Duivelse verleiding - Univers

More documents

Recommendations

Info

14. Coverstory tekst Daan Hartevelt illustratie Pascal Tieman ‘Wij zijn de duivelse generatie’ is het winnende essay van de wedstrijd die Academic Forum heeft georganiseerd in het kader van de Dag van de Filosofie. Die vindt plaats op zaterdag 21 april 2012. Het essay is van Daan Hartevelt, 27 jaar en student International Business Management aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Hij wint daarmee duizend euro en deze publicatie in Univers. Het thema van het essay moest zijn ‘De duivel, mijn bondgenoot’. De jury bestond uit Paul Cobben (filosoof), Odile Heynders (literatuurwetenschapper), Francine Bardoel (hoofdredacteur Univers) en Arnoud van Hulst (studentlezer van Univers). Zij beoordeelden dertig essays van studenten op prikkeling voor de geest, gronding in een filosofisch referentiekader, originaliteit, stijl en toegankelijkheid. De prijsuitreiking vindt plaats op zaterdag 21 april 2012, tijdens de Dag van de Filosofie. Univers 12 april 2012 Wij zijn de duivelse generatie
Ik hou van televisieseries. The Wire, Lost, Mad Men, Breaking Bad, The Sopranos en, sinds kort, Awake heb ik allemaal van begin tot eind en meerdere keren gezien. Als ik CSI Miami op zet, ben ik gegarandeerd van veertig minuten gedachteloos kijken naar detective Horatio die zijn zonnebril op en afzet terwijl hij onzinnige oneliners uitspreekt. Het vermoorde meisje, de manier waarop ze de vingerafdruk vonden en wie uiteindelijk de dader was; ik vergeet het zodra de aflevering voorbij is en ik de volgende aan zet. De volgende keer dat ik deze zie, beleef ik de aflevering opnieuw. Want het gaat me eigenlijk niet om CSI zelf. De series kijk ik niet omdat ik de verhalen zo spannend vind of omdat ik moet weten hoe het eindigt. Het maakt me eigenlijk niet zo veel uit door welk mysterieus complot een vliegtuig op een eiland neerstortte, en bij Lost was ik de logica na seizoen twee al kwijt. Het kijken ervan biedt me vooral de ideale gelegenheid om niet mijn tentamen te leren, om mijn gedachtestroom even stil te zetten voordat ik ga slapen, en om alles wat ik moet doen en kiezen tijdelijk uit te stellen. Bij mijn vrienden en studiegenoten bespeur ik een vergelijkbare liefde voor het uitstel. Niet voor niets is ‘soggen’ – naar studieontwijkend gedrag – voor mijn generatie een werkwoord. Een generatie vol ontwijkende, uitstellende, twijfelende twintigers. Wie anders dan de Duivel kan het boegbeeld zijn van die generatie? Niet omdat we lui zijn, kwaadaardig, of anderen proberen te overtuigen hun ziel te verkopen. Hoewel de Duivel bijnamen heeft als ‘de prins van het kwaad’ en ‘de antichrist’ is hij oorspronkelijk namelijk meer bescheiden. In het Evangelie van Mattheüs is te zien wat de kerntaak is van de Duivel: ‘Gun me één dag aanbidding’, zegt de Duivel aan Jezus, ‘en in ruil daarvoor zal ik je de macht over alle landen geven.’ Hij is zo bezien niet de personificatie van het kwaad, maar de zoete stem die je verleidt om je geloof in de steek te laten. In plaats van zekerheden te bieden, vraagt de Duivel: weet je het wel zeker? Hij is daarmee veel meer de personificatie van de twijfel. Die duivelse twijfel staat niet langer alleen in relatie tot de gelovige die het ongeloof of de verleiding steeds weer moet weerstaan. Evenals de gelovige zoekt de moderne westerse man of vrouw zekerheid. Zekerheid over de keuzes die gemaakt moeten worden, over welke studie nog verantwoord is en over de carrières die al dan niet moeten worden nagestreefd. Twijfel is hierbij net zo onwelkom als binnen religie, maar even hardnekkig aanwezig. Er is een overvloed aan keuzes en de plicht om deze keuzes ‘vrijwillig’ te maken door te kiezen voor wat we het leukst vinden of het liefste willen. Het is dan ook niet vreemd dat twintigers zich juist twijfelend verdrinken in seriemarathons en lijden aan ‘quarterlife crisissen’. De Duivel en de twijfel die hij belichaamt, is met zijn tijd meegegroeid. Hij is niet meer zichtbaar als een gehoefd figuur met hoorntjes en een stinkende adem, maar blijft de verleider en brenger van twijfel en onrust, of het nu in Faust is of bezongen door Mick Jagger