Binnenstedelijke Balkons in Beeld - Bouwfonds

Daglicht
Balkons beïnvloeden daglichttoetreding in aangrenzende ruimtes. Een inpandige buitenruimte
neemt een deel van het licht in aangrenzende vertrekken weg. Een uitpandig balkon heeft
invloed op de mate van daglichttoetreding van onderliggende woningen.
Milieueisen
Zeker op geluidsbelaste locaties moet een gevel voldoende geluid weren. In een
geluidwerende gevel mogen wel te openen delen zitten, zolang het geluidniveau in de woning,
als deze delen gesloten zijn, binnen toegestane grenzen blijft. Dat maakt die te openen delen
duur, waardoor er vaak van af wordt gezien.
Van een andere orde, maar ook vallend onder het kopje generieke regelgeving met indirecte impact
op buitenruimte, is de definitie van het begrip gebruiksoppervlak (GBO). Dit is een formele term, die
ook in het Bouwbesluit gehanteerd wordt en daarmee wettelijk verankerd is. Het Bouwbesluit verwijst
voor de definitie van GBO naar de NEN2580, waarin GBO is omschreven als: “de oppervlakte,
gemeten op vloerniveau, tussen de opgaande scheidingsconstructies, die de woning omhullen” (NEN
2007, pp.31). In het licht van deze studie is het belangrijk te constateren dat buitenruimte géén
onderdeel uitmaakt van het GBO. Buitenruimte maakt evenmin deel uit van het formele bruto
vloeroppervlak (BVO) van een afzonderlijke woning en is formeel enkel onderdeel van het bruto
vloeroppervlak (BVO) van een gebouw (NEN 2007). Er bestaat in de Nederlandse wet geen formele
term waarin buitenruimte bij een appartement kan worden uitgedrukt.
5.4.3 Projectspecifieke kaders met indirecte invloed op privé buitenruimte
Hierboven werd meermalen gesteld dat gemeenten via publiek- noch privaatrechtelijke weg
buitenruimte kan afdwingen of verbieden. Maar ook de kaders die de gemeente wél mag stellen,
kunnen van invloed zijn op de aanwezigheid en hoedanigheid van privé-buitenruimte. Dat betreft met
name stedenbouwkundige randvoorwaarden. Stedenbouwkundige randvoorwaarden hebben
doorgaans betrekking op het schaalniveau van het gebied, minder op dat van het gebouw, laat staan
op het niveau van individuele woningen (De Wit 2008).
Privé-buitenruimte is een onderdeel van de woning. Doordat buitenruimte aan de buitenkant van de
woning zit, is het echter ook onderdeel van de gevel en van de openbare ruimte. Binnenstedelijke
buitenruimte komt daarmee al snel in het domein van de stedenbouwkundige.
Randvoorwaarden met betrekking tot bouwvolumes, rooilijnen en vorm van de gevel hebben zo ook
(bedoeld of onbedoeld) consequenties voor de te realiseren buitenruimte. Als bijvoorbeeld strakke
gevels worden voorgeschreven, of als alle gevelelementen binnen de rooilijn dienen te vallen, sluit dat
op voorhand uitstekende buitenruimte uit.
Ook als het gevelbeeld zou zijn vrijgelaten kunnen publiekrechtelijke kaders mogelijkheden voor
buitenruimte beperken. Dat is bijvoorbeeld het geval als het (publiekrechtelijk bepaalde) minimale
woningbouwprogramma fors is in relatie tot de (eveneens publiekrechtelijk bepaalde) toegestane
bouwmassa, zeker als daar ook al een grondprijs op is gebaseerd. Volgens Keers (2011) gebeurt dit
op grote schaal, getuige de “kwalitatief vrij eenzijdig ontwikkelde en saaie appartementenblokken van
de laatste jaren, die wijzen op het ”moeten volbouwen van de bouwenvelop”.
5.5 Buitenruimte en actor-oriëntatie
De vorige paragraaf ging over kaders en regels, die bepalen wat er kan en mag als het gaat om privé
buitenruimte. Gesteld werd al dat hierbij de inschatting door actoren en hun perceptie en preferenties
een belangrijke rol spelen. Is een barrière een beperking of een uitdaging? Hebben wij hier iets van te
vinden, of is dat niet aan ons?
In deze paragraaf wordt ingegaan op de actor-oriëntaties ten aanzien van buitenruimte. Per actor
wordt ingegaan op het vermeende belang dat hij heeft bij al dan niet realiseren van buitenruimte en de
waarde die hij er aan toekent. Waarde en waardering worden bepaald door gepercipieerde kosten en
baten, niet alleen in financiële zin, maar ook in bijvoorbeeld termen van ruimtelijke kwaliteit of
procesvoortgang.
45