rapport 'Van mega naar beter - Dialoog Megastallen

Woord Vooraf
Aan Staatssecretaris Henk Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie,
Eind april heeft u mij gevraagd om de maatschappelijke dialoog over de schaalgroott e en toekomst van de
veehouderij in Nederland vorm te geven en over de resultaten te rapporteren. U hebt daarbij aangegeven
het gewenst te vinden dat een dergelijke dialoog plaats vindt, gelet op de vele discussies over dit onderwerp,
en om de resultaten van de dialoog te kunnen betrekken bij het formuleren van het beleid voor de
veehouderij.
Een publieksonderzoek, uitgevoerd door bureau Veldkamp, was beschikbaar bij de aanvang van de dialoog.
De dialoog heeft bestaan uit:
• een internetdialoog;
• burgerpanels;
• stakeholderdialoog;
• en de dialoog bood ruimte om ook op andere wijze opvatt ingen kenbaar te maken.
In bijgaand verslag wordt duidelijk dat van de mogelijkheid tot dialoog op grote schaal gebruik is gemaakt.
Ondanks dat de periode beperkt was hebben velen tijd vrij gemaakt om opvatt ingen kenbaar te maken. Uit
die vele reacties blijkt dat er op tal van punten zorgen zijn over de ontwikkeling van de veehouderij. Zorgen
over de vraag of de veehouderij nog wel in evenwicht is met het absorptievermogen van natuur en milieu.
Zorgen over de vraag of dierenwelzijn wel gegarandeerd kan worden. Grote zorgen over de eff ecten op de
volksgezondheid. Zorgen over de vraag of de ontwikkelingen nog wel in verhouding staan tot de fysieke en
sociale ruimte die het platt eland biedt. Zorgen ook over de vraag of de gezamenlijke eisen die aan de orde
zijn de ondernemer nog wel in staat stellen om zijn bedrijf uit te oefenen.
In de dialoog is geconstateerd dat het voldoen aan wet- en regelgeving nog niet betekent dat er sprake is van
maatschappelijke acceptatie. De maatschappelijke eisen die gesteld worden, op grond waarvan gesteld kan
worden dat er sprake is van een licence to operate, gaan in ieder geval een stuk verder.
In alle vormen van de dialoog is aan de hand van toekomstbeelden de vraag aan de orde gesteld wat er zou
moeten gebeuren. Op grond daarvan kan eenvoudig worden geconcludeerd dat business as usual geen
begaanbare weg is voor de toekomst. Wie die conclusie legt naast het verdienmodel voor de sector realiseert
zich al snel dat er sprake is van een prisoners dilemma.
De complexiteit van de vragen maakt duidelijk dat eenvoudige antwoorden niet voorhanden zijn. Vanuit
verschillende invalshoeken worden eisen gesteld aan de ontwikkeling van de veehouderij en deze zijn niet
altijd naast elkaar tot stand te brengen. Sterker nog: soms sluiten maatregelen op grond van die verschillende
achtergronden elkaar eenvoudig uit. Dat snakt naar een integrale behandeling. Maar ook hier geldt:
het is eenvoudiger gesteld, dan gedaan.
Zeker in de stakeholderdialoog is het besef gebleken dat het vijf voor twaalf is. Het is immers niet voor het
eerst dat geconcludeerd wordt dat het ‘anders moet’. Vastgesteld is dat waar in het verleden niet iedereen
mee kon komen in de verandering – of er blijk van gaf dat te willen – juist aan degenen die de voortgang
ophouden steeds tegemoet gekomen is. Wie het aantal bedrijven in overweging neemt dat een marginaal
bestaan leidt of waar sprake is van hoge fi nancieringslasten en geen opvolging, weet dat vergaande keuzen
aan de orde zijn. Ik heb in de stakeholderdialoog kunnen vaststellen dat deze conclusie niet uit de weg
wordt gegaan.
De deelnemers plaatsen in grote meerderheid de veehouderij in het landelijk gebied. Zij constateren dat die
keuze betekent dat de veehouderij met haar buren in harmonie moet leven. De dialoog maakt duidelijk dat
op verschillende plaatsen in het land de discussie hoog oploopt over de vraag of ontwikkelingen nog wel
passend zijn: fysiek en sociaal. En ook dat de sociale cohesie daar in het geding is.
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Van mega naar beter | 5