in Sympathy for the Devil. De Duivel als brenger van twijfel heeft voor mij echter geen negatieve connotatie. Wat onwenselijk is omdat het ongemakkelijk of lastig is, lijkt hier verward te worden met wat slecht is. Veelzeggend is hierbij het uiterlijk van de Duivel. Zijn menselijke gezicht, gepaard met hoorns en geitenhoeven, maakt ons ongemakkelijk. Hij lijkt mens en tegelijkertijd klopt het niet. Daarmee past hij in geen enkele categorie en zien we hem liever als een afschrikwekkend monster. Die ongemakkelijkheid bij iets wat we visueel niet volledig kunnen vatten, komt overeen met onze ongemakkelijkheid bij het effect van de Duivel als figuur. Liever zien we de ongemakkelijke twijfel die hij brengt als slecht en onwelkom dan dat we bereid zijn die ongemakkelijkheid aan te gaan. Hij is daarmee het monsterlijke figuur zoals Foucault dat analyseerde tijdens zijn lezingen over het abnormale aan het Collège de France. Het monster was volgens Foucault een mengeling: een hybride vorm waarin uitersten samenkomen, iets als een man met borsten, of een mens met vleugels. De Duivel is zo’n monster dat we niet kunnen bevatten en dat daarbij ons vaste denkkader ontregelt. Zijn hele wezen is erop gericht om ons in vertwijfeling te brengen, onze zekerheden te ondermijnen en te zorgen voor barsten in ons wereldbeeld. Dit is echter geen kwaad, maar een groter goed. De Duivel is namelijk de belofte dat je niet langer vast hoeft te zitten aan je wereldbeeld, maar ook niet aan de persoon die je zou moeten zijn. Ik ben bijna afgestudeerd in een studie die ik wel interessant vond, maar misschien had ik ook wel rechten of geschiedenis kunnen studeren. Binnenkort moet ik mijn studentenhuis uit, en moet ik werk gaan vinden in een economische crisis zonder dat ik eigenlijk weet welke kant ik op moet gaan. Ik kan een eigen bedrijf beginnen of van negen tot vijf gaan werken. Ik kan naar een andere stad verhuizen voor mijn werk of ervoor kiezen mijn vrienden te blijven zien. Wanneer ik mijn avonden spendeer met het nogmaals bekijken van seizoen één van Lost, is dat niet simpelweg een blijk van luiheid. De serie, die voor andere leeftijdsgenoten het lonkende biertje op een terras is of een middag gedachteloos shoppen, geeft mij het recht het even niet te weten. Sommigen noemen dat een quarterlife crisis, in een vergelijkbare negatieve toon waarmee we de Duivel als het kwaad zien. Mijn twijfel is duivels, maar niet het kwaad, noch een crisis. Het is een duivelse twijfel die tegelijkertijd een vloek en een zegen is. Het even niet weten en het toelaten van een tijdelijke twijfel hoeft niet verkeerd te zijn. Ik loop het risico me te verliezen in een eeuwig uitstel, maar het volledig verwerpen van de serie is niet nodig. Want twijfel is geen stilstand, maar het moment waarop de belangrijke vragen worden gesteld: Wie ben je? Waar ga je heen? En waarom? Momenten van twijfel beantwoorden die vragen niet, maar creëren juist vragen. Belangrijke vragen die belangrijke antwoorden kunnen opleveren. In de twijfel die de vraag biedt, ligt de mogelijkheid tot verandering besloten. Ik kan ervoor kiezen die twijfel te negeren en voor de makkelijke weg te gaan, me conformerend aan het beeld van de luie stilstaande crisistwintiger. Maar ik kan ook kiezen voor de hoop die twijfel kan bieden, de mogelijkheid tot verandering die ik even uitstel terwijl ik Lost kijk, maar vervolgens vol twijfel aanga. Coverstory .15 Univers 12 april 2012
Page 1 and 2: Hub Lenders gelooft niet in wondere
Page 3 and 4: Colofon Adres Postbus 90153 5000 LE
Page 5 and 6: Proost ff bellen met Corné Brands
Page 7 and 8: Medio september wordt gebouw Cobben
Page 9 and 10: ‘De kerk is soms erg onmenselijk
Page 11 and 12: Hoogleraar-inflatie Wat hebben Wim
Page 13: 6Last van een aangekalkte wc-pot? M
Page 17 and 18: Een volle prijzenkast De digitale l
Page 19 and 20: Wè nou? Ei-vrij De paascyclus. Kli
Page 21 and 22: lemma is gebaseerd. Academisch zijn
Page 23 and 24: Masterpiece Don’t hesitate, just
Page 25 and 26: They don’t contribute Another pro
Page 27 and 28: Minute of Fame The Echo Award is gi

Duivelse verleiding - Univers

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?