rapport 'Van mega naar beter - Dialoog Megastallen

Vriendschappelijk klimaat
‘Zoals het nu is, kan het niet verder’ had de voormalige bewindsman als centrale stelling naar voren
gebracht, met in zijn ene hand de rapporten en in de andere de reacties op een tevoren gehouden
verkennend vragenrondje onder de deelnemers. ‘Daarover is overeenstemming tussen alle partijen,’ zett e
hij nog eens extra aan en inderdaad, gedurende de hele bijeenkomst was er niemand die hem op dit punt
tegensprak. Dat was opmerkelijk voor een zo uiteenlopend gezelschap, en het gaf meteen goed aan
waarom het glas half vol is. Dierenbeschermers, veehouders, vertegenwoordigers van het agrocomplex,
burgerinitiatieven en diverse overheden, wetenschappers, milieuactivisten, natuurbeschermers: geen van
hen betrok de stelling dat het eigenlijk nog zo slecht niet is gesteld met de duurzaamheid in de
Nederlandse veehouderij. Verschillen waren er natuurlijk in het oordeel over wat er al bereikt is, en over
het tempo waarin het verder moet. Maar dat er nog een fl inke weg te gaan is, daarover waren alle
discussianten het roerend eens en niet alleen dat: ze deelden die gelijkgezindheid in een beschaafd en
bijna vriendschappelijk polderklimaat waarin met regelmaat de noodzaak werd onderstreept om elkaar,
of elkaars hand, in het vervolgproces vooral ‘vast te houden’. Ruimtelijke kwaliteit, milieu, de menselijke
footprint, volksgezondheid en dierenwelzijn, zoals het rijtje op de tweede vergaderdag door een van de
discussiegroepen werd samengevat - het zijn evenzovele fronten waaraan vooruitgang bevochten moet
worden. En waar het kan gezamenlijk.
Loopplankjes uitgelegd
Niet alleen die gedeelde goede wil maar ook concrete overeenstemming op punten stemde optimistisch.
Zo bestond er brede waardering voor het ‘BeterLeven’-initiatief van de Dierenbescherming om met
sterretjes de kwaliteit van het voorafgaande dierenbestaan aan te geven in de slagerijafdelingen van
supermarkten. Er was geen merkbare weerstand tegen de gedachte om intensieve veehouderijbedrijven
bij nieuwvestiging aan een maximaal grondoppervlak te binden. En er was begrip voor de landschappelijke
overwegingen uit de hoek van de provinciale en gemeentelijke politiek maar ook door anderen naar
voren gebracht. Een deelnemer constateerde dat ‘de ambitie van de reconstructie gewoon niet is gelukt.
Er zijn heel veel stallen gebouwd waar je ze niet wil hebben.’ Nee, aldus deze deelnemer, we moeten
veehouderij niet in bedrijventerreinen hebben maar op het platt eland. ‘Maar dan moet het wel landschap
zijn!’ En op punten waar wèl een helder verschil van standpunt viel waar te nemen werd meer dan eens
door een van de partijen een ‘loopplankje uitgelegd’, zoals een milieuvertegenwoordiger het noemde.
Initiatiefnemer van dat specifi eke plankje was een bestuurder uit de primaire sector, die over de schaduw
van het taboe op volumebeleid was heengestapt door aan te geven dat ‘we afgaan op de krimp in de
vleesvarkens en een gelijkblijvende zeugenhouderij’. Aan de andere kant kwamen er ook uit de hoek van
natuur- en milieuvertegenwoordigers regelmatig duidelijke signalen van begrip voor de positie van de
ondernemers in de veehouderij, van wie de veranderingen toch voor een belangrijk deel moeten komen.
Zoals deze: ‘Ik onderstreep de kreet van de boeren. Zij maken voor dierenwelzijn extra kosten en die
moeten vergoed worden!’
Echte verschillen
Die overeenstemming en de bereidheid om elkaar de hand te reiken gaven een goed gevoel, en baanden
de weg voor spreekstalmeester Alders om ook aan het eind van de tweedaagse te concluderen: ‘Ik heb
geen fundamentele verschillen in analyse en mening gezien’. Daarin werd hij slechts tegengesproken
door een milieubestuurder, die herinnerde aan de kloof tussen voor- en tegenstanders van beperking van
de bedrijfsomvang in nge’s. Alders’ conclusie was misschien ook wel een beetje wensdenken, maar dan
onder woorden gebracht uit naam van het hele rijk geschakeerde poldergezelschap. Want naast een
gedeeld gevoel voor de gewenste richting en de wil om door samenwerking en compromissen resultaten
te bereiken, vielen er op de bijeenkomst toch ook wel echte verschillen te zien - zó echt dat wie zich
daarop concentreert gemakkelijk kan zeggen dat het glas half leeg is.
Zo vormde het tempo van de veranderingen - tot nu toe en in de toekomst - een scherpe scheidslijn
tussen de aanwezigen volgens een tamelijk voorspelbaar patroon: vertegenwoordigers van de veehouderij
en de daaraan verbonden industrie wezen op de verworvenheden tot nu toe, zij het zeker niet in
zelfgenoegzaamheid, en milieu- en natuurorganisaties drongen aan op meer haast: ‘Deze discussie speelt
nu al veertig jaar. Ik ben voor dialoog maar zo langzamerhand betekent dat toch wel dat je tijd verloren
hebt. Ik wil niet nog eens veertig jaar door om een proces in de verre toekomst te bereiken. In onze
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Van mega naar beter | 43