroriëntatie op de gehanteerde methode is noodzakelijk.<br />

Jeugdgroepen, in het bijzonder criminele jeugdgroepen<br />

zijn niet uitsluitend fysieke entiteiten die<br />

gebonden zijn aan plaats en tijd. Met een aangescherpte<br />

analyse kunnen meerdere groepen naar<br />

boven komen.<br />

Tekst: Thea <strong>van</strong> der Geest<br />

Foto’s: Judith <strong>De</strong>kker<br />

| 31


SNEL, SLIM, SIMPEL,<br />

Revolutie <strong>van</strong> werken “als op de poli <strong>van</strong> een academisch ziekenhuis” slaat aan<br />

SAMEN EN SELEcTIEF<br />

Een torenhoge ambitie <strong>van</strong> het OM en ketenpartners lijkt te worden<br />

waargemaakt. In minder dan driekwart jaar na de start lijkt het<br />

project <strong>ZSM</strong> af te stevenen op een doorslaand succes.<br />

“Winstpakkers” te over in de nieuwe werkwijze <strong>van</strong> snel, slim, simpel,<br />

samen en selectief criminaliteit afdoen.<br />

Snel. Dat is het woord dat het meest blijft hangen bij<br />

het revolutionaire project <strong>ZSM</strong>, dat staat voor Zo Snel,<br />

Slim, Simpel, Selectief en Samen Mogelijk. Ook in<br />

politiek <strong>De</strong>n Haag is snel-snel-snel optreden tegen<br />

criminaliteit het credo. ‘Snelheid en het reduceren <strong>van</strong><br />

doorlooptijden is ook zeer belangrijk’ zegt procureurgeneraal<br />

Marc <strong>van</strong> Nimwegen, die <strong>van</strong>uit het College<br />

<strong>van</strong> PG’s opdrachtgever voor <strong>ZSM</strong> is. ‘Het is een<br />

kenmerk <strong>van</strong> de moderne tijd en snelheid ís een<br />

onderdeel <strong>van</strong> kwaliteit. Tegelijkertijd gaat het ons om<br />

nog veel meer.’<br />

<strong>De</strong> PG wijst op het “onderscheidende vermogen” dat<br />

met <strong>ZSM</strong> zo groeit. Op de professionals die bij veelvoorkomende<br />

