Duivelse verleiding - Univers

‘De kerk is soms erg
onmenselijk’
Hub Lenders neemt na een kwart eeuw afscheid als pastor van studentenkerk
Maranatha. Zijn handelsmerk: respect voor alle mensen. “Ik laat me door niemand
de mond snoeren. Niet door de bisschop en niet door de koningin.”
Hij woont letterlijk op zijn werk. Vanaf studentenkerk
Maranatha loop je zo de woning van studentenpastor
Hub Lenders binnen. In zijn woonkamer valt
meteen de indrukwekkende boekenkast op. Bomvol
boeken over Indonesië, maar ook over Gandhi
en Darwin.
Darwin? Volgens het katholicisme is de aarde toch in zes dagen
door God geschapen? “Onzin”, zegt Lenders. “Ik geloof in evolutie.
Het scheppingsverhaal is poëzie. De Bijbel is een boek,
geschreven door mensen van ‘beneden’ over ‘boven’. Een van
hen was zo onder de indruk van de natuur en de sterren dat hij
een gedicht van verwondering heeft geschreven.”
Meteen is de toon van het gesprek gezet. Lenders is geen dogmatisch
man die alles in de Bijbel letterlijk neemt. “Ik geloof niet
in wonderen. Jezus genas de blinden, zo is geschreven. Daar bedoelden
de auteurs mee dat hij mensen die door kortzichtigheid
met een plank voor de kop liepen, uitnodigde om met een andere
blik te kijken.” Zijn beeld van God is dan ook ieder ogenblik
nieuw, vertelt hij. “De ene keer is God weer meer dit, de andere
keer weer meer dat. Het kan voor mij soms een man zijn, soms
een vrouw, ik heb er geen vast beeld bij. Mensen zeggen vaak
dat ze van God of Allah alles weten. Dan denk ik: zijn ze bij hem
op bezoek geweest, hebben ze bij hem op schoot gezeten?”
Lenders (65) had zijn wieg in Limburg staan. Een boerenzoon in
een gezin met zes kinderen. “Ik was de tweede van het span. De
boerderij bestaat nog steeds, mijn jongste broer woont er nu.”
Het geloof kreeg hij mee van zijn ouders. “Ze waren katholiek,
maar voor die tijd redelijk modern. Heel vroom of devoot waren
ze niet. Mijn moeder stond zelfs vrij kritisch in het hele kerkelijke
gebeuren. In het verleden heeft ze dingen ervaren, waar ze het
niet helemaal mee eens was.”
Dingen: Lenders duidt daarmee op de strenge kant van de
katholieke kerk, met – zoals hij het zelf noemt – het hele scala
aan moreel rigide standpunten als het gaat om seksualiteit,
leven en dood. Het gesprek komt op de pastoor uit Reusel die in
2010 tijdens een carnavalsmis de lokale Prins Carnaval de communie
weigerde vanwege homoseksualiteit. Lenders’ gezicht
betrekt. Ongekend fel zegt hij: “Ik vind het een eeuwige schande.
Waar gaat het nou over? Bij mij was die carnavalsprins gewoon
welkom geweest. De kerk heeft zich niet met de seksualiteit
van mensen te bemoeien. Of je nu hetero bent of homo bent,
waar haal ik het recht vandaan om in naam van Jezus Christus te
beslissen dat iemand niet welkom is? Die man staat op zondag
te preken over naastenliefde, nou praktiseer het maar! Heeft
die man de Bijbel wel gelezen? Jezus zocht juist die mensen
op die het moeilijk hadden in de samenleving – juist omdat
ze gediscrimineerd werden. Ik vind dat je grenzeloos respect
dient te hebben voor mensen, ook al denken ze anders dan jij.
In de Bijbel staat niets over een verbod op homoseksualiteit,
dat zijn allemaal interpretaties. De kerk is veel te veel in zichzelf
gekeerd. Hoe je nu precies de liturgie moet vieren. Of je dat
allemaal volgens de regeltjes doet. Of je elk woordje wel goed
uitspreekt. Ik vind het af en toe van een onbenulligheid, dat wil je
gewoon niet weten. De kerk is soms erg onmenselijk. Ik ga daar
keihard tegenin en probeer bij Maranatha te laten zien dat het
ook anders kan.”
Liefde
Hoe beleeft Lenders zijn geloof dan? Hij spreekt over respect,
over samenleven, over naastenliefde. “De Bijbel gaat over drie
kernzaken. Geloof, hoop en liefde. Geloof in andere mensen en
in de wereld, het geloof en de hoop dat we er ondanks al het
leed en alle oorlogen toch iets moois van kunnen maken. En
liefde voor de medemens, aandacht voor mensen. Het zijn woorden
die we bij Maranatha ook in ons beleid hebben vertaald. Ik
zie Jezus daarbij als inspiratiebron voor alle mensen.”
Terwijl hij praat, steekt hij de een na de andere sigaret op. Ook
de koffie vloeit rijkelijk. Niemand is vrij van zondes, ook een pastoor
kent zijn verslavingen. Herstel: pastor. Want zo noemt Lenders
zich. “Pastor betekent herder. Zo zie ik mezelf. Het woord
pastoor is meer een kerkrechtelijke aangelegenheid. Vroeger
was de pastoor de baas, de kapelaan was het assistentje. Ik ben
niet zo van de hiërarchie.”
Al te vroom komt Lenders niet over. Zijn ouders waren dat evenmin.
Hoe wordt zo iemand dan pastor? Hij gaat in gedachten
terug naar zijn basisschooltijd. “Ik was misdienaar in ons dorp.
Dat had niets met vroomheid te maken. Maar als misdienaar
mocht je af en toe een uurtje les missen om te helpen bij een
begrafenis of huwelijk. Tot de zesde klas van de basisschool
wilde ik huisarts of onderwijzer worden. Tot de dorpspastoor me
meenam naar abdij Rolduc, het kleinseminarie van het bisdom
Roermond. Op dat internaat verbleven kinderen die overwogen
priester te worden. Ik ben na die dag thuisgekomen en zei
meteen: daar wil ik heen. Ik weet zelf niet wat me zo greep.
Misschien had het met mijn onderzoekende geest te maken. Het
dorp waar ik woonde vond ik te klein, ik was altijd dingen aan het
organiseren. Op Rolduc hadden ze een filmclub, een toneelclub,
een historische club. Ik denk dat ik voor die fascinerende wereld
viel. Mijn ouders dachten dat het een bevlieging was en dat ik na
een paar weken wel terug zou komen. Maar ik voelde me er als
een vis in het water. Ik zat in allerlei clubs.”
Lenders deed eindexamen in een tijd dat de democratiseringshausse
dwars door Nederland trok. “Er was een ontwikkeling
van een statische kerk naar een kerk waarvan wij dachten dat
er ruimte zou komen. Ik besloot theologie te gaan studeren in
Passion, fear & faith .09
tekst Malini Witlox fotografie Dolph Cantrijn
Univers
12 april 2012