brieven uit de beslissende jaren van luther's leven, 1516/1521

Brief aan Johannes Braun
17 maart 1509
Aan de zeereerwaarde heer Johannes Braun,
heilig in Christus en Maria,
priester te Eisenach.
Geliefde heer en vader,
Ik ben dan nu in Wittenberg, naar Gods wil of in elk geval niet zonder Zijn
toestemming!
Wilt u weten, hoe het met mij staat, ach, ik maak het Goddank goed, hoewel: het werk
is erg zwaar, vooral de filosofie, ik had die liever van het begin af 1 geruild voor de
theologie, en dan wel die theologie die tot de kern van de zaak, het binnenste van de
graankorrel, het merg van het been doordringt.
Maar God is God, en de mens dwaalt maar al te vaak, ja eigenlijk altijd. Het is God,
Die ons Zelf regeert in zachtmoedigheid, in alle eeuwen.
Wees zo goed dit briefje te accepteren, het is voor de vuist weg geschreven. Als u
gemakkelijk boden kunt vinden die deze kant opgaan, blijf mij dan schrijven, ik zal
dat ook proberen te doen.
13
Wittenberg, a.D. 1509, aan de vooravond van zondag Oculi,
broeder Martinus Luther, Augustijn.
SPALATINUS
Georg Spalatinus, zo genoemd naar de plaats Spelt waar hij vandaan kwam, behoorde sinds zij elkaar in
Erfurt ontmoet hadden tot de kleine kring van Luthers allerbeste vrienden en medestanders.
Hij studeerde al eerder dan Luther in Erfurt en Wittenberg en begon net als hij eerst met de
rechtenstudie en later met de theologie, alleen niet als monnik.
In 1507 werd hij pastoor in Hohenkirchen, maar toen Luther in Wittenberg kwam, was Spalatinus daar
ook aangesteld als studiebegeleider van twee neven van de keurvorst. Deze benoemde hem later
bovendien tot hofkapelaan, adviseur en secretaris. Omdat het keurvorstelijke hof uiteindelijk beslissen
moest over alle zaken van de universiteit hadden Luther en hij zeer veel met elkaar te maken. Zo is
Spalatinus voor alle ontwikkelingen in Wittenberg van bijzonder groot belang geweest.
Luthers brief over Reuchlin van februari 1511 is te danken aan een advies dat hem via Lang door
Spalatinus gevraagd is. Reuchlin was de nestor van de humanisten, een beroemd man en een van de
eerste ‘humanistische’ hebraici van zijn tijd. Zijn belangstelling voor Joodse geschriften bezorgde hem
een kerkelijk proces, aangespannen door de Keulse dominicanen. Bij het protest tegen de Keulenaren
voegt Luther het zijne. Het is zoals zo vaak een officiële brief met een persoonlijke toon.
Brief aan Georg Spalatinus
Februari 1514
Eerwaarde magister Georg,
Broeder Georg Lang heeft in uw naam naar mijn mening gevraagd over de zaak van
de onschuldige zeergeleerde Reuchlin tegen zijn Keulse tegenstanders, of er werkelijk
enig gevaar voor het geloof bij hem te bespeuren valt.
U weet echter best, hoe hoog ik deze man schat. Mijn oordeel zal dus wel niet voor
vol aangezien worden omdat ik, zo kan men zeggen, niet onbevooroordeeld ben. Maar
goed, omdat u het wilt: mijn mening is dat in deze hele verklaring niets staat dat
gevaarlijk zou kunnen zijn.
Ik begrijp niet dat die Keulenaren van zo'n simpele kwestie zoiets ingewikkelds
1 Luther had zojuist op 9 maart de eerste bevoegdheid gekregen om Bijbelse exegese te doceren.