criminaliteit al aan de voorkant – dus op het<br />

politiebureau – kiezen. Dít is voor het strafrecht;<br />

dát niet. Déze zaken hebben nog wat meer aandacht<br />

nodig, maar al die andere doen we direct af. Simpel,<br />

creatief, passend bij de verdachte en met oog voor<br />

het slachtoffer.<br />

Met de Centrale Verwerking OM (CVOM) had het OM al<br />

een onderdeel in huis dat grote hoeveelheden zaken<br />

snel verwerkt. Maar daarbij gaat het vaak om een<br />

standaardafdoening. Wat gechargeerd: delict A leidt<br />

met een druk op de knop <strong>van</strong>zelf tot straf X.<br />

In <strong>ZSM</strong> moet je onderscheid kunnen maken. ‘Dat wordt<br />

niet alleen door de juridische context bepaald’, zegt<br />

Van Nimwegen. ‘Bijvoorbeeld een vernieling, artikel<br />

350 Wetboek <strong>van</strong> strafrecht. Hoe kijk je daarnaar? Is<br />

een gebroken ruit het gevolg <strong>van</strong> een mislukte trap op<br />

een voetbalveldje? Of is er een steen gegooid om het<br />

homo-stel dat daar woont, te intimideren? Dat maakt<br />

wat betreft impact op slachtoffers veel verschil, dus<br />

daar geen standaardreactie <strong>van</strong> het OM. En wat kunnen<br />

ánderen dan het OM in zo’n zaak betekenen?’<br />

PG Marc <strong>van</strong> Nimwegen:<br />

‘In <strong>ZSM</strong> opereren<br />

officieren rechtstreeks<br />

in de rauwe<br />

werkelijkheid’<br />

Hoe verder<br />

<strong>ZSM</strong> wordt binnen het oM als niets minder dan<br />

een “revolutie” ervaren. parketten die geen<br />

pilots draaien zijn benieuwd naar wat er straks<br />

allemaal op hun afkomt.<br />

Projectleider Johan Bac geeft al veel <strong>ZSM</strong>presentaties<br />

en blijft dat met zijn mensen doen.<br />

‘Aan alle “niet-pilotparketten” vragen we wat zij<br />

als belangrijk zien om binnen <strong>ZSM</strong> mee te<br />

nemen. Verder evalueren we nu de pilotervaringen<br />

en vinden ontwerpsessies plaats:<br />

over onder meer <strong>ZSM</strong> & HRM; <strong>ZSM</strong> & ICT; <strong>ZSM</strong><br />

& Veiligheidshuizen; <strong>ZSM</strong> & Jeugd. Daartoe gaan<br />

we veel toetsen bij de pilot- en nietpilotparketten.’<br />

<strong>De</strong> alles wordt verwerkt tot eerste ontwerpkader<br />

<strong>ZSM</strong> dat eind december wordt vastgesteld. Begin<br />

tweede kwartaal 2012 wordt een ontwerp<br />

voorgelegd aan het College waarna een landelijk<br />

model kan worden “uitgerold”.<br />

Diagnose<br />

<strong>De</strong> PG vergelijkt <strong>ZSM</strong> met werken in een poli <strong>van</strong> een<br />

goed academisch ziekenhuis. Daar zijn op de eerste<br />

hulp ook specialisten aanwezig. Niet voor het leggen<br />

<strong>van</strong> een gipsverbandje, maar voor een goede diagnose.<br />

Voor de juiste doorverwijzing. ‘<strong>De</strong> klant staat er<br />

centraal, die moet goed “door de molen heen” en niet<br />

<strong>van</strong> het kastje naar de muur worden gestuurd. Dat doen<br />

we ook bij <strong>ZSM</strong>, waarmee we al heel veel hebben<br />

losgemaakt. Positieve dingen, en soms ook lastige<br />

dingen.’<br />

En óf er veel is losgemaakt, weet de Utrechtse hoofdofficier<br />

Johan Bac. En daar was hij, <strong>ZSM</strong>-projectleider bij<br />

het OM, zelf één <strong>van</strong> de veroorzakers <strong>van</strong>. Buikpijn<br />

kregen OM en politie er<strong>van</strong>, vertelde hij eerder in<br />

Opportuun (nr.5, mei 2011) Ál die plankzaken. Die<br />

doorlooptijden. Die matige oplossingspercentages. Hij<br />

stortte zich met andere OM’ers en politiemensen op het<br />

<strong>ZSM</strong>-concept. <strong>De</strong> kern daar<strong>van</strong>: de politie meldt alle<br />

verdachten in relatief eenvoudige zaken in één keer aan<br />

in een <strong>ZSM</strong>-ruimte. Daar treft de verdachte een officier<br />

of senior-parketsecretaris, een politiemedewerker, een<br />

advocaat, de reclassering, de kinderbescherming,<br />

slachtofferhulp. <strong>De</strong> zaak gaat eerst over de selectietafel.<br />

En als er geen beletsels zijn direct door naar de<br />

afdoeningstafel voor een creatief besluit, waarbij ieders<br />

inbreng in één keer wordt meegenomen. Is een besluit<br />

genomen, dan door naar de executietafel: áfronden,<br />

die zaak.<br />

32 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2011 Opportuun 12 - december 2011 - <strong>De</strong> organisatie | 33


