Ontwikkelingsschets - Vogel- en Habitattoets - VNSC Communicatie

Effecten van natuurontwikkeling
Alle onderzochte voorbeeldprojecten hebben een duidelijk
waarneembare invloed op meerdere graadmeters
voor natuurlijkheid, die zodanig groot is dat de natuurlijkheid
als geheel in alle gevallen toeneemt 103.De locatie
van de natuurmaatregel bepaalt in hoge mate de
effecten 104.De projecten hebben naar verwachting,
zeker per saldo, geen negatieve effecten op de natuurlijkheid
tot gevolg 105.
In het strategische milieueffectenrapport en de deelstudies
die eraan ten grondslag liggen, zijn in de eerste
plaats de ‘bruto-effecten’ van de voorbeeldprojecten op
de bestaande habitats en soorten bestudeerd. Vervolgens
is concreet aandacht besteed aan de ‘netto-effecten’
van de onderzochte voorbeeldprojecten op de
oppervlakten hoogdynamisch en laagdynamisch intergetijdengebied
(voor de Westerschelde) en oppervlakte
intergetijdengebied (voor de Zeeschelde). De winst en
verliesrekening voor mogelijke natuurontwikkeling in
de verschillende voorbeeldgebieden in Nederland en
Vlaanderen is significant positief 106.Uit de resultaten
blijkt dat bij uitvoering van alle projecten ten opzichte
van wat gewonnen wordt een zeer gering areaal aan
beschermde habitattypen verloren gaat. Bovendien zal
in alle projecten het verlies vooral bestaan uit ecologisch
minder waardevolle,‘cultuurlijke’ natuurtypen 107.
Ervan uitgaande dat het nieuw gevormde laagdynamische
intergetijdengebied een hoge biomassa aan
bodemdieren zal herbergen, zal dezelfde significant
positieve tendens zich ook naar kwalificerende soorten
33 | ontwikkelingsschets • vogel- en habitattoets
vertalen. De substantieel positieve effecten op estuariene
soortgroepen ten gevolge van natuurontwikkeling
in de voorbeeldgebieden komen naar voren uit het
ecologisch onderzoek. Dit geldt met name voor de op
intergetijdengebied foeragerende watervogels (steltlopers
en dergelijke) en vissen 108.Specifieke verschillen
zijn er wel naargelang de inrichtingsvarianten meer
ontpolderd gebied, gecontroleerd overstromingsgebied
en/of wetland bevatten. Zo zullen bepaalde vogels
die foerageren op weilanden en schorren (bijvoorbeeld
ganzen) in eerste instantie achteruitgaan indien ontpolderd
wordt ten koste van weiland. Wetlandcreatie
binnen gecontroleerde overstromingsgebieden zal hier
tegenover staan. Met name kleine arealen moeras,
bloemrijk grasland en ruigte dragen bijzonder bij tot
een minder sterke afname van de diversiteit van aandachtssoorten
109.Ook inzake broedvogels kunnen op
korte termijn relatief veel soorten verdwijnen omdat
terrestrische biotopen verdwijnen en hiervoor in eerste
instantie nauwelijks areaal terugkeert in de vorm van
schorren. Op langere termijn ontwikkelen zich middelhoge
en hoge schorren, waardoor zich substantiële
aantallen broedvogels kunnen vestigen en de balans
ook hier positief uitpakt 110.
Aangezien het soortenonderzoek is uitgevoerd aan de
hand van de voorspelling van effecten op aandachtssoorten,
zijn ook de effecten op rode-lijstsoorten waar
mogelijk in beeld gebracht. Globaal genomen zijn ook
voor deze laatste de resultaten (middellange en lange
termijn) positief. Wel is opnieuw te wijzen op de leemte
in de kennis die bestaat ten gevolge van het ontbreken
103) S-MER Natuur Deelrapport 3, Hfdst. 4.5.1. p. 62
104) Idem; ook S-MER Hoofdrapport, Hfdst. 7.2.3. p. 92.
105) Zie onder meer S-MER Natuur Deelrapport 3, Hfdst. 2.5.3. p. 32; Hfdst. 4.5. p. 62-63
106) S-MER Natuur Deelrapport 3, Hfdst. 2.5.3. p. 32, met Tabel 2-14
107) S-MER Natuur Deelrapport 3, Hfdst. 2.5.3. p. 32; Hoofdrapport Hfdst. 7.2.3. p. 91
108) S-MER Natuur Deelrapport 3, Hfdst. 3.5.1. p. 47
109) Een aandachtssoort is een soort die op nationale en/of internationale schaal als bedreigd wordt beschouwd en voorkomt op nationale en internationale rode lijsten, lijsten van
internationale richtlijnen en conventies, doelsoorten Handboek Natuurdoeltypen, etc. (S-MER Hoofdrapport), Bijlage 3). Deze definitie refereert dus ook duidelijk naar de
beschermde soorten uit de bijlagen bij de Vogel- en Habitatrichtlijn, zie. S-MER Natuur Deelrapport 3, Hfdst. 3.5.2. p. 52.
110) S-MER Natuur Deelrapport 3, Hfdst. 3.5.2. p. 52; Hfdst. 3.5.1. p. 49