brieven uit de beslissende jaren van luther's leven, 1516/1521

weer wat anders ten overstaan van het volk in de kerk. En toen Karlstadt hem vroeg
waarom hij dat verschil maakte durfde hij te antwoorden, dat het niet nodig is alles
aan het volk te vertellen wat in het dispuut gezegd werd. (...) De Leipzigers hebben
ons niet begroet of bezocht, wij werden eigenlijk als vijanden behandeld. Wie ons
welgezind was sloop als het ware in het donker naar ons toe. Maar dr. Auerbach, een
integer man, en de ordinarius Pistorius jr. nodigden ons uit. Ook hertog Georg heeft
ons drieën gezamenlijk ontvangen.
De hertog liet mij ook nog een keer alleen bij zich komen en sprak met mij uitvoerig
over mijn geschriften 132 , vooral over het ‘Onze Vader’.
Ik zou de Bohemers aangemoedigd hebben en met de uitleg van het Onze Vader velen
zo in verwarring gebracht hebben, dat ze erover klaagden vaak vier dagen lang niet
één Onze Vader te kunnen bidden als ze mij moesten aanhoren, en zo meer.
Ik was wel zo wijs om goed te onderscheiden tussen de fluit en wie erop speelt. Ik
betreur het wel zeer dat een zo goede en vrome vorst vatbaar blijkt voor vreemde
invloeden, terwijl ik toch heb gezien en ervaren hoe werkelijk vorstelijk hij kan
spreken als hij zijn eigen mening geeft. ( ...)
Dit is dan het hele treurspel, de rest hoor je wel van dr. Joh. Plawsnitzer, die was erbij
en heeft zeer geholpen bij het tot stand komen van het dispuut.
Omdat in deze disputatie Eck en de Leipzigers hun eigen eer en niet de waarheid
zochten is het geen wonder dat het slecht begon en nog slechter eindigde. Want toen
er zicht kwam op een overeenstemming tussen Wittenberg en Leipzig slaagden zij erin
om de tweedracht en de haat pas goed tot uiting te laten komen. Dat is de vrucht van
menseneer. Ik probeer mij in te houden, maar ik kan niet al mijn afkeer onderdrukken,
ik ben maar een gewoon mens en er was teveel haat en onbillijkheid en dat bij zo’n
heilige zaak, een zaak van God.
Zeer gegroet en groet ook Z.H. de keurvorst van mij.
Enkele fragmenten van de
‘Uitleg in het Duits van het Onze Vader, voor de eenvoudige leken’
door M. Luther, 1519
83
woensdag na Alexius, 1519
je Martinus Luther
Uit Christus woorden leren wij hoe wij moeten bidden en wat wij moeten bidden.
Ten eerste: hoe wij moeten bidden:
Weinig woorden, maar veel betekenis! Hoe minder woorden des te beter het gebed.
Weinig woorden, veel betekenis is christelijk, veel woorden en weinig betekenis is
heidens. ( ...)
In Joh. 4 zegt Jezus tot de vrouw: wie God wil aanbidden die moet Hem in geest en
waarheid aanbidden.
Het geestelijk gebed is de innerlijke begeerte, het is het zuchten en verlangen uit de
grond van het hart.
Het uiterlijk gebed geschiedt op drie manieren:
ten eerste: alleen uit gehoorzaamheid;
ten tweede: zonder gehoorzaamheid en met tegenzin, om geld of eer;
ten derde: met een aandachtig hart: dan wordt de uiterlijke schijn in de waarheid
132 ‘opusculi’ noemt hij ze zelf: ‘werkjes’.