Hoofdofficier Johan Bac (l.) en PG Marc <strong>van</strong> Nimwegen<br />

‘Duimen omhoog voor hoe alle OM’ers in pilots dat hebben<br />

opgepakt. Ongelooflijk, wat ís er niet aan ondernemersschap<br />

getoond!’ zegt Bac. ‘<strong>ZSM</strong> vergt veel hoor;<br />

als medewerker en leidinggevende kun je er grijze<br />

haren <strong>van</strong> krijgen.’<br />

Bac somt maar eens op. Medewerkers die tijdens de<br />

pilots moeten produceren én ontwikkelen: echte zaken<br />

draaien en daarbij nieuwe werkvormen uittesten.<br />

Medewerkers die ’s avonds, op zaterdagen en zondagen<br />

werken. Die werken met een ICT-systeem dat er<br />

aan<strong>van</strong>kelijk niet klaar voor was en dat juist in het<br />

weekend er uit ligt voor updates. OM’ers die politie en<br />

andere ketenpartners voortdurend op hun lip weten, en<br />

“live” commentaar incasseren (“Hé, ik ben als agent<br />

beledigd, en nu slechts 300 euro boete voor de<br />

dader?!”). Die een klok onverbiddelijk horen doortikken<br />

omdat zaken moeten worden afgedaan binnen de<br />

zesuursperiode dat een verdachte kan worden opgehouden<br />

voor verhoor. OM’ers die direct aan slachtoffers<br />

en verdachten moeten uitleggen wat hun beslissing is:<br />

juridisch juist én in begrijpelijk Nederlands.<br />

rennen<br />

Maar Bac en Van Nimwegen zagen bij OM’ers niet<br />

alleen grijze haren, ze zagen glimmende ogen, energie<br />

en arbeidsplezier. ‘<strong>De</strong> grootste <strong>“winstpakker</strong>” zit ‘m bij<br />

de slachtoffers’, zeg de hoofdofficier. ‘Als je hen kan<br />

melden dat je de zaak direct hebt opgepakt en al een<br />

bekennende verdachte hebt, dat scoort. En als we dan<br />

Hoofdofficier Johan Bac:<br />

‘En als het slachtoffer<br />

dan ook nog<br />

direct zijn<br />

schade vergoed<br />

ziet, is het 2-0’<br />

ook nog de schade direct kunnen regelen, is het 2-0.’<br />

Voor de politie, die <strong>ZSM</strong> soms als “OM-feestje” beziet<br />

(wat Bac bestrijdt) geeft het ook winst. <strong>De</strong> politie was<br />

het al wel gewend om 24 uur per dag te werken, maar<br />

dat de individuele agent na het horen <strong>van</strong> een verdachten<br />

niet eerst een sjekkie kan gaan draaien maar direct<br />

naar <strong>ZSM</strong> moet rennen, is wel wennen. Maar de politie<br />

wordt met <strong>ZSM</strong> vooral gehólpen, meent Johan Bac.<br />

‘Aan de selectietafel kunnen wij hen kwaliteitsaanwijzingen<br />

geven (“we zijn bijna klaar, missen alleen dit<br />

nog”) En door direct te seponeren besparen we ze veel<br />

werk.’<br />

Dat ketenpartners direct aanwezig zijn en hun expertise<br />

inbrengen, noemt PG Marc <strong>van</strong> Nimwegen als ander<br />

Pilot-resultaten<br />

Utrecht is de “beeldtrekker” <strong>van</strong> <strong>ZSM</strong> geweest,<br />

maar Marc <strong>van</strong> Nimwegen ziet successen in alle<br />

pilots. <strong>De</strong> procureur-generaal over de andere<br />

pilots:<br />

'Het interessante <strong>van</strong> rotterdam is dat ze <strong>ZSM</strong><br />

