brieven uit de beslissende jaren van luther's leven, 1516/1521

DE ‘95 STELLINGEN’
Wij hebben eerder stellingen gezien die, hoe kritisch ook, toch vooral formeel niet buiten het toen
gebruikelijke stramien vallen. Dat kan van de stellingen over de aflaat niet gezegd worden. Ze waren
ook niet voor een promotie, een examen bestemd, maar voor een dispuut over een pijnlijke zaak
waarover niet alleen bij Luther verontwaardiging heerste en waarover nog geen afgerond leeroordeel
bestond. Toch had Luther deze zaak in het stuk zo principieel aangepakt, dat het in feite over veel meer
ging dan over de aflaat alleen.
Wel wilde hij het een echt academisch dispuut laten blijven, maar veel uit het stuk bleek ook in
vertaling door een breed publiek uitstekend verstaan te worden, tot Luthers verrassing.
Hij was er aanvankelijk ook helemaal niet blij mee; voor een breed publiek wilde hij anders schrijven.
Hij haastte zich dan ook, aan de stellingen nadere overwegingen, Resolutiones, en later een
eenvoudiger tekst in het duits toe te voegen.
De 95 stellingen zijn erg bekend geworden. Het is de moeite waard ze eens helemaal door te lezen. Er
staan zeker dingen in die Luther later niet meer zo gezegd zou hebben, maar er zijn ook hele stukken
met een blijvende kracht. Iets daarvan geven wij hier alvast weer.
95 STELLINGEN
De 95 thesen die Luther aanhechtte aan de Slotkapel te Wittenberg, waren een reactie
op de aflaatverkoop van Johann Tetzel, 1465 -1519. Deze was een Dominicaans
prediker, die gesteund werd door de Paus.
De 95 thesen hadden het onderstaand opschrift, volgens Vitus Lodewijk von
Seckendorf, 1673-1751, in zijn Uitvoerige en onpartijdige historie der Reformatie
door Dr. Martin LUTHER en andere voortreffelijke mannen, sedert den jare 1515 en
vervolgens in Duitschland en de aangrenzende rijken door Godts zegen gewrocht;
enz.
Opschrift
Uit echte, waarachtige liefde en bijzondere ijver zonder enige jaging naar ijdele eer,
om de waarheid aan het licht te brengen wil de eerwaarde vader dr. Martin Luther,
Augustijn te Wittenberg, magister der vrije kunsten en der Heilige Schrift enz. door
Gods genade volgende spreuken van den aflaat afhandelen, daarover disputeren,
verdedigen en staande houden tegen Br. Jan Texel, Dominikaan.
Verzoekt derhalve degene die hem mondeling daaromtrent kunnen spreken, zulks bij
geschrift te doen, enz. In de Naam van onze Heere Jezus Christus. Amen.
1. Toen onze Heere en Meester Jezus Christus zei: 'Doet boete' 56 enz., wilde Hij dat
het hele leven van Zijn gelovigen een voortdurende boete zou zijn.
2. Dit woord mag niet verstaan worden als betrekking hebbend op het sacrament van
de boete dat bestaat uit biecht en genoegdoening en bediend wordt door het
priesterlijk ambt.
3. Het heeft ook niet alleen betrekking op de innerlijke boete, ja de innerlijke boete is
niets, als deze niet uiterlijk op allerlei wijze de versterving van het vlees bewerkt.
56 Het Griekse woord kan betekenen zich bekeren, berouw hebben en boetedoen, Matth. 4: 17.
37