daar zo breed inzetten. Ook “weekdiensttaken”<br />

en zelfs maatwerkzaken worden waar mogelijk<br />

via het <strong>ZSM</strong>-concept afgehandeld. Ze maken<br />

gebruik <strong>van</strong> drie centrale intake-punten, dat is<br />

een nieuw element.’<br />

‘<strong>De</strong>n haag legt een sterke verbinding met<br />

lik-op-stuk bij zittingsafdoening. Want <strong>ZSM</strong> moet<br />

niet gezien worden als synoniem voor<br />

OM-afdoeningen buiten de rechter om. <strong>ZSM</strong> kan<br />

ook worden ingezet bij snelrecht en<br />

supersnelrecht; er is dus een verbinding met de<br />

zittende magistratuur.’<br />

‘In <strong>De</strong>n bosch/eindhoven ligt het taakaccent<br />

weer op slachtoffers. Het is vaak echt lastig:<br />

welke schade heeft een slachtoffer opgelopen<br />

door de schuld <strong>van</strong> de dader? Kan je dat met het<br />

slachtoffer in een paar uur tijd helder krijgen?<br />

Uit de <strong>ZSM</strong>-ervaringen met slachtoffer lijkt het<br />

beeld op te rijzen dat slachtoffers liever snél 350<br />

euro ont<strong>van</strong>gen dan na vier maanden tijd 362<br />

euro en 45 cent.’<br />

‘In Amsterdam zijn ze heel ver in het bereiken<br />

<strong>van</strong> “betekenisvolle” interventies, in selectieve<br />

inzet <strong>van</strong> het strafrecht. Bijvoorbeeld<br />

Marokkaanse jongens die hun taakstraf voor<br />

discriminatoire delicten moeten uitvoeren op<br />

een Joods kerkhof. Dán heb je er over<br />

nagedacht!’<br />

winstpunt. ‘We hebben voorbeelden dat de<br />

Reclassering niet aanwezig was bij de <strong>ZSM</strong>-afdoening.<br />

Dan zie je direct dat zaken worden gedagvaard in plaats<br />

<strong>van</strong> afgedaan. Is de reclassering er wél bij, dan kan de<br />

officier met diens inbreng direct komen tot een<br />

creatieve beslissing. Of tot een alternatieve interventie.’<br />

Volgens de PG, binnen het College tevens portefeuillehouder<br />

HRM, biedt <strong>ZSM</strong> grote kansen voor de ontwikkeling<br />

<strong>van</strong> medewerkers. ‘In de <strong>ZSM</strong>-setting oefenen<br />

officieren hun functie rechtstreeks in de rauwe werkelijkheid<br />

uit. Tussen verdachte, politie, advocaat,<br />

benadeelde. Dát is waar je een goede officier <strong>van</strong> wordt.<br />

En als ik “officier” zeg, bedoel ik het OM in den brede,<br />

want ook veel parketsecretarissen zullen zich in dit verhaal<br />

herkennen. <strong>De</strong> rol <strong>van</strong> parketsecretaris wordt niet<br />

kleiner. Wel komen er meer officieren, om het <strong>ZSM</strong>-<br />

werk <strong>van</strong> 7 dagen 16 uur te realiseren. Niet iedereen hoeft<br />

een hele “zware” officier te zijn. <strong>ZSM</strong> is er niet alleen voor<br />

de gebiedsofficier die thuis is in zijn lokale netwerk. <strong>ZSM</strong><br />

biedt een moderne praktijkomgeving voor “assistenten”<br />

en “coassistenten” <strong>van</strong> het OM. Voor jonge juristen die<br />

zich professioneel kunnen ontwikkelen en tot officier <strong>van</strong><br />

justitie kunnen worden gesmeed.’<br />

Ook Johan Bac wil in het <strong>ZSM</strong> een goede mix <strong>van</strong> functies<br />

zien. ‘Laat verschillende OM’ers maar meedraaien. Want<br />

je wilt de ervaren “doorpakker” én de creatieve nieuweling<br />

die nog niet “besmet” is met OM-ervaring.’<br />

<strong>ZSM</strong> bewijst dat het echt mogelijk is om inhoud te geven<br />

aan de selectiviteit <strong>van</strong> het strafrecht, ziet Van Nimwegen.<br />

Aan het maken <strong>van</strong> onderscheid. Aan leveren wat de<br />

maatschappij <strong>van</strong> het OM vraagt. ‘Dat is een eigen ambitie<br />

<strong>van</strong> het OM, zoals we dat al hebben verwoord in de nota<br />

Perspectief op 2015.’<br />

Terug naar de snelheid. Gaat <strong>ZSM</strong> niet té snel? Johan Bac:<br />

‘Ik durf te zeggen dat we het ook verantwoord doen. Dat<br />

moeten we elke dag weer waarmaken; scherp zijn en<br />

anderen scherp op ons laten zijn. <strong>De</strong> advocatuur moet<br />

<strong>ZSM</strong>-zaken actief volgen, maar ik merk dat er weinig<br />

zaken <strong>ZSM</strong> worden afgedaan in aanwezigheid <strong>van</strong> advocaten.<br />

Daar word ik soms een beetje ongerust <strong>van</strong>. We<br />

wijzen verdachten altijd op die mogelijkheid, maar ze<br />

kiezen er niet vaak voor. Dat is ook een succes. Kennelijk<br />

vinden zij dat hun rechten door het OM voldoende worden<br />

gewaarborgd – en daar zíjn we ook voor.’<br />

Tekst: Pieter Vermaas<br />

Foto's: Johan Huizing<br />

34 | <strong>De</strong> organisatie - Opportuun 12 - december 2011 | 35


Handlezen als hobby<br />

Je leven in de<br />

palm <strong>van</strong> je hand<br />

GESPOT:<br />

Thuis in Sittard<br />

NAAM :<br />

Martien <strong>van</strong> Kemenade<br />

LEEFTIJd:<br />

52 jaar<br />

FUNcTIE:<br />

Regionaal afdelingshoofd<br />

administratie parket Maastricht<br />

Foto: Arjen Schmitz<br />

‘Eerst bekijk ik beide handen. Dan maak ik aantekeningen <strong>van</strong> wat ik zie en maak ik<br />

een afdruk.’ Martien <strong>van</strong> Kemenade, getrouwd met Thea en vader <strong>van</strong> Koen, is<br />

chiroloog, oftewel handleeskundige in zijn vrije tijd.<br />

‘Mijn moeder deed aan handleeskunde en astrologie. Toen ik op een avond “model”<br />

moest staan voor de club <strong>van</strong> mijn moeder, werd mijn interesse gewekt door de<br />

specifieke details die totale vreemden “aan de hand” <strong>van</strong> mijn hand wisten te vertellen<br />

over mijn karakter.’<br />

Martiens interesse was daarmee gewekt, zelfs zozeer dat hij jaren later een eigen<br />

boek over chirologie “Je leven in je hand” heeft geschreven.<br />

Martien analyseert handen door te kijkt naar lijnen, vormen en tekens (bijvoorbeeld<br />

door lijnen gevormde driehoeken en/of eilandjes). Die analyse duurt doorgaans tussen<br />

de 10 en 15 uur. Voor een deel bestaat dit uit de theorie die hoort bij de chirologie, het<br />

andere deel bestaat uit intuïtie die noodzakelijk is om deze theorie te duiden.<br />

‘Ik kan op basis <strong>van</strong> deze analyse een goed beeld krijgen <strong>van</strong> het karakter, gezondheid,<br />

het gevoelsleven en de (on)mogelijkheden <strong>van</strong> een persoon. En ik kan ook<br />

ongeveer duiden wat er in het leven <strong>van</strong> die persoon al gebeurd is en welke kant het<br />

op lijkt te gaan.’<br />

Helaas kan Martien niet in de toekomst kijken. Een voorspelling voor 2012 zit er dan<br />

ook niet in. Wel hoopt hij in 2012 een eerste cursus te starten waarbij hij zijn cursisten<br />

aan de hand <strong>van</strong> zijn eigen boek, mee kan nemen in de wereld <strong>van</strong> de chirologie.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!